apocalipsa 01/10 La fin dal mund: betg mo in tof Pli gugent supertalents u catastrofas? Insaquants passins per salvar la lingua?

Größe: px
Ab Seite anzeigen:

Download "apocalipsa 01/10 La fin dal mund: betg mo in tof Pli gugent supertalents u catastrofas? Insaquants passins per salvar la lingua?"

Transkript

1 03/05 04/05 05/05 06/05 07/05 08/05 09/05 10/05 11/05 12/05 01/06 02/06 03/06 04/06 05/06 06/06 07/06 08/06 09/06 10/06 11/06 01/07 02/07 03/07 04/07 05/07 06/07 07/07 09/07 10/07 11/07 12/07 01/08 02/08 03/08 04/08 05/08 06/08 07/08 09/08 10/08 11/08 12/08 01/09 02/09 03/09 04/09 05/09 06/09 07/09 08/09 09/09 10/09 11/09 annada 16 Glion pretsch frs. 45. /onn 12/09 01/10 apocalipsa 06/07 La fin dal mund: betg mo in tof Pli gugent supertalents u catastrofas? Insaquants passins per salvar la lingua? 07/07 1

2 cuntegn Punts 185 editorial bun di, bun onn! da Catrina Waldegg Editorial da Catrina Waldegg 2 Cestgin il capricorn da Norbert Kiss da Jasmin Epp 5 L Apocalipsa da Maurus Blumenthal 6 Da dia da Judit Augustin 7 Il gimnasi da scolar(a)s da Samedan 8 Get together da Silvana Derungs 10 Mamma mia da Fadrina Hofmann Estrada 11 Musica da H. 11 Punts politicas da Clau Dermont 12 Damai che vus, charas lecturas e chars lecturs, tegnais enta maun las emprimas Punts da quest onn e legiais quest editorial, sto quai prest avair num che nus avain tuts survivì la glischnada en l onn In pèr vegnan ad avair festivà la midada da l onn cun la famiglia, auters cun ils amis ed anc ina giada auters cun ina persuna ch als è simplamain impurtanta. En cuminanza vegn dumbrà il countdown da 10, 9, 8, 7, 6, e cun mintga Silvester vegnan fatgs novs propiests. Inqual persuna prenda avant da chalar da fimar, da reducir il consum da tschigulatta, da na betg pli dar ora tants raps per vestgadira u dad er ina giada duvrar ils pugnals ch ins veva cumprà avant dus onns. I na dependa betg tge intenziun ch igl è, perquai che tuttas han insatge communabel. I na dependa betg tge intenziun ch igl è, perquai che tuttas han insatge communabel. Cun ellas empruvain nus d ans pertgirar dal collaps, il collaps da nossa sanadad, il collaps da nossa bursa u il collaps da nossa vita privata. Ma ans tegnain nus era vidlonder? Sche nus empruvain propi, quant ditg vegnin nus da tegnair la dira? Ma tge èsi cun ils problems che na pertutgan betg be nus sez/zas? Tge maina tar la vaira apocalipsa? Co vesa quella or? Cura vegn ella ad esser preschenta? E sto ella automaticamain esser la fin dal mund? Questas ed anc bleras autras dumondas ans vain nus puntistas e puntists tschentadas ed empruvain da las respunder en quest ediziun da Punts. Nus sperain che vus possias almain verifitgar in da voss propiests en l onn nov ed as giavischain bun divertiment cun leger questas Punts. Pled dal mais dad Ursin Lutz 12 Odissea da Catrina Waldegg 13 Tema ea ni na da Gianluca Augustin 14 Container 14 Engiavinera 15 Impressum 15 2

3 3

4 fins, entschattas e vendetgas da Jasmin Epp Utopias e ponderaziuns per ina fin dil mund ein adina stadas presentas ell evoluziun dalla carstgaunadad. Imaginaziuns d apocalipsa ni il retuorn dil messias ein omnipresentas els patratgs da carstgauns da tuttas regiuns e religiuns. Temas e speronzas vegnan svegliadas en declaraziuns biblicas ni profeticas. Ils 21 da december 2012 quei datum popular e significant occupava gia veglias culturas sco per exempel ils Maya ni ils Egipzians. Plinavon eis ei en nies temps modern da tecnologia in di da referenza spitgau plein tensiun. Sco indezis che quei di stat avon esch valan catastrofas d ambient, per exempel diluvis, anomalias duront las stagiuns ed aschia vinavon. Denton era in collaps economic global e finalmein conflicts socials e culturals. L inundaziun da medias metta el center tals schabetgs ed ha per consequenza ch els paran pli dramatics e dinamics. Apocalipsa sco memoria collectiva Religiuns han differentas concepziuns dall apocalipsa. La pli enconuschenta ei segiramein la tradiziun biblica ni la palentada digl apostel Gion che ha predetg ch ina gronda part dalla carstgaunadad vegni extirpada: «und es ward ein Hagel und Feuer, mit Blut vermengt, und fiel auf die Erde [ ] und von diesen drei Plagen ward getötet der dritte Teil der Menschen, von dem Feuer und Rauch und Schwefel.» Tals patratgs ein vegni eternisai da differents artists, sco per exempel Luca Signorelli ella Capella Nuova el dom dad Orvieto en Italia. Sin ses frescos ein scenas dil giuvennessendi cun cumparsas anticristas sco era l apocalipsa e ses indezis ella natira representai. Denton buca mo il camp biblic sefatschenta cul tema apocalipsa (che vegn en quei connex adina duvraus cun ina connotaziun negativa el senn d extirpaziun dils carstgauns e la fin dil mund). Imaginaziuns dalla fin dil mund ein danovamein naschidas el 19avel tschentaner. L industrialisaziun sco era igl augment da populaziun e process da midadas accelerai han promoviu la discussiun d ina fin absoluta. Tals patratgs ein vegni construi entras speronzas e spetgas ed ein semanifestai aschia en ina memoria collectiva. Il historicher e sociolog Lucian Hölscher scriva en quei connex: «Ch ina societad sefatschenta adina daniev cun il patratg d ina fin muossa la francada ella memoria collectiva. Era oz vegnan temas svegliadas da globalisaziun, in mussament d in svilup limitau sco era la scartezia e polluziun da resursas naturalas [...], e laian esser presentas imaginaziuns d ina fin [absoluta].» En special l esoterica (noziun collectiva per diversas ideologias che mettan el center il svilup spiritual d individis), ina branscha cun in interess carschiu enormamein ils davos dus decennis, furnescha en cudischs, respectiv en films (Roland Emmerich cun «2012»), causalitads pusseivlas per accentuar quei datum elementar en nossa historia. Midada dils pols, extensiun dalla cunscienzia ni alzament da frequenzas fuorman plaids-clav per declarar il funs per la midada cul punct culminont dils In element constitutiv ei cheu il calender dils Maya che determinescha anticipadamein la fin. Negina fin, mobein in entschatta El calender da Maya ei quei datum denton buca connotaus cun in senn negativ. Gest il cuntrari ei il cass! Per ils Maya representa quei datum ina renaschientscha dil mund. Heiko Hoffmann ha declarau quei aschia: «Ils Maya han in autra capientscha per temps che nus, per dir aschia ina capientscha extendida e profunda. Els patratgan en ciclus e nus en ina cronologia. Quei ei elementar per in patratg dalla fin. Ils Maya patratgan en ciclus e nus en ina cronologia. Per ils Maya entscheiva ils in niev ciclus, quei ei il special da quei di.» Il docent e referent per esoterica ed en special per il calender da Maya Arne Mortsiefer di davart quei ciclus: «Avon varga onns han ils Maya sviluppau in calender che cala nunspitgadamein ils Quei di ha liug ina ordvart rara constellaziun astronomica ch ei d observar mo mintga onns. Il sulegl sestauscha el center dalla via da latg. Vinavon cumplenescha la tiara ina rotaziun entuorn sia atgna axa. Dapi la historiografia vegn la carstgaunadad per l emprema ga perdetga da quella sensaziun astronomica che ha consequenzas da dimensiuns nunprevidas.» Heiko Hoffmann: «Quei ciclus san ins cumparegliar cun ina naschientscha che ha entschiet 1987 e 4

5 finescha egl onn El mument sesanflein nus el stadi dallas empremas deglias (crash da banca, crisa d immobiglias, malauras, tiaratriembels, tsunamis, inundaziuns,...), nies sistem en general ei entras quels fenomens buca pli normals.» Ils ei aschia da considerar sco la naschientscha d in niev mund. Quei di spetga nus, sco quei che differentas paginas d internet esotericas predin, malauras da pli gronda intensitad, midada da pols, tragedias socialas, in collaps economic, undadas, erupziuns da vulcans, comets, etc. La rolla dils mieds da massa «Catastrofas regiunalas vegnan buca risguardadas globalmein», di Heiko Hoffmann davart l ignoranza dils carstgauns, «Igl ei il cass ch ei schabegia aschi bia sin quest mund. U ch in niev tsunami inunda inslas ni che president Obama viagiescha en in autra tiara per dar il maun ad in politicher.» Quella acceleraziun entras las medias ha per consequenza ch ils carstgauns realiseschan buca tragedias. Vinavon di Hoffmann: «Ils carstgauns mira pli bugen Super-Nanny, Superstar ni Supertalent e vulan buc saver dapli davart quellas catastrofas. Mo tgi ha gust da mirar igl entir di maletgs da catastrofas???» Segiramein ei la selecziun da medias in argument per il schurmetg. Carstgauns schurmegian sesezs dil mal cun il patratg «quei schabegia buc a mi». Els han il patratg d in mund giustificau. Vendetga dil clima Denton san ins criticar che las medias rapportan davart temas che ein, considerau cun il clima etc., irrelevants. Mo han buc era gest las medias rapportau tgei che nus fagein cun nies ambient, che catastrofas ein inevitablas? En emprema lingia ein quellas admoniziuns vegnidas memia tard (denter auter perquei che la scienzia ei aunc giuvna) ed in secund aspect ei ch ils carstgauns ein naivs ed egoistics per prender serius talas admoniziuns. In exempel persuenter ei il protocol da Kioto. L intenziun da quei contract ei da sbassar las emissiuns da CO 2 en tiaras industrialas. Quella finamira vegn denton refusada dils gronds malfatschents China ed USA cun l argumentaziun ch els fussien restrenschi ella producziun e quei senza risguardar las consequenzas. Igl ei aschia mo logic ch igl ambient vegn a prender vendetga e che quei process ha gia entschiet. Il special ei ch ils Maya han viu biars onns avon quei che nus sentin momentan. «Duront tschentaners scavan carstgauns per resursas, surexploteschan, peinan uauls, restrenschan la natira, envidan bumbas d atom, contamineschan l aria, fan uiara, eav. Ed uss sesmarvegliein nus che nus survegnin vendetga? Aschia ein quels process ch ils Maya han predetg in process da medegaziun per nossa natira», aschia Heiko Hoffmann. Tenor el ei tut ina damonda d interpretaziun. «Ei ha adina dau temps, cura ch ils carstgauns sesevan sin lur valischas pachetadas.» Igl ei denton gia vegniu predetg pliras apocalipsas. In exempel che ei forsa aunc en memoria d in ni l auter ei il «Worst case» che vess giu da succeder duront la midada da milleni. Nuot ei schabegiau. Ina pagina d internet d esoterica ha denton detg che era la midada dils Maya vegni buc a succeder, aschiditg ch ils carstgauns spetgan plein tensiun quei eveniment. Cun auters plaids: igl ei da spitgar cun in effect da surpresa. En quei mument che negin spetga, vegn la midada a succeder. Exact aschia savein nus era buca quintar cun ina midada d ina intensitad mai stada. Cun quei patratg ei era Heiko Hoffmann vegnius confruntaus ed ha manegiau: «Ei ha adina dau temps, cura ch ils carstgauns sesevan sin lur valischas pachetadas.» Ei fa buca senn da sefixar sin quei datum. Sco quei che nus sentin di per di, semida il contuorn, il clima, ils carstgauns. Quellas midadas ein in process natural, denton acceleraus da nossa societad industriala. Nus savein denton veser quels eveniments a moda positiva: sche per exempel in incendi brischa in uaul, nescha nova tiara fritgeivla. E per finir aunc in citat da Martin Luther: «Era sche jeu savess ch il mund va damaun a frusta, plantass jeu aunc oz in pumer.» Quei artechel ei sesviluppaus en stretga collaboraziun cun Heiko Hoffmann che ei sefatschentaus intensivamein cun quei tema muort sia lavur da proseminari per representaziuns da crisas all Universitad da Fribourg. Sin quella via in grond engraziament ad el. 5

6 l apocalipsa ina constanta antropologica? da Maurus Blumenthal Cunquei ch ei dat en mintga cultura e religiun maletgs e moviments apocaliptics, san ins tschintschar dad ina constanta antropologica quei che pertucca l apocalipsa. Mo tgei funcziun ha lu in maletg dil mund aschia ord vesta sociologica ni schizun filosofica? La veta terrestra dil carstgaun ei finita. Igl univers ei infinits ord vesta dad ina veta humana. Quella discrepanza da basa sa esser greva da tener ora. Ina sligiaziun per surmuntar quella discrepanza ei da metter ina fin agl univers. In autra pusseivladad ei da procurar che la veta dil carstgaun seigi infinita. La davosa sligiaziun da quei problem accepta la realitad terrestra e l emprema sligiaziun vul surmuntar quella realitad terrestra. Ozildi ei pil pli la secunda sligiaziun da procurar che la veta dil carstgaun daventi infinita plitost en moda. La fin dil mund la fin digl univers ei historicamein denton la sligiaziun usitada per quei problem filosofic da finitadad ed infinitadad. L apocalipsa ei pia ina pusseivladad co ins sa ir entuorn cun quei problem existenzial dalla finitadad dalla veta terrestra dil carstgaun. Aschia dat ei era gia dapi mellis onns maletgs apocaliptics. Grond sentiment historic Dad ina vart fa la fin dil mund tema e negin vul propi ella. Da l autra vart metta la fin dil mund era fin a tut ils problems dil mintgadi e meina ins forsa gie al salit. Plinavon vegn l apocalipsa era ad esser il pli grond eveniment historic ch ei ha dau enzacu sche l apocalipsa daventa realitad. Encunter la fin dil mund ein la Revoluziun franzosa e las duas uiaras mundialas mo in pup. E mintgin ha gie nuot encunter da far quella experientscha unica ch ei dat mo ina gada. Mintg onn sortescha in «blockbuster» apocaliptic en nos kinos. La historia ei sempla, mo la tensiun ei enorma. L existenza da nies mund ei periclitadada quei provochescha sentiments da tema, mo era da gronda tensiun, cunquei ch ei setracta cheu dad in grond eveniment historic. Encunter la fin dil mund ein la Revoluziun franzosa e las duas uiaras mundialas mo in pup. Quella vesta plitos psicologica ei buca d emblidar, sch ins emprova da capir persunas ch ein perschuadidas che l apocalipsa stetti avon esch. Apocalipsa religiusa e politica Ei dat pil pli dus musters ella constituziun dil temps historic en ina cultura. Igl in ei in temps linear. El enscheiva per exempel tier Adam e cala cun il giuvenessendi. Las religiuns monoteisticas sco era nossa scienzia han pil pli in tal maletg dil temps historic. Igl auter temps historic ei ciclics. Quei vul dir: il temps va en rudi e certs musters serepetan adina puspei. Tier quei model dat ei negina finiziun absoluta. Mo era cheu sa ei dar apocalipsas che fineschan en in ciclus. Quei maletg anflan ins surtut en religiuns digl ost, sco el budissem ed el hinduissem. Sch ins po buca spitgar la fin, provocheschan ins quella Maletgs apocaliptics cuntegnan pil pli era il temps avon l apocalipsa. Quei temps ei il bia descrets sco temps dad uiara da catastrofas e da gronda pitgira. Ed uiara, catastrofas e pitgira dat ei adina. Aschia eis ei adina pusseivel da veser quels indezis sco indezis per ina apocalipsa a vegnend beingleiti. Cunquei che mintga carstgaun ha ina veta terrestra limitada dil temps e l apocalipsa ei gie pil pli in schabetg singul, ei la schanza relativamein pintga da saver viver quella apocalipsa. Cunquei ch ils carstgauns ein bugen empau malpazients, pon era entgins da quels che beneventan per divers motivs l apocalipsa era buca spitgar ella. Ins sa haver pazienzia e spitgar. In autra pusseivladad ei da procurar sez che l apocalipsa daventi realitad. Sch ils indezis per l apocalipsa ein avon maun, san ins era gidar suenter ella in tec. Quei sa allura era haver influenzas per las persunas che creian buc en ina apocalipsa sco quei ch il suandont exempel muossa. Exempel Israel l influenza da maletgs apocaliptics sin la realitad La tiara dad Israel ei vegnida fundada ord in siemi da quei pievel audan ins adina. Ins emblida denton l influenza da buca paucs cristians sin la fundaziun dil stadi modern dad Israel. Daco vulan cristians promover la tiara dad Israel? Perquei che certs cristians pil pli evangelicals vulan che tut ils gedius serendien ella tiara biblica dad Israel. E daco quei? Perquei ch ei stat scret ell apocalipsa da sogn Gion, che cumpeglia las davosas paginas dalla Bibla, ch il reginavel da Diu vegni pér cura che tut ils gedius seigien serimnai ad Israel. Pli baul gidavan aschia surtut cristians ord la Scandinavia gedius dad emigrar ella tiara biblica dad Israel e quei gia cura che quella regiun s udeva aunc agl imperi terc. Ozildi eis ei surtut cristians pil pli evangelicals dils Stadis Uni che promovan il stadi dad Israel per agens motivs apocaliptics. Ei drova ina vacca violetta per inaugurar il niev tempel a Jerusalem. E per gidar suenter empau al temps san ins gia investir en la crappa per il niev tempel a Jerusalem, il qual vegn erigius avon la vegnida da Jesus per che lez sappi lu destruir il tempel. Las interpretaziuns dalla Biblia ord vesta apocaliptica din vinavon ch ins drovi ina vacca violetta per l inauguraziun dil niev tempel. E daco spitgar, sch ins sa ozildi gie producir da quellas creaturas cun manipulaziuns geneticas? Forsa tratgas ti ussa che quei seigi gie flottas fantasias da certs malspirtai na, igl ei buca mo gliez, l influenza da quellas gruppaziuns sin la politica americana enviers igl Israel ei stada ed ei aunc adina fetg gronda. Els davos 20 onns ein varga in milliun gedius ord l anteriura uniun sovietica emigrai egl Israel entgins segir era cun donaziuns dad evangelicals. Cheu ha l apocalipsa religiusa ina gronda influenza sin la politica. La midada dil clima sco apocalipsa Sco gia descret all entschatta ein maletgs apocaliptics nuota ina invenziun religiusa, mobein ina sligiaziun per in problem existenzial. Aschia dat ei era maletgs apocaliptics nunreligius. L entira debatta pertuccont il midament dil clima muossa per part grondas parallelas enviers auters maletgs apocaliptics. 6

7 da dia asterix ed obelix e meteorits da Judit Augustin Dad ina vart surdrovan ils carstgauns resursas naturalas ed han ina enorma influenza sin sistems naturals, sco per exempel il sistem dil clima. Da l autra vart sa negin predir exactamein il futur. Va il mund sutsu, ni forsa mo ils carstgauns, sch ei va vinavon aschia? Strufegia la natira ussa nus? Pli baul vegneva l apocalipsa era vesida sco il castitg da Diu per ils puccaus dils carstgauns. La pestilenza era vesida sco ina apocalipsa humana pia ils carstgauns van sutsura e buc il mund. La debatta dalla midada dil clima muossa: La veta finita da nus carstgauns metta era cheu en damonda la veta relativamein nunfinita da nies planet e digl univers. Scu ins so angal sa dar giu cun la fegn digl mond? Tgi vign perfign sen l idea da screiver ensatge d ena fegn digl mond tg ans niro a spitgier? Persunalmaintg crei betg ad ena fegn digl mond e va adegna puspe da reir, sch ia saint d ensatgi u litg ensanouas tgi x-en specific de seia cò la fegn digl mond! Scu tg ins pò liger aint igl internet vignigl detg tgi la fegn digl mond seia igl december Ma ainten en oter artetgel vign scretg tgi vegia do sbagls ed ossa ins vegia da «spustar» la fegn digl mond segl onn Hä??? Ma tge senn ògl chegl??? Simplamaintg spustar la fegn digl mond, aha, ea, pertge betg... I rigia gronda fantascheia tar la fegn digl mond. Per tge muteiv ansomma sa dar giu cun la fegn digl mond e siva anc sa romper la testa cun chintar or tge de tg ella succeda??? Fissigl betg pi scort da galdeir mintga de tgi pudagn veiver? Dar a mintga de la schanza d esser igl pi bel? Tge portigl a nous da veiver an tema spitgond sen la fegn digl mond? Ena tematica plagn dumondas sainza raspostas cleras... Uscheia vaia dumando igls mies scolars e scolaras tge tg el(la)s manegian tar la tematica apocalipsa e fegn digl mond. I sa tracta dad unfants dalla 4a 6avla classa. Ed ia va pudia piglier ancunter interessants e fitg differents meinis tar la tematica: Tigl pled apocalipsa ègl nia chegl tg ia veva spitgia: «Apo- tge??? Hä, scu ò l schon puspe nom chel pled??? Hmm, anc mai santia... Bagnbagn, dattigl betg en film tgi ò nom apocal, apoca, apoli..., ah tge merda ma scu ògl schon puspe nom???», era la rasposta d en mattatsch. Ia va an general pudia piglier ancunter blers segns da dumondas e malancligientschas digls unfants tar igl pled apocalipsa. Ma cura tg ia va numno la fegn digl mond eran gio cò bler daple meinis e surtot gronda fantascheia: Blers creian tgi fiss pussebel tgi detta ena fegn digl mond, ma i giaveischan tgi niro mai a capitar. Schi niss tar ena fegn digl mond, rigess scu amprem gronda tema ed alloura fiss tot davent, igl na dess nigna nateira e nigna veta ple, simplamaintg navot. U tgi en immens gronda cascada d ava niss segl mond ed innundess tot, uscheia tg igl mond consistess angal ple d ava. Ed en oter unfant era dall ideia tg igl spievel da l ava sa dulzess adegna daple ed antras chegl niss alloura innundo igl antier mond. En unfant manegia tgi gio digl taimp dad Aserix ed Obelix ins carteva ad ena fegn digl mond e chegl pigl muteiv tg ins carteva da lez taimp anc tg igl mond seia planeiv scu ena pizza. Oters unfants èn dall idea tgi en comet u en meteorit crudaro giu sen tera ed antras la collisiun cugl mond antschavess tot ad arder, i nissan taimps tot sitgs, i dess ghera tranter igls carstgangs e blera dolour. Ena mattatscha è digl meini tgi detta nigna fegn digl mond, chegl seia angal ensatge tg igl carstgang s imaginescha per spira lungurela. «Dia laschess mianc tiers tgi uschei ensatge capitess!», dei egn digls pi giovens unfants! Tge pansez vusoters tar apocalipsa, fegn digl mond u tgossas tgi vignan prognostitgeidas??? Ossa pudez far voss agenspartratgs, igl mies meini e chel digls mies scolaras vez gio santia... 7

8 il gimnasi da scolaras e scolars da l Academia Engiadina a Samedan «Chara lingua da la mamma, tü sonor rumantsch ladin, tü favella dutscha lama, o co t am eu sainza fin» Gudench Barblan vs. «Sun ils raps però in traischa e cha tuot voul guadagnar, lura vaja a la tudais-cha e l rumantsch, quel po zoflar» Men Rauch Ün pêr scolars da la terza e quarta classa da matura bilingua da l Academia Samedan as haun fat impissamaints davart l amur invers il rumauntsch e che consequenzas cha quella ho. Nus tuots profitains da nossa lingua da Seraina Friedli, 4G1 Eau d he stuvieu stüdger fich lönch fin ch eau sun steda buna da cumanzer a scriver sur da quist tema. Eau am d he lönch fat impissamaints sur da quella dumanda. E lönch nu d heja savieu, cu e che ch eau dess scriver. Perche cha in üna tscherta maniera ho ün Rumauntsch u üna Rumauntscha ün pô la tendenza da proteger scu prüm a nus e nossa superbgia, cur ch el u ella oda quella pretaisa. Que forsa eir perche cha nus stains ün pô traunter il rumauntsch ed il tudas-ch. Forsa as stuvess il prüm üna vouta fer la dumanda chi chi d es vairamaing ün Rumauntsch e che raps cha drouvan. Que do scu prüm üna vouta vaira pochas plazzas da lavur chi pertuochan il rumauntsch. Scu dessans nus alura pudair lavurer per la lingua rumauntscha? L intera infrastructura in Engiadina es in tudas-ch. Cun que es que cler cha tuot ils Rumauntschs stöglian lavurer per quels da lingua tudas-cha, scha nu vains niauncha la pussibilted da lavurer in ün ambiaint rumauntsch. Che plazzas da lavur rumauntschas do que auncha? Magister da rumauntsch hai, ma uschigliö? Que do ün pêr plazzas tar la Televisiun rumauntscha u tal Radio Rumauntsch. Ma que pertuocha, scha vo propi bain, a circa 150 persunas. Il problem es cha pochischmas persunas saun rumauntsch. Scha dapü glieud savess rumauntsch, alura druvess que üna infrastructura bgerun pü granda e quelo mettess a dispusiziun ulteriuras plazzas da lavur. Eau craj cha que detta bgers Rumauntschs chi lavuressan fich gugent per nossa lingua. Eir eau vuless üna vouta lavurer, scha pussibel, cul rumauntsch. Forsa magistra da rumauntsch u scriver forsa üna vouta ün cudesch in rumauntsch. Cler, d üna vart suni eir da l avis da Men Rauch; que do sgürischem eir da quellas persunas chi pudessan lavurer per il rumauntsch, ma müdan ad üna lavur tudas-cha, perche ch els survegnan lo dapü raps. Dad ün otra perspectiva as stu forsa bainschi eir vzair cha scha nus vulains cha la lingua survain üna valur pü granda, ans stuvainsa simplamaing ingascher dapü. Nus scrivains uossa tuots ün cumponimaint ed eau craj cha eir oters sun da quel avis. Ma be incler cha stuvessans fer qualchosa nu güda ünguotta. Ma da fer qualchosa cunter la plaunischma mort da nossa lingua ameda es fich greiv. Mieu sömmi es propi da dvanter magistra primara. Ed eau vuless instruir in rumauntsch. Que saro üna pitschna contribuziun, ma almain qualchosa. Perche ch eau craj cha nus tuots vains propi profito in maniera incredibla da nossa lingua materna, saja que per imprender otras linguas u simplamaing la superbgia cha purtains cun nus ed eau vögl simplamaing der inavous qualchosa a quella lingua chi m es fich importanta. Ed eau poss dir già uossa: La lingua cha mieus iffaunts imprendan già illa canorta nu saro be tudas-ch, dimpersè eir rumauntsch! Ün passin per salver nossa lingua da Lukas Pinggera, 4G1 Scu prüm as vess üna vouta da sclarir la dumanda: Chi sun ils Rumauntschs? As es be ün Rumauntsch, scha rumauntsch es la lingua materna, u as es eir già ün Rumauntsch, scha s discuorra quista lingua? Scha s dumanda hoz ad üna famiglia in che lingua ch ella comunichescha cun vendeders/vendedras ed oters lavuraints es la resposta clera: tudas-ch. E scha s dumanda perche? Alura vain suvenz la resposta: «Quists lavuraints nu saun pü rumauntsch, eir sch els abitan cò.» Las plazzas da lavur chi pretendan la lingua rumauntscha sun fich reras. Eau nu curriss zieva ad üna plazza da lavur rumauntscha, in quel temp ch eau clappess var trais otras plazzas in tudas-ch chi füssan impü pajedas abundantamaing. Cu dessan reagir ils Rumauntschs in quista situaziun? Ils raps sun fich importants per surviver in nos temp, ed uschè es que cler cha ls Rumauntschs acceptan eir plazzas da lavur tudas-chas. Ma lo do que auncha ün aspet critic: Quauntas plazzas da lavur pertuochan auncha il rumauntsch? Quistas pêr plazzas tar la Televisiun rumauntscha ed ün pêr magisters nu paun mantegner l infrastructura rumauntscha. Il problem es eir cha que do bger memma pocha glieud chi discuorra propi bain la quarta lingua naziunela. Scha dapü persunas discurrissan darcho rumauntsch, alura druvess que üna infrastructura bgerun pü granda e cun que eir püssas plazzas da lavur chi sun liedas al rumauntsch. Eau craj cha bgera glieud vuless lavurer cun nossa lingua, ma las pussibilteds maunchan. Scha que füss pusibel vuless eir eau lavurer cul rumauntsch. Ma eau sun eir da l avis da Men Rauch. Eau craj eir ch ün Rumauntsch chi lavura per il rumauntsch, ma chatta alura üna lavur tudas-cha chi d es pajeda bger meglder müda alura la lavur. Que es eir fich cler perche cha ls raps sun enorm importants per l existenza, scu ch eau d he già dit. Eir scha s conguela ils predschs, per exaimpel pels fits, quels sun bger pü bass illa Bassa cu cò tar nus in Engiadina. Cun que vaun forsa eir famiglias chi nu sun uschè richas giò la Bassa inua ch ellas clappan ün abitaziun pü granda per il listess fit. Eir scha vulains, nus nu vains üngüna schanza da mantegner il rumauntsch in üna infrastructura tudas-cha, ed uschè nu pudains neir na guadagner raps cul rumauntsch. Finelmaing vo que uschè inavaunt cha stuvains batlager tar quels da lingua tudas-cha! Cun que essans darcho tar il parair da Men 8

9 Rauch. Scu ch eau d he dit già ün otra vouta, ans stuvessans ingascher bger dapü pel rumauntsch. Ma be penser cha stuvessans fer qualchosa nu güda neir ünguotta. Eau sun da l opiniun cha stuvessans publicher quists cumponimaints, per exaimpel in üna giazetta. Cler es que difficil da salver u mantegner üna lingua chi moura forsa oura, ma chi chi nu prouva nu guadagna ünguotta. Scrivand quist cumponimaint d heja già fat ün passin per salver nossa lingua. Cun que ch eau muoss mia opiniun eir ad oters lectuors, müdan quels forsa eir lur opiniun. Già da pitschen d heja vulieu fer il seminari da magisters, ma eau nu vess mê cret da fer que in rumauntsch. Uossa sun eau d ün avis totelmaing different. Sch eau fatsch uossa propi quist seminari, alura craji da fer que in rumauntsch. Cun que vögli eir effettuer cha la prosma generaziun imprenda la quarta lingua naziunela. Eir mieus iffaunts imprendaron rumauntsch. Chi fo finta dad amer il rumauntsch? da Ladina Friedli, 3G1 I l passo gniva discuto bger sur da nossa «chera lingua da la mamma». Bgera glieud es da l avis cha s stuvess unir ils differents idioms in ün unica lingua, nempè il rumantsch grischun. La problematica cha que do cul rumauntsch nu vain pü piglieda sül seri da bgeras e bgers. Eau manag, pü bod nu füss üngün mê gnieu süll ideja da fer commentaris umoristics sur dal rumauntsch. La lingua rumauntscha gniva vivida cun granda superbgia. Hozindi crajan bgers giuvenils ch els sajan a la veglia, sch els discuorran u imprendan rumauntsch. Aunz cu ch eau pudaiva cumanzer a scriver quist cumponimaint, vaiv eau da stüdger lönch chi chi ho vairamaing il dret da numner a se svess ün «Rumauntsch». Per me es ün Rumauntsch ün chi d es creschieu sü culla lingua rumauntscha. Seguond me es ün Rumauntsch però eir ün chi s ingascha per la lingua, chi discuorra gugent e bger la lingua. Ma essenzielmaing es ün Rumauntsch bainschi ün chi ama la lingua da cour e chi la drouva i l minchadi.scha s guarda per exaimpel sülla glista dal program da televisiun, as chatta fich bgers emettuors in tudas-ch, a s chatta emettuors taliauns e frances. Uschè lönch cha s tschercha, inüngür nu s chatta ün emettur rumauntsch. Scha s vuless guarder televisiun in rumauntsch, as po impizzer la televisiun mincha di la saira las tschinch, alura as po guarder quindesch minuts televisiun rumauntscha. Quindesch minuts, na dapü. La radschun per quelo es, cha la quota da spectatuors tar la Televisiun rumauntscha es uschè minima cha que nu renda per la televisiun svizra dad emetter dapü cu quindesch minuts al di. Memma pitschna es eir l entredgia da raps cun uschè pochs spectatuors. Tar quist exaimpel as po propi dir cha ls respunsabels nu piglian resguard sül rumauntsch be pervi dals raps. Chi so, scha in duos ans sun quels quindesch minuts gnieus diminuos sün tschinch minuts, u forsa nu irradieschane niauncha pü ün minut televisiun in rumauntsch. Bainschi nu faun ils respunsabels finta dad amer la lingua, ma els vaun al tudas-ch scha que vo pels raps. Üna granda cuntradicziun invers il rumauntsch sun eir quels chi savessan la lingua, chi vessan üna scolaziun rumauntscha, ma chi sun da l avis ch els nu guadagnan avuonda raps cun ün mister rumauntsch. Els müdan ad ün mister, inua ch els guadagnan dapü, ün mister chi nun ho da chefer ünguotta cul rumauntsch. Que es darcho la cumprouva cha l commentari da Men Rauch ho qualchosa da la vardet. Ün problem es eir cha glieud chi fo per exaimpel la scolaziun scu magister da rumauntsch ho be la pussibilted da lavurer i l Grischun. Tenor me es que il motiv principel cha que do uschè pochs magisters da rumauntsch. Bgers vöglian ir a lavurer a l ester u giò la Bassa e nu vöglian ster i l Grischun tuot lur vita. Quels chi dannagian il rumauntsch, sun quels chi lavuran per ün associaziun da patruns rumauntschs u quels chi haun ün champ da lavur rumauntsch, ma chi pretendan dapü peja per ch els lavuran pel rumauntsch. Il stedi stu bod pajer, uschigliö nu lavuress bod pü üngün per il rumauntsch. Eau pens cha la glieud chi fo quelo, la glieud chi fo ün nosch adöver da la lingua per fer raps, nun hegia l intenziun da fer dan al rumauntsch, dimpersè da guadagner raps. Ma alura as po eir dir cha quella glieud chi pretenda dapü per ch ella lavura pel rumauntsch nun ama la lingua. Ma da l otra vart, che es cun quels pochs chi comunicheschan auncha gugent in rumauntsch? Quels chi lavuran pel rumauntsch cun granda brama? Na da schmauncher, eir scha que sun pochs, quels giuvens chi inchamineschan la lungia via per gnir magister u magistra da rumauntsch. Natürelmaing as stu der tiers cha la quantited dals magisters da rumauntsch crouda cuntinuantamaing, ma quels pochs chi piglian auncha in attach quella via, eau chat cha quels sun la spraunza cha la lingua nu giaja a perder dal tuot. Eau svess d he simplamaing fat l experienza cha bgers in mi eted as dumandan perche ch els dessan auncha imprender rumauntsch. Bgers sun da l avis cha la lingua nu saja bella, ch ella nu porta ünguotta, etc. Fin uossa d eiran tuots adüna sincers in mia preschentscha, scha que as trattaiva dal tema rumauntsch. Eau nu d he auncha mê fat l experienza cha qualchün ho be fat finta dad amer il rumauntsch. Natürelmaing be in mia preschentscha, in mia gruppa d eted. Ma quelo eir be, perche cha tar nus giuvens nu s tratta que auncha da fer raps. Eau craj cha que es eir ün motiv perche cha bgers in mia eted zoflan sül rumauntsch. Bgers sun da l avis ch els nu possan fer adöver da quella lingua. Ad es ün fat cha divers lavuraints chi haun la pussibilted da fer raps cul rumauntsch, nu s laschan influenzer dad üna noscha conscienzcha perche ch els faun raps cul rumauntsch sainza ch els aman la lingua. Ed ad es eir realted cha que do glieud chi müda al tudas-ch, scha l rumauntsch dvainta restrictiv per els. Ma eau speresch cha quels chi aman il rumauntsch da cour nu s laschan scurascher ed influenzer da quels chi nu vöglian bain al rumauntsch. Eau sun sgüra cha quels chi aman il rumauntsch da cour ed eau sun persvasa cha que do auncha bgera glieud chi fo quelo quels discuorran ed aman inavaunt nos bel rumauntsch cun granda superbgia, scu avaunt 100 ans. 9

10 get together sin via tras la svizra da Silvana Derungs Dals 12 da fanadur fin ils 14 d avust 2010 duai avair lieu in viadi atras l entira Svizra per sensibilisar la populaziun per la quadrilinguitad en Svizra. Lantschà è quest project da Get- Together. L uniun Get-Together vul promover la chapientscha vicendaivla da las quatter regiuns linguisticas cun reunir persunas da tut las parts dal pajais e las animar da s occupar cun la quadrilinguitad. gruppa da project. Tgi che vul s engaschar (i dovra p.ex. glieud per la lavur da medias, per la coordinaziun dal project, per la creaziun dal cudesch) duai s infurmar tar Ramona Schneider, la manadra da project da Get-Together (ramona.schneider@get-together.ch). Il cumenzament da favrer datti lura ina sesida d infurmaziun. Tgi che vul savair dapli da las activitads da Get-Together ed esser orientà davart il viadi durant la stad: Viver las linguas cun ir a pe Duas gruppas da viandar duain traversar la stad 2010 dals 12 da fanadur fin ils 14 d avust a pe tut las quatter regiuns linguisticas da la Svizra. Ina gruppa parta da Genevra, l autra da Müstair. La ruta da viadi suonda la «senda culturala svizra» dals Amis da la Natira da la Svizra. La finamira da la senda culturala n è betg mo da mussar ina Svizra tenor ils clischés, mabain da mussar la Svizra cun sias fatschas multifaras ed a quellas appartegnan p.ex. era tschancuns cun autostrada. En la vischinanza dal center geografic svizzer, l Alp Älggi en la Svizra centrala, duain las duas gruppas lura s entupar. Ensemen cuntinuescha il viadi lura fin a Berna, nua che duai avair lieu ils 15 d avust ina gronda festa sin la plazza federala. Durant il viadi vegnan realisads mintgamai ensemen cun la populaziun locala divers dis da project en connex cun la quadri- e la plurilinguitad. Sa chapescha ch ins na sto betg esser da la partida davent da l entschatta fin a la fin. Mintgina e mintgin è envidà dad accumpagnar las gruppas da viadi durant pliras emnas, plirs dis, in di u era mo inqual ura. Tgi vul crear in cudesch? Il viadi ed ils inscunters durant quel viadi duain sa chapescha era vegnir documentads. Sin il magazin online Tink.ch pon quels ch èn restads a chasa persequitar via blog tge che capita durant il viadi. En furma dad in cudesch (sche las finanzas lubeschan) duai il viadi vegnir documentà a moda pli durabla cun ina descripziun dal viadi e sche pussaivel cun preschentar atgnadads culturalas e geograficas en ils lieus da pausa. Per quest cudesch tschertga Get-Together ina 10

11 mamma mia be ün zich apocalipsa da Fadrina Hofmann Estrada musica wales vs. scotland: u band nova cunter veglia da H. Uffants sun il spejel da no creschüts, be plü directs e plü onests. I dà mumaints ingio cha per els va bod suot il muond. Mumaints chi ns paran banals, ma chi muossan sül seguond sguard precis il minz da l esser uman. Scena 1: Meis mat giouva cun seis duos traxs il cotschen ed il gelg (important!). Mamma vain e decida simplamaing: trar aint la giacca, no giain! Rebelliun totala da la vart dal pitschen. Na, uossa nöglia! Mamma prouva da declerar ils motivs, ma ingün da quels nu valan la paina d interrumper il gö. Invan. Plü ferma è la, quista mamma, plü gronda. Üna pezza plü tard sezza il mat in sia charozza sbragind e be rabgia. Il muond es ingüst! Scena 2: Sün maisa es pront il püschain. Pan, l a t, p a i n c h, m e i l, j o g u r t, c h a s c h ö l, Birchermüesli. Luan sezza in seis sezzin e sbragia sco üna sirena e sia mamma nun inclegia darcheu üna jada nöglia. Ella craja cha l pitschen nu sapcha che ch el vöglia, el bada cha quista creschüda nun ha darcheu üna jada ingün idea. Pür cun agüd da papà scuvrisch la il problem. Il muond da Luan sto esser üna pitschna copcha dal muond intuorn sai, dimena da quel da mamma e bap. Sün sia maisina tocca eir ün pa da tuot: üna morsa pan, üna mezza tazza lat, ün sdun painch e meil, ün pa jogurt, ün tockin chaschöl e be trais flöchs Birchermüesli. Apaina cha tuot es davant el es Luan furtünà. Umbras? Na, ma tuot ha seis uorden illa vita. Scena 3: Visita pro nona e bazegner. Là esa adüna flot! Bazegner dà tschiculatta, scha mamma nu guarda, nona ha adüna super giovarets e tuots han gust dal tracagnottel. Üna pezza es mamma eir perincletta, ma x-üna jada voul ella adüna ir a chasa e pel solit eir amo a durmir. Ella ruina simplamaing mincha flot mumaint! Sbragizzi, larmas, mutsch. Nu füssan eir no jent uschè, sch inchün ans fa far alch cunter la voluntà, scha oters survegnan daplü co no sainza motiv chapibel, scha bellas situaziuns vegnan desdrüttas d üna terza persuna? Cler, il muond nu va suot pervi da quai, mo ün zichin apunta bain... Fadrina Hofmann Estrada (27) rapporta da las stentas e da las bellezzas da ses mintgadi. Tgi che gudogna quest duel è atgnamain vaira egual. Fatg è però: «People In Planes» e «Biffy Clyro» han prendì in ord l auter il Fri-Son. Apocalipsa? Però total! Avant che vegnir tar il concert, qua in pèr datas per che vus sappias da tgi ch jau discur: People In Planes han cumenzà il 2003 a far musica almain sut quest num. Ils 5 Valis han prendì a cor da perfecziunar lur stil dad indie rock e l han transferì en sferas novas. Els cumbineschan ils tipics riffs da ghitarra cun novs beats e surdattan dapli paisa al keyboard. Uschia daventa la musica greva. Uschè pesanta ch igl è perfin daventà in zic sentimental en (paucs) muments dal concert. En ils gronds muments als èsi però grategià da pigliar il public oravant tut pervia da la vusch perfetga dal chantadur Gareth Jones. Insatge uschè perfetg n han ins anc mai vesì tar blers concerts. Savens èsi tuttina uschia: ins cumpra in disc, l adura, vesa ch il chantadur vegn en Svizra, siemia emnas avant il concert da quel eveniment e lura, cura ch igl è uschè lunsch: l apocalipsa persunala. Tge? sa dumond ins, quai na tuna betg suenter la vusch sin il disc. 40 hebels per il giat e la dunna sper tai è gia svanida. Tge dianter! En mes cas è quella saira restà mes ami sper mai e nun ha bandunà il concert. Per fortuna per el e per mai. Che questa ediziun da Punts va sut il titel «apocalipsa» correspunda al mussà da Biffy Clyro. I n è betg mo stada la musica ch ans ha stratgs giu bass en la terra datiers a l enfiern, mabain era sia cumparsa sco uman. Chavels lungs, barba, chautschas stretgas, il corp sura niv, ornà cun tattoos e la ghitarra tegnida stretga vi da ses corp sco sche sia vita fiss dependenta da quella. La forza da lur musica ans ha stra- tga en in extasa. Per il corp n hai dà nagin fermar pli. El era sut la controlla dals beats da la battaria, da la vusch da Simon Neil e dals riffs brutals che quel ha sunà sin sia ghitarra. Qua hai jau chapì pertge che blers pensan che Biffy Clyro saja in acronim per Big Imagination For Feeling Young Cos Life Yearns Real Optimism. Gronda imaginaziun per il sentiment dad esser giuven, perquai che la vita desiderescha optimissem real. H. aka Adrian Stecher (24) è student da scienzas da media e communicaziun a Friburg. Il plaschair per la musica al ha gia tschiffà d uffant. Il bab è organist e la mamma sunava excellentamain la flauta, uschia ch el ha sunà sur blers onns il triangul. Per el è musica insatge che unescha, perquai na pudess el betg imaginar ina vita senza musica. Per las PUNTS va el a la tschertga da novas bands naziunalas ed internaziunalas e rapporta da concerts, albums ed experientschas fatgas cun la musica. Per il Radio Rumantsch moderescha Adrian tranter auter mintga segunda sonda la parada da hits. 11

12 punts politicas apocapolitica a flopenhagen da Clau Dermont il pled dal mais bien di, bien onn! dad Ursin Lutz Schurmegiar il clima? Suandar il meini da massa massa votantas e votants? Tedlar sin ils problems dallas tiaras dil tierz mund? Prender las hottas enta maun e midar zatgei sil mund? Ils politichers han puspei inagada mussau tgei ch els san il meglier: tschintschar, palavrar, far canera e dar mauns. 13 gis a Copenhagen ein stai ina tribuna per mintga tschagrun che trai mintgaton bugen en in manti verd. Gronda reclama per che presidentas e presidents, ministers e ministras arrivan persuenter han els survegniu ina presenza mediala garantida. X banchets ed x plaids, x sesidas ed x gruppas da lavur. Ina «conferenza historica» cun in facit historic: Il mund ei buca habels. «Cun quei ch ei suenter stueis vus sezs vegnir a frida.» Buca habels da collaborar. Buca pronts da schurmegiar il clima. Buc aviarts per mesiras concretas cun sancziuns rigidas. Las tiaras industrialas teman per lur economia, per lur plazzas da lavur e per lur luxus da viver. Persuenter fan ei quei ch ellas han gia fatg dapi tschiens onns: las tiaras industrialas vivan in imperialissem egoistic, las tiaras dil tierz mund ein la finala quellas che ston pitir dalla dominanza economica. Sche las Maledivas sfundran, sch il Sudan ha negin aua pli per dustar la seit dils affons e sche l Indonesia ha gleiti mintg onn in tsunami ei quei tuttina a memia biars. La conferenza a Flopenhagen vegn ad esser ina tolca els cudischs d historia. Ella demuossa che la prontadad d agir a favur da nossa mumma tiara ei buca presenta. Ei exista negina solidaritad internaziunala, negin giavisch da reducir ils effects negativs dalla midada dil clima provocada dallas tiaras industrialas cun lur veta en surabundonza. Sco politolog gi quei a mi ch ils politichers e las politicras alla testa dallas tiaras han memia gronda tema da buca vegnir reelegi, sch ei ageschan claramein a favur dil clima, e speran pli bugen da puder salvar lur uffecis politics cun buc agir. Sco socialdemocrat gi quei a mi ch il neoliberalissem fa puspei ghegnas ed ei loschs da sesez e la nova perversiun ch el ha creau nus essan sclavs dall economia e grazia al patertgar a cuorta vesta destruin nus cun plascher nossa mumma tiara. Sco carstgaun gi quei a mi che nus havein per la finiziun dil 2009 aunc as-tgau veser ina apocalipsa politica, ina tragedia en plirs acts cun differents acturs senza curascha e cun interess singulars. E sco giuven gi quella conferenza a mi: «Nus essan vegls, nus vivin mo aunc 20 onns. Cun quei ch ei suenter stueis vus sezs vegnir a frida. Nus lein ussa viver first class!» Jeu sun pli che trumpaus da quella «conferenza historica» e da quels politichers e quellas politicras. «Nus empristein nossa tiara da nos affons.» Interessant tgei per facits ch ils politichers svizzers fan. Ils ins vulan sbassar las emissiuns da CO 2 per 40 pertschien, ils auters fagessen il pli bugen vinavon sco tochen dacheu. Toni B. manegia ch ei seigi buca bien d agir persuls, sche las autras tiaras hagien buca mesiras semegliontas. Nossa economia fussi lu memia cara cumparegliada cun las autras tiaras. Mo fussi forsa buca tuttina meglier da desister mintgaton d empau luxus da viver che nus havein oz en surabundonza en Svizra? La finala han ils Indians dall America dil Nord gia avon onns saviu: «Nossa tiara artein nus buca da nos tats e da nossas tattas nus emprestein ella da nos affons!» U che nus agin leusuenter ed acceptein las consequenzas per reducir ils effects negativs dalla midada climatica, ni che nus surprendein la responsabladad internaziunala che nus havein per nies planet e che las tiaras industrialas han enviers las tiaras paupras. Jeu sun per varianta dus, era sche quella ei buc aschi emperneivla e pretenda sacrifezis. Clau Dermont (21) da Rueun studegia politologia a Berna ed è trumpà da la conferenza da clima a Copenhagen dal december passà. Pleds ed il linguatg en general furman ina part integrala dal mund dad Ursin. Per questa columna zipl el mintga mais in ivetta or dals pleds ch el inscuntra en ina moda u l autra per pudair quintar ina istorgina davart quel. Sco columnist regular tucc ei secapescha era a mi da giavischar als lecturs ed allas lecturas dallas PUNTS in bien niev onn. Quei san ins far en differentas fuormas, per quella gada vi jeu seconcentrar sils versets ch ils affons reciteschan mintg onn ellas casadas dil vitg giavischond in bien niev onn. Jeu mez che sun carschius si a Rabius enconuschel il verset Bien di, bien onn, nus giavischein bialas fiastas ed in bien niev onn! Auters vitgs sursilvans drovan variaziuns da quei verset e secapescha ein era variantas pli veglias enconuschentas. A Laax, Riein, Surcasti e Mustér schevan ils affons Bien di, bien onn e dei biemaun, sche vus leis buca dar in toc petta, sche dei in toc paun. Vuorz enconuscheva il verset: Bien gi, bien onn da biemaun, leis buca dar in taler, dei in paun, Breil: Bien gi, bien onn da biemaun, sche vus leis buca dar oz, sche dei damaun e Trun: Bien di, bien onn da biemaun, giavischel ina biala fiasta ed in bien niev onn, che vus possies viver bia dis ed onns e silsuenter guder la gloria dil sogn parvis. Ina semeglionta versiun duvravan ils affons da Surrein giavischond in bien niev onn: Bien di, bien onn, dei biemaun, augurein in bien niev onn, buna sanadad e ventira e la pagaglia dil sogn parvis. Enta Medel la finala dian ils affons: Mintg onn ed er uonn giavischein nus bialas fiastas ed in bien niev onn, ina versiun pli veglia medelina secloma: Bien di, bien onn e dei biemaun, ina schlius ed in curtaun, ina sadiala latg ed in toc paun. Ei dat pia versets tut a dubel da giavischar in bien niev onn. Per mei persunal ei igl accent da Daniev ius naven dils versets vi sil vinars, silmeins duront festivar Daniev. Sco linguist hai jeu scuvretg danovamein ils bials versets da Biemaun. En quei senn aunc inagada: Viva ed in bien niev onn! Ursin Lutz (28) è linguist e lavura sco assistent scientific tar l Institut dal Dicziunari Rumantsch Grischun a Cuira. Per Ursin è festivar Buman ina occurrenza impurtanta e regulara. 12

13 odissea Innundaziuns u dus centimeters neiv? da Catrina Waldegg Avant curt è igl film «2012» nia musso aint igls kinos. En film tgi speculescha scu tgi la fegn digl mond savess vaseir or. Mademamaintg scu tar la producziun da «The day after tomorrow» magna igl noss far e veiver tar la collapsa digl ambiaint. En eda en tornado, en eda erupziuns digl intern dalla tera, en otr eda tsunamis tgi laschan mureir la populaziun. an pacs onns, cunchegl tg igl livel da mar sa dolza adegn anavant. Tge, schi chegl vo schi gliunsch tgi Dublin saro sot ava? Scu tg ins ò pudia vaseir, èn las tgesas, las veias, ansomma l antiera infrastructura, betg biageidas per da chestas relaziuns extremas. Damaias fissan da chestas catastrofas propa en apocalipsa per chesta tera tgi ò gio da cumbattar cun tot otras miseras (vurdar Punts digl december). Scu tgi nous vagn tots gio santia, è igl noss ambiaint an prievel causa digl scoldamaint global. Ea, glatschers svaneschan, las temperaturas èn en po pi otas ed igl lai Aral ins so angal anc numnar en fundegl Ma blers na veian betg propa tge tgi chegl monta. Nous vasagn betg tge tgi capeta, chests fatgs n ans pertotgan betg directamaintg. Chegl na monta pero betg tgi restaro er uscheia. Scu dar damogn ad innundaziuns, schi na vo mianc cun dus centimeters neiv? Damaias tg ia sung cò an Irlandia, en insla tranter igl Atlantic e la «Irish sea», vigna pero confruntada cun la situaziun actuala ed am stoss neir cunscienta dallas consequenzas tgi chegl so tot aveir. Igl november è sto uscheia bletsch scu gio igls davos 20 onns betg ple. Grondas avazungs, ansasez las pi grondas e desastrousas tgi èn neidas registradas, on innundo parts scu Cork, Kerry e Galway. Igl ò pluia tant tgi las pareis digls quais a Galway èn rottas. Tot è sto sot ava, spitals on gia da neir evacuos, scolas saradas, L Irlandia n è betg pronta per da chestas catastrofas. Schi dat angal schon dus centimeters neiv, ègl tot tgi sa ferma e stat ampatg. Igl traffic na sa mova betg ple, igl transport public ins so amblidar e tot igls scolars on liber. S imagine angal scu tgi vign pruo da dar damogn ad avaziuns tgi cuntaschan las glieschs digl plafung..! Scu dar damogn ad innundaziuns, schi na vo mianc cun dus centimeters neiv? Ossa è la situaziun puspe sa chietada, ma scu vign chegl ad esser an tschintg onns? Tenor las prognosas tgi scientists on fatg, saron tschertas parts dall Irlandia betg ple habitablas Catrina Waldegg (19) da Savognin ha decidì suenter la matura da betg cuntinuar directamain cun il studi, mabain da far durant in onn insatge auter. La vita sco fille au-pair en Frantscha n ha dentant betg funcziunà sco giavischà. Perquai è ella sgulada sin l insla europeica, nua ch i dat bleras nursas e nua che «a pint of the black stuff» tutga tar mintga sortida. Uss, cura che quest artitgel cumpara, è ella puspè enavos en Svizra. 13

14 tema ea ni na? da Gianluca Augustin container 185 Igl pled apocalipsa vign digl grec e monta «la palentada». L istorgia dall apocalipsa è fitg viglia ed è sa derasada prest segl antier mond. Gio aint igl reginavel digls Babylones era annunztgia la fegn digl mond. Ainten la religiun digls Vikingers erigl igl schinumno «ragnarök». Ozande dattigl fitg differents meinis dalla fegn digl mond, da vart dalla religiun, dalla scienza u dall istorgia. Ma ègl er d aveir tema da chestas teorias? Scu p.ex. da vart dalla religiun tgi predei tgi anghels vignan a sunar trumpetas treis deis avant la fegn digl mond. En oter exaimpel è la fegn digl calender digls Maya igl onn Igls Maya on predetg pigl onn 2012 tgi l antiera veta segl mond sa midaro. Igls Maya on er gio savia chintar or igl orbit dalla Venus. Cun chintar siva igl orbit d ella cun igls mettels d ozande ins ò savia deir tg igl chint digls Maya è exact per en dieschavel. Er scu astronom dattigl propa da vaseir ensatge fitg spectacular. Pertge chel de saro igl suglegl igl center dall antiera veia da latg. La fegn digl mond en igl film Da chel evenimaint dattigl ossa schizont en film, dirigia da Roland Emmerich. El è fitg renumo pigls sies films da catastrofa. Aint igl film vign l apocalipsa caschunada antras igl muvimaint dallas plattas tectonicas. Per evitar tgi la carstgangadad vign stidad or sa mettan las grondas naziuns da chest mond ansemen per biagier immensas bartgas tgi vessan da pussibilitar tg igls carstgangs saptgan surveiver. Ma betg tot igls carstgangs on plaz sen chellas bartgas, mabagn angal chels tgi son sa lubeir da cumprar en bigliet. La rolla prinzipala da chel film gioia en scienzist tgi less spindrar sia famiglia dalla mort. Chegl è angal egna da fitg bleras teorias dalla fegn digl mond. En otra teoria è p. ex. tgi en meteorit dat aint pigl mond u en immens vulcan rompa or. I dat naturalmaintg er anc la teoria tgi aliens vignan segl mond per mazzar la carstgangadad. Tenor mia opiniun è chella teoria pero pitost legra tgi chegl tg ella am fò tema. Chellas teorias on siva igl mies meini er nigns mussamaints ed èn uscheia betg crediblas. La colpa digl carstgang Ia pains tgi mintga carstgang sa metta avant oter la fegn digl mond, ni crei ansomma betg ve dall apocalipsa. Ia cat er tgi sch igl mond vo sot, alloura angal perveia digls carstgangs tgi rompan e disturban igl equiliber dalla nateira e digl antier mond. Scu p.ex. la gronda emissiun da CO 2. Las grondas consequenzas nironsa betg nous a s accorscher, forsa mianc igls noss beadis u nossas beadias, ma ensacuras niro la fegn e nous na savagn ni cura ni noua. E chegl è er bung uscheia. X-ensacuras niro l apocalipsa, ma tenor mi opiniun betg an furma divina, mabagn an furma dad ena catastrofa naturala. Pi anavant è l antiera agitaziun perveia digl onn 2012 nunnecessaria. Perchegl tg igl calender digls Maya predei betg la fegn digl mond, mabagn angal ena gronda midada. Ed uscheia creia er betg tg ins vegia d aveir tema. Gust da far texts da reclama? Ta vuls ti participar ad in workshop da scriver texts da reclama ensemen cun auters giuvenils da la Svizra e cun profis da la branscha da reclama? Da gudagnar datti in viadi en ina metropola europeica. Sin la pagina chattas ti tut las infurmaziuns necessarias davart la participaziun. Ti pos t annunziar anc fin la fin da schaner Na betg targlinar! Quel workshop è ina fitg buna schanza per inscuntrar giuvens e giuvnas cun ils medems interess sco ti, da discurrer ru-mantsch, tudestg, franzos e/u talian, dad em-prender dals profis, da scriver, da giudair concerts, etc. Tge ch è vegnì fatg al workshop dal 2009 pudais vus leger en las Punts nr. 183 dal november. Elecziun dal pled rumantsch 2009 Il Radio Rumantsch deditgescha venderdi, ils 15 da schaner 2010 al PLED RUMANTSCH. Da las 08: e da las 15:00 17:00 datti durant mintg ura ina contribuziun che sa fatschenta cun il diever dal pled rumantsch ed i dat in quiz da pleds. Ultra da quai datti la pussaivladad da telefonar a la centrala dad RTR ed inditgar il pled rumantsch persunal tenor las categorias definidas. I vegn tschernì «il pli bel» ed «il pli trid» pled rumantsch da l onn Da nov datti er ina categoria «lingua da giuventetgna». Las propostas pon avair in connex cun tut las spartas da la communicaziun, politica, administraziun, economia, scienza, cultura, meds da massa, etc. Las propostas (singul pled u ina cumbinaziun da pleds) incl. la motivaziun pon vegnir inoltradas fin ils 15 da schaner 2010 sin la pagina d internet (Per as far trametter in talun per posta ad RTR cumpara quest ediziun memia tard.) La giuria che tscherna il pled rumantsch 2009 sa cumpona da represchentantas da RTR, La Quotidiana, Dicziunari Rumantsch Grischun, Lia Rumantscha, Uniun per la litteratura. I dat da gudagnar bons per cudeschs, abunament da La Quotidiana ed abunament/concessiun da radio e televisiun. Engiavinera nr. 183 Per l engiavinera nr. 183 cun la soluziun LINGUISSIMO ha Claudia Caderas da Berna chattà la soluziun. Nus gratulain. 14

15 engiavinera 185 impressum 185 Schlia l engiavinera e trametta la soluziun cun indicaziun da tia adressa a: Victoria Mosca, San Bastiaun, 7524 Zuoz, victoria.mosca@punts.ch 1. Ina muntogna fitg auta en l Engiadina (4049 m.s.m), Piz In grond auto da transport 3. In lieu en la Sursevla cun ina claustra 4. b,c,d,f,g,h,k,l,m,n,p,q,r,s,t,v,w,x,z 5. L artist en il circus che fa rir tuttas e tuts 6. Quai gida, sch ins ha mal u sch ins è malsaun 7. Noss pajais vischin en il sid 8. La valuta da pli baud da la Spagna 9. Vacanzas verdas per mintga um svizzer 10. Cunter tge malsogna ha DRS3 ramassà daners cun l acziun «mintga rap dumbra»? inserat communicaziun.ch chauredactura: Silvana Derungs, Cons, 7115 Surcasti silvana.derungs@punts.ch, redacziun: Flurina Cajochen, Crestas 36A, 7154 Ruschein flurina.cajochen@punts.ch Victoria Mosca, via Nouva 1, 7503 Samedan victoria.mosca@punts.ch Catrina Waldegg, Purmaglera 1, 7460 Savognin catrina.waldegg@punts.ch collavuratur/as en quest numer: Gianluca Augustin, Judit Augustin, Maurus Blumenthal, Jasmin Epp, Ladina Friedli, Seraina Friedli, Fadrina Hofmann Estrada, Norbert Kiss, Ursin Lutz, Lukas Pinggera, Adrian Stecher layout nr. 185: Annatina Nay, Obergrundstrasse 96, 6005 Lucerna concept frontispizi: Donat Caduff, 7152 Sagogn donatcaduff@gmx.ch secretariat: PUNTS, Clau Dermont, Landoltstrasse 70, 3007 Berna punts@rumantsch.ch, editura: GiuRu, Chascha postala 312, 7002 Cuira giuru@giuru.ch abunament: 45 francs per onn, Raiffeisen Surselva, clearing 81073, conto novs abunents: stampa: communicaziun.ch, 7130 Glion spediziun: luvratori ARGO Surselva, 7130 Glion internet: avis: Las opiniuns dals auturs e da las auturas en quest numer na ston betg correspunder a l opiniun da la redacziun da PUNTS. PUNTS è commembra da l Associaziun da la Pressa svizra dals Giuvens.

16 p.p Glion LA gasetta giuvna Punts tschertga anc adina: in/a nov/a chauredactur/a Tias incumbensas: organisar l entir manaschi puntistic e procurar che las ediziuns cumparian pli u main regularmain, mantegnair in bun contact cun la GiuRu (n è betg difficil, quels èn uschè flots), chattar novs abunents, actualisar la pagina d internet, scriver texts, curreger texts ed oravant tut: ir sin la gnerva als redacturs ed als regurdar a la fin da redacziun. Tes profil: ti has bunas enconuschientschas dad in idiom rumantsch, enconuschientschas dal rumantsch grischun èn d avantatg, ti sas scriver e leger s, ti has gust e temp da scriver regularmain texts (u ti enconuschas avunda persunas che fan quai per tai) ed oravant tut: ti amas il linguatg rumantsch e las punts! Pensum: quai dependa da tes engaschi! Cifras uffizialas na datti naginas. Cumenzament: a partir dal mars 2010 u a partir d immediat! Lieu: oravant tut davant il computer, mintgatant sesidas a Turitg u Cuira. Persuna da contact: l entira redacziun da punts (suprastanza@punts.ch); per scleriment detaglià stat Silvana Derungs (silvana.derungs@punts.ch, tel.: ) fitg gugent a disposiziun. intim #130 seniors #131 Tualettas #132 tren #133 budget #134 7 putgads mortals #135 dvd #136 superstiziun # 13 7 minoritads #138 statistica #139 conscienza #140 frisuras #141 cureisma #142 siemis #143 malsaun #144 dumondas #145 Trocca 7 #146 vip #147 trettel #148 tamazi #149 Pertge? #150 Integraziun #151 Skis etc. #152 Geniturs #153 Uniuns #154 emprima amur #155 sms #156 Fimar #157 Chatscha #158 Elecziuns #159 cudeschs #160 surprise #161 08/15 #162 Art #163 mars #164 auras sturnas #165 cuschinar #166 sgular #167 bikini #168 Carriera #169 chalzers #170 gieus #171 pagina d internet #172 gion da cletg #173 carnaval #174 bellezza #175 liquids #176 subcultura #177 crisa #178 energia #179 openair #180 sanadad #181 transport #182 linguissimo #183 consum #184 #185 Forsa ch insatgi avess era gust da far quai ensemen cun ina collega u in collega u era mo ad interim? Nagin problem. As annunziai! Nus ans legrain da numerusas annunzias! 16 freestyle # #187

Disoccupai; Obligaziun d encurir lavur 3 meins ordavon

Disoccupai; Obligaziun d encurir lavur 3 meins ordavon Publicaziun FUS per ils 26 da matg 2017 AVIS Ils 4 da zercladur 2017 ha liug sin il plaz Cadruvi la «Fiasta Sursilvana», quei en cumbinaziun cun il tierz festival da viandar. Ord quei motiv sto il plaz

Mehr

SP 10 S- 11. da consultar u igl original ni l'ediziun da Gartner, ni meglier aunc domisdus. Mo che gliez ei lu pli gleiti detg che fatg.

SP 10 S- 11. da consultar u igl original ni l'ediziun da Gartner, ni meglier aunc domisdus. Mo che gliez ei lu pli gleiti detg che fatg. SP 10 S- 9 Jeu hai tractau la davosa gada las treis ovras romontschas publicadas da Bifrun. La pli veglia ei segir la 'Fuorma', pia il catechissem, ch'ei vegnius publicaus l'emprema gada 1552. La pli renumada

Mehr

AS FIUG? PASCAL GAMBONI & SUN GONE MAD TEXTS: AUR, PLACI, LAS VACANZAS, IN UM GROND, LA BARBA, ATRAS, IL NUET: PASCAL GAMBONI

AS FIUG? PASCAL GAMBONI & SUN GONE MAD TEXTS: AUR, PLACI, LAS VACANZAS, IN UM GROND, LA BARBA, ATRAS, IL NUET: PASCAL GAMBONI AS FIUG? PASCAL GAMBONI & SUN GONE MAD TEXTS: AUR, PLACI, LAS VACANZAS, IN UM GROND, LA BARBA, ATRAS, IL NUET: PASCAL GAMBONI LA GLISCH: PASCAL GAMBONI & ANGELO MONN TIU CUNFAR: CURDIN BRUGGER OH CON BI:

Mehr

refurmaziun & translaziun

refurmaziun & translaziun Ort: Kantonsbibliothek, Karlihofplatz Chur, 1. Stock Dauer: 6. November 2017 28. Februar 2018 Jeweils Mo-Fr 9-17.30 Uhr und Sa 9-16 Uhr Vernissage: Montag, 6. November von 18.00-20.00 Uhr mit einem Referat

Mehr

refurmaziun & translaziun

refurmaziun & translaziun Ort: Kantonsbibliothek, Karlihofplatz Chur, 1. Stock Dauer: 6. November 2017 28. Februar 2018 Jeweils Mo-Fr 9-17.30 Uhr und Sa 9-16 Uhr Vernissage: Montag, 6. November von 18.00-20.00 Uhr mit einem Referat

Mehr

Medienart: Print Medientyp: Tages- und Wochenpresse Auflage: 4'183 Erscheinungsweise: 5x wöchentlich

Medienart: Print Medientyp: Tages- und Wochenpresse Auflage: 4'183 Erscheinungsweise: 5x wöchentlich Politica, agricultura ed economia per eneda uneida: Thomas Roffler, Peter Nicolay, Elisabeth Mani-Heldstab, Magadalena Martullo- Blocher e Duri Campell (da san.). FOTOSG N STGIER Hospitants e giasts: Ena

Mehr

SP 12 S- 87. Lu mirein nus inaga, co ch'ins fa quei correct. Sco pugn da partenza per mussar quei duess ins uss schon prender ina frasa en sia fuorma

SP 12 S- 87. Lu mirein nus inaga, co ch'ins fa quei correct. Sco pugn da partenza per mussar quei duess ins uss schon prender ina frasa en sia fuorma SP 12 S- 87 Nus vein tractau la davosa gada a fin las proposiziuns cun in tema, ch'ei ligiaus ferm cullas proposiziuns el tudestg, denton meins el romontsch, il diever dalla comma. Sil sectur dallas proposiziuns

Mehr

AP1G_2015_Mathematik schriftlich

AP1G_2015_Mathematik schriftlich APG_205_Mathematik schriftlich Matematica part quens en scret (sursilvan) Puncts maximals: 28 Remarcas preliminaras ed instrucziuns Cuoz: 60 minutas Scriva cun in utensil da scriver en colur blaua ni nera

Mehr

«Jau sun anc betg naschì u naschida, ma mes geniturs èn gia controlfreaks!»

«Jau sun anc betg naschì u naschida, ma mes geniturs èn gia controlfreaks!» annada 13 / Glion / pretsch frs. 45. /onn Punts Nr. 153 mars 3/2007 Editorial da Silvana Derungs Genialitad vegn da geniturs, u betg? Dacurt hai jau legì en in artitgel ch i dettia per geniturs futurs

Mehr

Vischnaunca da Mustér. Regulativ d'indemnisaziun

Vischnaunca da Mustér. Regulativ d'indemnisaziun Vischnaunca da Mustér Regulativ d'indemnisaziun Schaner 2012 CUNTEGN PRINCIPI... ART. 1 INDEMNISAZIUN... ART. 2 FIXUM... ART. 3 DANER DA SEDUTA... ART. 4 LAVUR CUMINA... ART. 5 INDEMNISAZIUNS SPECIALAS...

Mehr

Matematica part 1 quens en scret (surs)

Matematica part 1 quens en scret (surs) AP1G_2014_Matematica scret (surs) Suttascripziun candidata/candidat: Liug / datum: Matematica part 1 quens en scret (surs) Cuoz: 60 minutas Remarcas preliminaras Scriva cun stilograf ni culli en colur

Mehr

Protocol da la radunanza generela dals 20 november 2009. Restaurant Convict, Zuoz

Protocol da la radunanza generela dals 20 november 2009. Restaurant Convict, Zuoz Club da skiunzs Zuoz Protocol da la radunanza generela dals 20 november 2009 Restaurant Convict, Zuoz Preschaints: S-chüsos: 26 comembras e comembers Andrea Godly, Martina Pauchard, Gian Paul Derungs,

Mehr

SMA 10 S- 68 fectivamein era leu cun "etc." ed in renviament sin quei paragraf cheu, nua ch'ei ha lu dapli "relaziuns". Las empremas 4 ein las current

SMA 10 S- 68 fectivamein era leu cun etc. ed in renviament sin quei paragraf cheu, nua ch'ei ha lu dapli relaziuns. Las empremas 4 ein las current SMA 10 S- 67 Walter ed jeu vein tractau la davosa gada las indicaziuns davart las preposiziuns ellas 'Normas surmiranas' a fin. Quella grammatica ha 6 paginas davart las preposiziuns, e treis paginas e

Mehr

SP 11 S- 82. verb. Quei ei buc in test; cheu ston ins mo mirar exact silla successiun ella proposiziun per saver eruir quei ni buc.

SP 11 S- 82. verb. Quei ei buc in test; cheu ston ins mo mirar exact silla successiun ella proposiziun per saver eruir quei ni buc. SP 11 S- 81 Nus vein tractau la davosa gada ils pargrafs 263 e 264. Difficultads fan domisdus, schegie mintgamai d'auter gener. En 263 eis ei d'ina vart il tierm 'conjuncziuns cumbinadas', ch'ei buc adattaus,

Mehr

SMP 10 S- 1. Problems da la descripziun sintactica dal rumantsch

SMP 10 S- 1. Problems da la descripziun sintactica dal rumantsch SMP 10 S- 1 Problems da la descripziun sintactica dal rumantsch Sch'ins cumpareglia las grammaticas romontschas cun grammaticas pli novas dils lungatgs cunfinonts, tudestgas cunzun, denton era talianas

Mehr

AP1G_2016_Matematica en scrit

AP1G_2016_Matematica en scrit AP1G_2016_Matematica en scrit Matematica part 1 quints in scrit (vallader) Puncts maximals: 28 Remarchas preliminaras ed indicaziuns Dürada: 60 minutas Scriva cun ün utensil da scriver da culur blaua o

Mehr

SP 11 S- 40 era vegnir duvraus, p.ex. tier la parada: Cumpignia, dretg entuorn, marsch! Ei dat lu denton era exempels cun 'enturn' ch'ein pli difficul

SP 11 S- 40 era vegnir duvraus, p.ex. tier la parada: Cumpignia, dretg entuorn, marsch! Ei dat lu denton era exempels cun 'enturn' ch'ein pli difficul SP 11 S- 39 Nus vein entschiet la davosa gada cun il paragraf d'introdudziun dallas particlas. Quel ei relativamein cuorts en sia versiun actuala. El definescha las particlas e numna las sutgruppas da

Mehr

Furmaziun cuntinuada Rumantsch Curs da certificat (CAS) / Abilitad d instruir 2014 2015

Furmaziun cuntinuada Rumantsch Curs da certificat (CAS) / Abilitad d instruir 2014 2015 Furmaziun cuntinuada Rumantsch Curs da certificat (CAS) / Abilitad d instruir 2014 2015 Furmaziun cuntinuada Rumantsch Curs da certificat (CAS) / Abilitad d instruir 2014 2015 Entschatta da la scolaziun:

Mehr

Rumantschia duamilli e ventg

Rumantschia duamilli e ventg Favrer 2017 / PSR Rumantschia duamilli e ventg Represchentaziun Deliberaziun Infurmaziun L onn 2018 èsi otganta onns ch il rumantsch è vegnì acceptà sco lingua naziunala da la Svizra, l onn 2019 daventa

Mehr

Temps d avertura dall administraziun communala denter Nadal e Daniev. Öffnungszeiten der Gemeindeverwaltung zwischen Weihnachten und Neujahr

Temps d avertura dall administraziun communala denter Nadal e Daniev. Öffnungszeiten der Gemeindeverwaltung zwischen Weihnachten und Neujahr Temps d avertura dall administraziun communala denter Nadal e Daniev Gliendisdis, ils 24 da december Mardis, ils 25 da december Mesjamna, ils 26 da december Gievgia, ils 27 da december Venderdis, ils 28

Mehr

SMA 10 S- 92. esser in nomen in in adjectiv, e lu ei il secund era buc in object. Perquei hai jeu lu schau l'indicaziun generala.

SMA 10 S- 92. esser in nomen in in adjectiv, e lu ei il secund era buc in object. Perquei hai jeu lu schau l'indicaziun generala. SMA 10 S- 91 Nus eran vegni la davosa gada tochen tier la 'Remartga' da 258, ch'ei buc fetg clara en quella fuorma e vegn era buc pli clara culs exempels che vegnan indicai. Da tgei ch'ei setracta vein

Mehr

SA 10 L- 1. La descripziun linguistica dal rumantsch

SA 10 L- 1. La descripziun linguistica dal rumantsch SA 10 L- 1 La descripziun linguistica dal rumantsch Ei dat ozildi fetg biaras differentas metodas da descriver in lungatg. Quei semuossa lu era en differentas denominaziuns supplementaras al tierm tud.

Mehr

Revista dalla CRTrin cun infos turisticas - no. 26 - atun 2008

Revista dalla CRTrin cun infos turisticas - no. 26 - atun 2008 Revista dalla CRTrin cun infos turisticas - no. 26 - atun 2008 Revista Trin Cuntegn / Inhalt Otto Erni, 40 Jahre Gemeindeschreiber in Trin. Paginas 3-4! *** Terapia cun cuppas da tuns - beinstar per tgierp

Mehr

Repetiziun eterna dal medem? Persvasiuns politicas fundamentalas en l istorgia svizra moderna

Repetiziun eterna dal medem? Persvasiuns politicas fundamentalas en l istorgia svizra moderna Repetiziun eterna dal medem? Persvasiuns politicas fundamentalas en l istorgia svizra moderna Thomas Maissen Stimadas damas e preziads signurs, charas convischinas e chars convischins Per mai n è quai

Mehr

In raquint davart cordoli e tristezza che finescha bain / Tambornino descriva la malencurada senza contristar il lectur

In raquint davart cordoli e tristezza che finescha bain / Tambornino descriva la malencurada senza contristar il lectur In raquint davart cordoli e tristezza che finescha bain / Tambornino descriva la malencurada senza contristar il lectur Da Claudia Cadruvi / ANR Rico Tambornino raquinta en ses nov roman, tge che capita,

Mehr

pagina agl internet: http://www.u-r-s.ch/newswriter/pagina.php La Pagina POLITICA

pagina agl internet: http://www.u-r-s.ch/newswriter/pagina.php La Pagina POLITICA Organ da publicaziun per igls circuits, cumegns, las pleivs, uniuns e societads da Surmeir. La Pagina telefon 081 684 28 38 telefax 081 684 32 62 e-mail: pagina@bluewin.ch pagina agl internet: http://www.u-r-s.ch/newswriter/pagina.php

Mehr

suttastrihai entuorn il quader cun da quels dil rom

suttastrihai entuorn il quader cun da quels dil rom SP 12 S- 26 Nus vevan entschiet la davosa gada culla part 5 dil cudisch da scola 'siat otg nov', 'Observar il lungatg', p.130 e suandontas, nua ch'igl ei lu buc aschi sempel da translatar. Effectivamein

Mehr

SMA 10 S- 1. Il (bun) diever da las preposiziuns

SMA 10 S- 1. Il (bun) diever da las preposiziuns SMA 10 S- 1 Il (bun) diever da las preposiziuns Il tetel dil tema da quei seminari hai jeu engulau dad ina pintga broschura, cumparida 1962, edida dalla Romania e cumpilada da P. Flurin Maissen. Il 'bien'

Mehr

Nr. 2011-2053 Carli Pally, Via Luzzas 5, 7180 Disentis/Mustér; sanaziun interna dalla casa, parcella 695, Via da Scola 1, 7180 Disentis/Mustér.

Nr. 2011-2053 Carli Pally, Via Luzzas 5, 7180 Disentis/Mustér; sanaziun interna dalla casa, parcella 695, Via da Scola 1, 7180 Disentis/Mustér. Publicaziuns dalla vischnaunca, jamna 21 Annunzias da baghegiar All instanza da baghegiar ei sin fundament digl art. 64, alinea 2 dalla lescha da baghegiar e digl art. 40 dall ordinaziun davart la planisaziun

Mehr

Romontsch - examens d admissiun 2013 Lavur a scret :

Romontsch - examens d admissiun 2013 Lavur a scret : Center da formaziun Surselva Romontsch - examens d admissiun 2013 Lavur a scret : - capientscha da text - producziun da text - scazi da plaids - grammatica Num: Prenum: Datum d examen:......... Temps 90

Mehr

Pled da cumgio per dr. Otto Gieré : pronunzcho al radio in settember 1946 da prof. dr. Reto R. Bezzola

Pled da cumgio per dr. Otto Gieré : pronunzcho al radio in settember 1946 da prof. dr. Reto R. Bezzola Pled da cumgio per dr. Otto Gieré : pronunzcho al radio in settember 1946 da prof. dr. Reto R. Bezzola Autor(en): Bezzola, Reto R. Objekttyp: Article Zeitschrift: Annalas da la Societad Retorumantscha

Mehr

ACCENTS. Narrativ il nov program dal Radio Rumantsch. radio - televisiun - multimedia. www.rtr.ch. Editorial. Discurs cun Michael Spescha pagina 15

ACCENTS. Narrativ il nov program dal Radio Rumantsch. radio - televisiun - multimedia. www.rtr.ch. Editorial. Discurs cun Michael Spescha pagina 15 ACCENTS radio - televisiun - multimedia www.rtr.ch Cuira, settember 2011 annada 2 nr. 3 Editorial Da Heinrich Böll datti il pled a sia collega Christa Wolf: Tgi che è stà ina giada catolic e tgi che e

Mehr

INFURMAZIUNS DA LA SCOULA SEGL INFORMATIONEN DER GEMEINDESCHULE SILS

INFURMAZIUNS DA LA SCOULA SEGL INFORMATIONEN DER GEMEINDESCHULE SILS INFURMAZIUNS DA LA SCOULA SEGL INFORMATIONEN DER GEMEINDESCHULE SILS 1 CHALANDAMARZ IN SILS Sicher haben sich viele von Ihnen schon gefragt, was ist Chalandamarz und wie sollen wir unseren Kindern das

Mehr

DIARI DALL EUROPEADA 2012

DIARI DALL EUROPEADA 2012 DIARI DALL EUROPEADA 2012 Deutsch Josy Bonolini, la dunna dil trenader dalla squadra rumantscha scriva in cuort diari dall jamna a Lausitz. Sonda, ils 16.06.2012 Partenza allas 6.00 uras naven da Glion.

Mehr

GgD I-51. Romana Curiensis, bearb. von ELISABETH MEYER-MARTHALER, Aarau

GgD I-51. Romana Curiensis, bearb. von ELISABETH MEYER-MARTHALER, Aarau GgD I-50 Jeu hai entschiet a tractar l'inscripziun ch'il preses Victor ha schau far per siu urat, probablamein per legitimar sesez sco representant d'ina dinastia da regents dalla Rezia; schiglioc vess

Mehr

JAHRESBERICHT 2011 / RAPPORT ANNUAL 2011 T Ü R A C F M O V I N A V O N

JAHRESBERICHT 2011 / RAPPORT ANNUAL 2011 T Ü R A C F M O V I N A V O N FUNDAZIUN ECUMENA TÜR AUF MO VINANVON ÖKUMENISCHE STIFTUNG TÜR AUF MO VINAVON JAHRESBERICHT 2011 / RAPPORT ANNUAL 2011 T Ü R A C F M O V I N A V O N N O M B A R A O Z I O M A Ü T M O V I M A V O N T Ü

Mehr

FORMAZIUN SURSELVA PER UREGLIAS FINAS MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA

FORMAZIUN SURSELVA PER UREGLIAS FINAS MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA FORMAZIUN SURSELVA PER UREGLIAS FINAS MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA MUSIKSCHULE SURSELVA Die Musikschule Surselva steht im Dienste der Gemeinden und bietet Kindern und Erwachsenen ein breites musisches Angebot.

Mehr

revista ei era vegnida digitalisada ella seria

revista ei era vegnida digitalisada ella seria III-74 En cumparegliaziun cun Ascoli e Garnter ei Eduard Böhmer, che jeu hai numnau cuortamein en connex cun Gartner, meins enconuschents per sias lavurs retoromanisticas che pervia da sia collecziun da

Mehr

einteiliges Prädikat mehrteilige Prädi- kate ina

einteiliges Prädikat mehrteilige Prädi- kate ina SMP 10 S- 20 Nus vein entschiet la davosa gada cun las sorts da frasas, p.20 dalla grammatica pintga. Ils problems da quella distincziun vein nus discutau; la repartiziun ei puspei puramein formala e parta

Mehr

Planeten. Lose Blätter. STERNE erleben. FLAMMARION, Camille: Himmelskunde für das Volk. Neuenburg: Verlag F. Zahn. S. 325

Planeten. Lose Blätter. STERNE erleben. FLAMMARION, Camille: Himmelskunde für das Volk. Neuenburg: Verlag F. Zahn. S. 325 Heinz Hofer Juli 2014, 6. Auflage admin@sterne.info www.sterne.info Planeten Lose Blätter FLAMMARION, Camille: Himmelskunde für das Volk. Neuenburg: Verlag F. Zahn. S. 325 Die einzelnen Blätter Die Bewegung

Mehr

Auftrag: Grobstudie zur Verkürzung der RhB-Fahrzeit Disentis - Ilanz - Chur

Auftrag: Grobstudie zur Verkürzung der RhB-Fahrzeit Disentis - Ilanz - Chur Auftrag: Grobstudie zur Verkürzung der RhB-Fahrzeit Disentis - Ilanz - Chur Der Regionalvorstand der Regiun Surselva wird beauftragt, in Zusammenarbeit mit der RhB und den kantonalen Stellen eine Grobstudie

Mehr

CH-7144 Vella, schaner 2018 CH-7144 Vella, im Januar 2018

CH-7144 Vella, schaner 2018 CH-7144 Vella, im Januar 2018 1/6 CH-7144 Vella, schaner 2018 CH-7144 Vella, im Januar 2018 Resultats dalla retscherca 2017 sur internet davart la revisiun dalla planisaziun locala dalla vischunca Lumnezia Resultate der Internetumfrage

Mehr

In lingia directa. cudesch principal + cudesch d'exercizis soluziuns vallader. Lia Rumantscha

In lingia directa. cudesch principal + cudesch d'exercizis soluziuns vallader. Lia Rumantscha In lingia directa 1 cudesch principal + cudesch d'exercizis soluziuns vallader Lia Rumantscha In lingia directa 1, vallader Soluziuns 2 SOLUZIUNS DALS EXERCIZIS Remarcha: Importantas per fixar las structuras

Mehr

CH-7144 Vella, schaner 2018 CH-7144 Vella, im Januar 2018

CH-7144 Vella, schaner 2018 CH-7144 Vella, im Januar 2018 1/6 CH-7144 Vella, schaner 2018 CH-7144 Vella, im Januar 2018 Resultats dalla retscherca 2017 sur internet davart la revisiun dalla planisaziun locala dalla vischunca Lumnezia Resultate der Internetumfrage

Mehr

SA 10 L- 90. Las horizontalas fan negins problems: 'pir - pur, sir - sur' etc., 'megia - mugia; lescha - loscha' etc.

SA 10 L- 90. Las horizontalas fan negins problems: 'pir - pur, sir - sur' etc., 'megia - mugia; lescha - loscha' etc. SA 10 L- 89 Nus vein tractau la davosa gada ils consonants ed ils vocals accentuai cuorts dil sursilvan. Damai ch'ins lavura ella fonetica cun pèrs minimals, va quei il pli sempel da far per igl agen lungatg,

Mehr

leva levar alvess alvess

leva levar alvess alvess SA 10 S- 60 Jeu hai aunc da dar a vus oz igl emprem il text dalla translaziun tecnica. Il commentari nus vein serrau giu avon 15 dis electronicamein. Dat ei forsa aunc damondas tier lez? - Lu vein nus

Mehr

Rapport da gestiun // Geschäftsbericht 12/13

Rapport da gestiun // Geschäftsbericht 12/13 Rapport da gestiun // Geschäftsbericht Pendicularas Breil Vuorz Andiast 12/13 SA // Bergbahnen Brigels Waltensburg Andiast AG Impressum 2 Rapport da gestiun Pendicularas Breil Vuorz Andiast SA // Geschäftsbericht

Mehr

Matematica part 1 quints in scrit (puter)

Matematica part 1 quints in scrit (puter) AP1G_014_Matematica scrit (puter) Suottascripziun candidata/canditat: Lö / data: Matematica part 1 quints in scrit (puter) Düreda: 60 minuts Remarchas prelimineras Scriva cun penna u cun culli in culur

Mehr

SA 11 S- 91 Il proxim alinea ha lu mo piculezzas, sche jeu vesel endretg. Lu vegn lu denton gest all'entschatta dil proxim alinea: 'dopo', in clar ita

SA 11 S- 91 Il proxim alinea ha lu mo piculezzas, sche jeu vesel endretg. Lu vegn lu denton gest all'entschatta dil proxim alinea: 'dopo', in clar ita SA 11 S- 90 Jeu hai aunc presentau a vus la davosa gada ils novs cudischs da scola ch'il cantun preveseva sco tiarza seria da cudischs da scola, cudischs che sebasavan sillas ideas pedagogicas da Herbart-Ziller.

Mehr

SMP 10 S- 58. Aschi lunsch pia tier quei problem, che nus vein era aunc tangau la davosa gada. Datti aunc damondas tier quel? -

SMP 10 S- 58. Aschi lunsch pia tier quei problem, che nus vein era aunc tangau la davosa gada. Datti aunc damondas tier quel? - SMP 10 S- 57 Igl emprem vein nus aunc da tractar a fin la davosa frasa dil text da Sabrina. 'La giaglina ha dà ina nauscha egliada per travers' vevan nus aunc tractau. Il 'per travers' fa certas difficultads,

Mehr

Matematica part 1 quints in scrit (vall)

Matematica part 1 quints in scrit (vall) AP1G_014_Matematica scrit (vall) Suottascripziun candidata/candidat: Lö / data: Matematica part 1 quints in scrit (vall) Dürada: 60 minuts Remarchas preliminaras Scriva cun penna o cun culli da culur blaua

Mehr

Rapport da gestiun e quen 2013

Rapport da gestiun e quen 2013 Cuntegn Rapport annual 4-26 Quen vischnaunca Tujetsch Quen annual 27-46 Gliesta d amortisaziun 47 Credits supplementars 48-49 Bilanza 50-52 Statisticas 53-56 Quen Bogn Sedrun Quen annual 57-59 Bilanza

Mehr

adherents Leidensweg

adherents Leidensweg SA 11 L- 69 Nus vein aunc tractau la davosa gada la midada da president dalla Lia rumantscha da Giachen Conrad a Steafan Loringett, era el in da Schons. El fageva gia avon empau da secretari gratuit per

Mehr

CUDESCHS 11/07 SURPRISE #161 GLION PRETSCH FRS. 45. /ONN 03/03 04/03 05/03 06/03 07/03 08/03 09/03 10/03 11/03 12/03 01/04 02/04 03/04 04/04 05/04

CUDESCHS 11/07 SURPRISE #161 GLION PRETSCH FRS. 45. /ONN 03/03 04/03 05/03 06/03 07/03 08/03 09/03 10/03 11/03 12/03 01/04 02/04 03/04 04/04 05/04 03/03 04/03 0/03 06/03 07/03 08/03 09/03 /03 11/03 12/03 01/04 02/04 03/04 04/04 0/04 06/04 07/04 08/04 09/04 /04 11/04 12/04 01/0 02/0 03/0 04/0 0/0 06/0 07/0 08/0 09/0 /0 11/0 12/0 01/06 02/06 03/06

Mehr

Newsletter. Gruppa da project Migraziun HD.

Newsletter. Gruppa da project Migraziun HD. Newsletter Gruppa da project Migraziun HD. Editorial Prestà buna lavur Bunamain tuts han in Flatscreen, ina televisiun platta: gia 20 pertschient da las chasadas vesan effectivamain era maletgs en HD;

Mehr

SMA 10 S- 34. 'partecipar' para da ver persuls in obj. indirect: 'participar ad enzatgei' el senn da "teilhaben an", che vegn denton duvraus bia pli

SMA 10 S- 34. 'partecipar' para da ver persuls in obj. indirect: 'participar ad enzatgei' el senn da teilhaben an, che vegn denton duvraus bia pli SMA 10 S- 33 Nus vein entschiet a tractar la davosa gada ils exempels da Ganzoni per la preposiziun 'a' sco cumplement verbal. El tracta dus tips enina, il tip 'verb + object direct + cumplement preposiziunal

Mehr

SP 12 L- 88. di. Mo en scadin cass stuess 'el spuola' ir senza problems, era el sursilvan.

SP 12 L- 88. di. Mo en scadin cass stuess 'el spuola' ir senza problems, era el sursilvan. SP 12 L- 86 Jeu hai tractau la davosa gada las diversas pusseivladads d'integrar plaids jasters el sistem linguistic romontsch. Quei va bunamein senza problems per substantivs. Silpli certs feminins san

Mehr

Scolas medias dil cantun Grischun

Scolas medias dil cantun Grischun Scolas medias dil cantun Grischun Examen d admissiun 2007 1. FMS/HMS rom: num: liug d examen: gruppa: puncts: romontsch sursilvan (lungatg jester / nivel bass) 1 Part A: Capientscha da text / scazi da

Mehr

ACCENTS. Cineasts rumantschs - u l autra perspectiva. radio televisiun multimedia Editorial. Be il public dat valur a las medias

ACCENTS. Cineasts rumantschs - u l autra perspectiva. radio televisiun multimedia   Editorial. Be il public dat valur a las medias settember 2015 accents nr. 3 ACCENTS nr. 3 settember 2015 annada 6 radio televisiun multimedia www.rtr.ch Cun il Cussegl grond a l expo a Milaun pagina 3 La fasa decisiva avant las elecziuns da l october

Mehr

FORMAZIUN SURSELVA DER WEG ZUM MUSIKALISCHEN ERFOLG MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA

FORMAZIUN SURSELVA DER WEG ZUM MUSIKALISCHEN ERFOLG MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA FORMAZIUN SURSELVA DER WEG ZUM MUSIKALISCHEN ERFOLG MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA MUSIKSCHULE SURSELVA Die Musikschule Surselva steht im Dienste der Gemeinden und bietet Kindern und Erwachsenen ein breites

Mehr

SA 10 S- 76 En in Bilderduden vegl hai jeu aunc anflau in dessegn d'il tal stgierp, era sch'ins vesa buc gest fetg bein el (238,21). Quei ei in stgier

SA 10 S- 76 En in Bilderduden vegl hai jeu aunc anflau in dessegn d'il tal stgierp, era sch'ins vesa buc gest fetg bein el (238,21). Quei ei in stgier SA 10 S- 75 Nus eran vegni la davosa gada tochen tier igl alinea cun la descripziun dalla stanza ni combra dalla Monica: En sia combra veva ella in grammofon, ed ella vegneva savens cun plattas dil marcau,

Mehr

Invitaziun alla 6. radunonza generala ordinaria

Invitaziun alla 6. radunonza generala ordinaria Rapport annual 2015 1 Invitaziun alla 6. radunonza generala ordinaria Preziadas commembras e preziai commembers Bugen envidein nus vus a nossa radunonza generala. Quella ha liug il venderdis, ils 27 da

Mehr

Mediareport Weltcup Disentis 2015

Mediareport Weltcup Disentis 2015 Mediareport Weltcup Disentis 2015 8. 15. August Sponsoren catrinaresort Organisation Support Official Carrier Graubünden Mediareport Inhalt TV SRF Sport Aktuell 3 Tele Rumantsch 4 Tele Rumantsch 5 Presse

Mehr

Impressaris tschercan alternativas

Impressaris tschercan alternativas Pretsch Fr.1.60 17. annada, numer 39 GA 7007 Cuira Mardi, ils 26 da favrer 2013 Emna da sport sin turas e sin il glatsch Emna da sport nunusitada per ils scolars dal Stgalim superiur da Rueun econturn.

Mehr

NEWS HDTV / Tgi che mida sin HD vesa dapli. Editorial

NEWS HDTV / Tgi che mida sin HD vesa dapli. Editorial NEWS HDTV 12 11 / 12.12.2011 Editorial Tgi che mida sin HD vesa dapli Text: Urs Fitze, Manader da la gruppa da lavur Migraziun HD En bel e bain trais mais èsi uschè lunsch: la SSR emetta a partir dals

Mehr

FORMAZIUN SURSELVA DER WEG ZUM MUSIKALISCHEN ERFOLG MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA

FORMAZIUN SURSELVA DER WEG ZUM MUSIKALISCHEN ERFOLG MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA FORMAZIUN SURSELVA DER WEG ZUM MUSIKALISCHEN ERFOLG MUSIKSCHULE SCOLA DA MUSICA MUSIKSCHULE SURSELVA Die Musikschule Surselva steht im Dienste der Gemeinden und bietet Kindern und Erwachsenen ein breites

Mehr

nr. 93 annada 8, glion, favrer 02 pretsch frs. 40. /onn

nr. 93 annada 8, glion, favrer 02 pretsch frs. 40. /onn nr. 93 annada 8, glion, favrer 02 pretsch frs. 40. /onn il proxim puntissimo è: siemis fin da redacziun per il nr. 94: 12 da favrer 02 punts 94 cumpara entschatta mars 02 favrer 1978 Infos interns da la

Mehr

DICZIUNARI RUMANTSCH GRISCHUN

DICZIUNARI RUMANTSCH GRISCHUN DICZIUNARI RUMANTSCH GRISCHUN PUBLICHÀ DA LA SOCIETÀ RETORUMANTSCHA CUL AGÜD DA L'ACADEMIA SVIZRA DA LAS SCIENZAS MORALAS E SOCIALAS E DAL CHANTUN GRISCHUN FUNDÀ DA ROBERT DE PLANTA FLORIAN MELCHER CUNTINUÀ

Mehr

RAPPORTS dalla suprastonza Pro Idioms Surselva per mauns dalla radunonza generala dils 14 da matg 2014 a Trun

RAPPORTS dalla suprastonza Pro Idioms Surselva per mauns dalla radunonza generala dils 14 da matg 2014 a Trun RAPPORTS dalla suprastonza Pro Idioms Surselva per mauns dalla radunonza generala dils 14 da matg 2014 a Trun Cuntegn 1. Recuors da geniturs pertuccont il rg en scola (p.1) 2. Plan d'instrucziun 21 (p.

Mehr

SP 10 S- 1. Texts vegls rumantschs

SP 10 S- 1. Texts vegls rumantschs SP 10 S- 1 Texts vegls rumantschs En quei seminari less jeu, sco indicau en Gestens, leger in text ord il Niev Testament en differentas ediziuns per eruir sin basa da quei text il svilup ch'il lungatg

Mehr

DANUS... Frohe Festtage... und ein glückliches neues Jahr Zufrieden schauen wir auf das erste Fusionsjahr zurück. Es ist Zeit, innezuhalten

DANUS... Frohe Festtage... und ein glückliches neues Jahr Zufrieden schauen wir auf das erste Fusionsjahr zurück. Es ist Zeit, innezuhalten INFOS DALLA SCOLA Impressum Newsletter der Schule Ilanz/Glion Paradiesgärtli 9 7130 Ilanz/Glion 081 925 28 29 schule@ilanz-glion.ch www.ilanz-glion.ch Frohe Festtage...... und ein glückliches neues Jahr

Mehr

20 onns musica da tscheiver Las Bagordas

20 onns musica da tscheiver Las Bagordas 20 onns musica da tscheiver Las Bagordas Las Bagordas 1985-2005 La musica da tscheiver Las Bagordas ei vegnida fundada igl onn 1985 da 12 persunas propi narras da tscheiver. Numnadamein da: Gabriel Flepp,

Mehr

Ambassadur dalla pura grischuna

Ambassadur dalla pura grischuna Pretsch Fr.1.60 17. annada, numer 53 GA 7007 Cuira Glindesdi, ils 18 da mars 2013 Pastgas russas amustér Il Forum cultural internaziunal Mustér ha intermedià ier in invista en la cultura russa. 5 Ils emprims

Mehr

Schul-Blog_ August 2015

Schul-Blog_ August 2015 Schul-Blog_14-15 24. August 2015 Liebe Schülerinnen, Schüler und Eltern Alles Gute und viel Erfolg im neuen Schuljahr wünscht die Lehrerschaft und Schulleitung der Schule Val Müstair 30. Juni 2015 Schöne

Mehr

Pietad populara Objects per la devoziun persunala

Pietad populara Objects per la devoziun persunala Pietad populara Objects per la devoziun persunala La fotografia sil frontispezi muossa la Maria Barla Catrina Schmid Decurtins (1847 1931) 2 Norbert Berther/Tarcisi Hendry Pietad populara Objects per la

Mehr

JAHRESBERICHT 2010 / RAPPORT ANNUAL 2010

JAHRESBERICHT 2010 / RAPPORT ANNUAL 2010 FUNDAZIUN ECUMENA TÜR AUF MO VINANVON ÖKUMENISCHE STIFTUNG TÜR AUF MO VINAVON JAHRESBERICHT 2010 / RAPPORT ANNUAL 2010 T Ü R A C F M O V I N A V O N N O V A A I V O M F U A R Ü T M O V I M B A R A O Z

Mehr

SA 10 S- 98. Cur ch'eu sun (aint) immez, rumpan las assas, ed eu croud illa profundità.

SA 10 S- 98. Cur ch'eu sun (aint) immez, rumpan las assas, ed eu croud illa profundità. SA 10 S- 97 Nus vein aunc tractau la davosa gada la 'brüchige Stimme' da quella dunna veglia. Il pli general ei 'fleivel/debel'. Il sursilvan vess in tierm pli specific, 'brausel', ch'ei denton strusch

Mehr

DANUS... In der Schulstrasse 6, direkt vis-àvis des bestehenden Kindergartens, konnten wir dafür ideale Räumlichkeiten

DANUS... In der Schulstrasse 6, direkt vis-àvis des bestehenden Kindergartens, konnten wir dafür ideale Räumlichkeiten INFOS DALLA SCOLA Impressum Newsletter der Schule Ilanz/Glion Paradiesgärtli 9 7130 Ilanz/Glion 081 925 28 29 schule@ilanz-glion.ch www.scola-glion.ch www.schule-ilanz.ch Niev onn da scola Das neue Schuljahr

Mehr

En lingia directa 2. cudisch principal sligiaziuns sursilvan. Ligia Romontscha

En lingia directa 2. cudisch principal sligiaziuns sursilvan. Ligia Romontscha En lingia directa 2 cudisch principal sligiaziuns sursilvan Ligia Romontscha En lingia directa 2, SURSILVAN Sligiaziuns dil cudisch principal 2 CUDISCH PRINCIPAL SLIGIAZIUNS Lecziun 11 el ella 1. a. la

Mehr

«Il rumantsch e l identitad plurilingua da la Svizra»

«Il rumantsch e l identitad plurilingua da la Svizra» Chanzlia federala ChF Chanceliera federala [I vala il pled discurrì.] «Il rumantsch e l identitad plurilingua da la Svizra» Referat public da dunna chanceliera federala CORINA CASANOVA Mustér, il 1. d

Mehr

Bainvegni. Herzlich willkommen Benvenuto. Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambientdal Grischun

Bainvegni. Herzlich willkommen Benvenuto. Departament d'educaziun, cultura e protecziun da l'ambientdal Grischun Bainvegni Herzlich willkommen Benvenuto Lehrplan 21 Projektplan Das Wichtigste im Überblick Wozu ein Lehrplan? Was ist ein Lehrplan? Wie ist der LP 21 GR aufgebaut? Fächer im LP 21 GR Kompetenzorientierung

Mehr

Wasserversorgung Scuol

Wasserversorgung Scuol GEMEINDE SCUOL Information zum Trinkwasser Scuol, im Februar 2017 Trinkwasserqualität 2016 Versorgte Einwohner 2473 Einwohner + ca. 6000 Gäste (Hochsaison) = total ca. 8500 Hygienische Beurteilung Es werden

Mehr

Vischnaunca da Schluein Via Veglia Schluein

Vischnaunca da Schluein Via Veglia Schluein Vischnaunca da Schluein Via Veglia 11 7151 Schluein info@schluein.ch www.schluein.ch T 081 925 36 04 Preziadas convischinas, stimai convischins La suprastonza communala envida tuttas convischinas e tuts

Mehr

10, Was ist an der Pal me? Was ist in der Tas se? Li mo na de Tee Wa sser. In di a ner Ad ler Pin sel E sel Man tel Ra tte

10, Was ist an der Pal me? Was ist in der Tas se? Li mo na de Tee Wa sser. In di a ner Ad ler Pin sel E sel Man tel Ra tte 10,11 14 Was ist an der Pal me? Was ist in der Tas se? In di a ner Ad ler Pin sel E sel Man tel Ra tte Wo ist der Man tel? In der Mi tte. Am Ast. An der Pal me. An der Am pel. Was passt an das in der Mi

Mehr

Cordial beinvegni Herzlich willkommen. Stand der Ortsplanungsrevision. Informationsquelle Gemeinde Ilanz/Glion Nr.

Cordial beinvegni Herzlich willkommen. Stand der Ortsplanungsrevision. Informationsquelle Gemeinde Ilanz/Glion Nr. Informationsquelle Gemeinde Ilanz/Glion Nr. 16/November 2015 Stand der Ortsplanungsrevision Caras habitontas, cars habitonts In tema ha dominau ils davos meins: las elecziuns naziunalas 2015. Uss ei il

Mehr

RECHENSCHAFTSBERICHT und JAHRESRECHNUNG 2009 RECHNUNG 09

RECHENSCHAFTSBERICHT und JAHRESRECHNUNG 2009 RECHNUNG 09 RECHENSCHAFTSBERICHT und JAHRESRECHNUNG 2009 RECHNUNG 09 INHALTSVERZEICHNIS Vorwort 2 Tätigkeit der Verbandsorgane 5 Aus den Tätigkeiten in den einzelnen Bereichen a) Regionale Richtplanung 7 b) Regionalentwicklung

Mehr

Lektionentafeln Volksschule GR ab Schuljahr 2018/19. Tavla da lecziuns da la scola populara dal Grischun a partir da l'onn da scola 2018/19

Lektionentafeln Volksschule GR ab Schuljahr 2018/19. Tavla da lecziuns da la scola populara dal Grischun a partir da l'onn da scola 2018/19 Lektionentafeln Volksschule GR ab Schuljahr 2018/19 Tavla da lecziuns da la scola populara dal Grischun a partir da l'onn da scola 2018/19 Griglie orarie per la scuola popolare GR dall'anno scolastico

Mehr

Pressespiegel 2013_4. Time-out für St. Moritz Match Race. Haus des Sports CH-3063 Ittigen

Pressespiegel 2013_4. Time-out für St. Moritz Match Race. Haus des Sports CH-3063 Ittigen Pressespiegel 2013_4 Time-out für St. Moritz Match Race Haus des Sports CH-3063 Ittigen Medium Ausgabe Titel Seite Swiss Sailing 20 Minuten Gesamtausgabe 26.02.2013 Aus für Match Race St. Moritz Basler

Mehr

SMA 11 S- 32. Aunc damondas tier quei problem?

SMA 11 S- 32. Aunc damondas tier quei problem? SMA 11 S- 31 Nus vein dau la davosa gada in'egliada sin igl artechel 'masler / mischlà' dil DRG. Il muster da quels artechels ei en principi adina il medem. Igl emprem vegnan las fuormas dialectalas, sch'ei

Mehr

UNIUN DA LAS RUMANTSCHAS E DALS RUMANTSCHS EN LA BASSA. Mars 2011

UNIUN DA LAS RUMANTSCHAS E DALS RUMANTSCHS EN LA BASSA. Mars 2011 UNIUN DA LAS RUMANTSCHAS E DALS RUMANTSCHS EN LA BASSA Mars 2011 Charas lecturas, chars lecturs Quest numer vegn tramess a tuts per posta reala. Admess l invit per la radunanza annuala ils 9 d avrigl el

Mehr

Bündner Mittelschulen Fach: Rumantsch sursilvan Aufnahmeprüfung 2006 Name: 4. FMS Prüfungsort: Gruppe: Punkte:

Bündner Mittelschulen Fach: Rumantsch sursilvan Aufnahmeprüfung 2006 Name: 4. FMS Prüfungsort: Gruppe: Punkte: Bündner Mittelschulen Fach: Rumantsch sursilvan Aufnahmeprüfung 2006 Name: 4. FMS Prüfungsort: Gruppe: Punkte: Legia attentamein il suandont text ed emprova da capir el en tut ils detagls! Ad Ardez dat

Mehr

Casas/Häuser. Pegnas/Öfen. Lavurs internas/ Innenausbau. Mobilias/Möbel. Habitar cun plascher Aus liebe zum Wohnen TARCISI MAISSEN SA

Casas/Häuser. Pegnas/Öfen. Lavurs internas/ Innenausbau. Mobilias/Möbel. Habitar cun plascher Aus liebe zum Wohnen TARCISI MAISSEN SA Casas/Häuser Pegnas/Öfen Lavurs internas/ Innenausbau Mobilias/Möbel Habitar cun plascher Aus liebe zum Wohnen TARCISI MAISSEN SA L interpresa Gl onn 1946 ha Tarcisi Maissen realisau siu grond siemi cun

Mehr

Tgi ha schon la grondezia da murir cun humor?

Tgi ha schon la grondezia da murir cun humor? Marcus Tuor, Turitg Tgi ha schon la grondezia da murir cun humor? Leo Tuor, ditg 14 onns eis ti staus cheu mo cun in cudisch, lu ein duas ovras cumparidas relativamein spert, Onna Maria Tumera 2002 e Settembrini

Mehr

Fevrer ONNS [1]

Fevrer ONNS [1] Fevrer 09 50 ONNS [1] PLAID DIL PRESIDENT Naturalmein mavan ins era a Ruschein gia avon igl onn 1959 cun skis. Il liug preferiu era gia lu en dadens il vitg, enta Crestas. Denton existeva aunc negina uniun

Mehr

Rapport periodic davart la Charta europeica da las linguas regiunalas u minoritaras. Sisavel rapport da la Svizra

Rapport periodic davart la Charta europeica da las linguas regiunalas u minoritaras. Sisavel rapport da la Svizra Rapport periodic davart la Charta europeica da las linguas regiunalas u minoritaras Sisavel rapport da la Svizra Approvà dal Cussegl federal ils 11 da december 2015 Il Cussegl federal TAVLA DAL CUNTEGN

Mehr

Vischnaunca da Schluein Via Veglia 11, 7151 Schluein GR

Vischnaunca da Schluein Via Veglia 11, 7151 Schluein GR Vischnaunca da Schluein Via Veglia 11, 7151 Schluein GR Tel: 081 925 36 04 / Internet: www.schluein.ch Fax: 081 925 41 68 / E-Mail: info@schluein.ch Invit alla radunonza communala venderdis, ils 19 da

Mehr

Mediareport Swiss Open Disentis 2016

Mediareport Swiss Open Disentis 2016 Auflage: 4'105 Erscheinungsweise: 5x wöchentlich Mediareport Swiss Open Disentis 2016 27. Juli - 1. August 2016 Sponsoren Organisation Support Official Carrier Graubünden Mediareport Inhalt Inhalt TV/Radio

Mehr

Matematica part 1 quints in scrit (vallader)

Matematica part 1 quints in scrit (vallader) Matematica part 1 quints in scrit (vallader) Puncts maximals: 34 Dürada: 60 minutas Remarchas preliminaras ed indicaziuns L examen po gnir drivi pür davo cha la persuna chi survaglia til haja dat liber.

Mehr

Hotel Disentiserhof. Contribuziun alla sanaziun dil bogn. cun la finamira da promover il turissem M E S S A D I

Hotel Disentiserhof. Contribuziun alla sanaziun dil bogn. cun la finamira da promover il turissem M E S S A D I Cussegl da vischnaunca 33-2009/2012 Hotel Disentiserhof Contribuziun alla sanaziun dil bogn cun la finamira da promover il turissem M E S S A D I dalla suprastonza communala al cussegl da vischnaunca Preziada

Mehr