Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë. Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL. Programi 2008 Grafik i përgatitjes grafike Niveli I dhe II

Transkript

1 Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë Programi mësimor ARSIMI PROFESIONAL Programi 2008 Grafik i përgatitjes grafike Niveli I dhe II Kosovë, 2008

2 UDHEZIMI ADMINISTRATIV ZBATIMI I PLANIT DHE PROGRAMIT PËR ARSIMIN PROFESIONAL FUSHA: GRAFIKË, PËR NIVELIN E PARË (KL. X,XI) NUMËR: 27/2008 Datë: Në bazë të Kapitullit VI, neneve 93 (4) dhe 97 (2) të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, nenit 6.1 paragrafi (d) të Ligjit mbi Arsimin Fillor dhe të Mesëm në Kosovë, nenit 6, 8, 11 të Ligjit mbi Arsimin dhe Aftësimin Profesional si dhe nenit 25 paragrafit 7 të Rregullores së Punës të Qeverisë së Kosovës nr. 1/2007, Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe e Teknologjisë nxjerr këtë Udhëzim administrativ (më tutje UA): Neni 1 Qëllimi Qëllimi i këtij udhëzimi është zbatimi i planit dhe programit mësimor për shkollat profesionale për nivelin e parë ( kl. X,XI). Planprogrami Neni 2 Plani dhe programi i ri për nivelin e parë (kl.x,xi) fusha: Grafikë, profilet: grafik i mediave, grafik i shtypit, grafik i libërlidhjes, grafik i përgatitjes grafike, i është bashkangjitur këtij Udhëzimi administrativ. Neni 3 Zbatueshmëria Me zbatimin e planit dhe programit të nivelit të parë zëvendësohen planet dhe programet e deritashme të kl. X,XI. Neni 4 Hyrja në fuqi Ky udhëzim administrativ hyn në fuqi me fillimin e vitit shkollor 2008/

3 PËRMBAJTJA I. Parathënie II. Korniza e programit mësimor profesional për profilin Grafik i përgatitjes grafike, Niveli I dhe II. III. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin I a) Programet e lëndëve profesionale, kl Bazat e teknologjisë grafike 2. Formësim grafik dhe shkrim b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl Radhitja me plumb-me dorë 2. Radhitja me plumb-me makinë 3. Korrektura 4. Radhitja me kompjuter 5. Punimi i modeleve për kopjim 6. Punimi i formës për shtypin e lartë 7. Montimi grafik 8. Punimi i formës për shtypin e rrafshët 9. Punimi i formës për shtypin e depërtueshëm 10. Teknikat e shtypit të lartë 11. Teknikat e shtypit të rrafshët 12. Teknikat e shtypit të depërtueshëm 13. Libërlidhja c) Programet e lëndëve profesionale, kl Formësim grafik dhe shkrim 2. Teknologji e proceseve grafike 3. Dizajn grafik d) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl Përgatitja tabakut pozicionues e montazhi grafik 2. Montazhi i librit njëngjyrësh 1 3. Montazhi i librit dyngjyrësh 1 4. Montimi i kopertinave 5. Punimi i pllakave të ofsetit 1 IV. Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale për Nivelin II. a) Programet e lëndëve profesionale, kl Formësim grafik dhe shkrim 2. Materiale grafike 3. Teknologji e proceseve grafike 4. Makina grafike 5. Dizajn grafik 6. Elektronika me automatikë b) Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, kl Montazhi i librit njëngjyrësh 2 2. Montazhi i librit dyngjyrësh 2 3. Montazhi i librit në katër ngjyra 4. Punimi i pllakave të ofsetit 2 V. Literatura e rekomanduar 3

4 I. PARATHENIE Shoqëritë bashkëkohore arsimin e konsiderojnë ndër pasuritë më të rëndësishme të njerëzimit dhe përpiqen të gjurmojnë potencialin e tij të plotë, në mënyrë që t u ndihmojnë njerëzve të ballafaqohen me sfidat e botës së sotme. Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare sot ballafaqohet me një sfidë të re për t iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar. Në sferën e arsimit, reforma e planprogramit është një reagim ndaj zhvillimeve të reja në shoqërinë kosovare. Procesi i reformës së planprogramit synon rritjen e cilësisë së arsimit dhe barazisë në gëzimin e dobive që ofron ai për të gjithë nxënësit dhe inkuadrimin e sistemit të arsimit në rrjedhat aktuale që kanë të bëjnë me reformat e arsimit në sistemet tjera të përparuara. Nevojat e përhershme për ristrukturimin e shkollimit dhe për ripërkufizimin e qëllimeve dhe objektivave të tij, lidhen me ndryshimet që shfaqen në shoqëri, ekonomi, politikë, shkencë e teknologji. Që nga fillimi i veprimtarisë në Kosovë, Ministria e Arsimit e Shkencës dhe e Teknologjisë (MASHT) reformën e vet e ka mbështetur në dy shtylla: (a) përfshirja e ekspertëve, specialistëve dhe konsulentëve vendorë për zhvillimin e strukturave të reja, dhe (b) angazhimin e agjencive ndërkombëtare e vendore, të cilat ndihmojnë Ministrinë në sajimin dhe zbatimin e programeve të reja në sistemin e ri të arsimit në Kosovë. Në planprogramet për arsimin profesional të Kosovës gjerësia dhe thellësia e formimit të nxënësve shikohen si një proces integral që përmbledhë dimensionin e përgjithshëm të njeriut, dimensionin shoqëror të qytetarit dhe dimensionin profesional të punëtorit, të pajisur me dije, shprehi dhe vlera të shumëfishta. Nxënësit do të ndjekin lëndë të përgjithshme dhe profesionale. Në këtë mënyrë, MASHT synon të zhvillojë një kulturë të përgjithshme unike për të gjithë nxënësit që përfundojnë shkollat teknike e profesionale. Programet e reja të lëndëve të përgjithshme, së bashku me ato të lëndëve e të praktikave të ndryshme profesionale, do të sigurojnë një formim bashkëkohor, sa i përket kulturës së përgjithshme dhe profesioneve të ndryshme, duke synuar të përgatisin brezin e ri si qytetarë të ardhshëm të një shoqërie kosovare të lirë e demokratike, të aftë për t u ballafaquar me sfidat e zhvillimit kulturor e ekonomik dhe me kërkesat e tregut të punës në shkallë vendi, rajoni e më gjerë. Ministria e Arsimit, e Shkencës dhe Teknologjisë i fton të gjithë mësimdhënësit dhe drejtuesit e shkollave profesionale, specialistët, prindërit, nxënësit dhe të gjithë të interesuarit për zhvillimin e sistemit të Arsimit të Mesëm Profesional të Kosovës të japin ndihmesën e tyre për ngritjen e nivelit të këtyre shkollave në nivel të shkollave përkatëse evropiane e më gjerë, sa u përket parametrave e standardeve. Shfrytëzojmë rastin ti falënderojmë të gjithë ata që me përkushtim të madh punuan në këtë dokument dhe donatorët që kanë ndihmuar dhe përkrahur procesin e zhvillimit të planprogramit deri në këtë fazë. 4

5 Korniza e programit mësimor profesional ARSIMI PROFESIONAL Programi 2008 Grafik i përgatitjes grafike Niveli I dhe II 5

6 Korniza e programit mësimor profesional Lëmi: Grafikë Profili: Grafik i përgatitjes grafike Niveli: I dhe II I. Njoftime të përgjithshme për shkollimin 1. Struktura e shkollimit Arsimimi në profilin mësimor Grafik i përgatitjes grafike për nivelet I dhe II trajtohet në kuadrin e shkollimit të mesëm të lartë në Kosovë. Niveli i parë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje dy vite mësimore pas përfundimit të arsimit të detyruar (kl. 10 dhe 11), i përgatit nxënësit për kompetencat fillestare (hyrëse) të punësimit në profesionin e grafikut të përgatitjes grafike. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të gjysmëkualifikuar (ndihmës) dhe mundëson kalimin në nivelin e dytë të arsimimit profesional. Niveli i dytë i arsimimit profesional, me kohëzgjatje një vit mësimor (kl. 12) pas përfundimit me sukses të nivelit të parë, i përgatit nxënësit për të fituar një kualifikim profesional që u mundëson atyre integrimin në tregun e punës për grafik të përgatitjes grafike, si dhe vazhdimin e arsimimit në nivele më të larta. Jep një certifikatë të përgatitjes profesionale të nivelit të punonjësit të kualifikuar dhe mundëson hyrjen në nivelin e tretë të arsimimit profesional (maturë) që lejon kalimin edhe në studimet universitare. Ky dokument përmban dokumentet kurrikulare të profilit mësimor Grafik i përgatitjes grafike për nivelet I dhe II, të strukturuara në lëndë mësimore (teorike) dhe module mësimore (praktike), në tri grupe kryesore: (i) grupi i lëndëve të përgjithshme, që synojnë formimin shkencor/humanitar të nxënësve për të lehtësuar integrimin e tyre në shoqëri, si dhe vazhdimin e shkollimit të (ii) mëtejshëm. grupi i lëndëve teorike-profesionale, që synojnë konsolidimin te nxënësit, të koncepteve shkencore, si dhe bëjnë njohjen e tyre me proceset teknike-teknologjike që lidhen me profesionin e grafikut të përgatitjes grafike. (iii) grupi i moduleve të praktikës profesionale, që synojnë përgatitjen e nxënësve me kompetencat praktike të nevojshme për t u integruar me sukses në tregun e punës në sektorin e grafikës. 2. Qëllimet e përgjithshme të shkollimit Qëllimi kryesor i shkollimit (dynivelësh) për Grafik të përgatitjes grafike është zhvillimi i personalitetit të nxënësve për t u inkuadruar në një shoqëri demokratike si qytetarë aktivë e kompetentë, si dhe për t u angazhuar me sukses në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Sfida të rëndësishme për arritjen e këtij qëllimi janë dhe zhvillimi te nxënësit i ndjenjës së vetëbesimit, kultivimi i vullnetit të lirë në marrjen e vendimeve, nxitja e ndjenjës së sipërmarrjes dhe e gatishmërisë për të nxënë gjatë gjithë jetës. Për të mundësuar zhvillimin individual të nxënësve nga pikëpamja emocionale, intelektuale dhe profesionale, është e nevojshme që shkolla profesionale t u krijojë atyre: 6

7 Mundësi të përshtatshme për të nxënë, pavarësisht nga gjinia, raca, etniteti dhe aftësitë fizike e mendore; Lehtësi për të kuptuar mjedisin shoqëror dhe ekonomik, lokal, kombëtar dhe rajonal, si dhe për të qenë të vetëdijshëm për rolin që mund të luajnë në shoqëri; Mbështetje për të zhvilluar ndjenjën e sipërmarrjes dhe të disiplinës, kureshtjen intelektuale dhe vlerat morale; Kushte për t u zhvilluar psikologjikisht dhe fizikisht, për të përballuar vështirësitë që do të ndeshin gjatë veprimtarive të ardhshme jetësore dhe profesionale; Mundësi për të zhvilluar kompetencat profesionale, të bazuara në njohuritë, shprehitë dhe qëndrimet/vlerat, të mjaftueshme për të lehtësuar punësimin dhe përparimin drejt arsimit dhe aftësimit profesional të mëtejshëm; Mbështetje për të çmuar me realizëm vlerat dhe potencialin e tyre, për tu orientuar drejt në drejtimet e karrierës profesionale të ardhëshme dhe për të marrë përgjegjësi në procesin e zhvillimit të tyre të vazhdueshëm personal dhe profesional; Mbështetje për të zhvilluar format e bashkëpunimit dhe të besimit të ndërsjellë nëpërmjet përvojës së punës praktike; Mundësi për t u njohur me zhvillimet perspektive të profesionit të tyre, të para këto në kontekstet e integrimit rajonal dhe europian; Kushte për t u njohur me teknologjitë dhe proceset teknologjike aktuale e të perspektivës, në sektorin e grafikës; Kushte për të njohur dhe për të zbatuar rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit, në përputhje me standardet ndërkombëtare. 3. Grupi të cilit i drejtohet shkollimi Shkollimin për Grafik i përgatitjes grafike, niveli I dhe II, mund ta ndjekin të gjithë të rinjtë dhe të rejat të cilët kanë përfunduar me sukses arsimin e detyruar nëntëvjeçar, janë në moshë deri 24 vjeç dhe zotërojnë aftësi shëndetësore (fizike e mendore) të mjaftueshme për të kryer këto nivele shkollimi. Në raste të veçanta, kur kërkesat e nxënësve për të ndjekur këtë shkollim janë më të larta se sa mundësitë reale të shkollave profesionale të veçanta, Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë (MASHT) përgatit udhëzime me kritere të posaçme pranimi në këto shkolla. 1. Mundësitë e shkollimit të mëtejshëm Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor Grafik i përgatitjes grafike në nivelin I, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në nivelin II të këtij profili. Përfundimi me sukses i shkollimit për profilin mësimor Grafik i përgatitjes grafike, niveli II, u lejon nxënësve vazhdimin e shkollimit në shkallën III (të punonjësit me shkathtësi të larta) në të njëjtin profil mësimor, për të fituar diplomën e maturës, me të drejtë kalimi në shkollimin e lartë universitar. 2. Mundësitë e punësimit Shkollimi për Grafik i përgatitjes grafike, niveli I dhe II i referohet kryesisht punimeve që kryhen në kuadrin e prodhimeve grafike (libra, katalogë, broshura, pllakate, fletore, formularë, revista, gazeta, etj.) në shtypshkronja, në agjencitë multimediale, në shtëpitë botuese dhe në studiot grafike e të reklamave që janë aktuale dhe shihen me përparësi për të ardhmen në tregun e Kosovës. Me kualifikime të mëtejshme dhe pas një përvoje pune të 7

8 konsiderueshme, grafiku i përgatitjes grafike mund të krijojë një biznes të vetin në këtë sektor dhe të punësojë të tjerë. II. Kompetencat e fituara nga nxënësit në përfundim të shkollimit Kompetencat e përgjithshme Ndjekja e shkollimit në profilin mësimor Grafik i përgatitjes grafike, niveli I, do të zhvillojë te nxënësit një tërësi kompetencash të përgjithshme, të cilat do t i shërbejnë atij për përvetësimin me efektivitet të programit mësimor, zhvillimin në nivelin e kërkuar të kompetencave profesionale dhe integrimin e mëtejshëm në shoqëri dhe në tregun e punës gjithnjë në ndryshim. Këto kompetenca të përgjithshme do të zhvillohen në një nivel më të lartë gjatë kryerjes së shkollimit për Grafik i përgatitjes grafike, niveli II. Kështu, nxënësi do të jetë i aftë: Të komunikojë në mënyrë korrekte, me shkrim dhe me gojë, për të shprehur mendimet e ndjenjat e tij dhe për të argumentuar opinionet për çështje të ndryshme. Të përdorë burime dhe teknika të ndryshme (përfshirë dhe ato të kompjuterizuara) të mbledhjes dhe të shfrytëzimit të informacioneve të nevojshme për zhvillimin e tij personal dhe profesional. Të angazhohet fizikisht, mendërisht dhe emocionalisht në zgjidhjen e situatave të ndryshme problemore që do të ndeshë në kontekstin profesional, personal dhe shoqëror. Të manifestojë qasje të një kritike konstruktive ndaj zhvillimeve profesionale, personale dhe shoqërore. Të nxitë potencialin e tij të brendshëm për kërkim të vazhdueshëm në drejtim të zgjidhjeve të reja, më efektive dhe më efiçiente. Të respektojë rregullat dhe parimet e një bashkëjetese demokratike në kontekstin e integrimeve lokale, rajonale dhe globale. Të manifestojë guxim dhe iniciativë në marrjen e përgjegjësisë për të ardhmen e tij. Të tregojë vetëkontroll në ushtrimin e veprimtarive të tij në kontekstin e pavarësisë në vendimmarrje. Të organizojë drejt procesin e të nxënit të tij dhe të shfaqë gatishmërinë e vullnetin për një të nxënë që zgjat gjithë jetën. Të respektojë parimet e punës në grup dhe të bashkëpunojë aktivisht në arritjen e objektivave të pranuara. Të bëjë vlerësime dhe vetëvlerësime nisur nga kritere të drejta, si bazë për të përmirësuar dhe çuar më tej arritjet. Të hulumtojë vetveten dhe rrugët e mundëshme të karrierës profesionale për të bërë zgjedhje të përshtatëshme të veprimtarive profesionale të ardhëshme. Kompetencat profesionale Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit dyvjeçar në profilin Grafik i përgatitjes grafike, për nivelin I, nxënësi do të jetë i aftë të ushtrojë kompetencat profesionale si më poshtë: Lexon dhe interpreton skema dhe dokumentacionin teknik për prodhime grafike. Përzgjedh veglat, pajisjet dhe materialet e duhura për radhitje me plumb. Përdor dhe mirëmban veglat dhe pajisjet e punës. Përgatit formën e shtypit për teknika të ndryshme të shtypit. Përgatitë makinën e shtypit për shtyp. 8

9 Bën rradhitje me plumb, me dorë dhe me makinë. Bën rradhitje me kompjuter. Kryen korrektura. Punon modelet për kopjim. Përzgjedh veglat dhe materialet në libërlidhje. Bën montazhin e librit me një dhe me dy ngjyra Bën montimin e kopertinave një dhe dy ngjyra. Bën punimin e pllakave (formës) për shtyp të makinave Ofset Respekton standardet e profesionit. Zbaton rregullat e mbrojtjes në punë e të ruajtjes së mjedisit. Përdor literaturë teknike në mënyrë të pavarur me qëllim ngritjen profesionale. Me përfundimin e suksesshëm të shkollimit të mëtejshëm njëvjeçar në profilin mësimor Grafik i përgatitjes grafike, niveli II, nxënësi do të rrisë në një shkallë më të lartë nivelin e kompetencave profesionale të fituara në nivelin I, si dhe do të aftësohet të ushtrojë kompetenca të tjera profesionale si më poshtë: Kryen punime reprofotografike. Kryen montazh grafike. Bën montazhin e librave me katër ngjyra Kryen forma të shtypit. Respekton legjislacionin për profesionin në veprimtarinë grafike Punon në mënyrë të pavarur për të zgjidhur probleme të natyrave të ndryshme që paraqiten në situata profesionale të caktuara. 9

10 III. Plani mësimor për profilin mësimor Grafik i përgatitjes grafike, Niveli I e II Orët javore/vjetore dhe kreditet Nr Lëndët dhe modulet mësimore Niveli I Niveli II Klasa 10 Klasa 11 Klasa 12 A. Lëndët e përgjithshme (Gjithësej) 17 (595) 14 (490) 11 (385) 1 Gjuhë Shqipe dhe letërsi 3 (105) 3 (70) 3 (70 2 Gjuhë angleze 2 (70) 2 (70) 2 (70) 3 Matematika aplikative 2 (70) 2 (70) 2 (70) 4 Teknologji e informimit dhe komunikimit 2 (70) 1 (35) 1 (35) 5 Ekonomia dhe ndërmarrësi 1 (35) 1 (35) 1 (35) 6 Edukata qytetare 1 (35) Edukate fizike 2 (70) 2 (70) 2 (70) 8 Fizikë 1 (35) 1 (35) - 9 Kimi 1 (35) 2 (70) - 10 Biologji 1 (35) Histori 1 (35) - - B. Lëndët profesionale (Gjithësej) 6 (210) 6 (210) 9 (315) 1 Bazat e teknologjisë grafike Formësim grafik dhe shkrim Materiale grafike Teknologji e proceseve grafike Makina grafike Dizajn grafik Elektronika me automatikë C. Modulet e praktikës profesionale (Gjithësej) 9 (315) 12 (420) 12 (420) 1 Radhitja me plumb-me dorë 18 (3K) Radhitja me plumb-me makinë 18 (3K) Korrektura 18 (3K) Radhitja me kompjuter 24 (4K) Punimi i modeleve për kopjim 27 (4,5K) Punimi i formës për shtypin e lartë 18 (3K) Montimi grafik 30 (5K) Punimi i formës për shtypin e rrafshët 18(3K) Punimi i formës për shtypin e depërtueshëm 18 (3K) Teknikat e shtypit të lartë 18 (3K) Teknikat e shtypit të rrafshët 30 (5K) Teknikat e shtypit të depërtueshëm 18 (3K) Libërlidhja 60 (10K) Përgatitja tabakut pozicionues e montazhi grafik - 30 (5K) - 15 Montazhi i librit njëngjyrësh (20K) - 16 Montazhi i librit dyngjyrësh (20K) - 17 Montimi i kopertinave - 90 (15K) - 18 Punimi i pllakave të ofsetit 1-60 (10K) - 19 Montazhi i librit njëngjyrësh (15 K) 20 Montazhi i librit dyngjyrësh (20K) 21 Montazhi i librit në katër ngjyra (25K) 22 Punimi i pllakave të ofsetit (10K) Gjithësej A+B+C 32 (1120) 32 ( (

11 IV. Udhëzime për zbatimin e Kornizës së programit mësimor profesional: Programet e hollësishme të lëndëve të përgjithshme parashtrohen në një dokument të veçantë të MASHT. Javët mësimore sipas klasave: Klasa javë; Klasa javë (niveli I); Klasa javë (niveli II). Java mësimore (5 ditë mësimore) përmban orë mësimore. Një orë mësimore ka 45 minuta. Si njësi e ngarkesës mësimore për praktikat mësimore profesionale do të përdoret krediti (K), i cili do të jetë i barasvlershëm me 6 orë mësimore (1 ditë praktikë mësimore). Rekomandohet që praktikat profesionale të realizohen ditore (6 orë në ditë), si më poshtë: Klasa 10: Praktikë 1,5 ditë në javë dhe Teori 3,5 ditë në javë Klasa 11: Praktikë 2 ditë në javë dhe Teori 3 ditë në javë Klasa 12: Praktikë 2 ditë në javë dhe Teori 3 ditë në javë Rekomandohet që modulet praktike për çdo vit mësimor, të realizohen në përputhje me radhën e paraqitur në planin mësimor. Shkollat profesionale, në varësi nga kushtet dhe situatat e veçanta në të cilat ndodhen, mund të bëjnë ndryshime të radhës së trajtimit të moduleve mësimore praktike, gjithnjë duke synuar të mos e dëmtojnë procesin e përvetësimit të tyre. Mbështetur në programet e detajuara të lëndëve profesionale, mësimdhënësit e lëndëve teorike profesionale bëjnë planifikimin e njësive mësimore përkatëse. Mbështetur në përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale, mësimdhënësit e praktikave profesionale përgatisin plane më të detajuara, ku parashtrohen veprimtaritë praktike konkrete. Njëkohësisht, ata përgatisin instrumentet e vlerësimit për çdo rezultat mësimor të paraqitur në përshkruesit e moduleve. Vlerësimi përfundimtar i nxënësve, në mbarim të secilit prej të dy niveleve të përgatitjes në profilin Grafik i përgatitjes grafike, do të organizohet në formë provimesh: Në Nivelin I: Provimi i integruar i përgatitjes praktike që organizohet nga shkolla profesionale. Në Nivelin II: (a) Provimi i integruar për lëndët e teorisë profesionale, që organizohet nga shkolla profesionale, dhe (b) Provimi i integruar për praktikën profesionale që organizohet nga shkolla profesionale. Rezultatet e provimeve do të pasqyrohen në certifikatat përkatëse të përfundimit të shkollimeve profesionale në të dy nivelet e përgatitjes. Modalitetet e procedurave të provimeve përfundimtare, kriteret e vlerësimit të nxënësve me nota dhe të përmbajtjes së certifikatave, përcaktohen me udhëzime të veçanta të MASHT. V. Udhëzime të përgjithshme didaktike Mësuesit e lëndëve teorike profesionale dhe të praktikave profesionale duhet të përzgjedhin dhe përdorin forma dhe metoda mësimdhënieje të tilla që të nxisin sa më shumë të nxënit aktiv të nxënësve dhe të çojnë në krijimin tek ata, të kompetencave sociale e profesionale, të plota dhe të qëndrueshme. E rëndësishme është që planifikimi i mësimdhënies të bazohet në një proces analize fillestare, i cili të marrë parasysh faktorë të tillë të rëndësishëm si, niveli i hyrjes së nxënësve, përmbajtja e hollësishme e lëndëve të teorisë profesionale dhe e moduleve të praktikave profesionale, shkalla e integrimit të tyre, objektivat konkretë që do të arrihen, mundësitë reale që ka shkolla për realizimin e veprimtarive mësimore etj. Për këtë planifikim duhet një bashkëpunim i ngushtë i të gjithë personelit drejtues dhe mësimdhënës të shkollës. 11

12 Elementi kyç për arritjen e suksesit në një proces të nxëni, është motivimi i nxënësve. Njohja e vazhdueshme e nxënësve me shkallën e përmbushjes së objektivave nga ana e tyre, përbën një mekanizëm të fuqishëm motivimi, i cili duhet të shihet me përparësi nga mësimdhnësit e lëndëve teorike dhe moduleve praktike. Një element tjetër që ndihmon suksesin është integrimi i teorisë me praktikën e profesionit. Parimi i të nxënit duke bërë duhet të gjejë vendin e duhur në procesin e të mësuarit në shkollën profesionale që përgatit nxënësit në profesionin e grafikut të përgatitjes grafike. Mësimdhënësit duhet të përdorin metoda të tilla të të mësuarit që zhvillojnë jo vetëm njohuritë teorike, shkathtësitë dhe shprehitë praktike të nxënësve, por edhe qëndrimet e tyre ndaj jetës, punës dhe shoqërisë në përgjithësi. Puna në grup dhe Puna me projekte janë dy nga format bazë të organizimit të mësimit (teorik apo praktik) për të zhvilluar kompetencat kyçe, të nevojshme për zgjidhjen e problemeve që kanë të bëjnë me veprimtarinë profesionale, në veçanti, dhe veprimtarinë sociale të qytetarit të ardhshëm, në përgjithësi. Një parim tjetër që duhet respektuar nga mësuesit dhe instruktorët është fakti që të nxënët nuk ndodh vetëm në mjediset e shkollës, por edhe jashtë tyre. Dhënia e detyrave dhe puna kërkimore e pavarur e nxënësve ka një ndikim të dukshëm në formimin e tyre si profesionistë të ardhshëm. Format dhe metodat e të mësuarit janë të shumta e të shumëllojshme dhe mësimdhënësit, në konsultim të ngushtë me njëri-tjetrin, duhet të përzgjedhin ato që janë më të përshtatshme për kontekstin e tyre konkret. Të tilla janë: ligjërata tradicionale, demonstrimi, zgjidhja e problemit teorik, ushtrimi praktik, projektet praktike, veprimtaritë në grupe të vogla etj. Rekomandohet që në përmbajtjet teorike të përdoren kryesisht ligjërata, zgjidhja e problemit teorik dhe demonstrimi, kurse në zbatimin e moduleve praktike të përdoren kryesisht demonstrimi nga mësimdhënësi, praktika e mbikqyrur dhe praktika e pavarur e nxënësve. Projektet praktike, sidomos ato që integrojnë kompetenca të lidhura me shumë aspekte të profesionit, janë një metodë që rekomandohet sidomos në fazat përmbyllëse të shkollimit. Në kushtet e mungesës së mjediseve reale të punës, duhet të synohet krijimi i mjediseve të simuluara të punës. Për sa i përket vlerësimit të nxënësve, rekomandohet të përdoren metoda dhe instrumente vlerësimi që të nxisin përparimin e nxënësve, shmangin subjektivizmin në vlerësim dhe pasqyrojnë arritjet reale të tyre. Me rëndësi është vlerësimi i vazhdueshëm dhe ai përfundimtar, ku format dhe instrumentet e vlerësimit përzgjidhen apo hartohen nga vetë mësimdhënësit. Duhet të synohet vlerësimi i arritjeve i bazuar në kriteret, ku arritjet e nxënësit krahasohen me standardet e paracaktuara dhe të shmanget sa më shumë të jetë e mundur vlerësimi i bazuar në renditjen, ku nxënësit krahasohen me njëri-tjetrin. Format dhe instrumentet e vlerësimit që rekomandohen janë: pyetjet me gojë, pyetjet me shkrim, detyrat me shkrim,vëzhgimi i veprimtarisë së nxënësve, listat e kontrollit, projekte për vlerësim etj. Në veprimtaritë praktike, listat e kontrollit duhet të jenë instrumenti vlerësues që duhet të mbizotërojë. Mësimdhënësi përzgjedh ato që janë më të përshtatshme, duke marrë parasysh kushtet konkrete. Edhe gjatë provimeve përfundimtare në teori profesionale dhe praktikë profesionale, në përputhje me udhëzimet përkatëse të MASHT, duhet të mbizotërojë vlerësimi i kompetencave të punës së nxënësve, që testohen në situata pune reale ose të simuluara. Në përgjithësi, si për mësimdhënien, ashtu edhe për vlerësimin duhet të synohen forma e metoda që e vendosin nxënësin në qendër të veprimtarive mësimore dhe e shndërrojnë rolin e mësimdhënësit nga ligjërues (lektor) i thjeshtë, në një moderator, mbikëqyrës dhe vlerësues i veprimtarisë së nxënësve. 12

13 Programet e lëndëve profesionale dhe përshkruesit e moduleve profesionale ARSIMI PROFESIONAL Grafik i përgatitjes grafike Niveli I dhe II 13

14 Klasa 10 Programet e lëndëve profesionale Programi i lëndës Bazat e teknologjisë grafike Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: Tregojë qëllimin dhe rëndësinë e shkronjave, Përshkruaj llojet dhe përdorimin e shkronjave të dorës; Përshkruaj llojet e shkronjave të radhitjes me makinë ; Përshkruaj llojet e formave, të tabelave dhe llojet e vijave që përdoren për faqosje; Demonstrojë mënyrat e thyerjeve (faqosjeve) të faqeve të librit, revistës dhe gazetës në formate të ndryshme; Lexojë pasqyrën për faqosje; Dallojë shkronjat (llojet) e mëdha dhe të vogla të dorës; Paraqes në mënyrë të saktë klishetë sipas pasqyrës për faqosje; Demonstroj shtypin provues pas faqosjes së faqeve. II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 4 orë/javë = 140 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Industria grafike sot 8 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: të tregojë rëndësinë e periudhave të shtypit gjatë historisë të dallojë teknikat themelore të shtypit të dallojë llojet e materialeve grafike të dallojë fazat kryesore të punës në veprimtarinë grafike b) Temat e kapitullit: Hyrje në historinë e shtypit Veprimtaria grafike sot Rregullat bazë tipografike 14

15 Sistemi tipografik i matjeve c) Udhëzime didaktike për kapitullin Pyetje përgjigjeje për nxitjen e vëmendjes Demonstrim i mostrave të ndryshme d) Kushtet për realizimin e kapitullit Klasë Praktika për realizimin e temës Kapitulli 2: Punimi i radhitjes 12 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet: të dallojë mënyrat teknike të radhitjes të dallojë origjinën dhe llojin e shkrimeve të dallojë shenjat e korrekturës dhe t i zbatojë në evidentimin e tyre në tekstin me gabime të përzgjedhë mënyrën më adekuate për radhitje b) Temat e kapitullit: Kuptimi për rradhitjen. Dorëshkrimi Korrektura Radhitja me plumb Radhitja e shkruar Fotorradhitja Radhitja me kompjuter c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë rregullat bazë për një dorëshkrim prezantojë dorëshkrime të ndryshme zhvillojë ushtrime në radhitjen me dorë nga shkronjat e plumbit zhvillojë ushtrime në përdorimin e shenjave të korrekturës japë detyra për radhitje me kompjuter vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrje në mësim dhe për detyra të pavarura d) Kushtet për realizimin e kapitullit mësimi zhvillohet në klasë lloje të ndryshme të shkronjave të dorës nga plumbi kompjuteri me pajisjen shtesë të nevojshme Kapitulli 3: Punimi i modeleve për kopjim 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: parapërgatitë origjinalin për fotografim dallojë termet bazë në reprofotografi të dallojë ngjyrat bazë nga sinteza aditive dhe supstraktive të tregojë mënyrat për punimin e modelit për kopjim 15

16 të dallojë mënyrën e modelit për teknikën e caktuar të shtypit të zbatojë mënyrën për ndarjen e ngjyrave nga origjinali të montojë faqe montazhëformën grafike b) Temat e kapitullit: Reprofotografia Termet bazë në reprofotografi Mjetet dhe aparaturat fotografike Rasteri Fotografimi i origjinaleve bardh e zi Fotografimi i origjinaleve me ngjyra Sinteza aditive e ngjyrave Sinteza supstraktive e ngjyrave Montazhi grafik c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: shpjegojë origjinën e fotografisë latente prezantojë lloje të ndryshme të origjinaleve zhvillojë ushtrime në përzierjen e ngjyrave japë detyra të pavarura në punim të fotografisë vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrje në mësim dhe në detyra të pavarura d) Kushtet për realizimin e kapitullit - mësimi zhvillohet në klasë - lloje të ndryshme të fotomaterialeve - fotoaparat - kompjuteri me pajisjen shtesë të nevojshme Kapitulli 4: Punimi i formave të shtypit 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: të tregojë qëllimin e përgjithshëm të kimografisë për punimin e formave të shtypit të përshkruajë mënyrën e punës për punimin e formës së shtypit për shtypin e lartë të përshkruajë mënyrën e punës për punimin e formës së shtypit për shtypin e rrafshët të përshkruajë mënyrën e punës për punimin e formës së shtypit për shtypin e thellë të përshkruajë mënyrën e punës për punimin e formës së shtypit për shtypin e depërtueshëm b) Temat e kapitullit: Kimografia Klisheja Forma e shtypit për shtypin e lartë Forma e shtypit për shtypin e rrafshët Forma e shtypit për shtypin e thellë Forma e shtypit për shtypin e depërtueshëm c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi: 16

17 të pasurojë shpjegimin në punimin e formave të shtypit me shembuj dhe mjete konkrete të angazhojë nxënësit në diskutime për punimin dhe rolin e klishesë për reproduktimin e fotografisë d) Kushtet për realizimin e kapitullit mësimi zhvillohet në klasë lloje të ndryshme të pllakave të zinkut, aluminit, bakrit dhe rrjetëza të shtresuara me shtresa fotoreaguese detale konkrete. Kapitulli 5: Shumëzimi 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: të dallojë teknikat themelore të shtypit dhe karakteristikat të cilat i posedon çdo teknikë e shtypit të përshkruajë mënyrën e procesit të punës për çdo teknikë themelore të shtypit të dallojë teknikën më të përshtatshme për ta shtyp një prodhim grafik. b) Temat e kapitullit: Teknika e shtypit të lartë Teknika e shtypit të rrafshët Teknika e shtypit të thellë Teknika e shtypit të depërtueshëm Teknikat speciale të shtypit. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi: të pasurojë shpjegimin në teknika të shtypit, me skica, shembuj dhe mjete konkrete të paraqesë me anën e pankartave çdo teknikë të shtypit të tregojë veglat dhe makinat kryesore për teknika të shtypit të parashtrojë pyetje përgjigjeje. d) Kushtet për realizimin e kapitullit klasa speciale lloje të ndryshme makinash sipas teknikave të shtypit tabela didaktike për konkretizim. Kapitulli 6: Përpunimi grafik 25 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: të tregojë rëndësinë dhe qëllimin e lidhjes së librit të dallojë materialet të cilat përdoren në libërlidhje të përzgjedhë materiale sipas llojit dhe rëndësisë së prodhimit grafik të përzgjedhë mënyrën e trajtimit të punimeve sipas trajtimit të tyre b) Temat e kapitullit: Libërlidhja Procesi i prerjes 17

18 Procesi i palimit Procesi i qepjes Procesi i kompletimit Procesi i lidhjes Ambalazhi dhe katonazhi Përpunimi i letrës. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi: të pasurojë shpjegimin me skica, shembuj dhe mjete konkrete të zhvillojë ushtrime për procesin e palimit dhe të kompletimit të demonstrojë me mostra të ndryshme të vlerësojë nxënësin për detyrat në klasë, pjesëmarrje në mësim dhe në detyra të pavarura. d) Kushtet për realizimin e kapitullit klasa speciale mësimi zhvillohet në grupe lloje dhe formate të ndryshme të letrës për konkretizimin mësimit. Kapitulli 7: Materialet bazë në veprimtarinë grafike 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: të tregojë rëndësinë dhe qëllimin e materialeve grafike të dallojë materialet grafike të përzgjedhë materialet sipas llojit të prodhimit grafik të përzgjedhë mënyrën e trajtimit sipas veprimit të tyre b) Temat e kapitullit: Materialet metalike Materialet e letrës Masat plastike Ngjyrat Ngjitësit. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Shpjegim nga mësimdhënësi; Pyetje përgjigjeje Demonstrim i mostrave të ndryshme. d) Kushtet për realizimin e kapitullit mësimi zhvillohet në klasë mostra të ndryshme të metaleve, letrës, ngjyrës dhe ngjitësit. 18

19 Programi i lëndës Formësimi grafik dhe shkrimi Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të lëndës së zhvilluar në klasën e 10-të nxënësi duhet të: - tregojë rëndësinë e formësimit estetik në punën praktike grafike - tregoi materialet dhe veglat për punën grafike - zgjedhë llojet e vijave, të shkronjave dhe numrave - përdori dhe zbatoi saktë përdorimin e ngjyrave gjatë procesit të përgatitjes dhe shtypjes - përdori mënyren projektuese të formave grafike, proporcioneve të formës dhe hapësirës me matje mbi sipërfaqe të letrës. II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Materialet për formësim grafik dhe shkrim 16 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të shpjegojë llojet e veglave për punë, - të njohë llojet e letrës me kualitet dhe format - të njohë llojet dhe kualitetin e vijave - të krijojë shprehinë për precizitet si element i domosdoshëm në industrinë grafike b) Temat e kapitullit: - Rëndësia e formësimit grafik dhe shkrimit - Materialet dhe veglat e nevojshme për punë - Kualiteti i letrës dhe formati i nevojshëm gjatë punës - Rëndësia e vijave në punën grafike ushtrim praktik - Vizatimi i një forme të lirë me efektet e dritës dhe hijes - Plotësimi i katrorëve prej 1 6-të, me vija të dendura deri te i fundit me të rralla c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e Formësimit grafik me shembuj konkret në lidhje me shtypin - zhvillojë debatin në lidhje me punën manuale dhe arritja graduale te shtypi me printer deri te makinat e shtypit - lidhë punën në bashkëpunim me lëndët tjera grafike 19

20 d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë - Llojet e ndryshme të letrës - Veglat për matje Kapitulli 2: Ngjyrat 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të njohë fenomenin e ngjyrës në lidhshmëri me optikën - të njohë shembujt natyrorë dhe praktik - të dallojë grupet e ngjyrave - të dijë kombinimin e ngjyrave për fitimin e niansave të ndryshme - të dijë se cilat ngjyra identifikohen me simbole të ndryshme. b) Temat e kapitullit: - Njohja me ngjyrat - Zgjidhja e një forme të lirë me ngjyrë të zezë dhe të bardhë - Ngjyrat primare - ushtrim i lirë praktik - Ngjyrat sekondare ushtrim i lirë praktik - Shkallëzimi i ngjyrës së zezë me të bardhë prej katrorit 1 6-të - Valeri - Kamponim i lirë gjeometrik me ngjyrat e kontrastit - Kamponim i lirë gjeometrik me ngjyra harmonike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e ngjyrave në Formësimin grafik - bëjë ndarjen e ngjyrave me shembuj praktik - bëjë përzierjen e ngjyrave me qëllim të përfitimit të ngjyrave tjera dhe nijansave me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë - Llojet e ndryshme të letrës dhe ngjyrave - Veglat për matje dhe ngjyrosje Kapitulli 3: Stilizimi dhe komponimi grafik 18 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të shpjegojë dhe të zbatojë thjeshtësimin e formës - stilizimi - të aftësohet që i pavarur të shprehë mendimin e vetë në kamponim e lirë grafik - të përcjellë format tjera të komponimit grafik me ushtrime. b) Temat e kapitullit: - Stilizimi, rëndësia primare në dizajnin grafik - Kamponim i lirë grafik mbi sipërfaqe horizontale, vertikale dhe të pjerrëta - Konstruktimi i shkronjave dhe numrave mbi sipërfaqet konstruktuara më herët 20

21 - Konstruktimi i kubit i shoqëruar me shkronjë apo numër - Konstruktimi i sferës dhe rrethit i shoqëruar me shkronjë, numër apo ndonjë shenjëtjetër - Shtypja dhe palimi gjatë mësimit praktik c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - shpjegojë mënyrën e konstruktimit dhe thjeshtësimit të formës me shembuj konkret - shpjegojë aplikimin e thjeshtësimit sipas nevojave dhe porosive për shtyp - demonstrojë para nxënësve mënyrën e palimit të letrës d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Mësimi zhvillohet në klasë - Llojet e ndryshme të letrës dhe ngjyrave - Veglat për matje - Katalogët dhe afishet e ndryshme Kapitulli 4: Llojet e shkronjave dhe numrave 16 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet: - të njohë zanafillën e shkrimit - të njohë llojet e shkronjave dhe numrave - të ushtrojë bukurshkrimin me drejtshkrim - të konstruktojë shkronja dhe numra mbi sipërfaqet me ngjyra dhe pa ngjyra b) Temat e kapitullit: - Rëndësia e shkrimit dhe zanafilla - Rëndësia e stilit në shkrim - Anatomia e shkronjës - Përshkrimi i tekstit - Shkrimi fenikas, grek dhe latin - Mjeshtëria kaligrafike - shkrimi latin i gjetur në Durrës - Shkronjat kapitale romake - Shkronjat ikonografike Kodikët e Beratit - Shkronjat në monedha - Numrat arab në alfabetin latin - Shkronjat dhe numrat në shtypin e thatë - Bukurshkrim - ushtrim. c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësimdhënësi të: - tregoi zanafillën e shkrimit si dhe mënyrën e konstruktimit të shkronjave dhe numrave - sjellë shembuj konkret para nxënësve libra, revista dhe shembuj të tjerë - përcjellë punën e nxënësve gjatë ushtrimit praktik. d) Kushtet për realizimin e kapitullit tabela; projektori me foli transparente; flip-charteri dhe markera shumëngjyrësh; 21

22 videoprojektori i lidhur me kompjuter; vegla dhe materiale të nevojshme për zhvillimin e orës së mësimit; llojet e ndryshme të librave të shtypur, fotografi të stilave romake me mbishkrime, llojet e kartëmonedhave dhe monedhave, si dhe simboleve të ndryshme letra, ngjyra si dhe llojet e pëndave për bukurshkrim 22

23 Klasa 10 Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Radhitje me plumb me dorë Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 1 Qëllimi i modulit Një modul praktik që i pajis nxënësit me aftësi praktike për të kryer pjesen përgatitore grafike për shtyp, libërlidhje dhe për media. Kohëzgjatja e modulit 3 kredite (18 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 Nxënësi përzgjedh veglat dhe materialin e nevojshëm për radhitje me plumb me dorë. - Veglat dhe mjetet e punës si p.sh.: radhitësja, dollapi për shkronja, sharra rrethore për prerjen e rreshtave,pinceta, gjilpëra, gërshërë, cicerometër, etj. - Material personal (shkronja, vija, elemente zbukuruese), material jopërsonal (ndarës, katrorë, ndërmjetrreshtë, regleta dhe shteg, shpagë (konop), etj. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi bënë radhitjen e tekstit me shkronja të plumbit një nga një në radhitëse të dorës - Matja e gjatësisë së rreshtit dhe akordimi në radhitëse. - Përdorimi i veglave dhe materialit për radhitjen e rreshtave. - Vendosja e rreshtave të radhitur në tavolinë të punës dhe lidhja me shpagë. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi formon formë të shtypit dhe e vendos në kornizë - Përzgjedhja e materialit të nevojshëm (shteg, regleta) për punë - Vendosja e reshteve në kornizë sipas radhës. - Shtrëngimi i rreshtave në kornizë me mekanizma. 23

24 RM 4 RM 5 RM 6 Nxënësi bënë përgatitjen e presës për shtyp provues - Përzgjedhja e materialit (ngjyrë, letër, etj) - Pastrimi i makinës - Vendosja e ngjyrës në ngjyranikun e presës - Vendosja e letrës në në mekanizmin hyrës të presës. Nxënësi shtyp kopjen e parë të shtypit - Kyçja e makinës - Aktivizimi i valakëve shpërndarës të ngjyrës. - Aktivizimi i ngjyranikut dhe shtresimi i ngjyrës në elemente të shtypit. - Shtypi në letër nëpërmjet cilindrit shtypës të presës. Nxënësi kryen kthimin (çradhitjen) shkronjave në dollapin e shkronjave - Përzgjedhja e veglave për demontimin e rreshtave nga nga korniza. - Demontimi i shtegave dhe regletave nëpër dollapët e mëparshëm. - çradhitja e shkronjave dhe vendosja e tyre, se cila në vendin përkatës. Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përcaktojë veglat dhe mjetet e nevojshme për punë - parapërgatitë materialin e nevojshëm sipas udhëzimeve të parapara. - zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - vendosë me matje të saktë gjatësinë e rreshtit në radhitëse. - radhisë shkronjat sipas radhës në radhitës. - kontrollojë dhe korrigjoi gabimet e lëshuara, 24

25 - lidhë me shpagë tekstin e radhitur RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përcaktojë veglat, mjetet dhe materialin e nevojshëm për vendosjen e formës në kornizë, - vendosë rreshtat e formuar nga shkronjat e plumbit në kornizë, - akordojë tekstin në vendin e duhur, - përforcojë rreshtat në kornizë me mekanizmin përkatës. RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - pastrojë presën e shtypit, - vendosë ngjyrën në ngjyranik, - vendosë letrën në aparatin hyrës. RM 5 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - aktivizojë ngjyranikun për shpërndarjen sa ma mirë të ngjyrës, - vendosë letrën mbi formën e shtypit, - aktivizojë cilindrin shtypës të presës të shkelë mbi letër nëpërmjet formës së shtypit, - kontrollojë kopjen e shtypur. RM 6 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përcaktojë veglat e nevojshme për kthimin e shkronjave, regletave dhe shtegave në vendin e mëparshëm, - kryejë çradhitjen e shkronjave, regletave dhe shtegave dhe në vendin e mëparshëm. Metodat e të mësuarit të rekomanduara - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori të radhitjes si dhe të organizohen vizita njohëse në ndërmarrje grafike, - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për proceset e rradhitjes me plumb-me dorë. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve përgatitore dhe përfundimtare për rradhitje me plumbme dorë. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. 25

26 Baza materiale e domosdoshme Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Kompleti i veglave, mjeteve dhe materialeve për proceset përfundimtare të radhitjes me dorë nga plumbi. - Presë për shtyp - Katalog për vegla pune - Fletë-raport pune - Materiale studimore. 26

27 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Radhitje me plumb me makinë Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 2 Qëllimi i modulit Kohëzgjatja e modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për radhitjen me plumb me makinë Linotipe. 3 kreditë (18 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 RM 4 Nxënësi përzgjedhë matricat me lloj të njëjtë shkrimi por me madhësi të ndryshme dhe materialin e nevojshëm - Matricat dhe pykat ndarëse, - Materiali nga legura e plumbit për radhitje me plumb, - Pastrimi i makinës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi rradhit tekst me rreshta të plumbit me makinë Linotipe - Akordimi i gjatësisë së rreshtit në mekanizmin për shkrirje - Vendosja e dollapit të matricave në përputhje me tastierën - Radhitja në tastierë. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi bënë matje me cicerometër dhe kryen prerjen e rreshtave në gjatësi të caktuar me sharrë rrethore - Parapërgatitja e materialit për prerje - Akordimi i gjatësisë për prerje në sharrë - Prerja duke marrë parasysh mesin optik të rreshtit - Prerja bllok në të majtë - Prerja bllok në të djathtë. Nxënësi kryen shtypin e kopjes së parë në letër - Parapërgatitja e materialit për shtyp të kopjes së parë - Përgatitja e presës për shtyp - Vendosja e formës së së shtypit në presë dhe shtypja e kopje së parë në letër. 27

28 Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përcaktojë matricat me tipet e shkronjave sipas udhëzimeve të parapara në urdhëresë të punës, - parapërgatisë materialin e nevojshëm për punë. - zbatojë rregullat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përcaktojë gjatësinë e rreshtit në mekanizmin përkatës - radhis me makinë Linotipe tekstin sipas kritereve të përcaktuara në pasqyrën e produktit. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - parapërgatitë sharrën rrethore për prerjen e rreshtave, - të kryej si duhet prerjen e rreshtave - të respektojë rregullat e sigurimit teknik dhe të mbrojtjes së ambientit, RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - parapërgatitë presën për shtyp me ngjyrë dhe letër - vendosë nëpërmjet kornizës rreshtat në presë - kryen kopjen e parë të shtypit me presë - kontrollojë kualitetin e radhitjes së rreshtave me makinë Metodat e të mësuarit të rekomanduara - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori të radhitjes me makinë si dhe të organizohen vizita njohëse në ndërmarrje grafike - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demstrimet konkrete për proceset e rradhitjes me plumb-me makinë. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve të rradhitjes me plumb-me makinë. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. 28

29 Baza materiale e domosdoshme Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Makinë për radhitje me plumb Linotipe - Kompleti i veglave, mjeteve dhe materialeve për proceset përfundimtare të radhitjes me dorë nga plumbi. - Presë për shtyp - Fletë-raport pune - Udhëzues, për kushtet teknike për proceset përfundimtare. 29

30 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Korrektura Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 3 Qëllimi i modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për përmirësimin e gabimeve të cilat shkaktohen gjatë radhitjes me plumb me dorë, me makinë por edhe te radhitja me kompjuter. Kohëzgjatja e modulit 3 kredite (18 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 Nxënësi evidenton me shenja të korrekturës gabimet e kopjes së parë të shtypur nga radhitja me dorë. - Shenjat e korrekturës të përhershme - Shenjat e korrekturës të tekstit - Shenjat tjera të korrekturës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi i radhitë rreshtat me gabime - Radhitja e gabimeve me dorë (me plumb) - Radhitja e gabimeve me makinë (me plumb). - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi tërhjek shkronjat dhe rreshtat me gabime dhe i zëvendëson me ato pa gabime - Përmirësimi i gabimit te radhitja me dorë - Përmirësimi i gabimit te radhitja me makinë - Shtypi në presë i kopjes pa gabime. Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli 30

31 - lexojë tekstin e radhitur duke e krahasuar me tekstin origjinal - evidentojë gabimet e gjetura në rresht dhe përsëri në drejtim të rreshtit në bardhësi të faqes në anën e djathtë - evidentojë gabimin me shenja të korrekturës në bazë të llojit të gabimit me shenjën përkatëse RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - gjejë tipin e shkronjave të njëjta nga radhitja me dorë për përmirësim të gabimeve - radhisë rreshtin i cili është me gabime nga radhitja me makinë - rradhisë rreshtat deri në kryerresht. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - tërhjek me pincetë shkronjën gabim nga radhitja me dorë dhe e zëvendëson me shkronjën e kërkuar nga korrektori - tërhjek rreshtin me gabime të radhitur me makinë dhe e zëvendëson me rreshtin e ri - dëshmojë përmirësimin e gabimeve me faqe të re të shtypur në presë. Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në klasë me shembuj konkretë por edhe të organizohen vizita njohëse në ndërmarrje grafike ku është radhitja me dorë dhe me makinë nga plumbi. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për proceset e korrekturës. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve të korrekturës. - Gjatë vlerësimit të nxënëseve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Punëtori me shkronja dhe vegla përkatëse nga radhitja me dorë - Makinë për radhitje me plumb Linotipe - Presë për shtyp - Fletë-raport pune - Udhëzues, për përdorimin e shenjave të korrekturës. 31

32 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Radhitja me kompjuter Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 4 Qëllimi i modulit Kohëzgjatja e modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për radhitjen e tekstit me kompjuter dhe për të zbatuar rregullat grafike për radhitje. 4 kreditë (24 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 Nxënësi bën radhitjen e tekstit në programin Word - Radhitja e thjeshtë e tekstit - Radhitja e kombinuar e tekstit - Radhitja tabelore e tekstit - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi evidenton me shenja të korrekturës gabimet në faqen e shtypur me printer llaserik - Korrektura te radhitja me kompjuter - Vërtetimi i korrekturës së kryer me shenja të korrekturës në kopjen e shtypur. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi bënë përmirësimin e gabimeve dhe e vërteton me kopjen e shtypur - Përmirësimi i gabimeve me kompjuter - Shtypi i kopjes me gabime të përmirësuara me printer Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren. RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit 32

33 RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - radhitë tekstin e thjeshtë me kompjuter duke u bazuar në tekstin origjinal - radhitë tekstin e kombinuar me kompjuter duke u bazuar në origjinal - radhitë tekst të kombinuar dhe në formë tabelore RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - lexojë tekstin e radhitur të shtypur në letër - evidentojë gabimet me shenja të korrekturës sipas rregullave të korrekturës - përmirësojë gabimet e evidentuara dhe ato t i dëshmojë me kopje të shtypur pa gabime. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përmirësojë në kompjuter gabimet e evidentuara - dëshmojë përmirësimin e gabimeve me faqe të re të shtypur në letër me printer llaserik. Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në klasë me shembuj konkretë por edhe në kabinetin e informatikës të pajisur me kompjuter dhe printer llaserik. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për proceset përfundimtare të radhitjes me kompjuter. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve të radhitjes në forma të ndryshme deri në procesin përfundimtar. - Gjatë vlerësimit të nxënëseve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Kabinet me numër të caktuar të kompjuterëve - Printer llaserik me postskript (preferohet formati A/3) - Letër-paus (formati A/4 A/3) - Fletë-raport pune - Udhëzues, për përdorim të programeve më të reja. 33

34 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Punimi i modeleve për kopjim Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 5 Qëllimi i modulit Kohëzgjatja e modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për reproduktimin e fotografisë nga origjinali në fotografi digjitale dhe nga ajo në film. 3 kredite (18 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 Nxënësi kryen klasifikimin dhe repropërgatitjen e origjinaleve për fotografim (skenim). - Klasifikimi i origjinaleve sipas tonit dhe ngjyrës - Klasifikimi i origjinaleve sipas bazës materiale - Klasifikimi i origjinaleve sipas përmbajtjes - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. RM 2 Nxënësi kryen fotografimin (skenimin) e origjinaleve - Reprofotografia - Reproretushi - Ruajtja e reproduktimeve. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. RM 3 RM 4 Nxënësi fotografitë digjitale i reprodukon në film - Vendosja e fajllit me fotografi në kompjuterin e lidhur me skanerin për reproduktim në film - Fotografimi i fotografive nëpërmjet skanerit në film Nxënësi bënë përgatitjen e makinës, kimikaljeve dhe e zhvillon filmin. - Përgatitja e makinës me zhvillues, fiksim dhe ujë - Zhvillimi i filmit me anë të makinës - Kontrolli i kualitetit me matje denzitometrike Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. 34

35 Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - klasifikojë origjinalet sipas tonit dhe ngjyrës - klasifikojë origjinalet sipas bazës materiale - klasifikojë origjinalet sipas përmbajtjes RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - skanojë fotografitë e origjinaleve në kompjuter në mënyrën e cila kërkohet për shtyp - kryej retushin e fotografisë në kompjuter - ruaj fotografitë me emër në fajllin e caktuar. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - vendosë fajllin e fotografive në kompjuterin e lidhur me skanerin filmik - kontrollojë njohjen e skenimeve në kompjuterin përkatës - fotografojë fotografitë kompjuterike në film. RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përgatitë materialin e nevojshëm (film, zhvillues, fiksim, ujë,etj.) për punë - përgatitë makinën për zhvillimin e filmit - zhvillojë filmin me makinë. Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale për fotografi por pjesërisht mund të trajtohet edhe në kabinetin e informatikës. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e fotografimit në formë digjitale - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës që kërkohet në reprofotografi. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: 35

36 - Kabinet me numër të caktuar të kompjuterëve - Skaner kompjuterik - Skaner për reproduktim në film - Makinë për zhvillim të filmit e lidhur me skaner filmik - Material filmik, zhvillues, fiksim, ujë, etj. - Denzitometër për matjen e dendësisë së zezshmërisë në baza reflekse dhe transparente. 36

37 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Punimi i formës së shtypit për shtypin e lartë Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 6 Qëllimi i modulit Kohëzgjatja e modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për të punuar formën e shtypit të lartë duke përdorë shkronja të plumbit, rreshta të plumbit, klishe dhe numërator. 3 kreditë (18 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 RM 4 Nxënësi përgatitë veglat dhe materialin e nevojshëm për punë. - Veglat dhe mjetet për punë - Materiali për shkrim (shkronja, rreshta, klishe) me materialin ndihmës - Fazeta (baza) për ngjitjen e klishesë - Ngjitësi dyanësor. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen punimin e klishesë në pllakë të zinkut - Fotografimi në pllakë të zinkut nëpërmjet modelit për kopjim - Zhvillimi i pllakës së zinkut me ndihmën e acideve - Prerja e klisheve në format të caktuar - Shtypja e kopjes provuese në letër me presën e shtypit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen formën e kombinuar me rreshta të plumbit dhe klishe - Përgatitja e formatit të faqes në bazë të pasqyrës së paraparë - Prerja e fazetës në format të ilustrimit dhe ngjitja e klishesë - Renditja e tekstit dhe e klisheve - Mbyllja e formës së faqes. Nxënësi përgatitë formën me enumeracion. 37

38 - Numëratori - Përgatitja e formatit të faqes në bazë të pasqyrës së paraparë - Vendosja e numëratorit në vendin e paraparë të faqes Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren : RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përgatisë veglat dhe mjetet e nevojshme për punë - kryej përgatitjen e materialit për shkrim dhe materialit ndihmës - kryej prerjen e fazetës në format të klishesë - kryej ngjitjen e klishesë në fazetë me ngjitës dyanësor - zbatojë masat e sigurisë dhe mbrojtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej fotografimin në klishe me aparatin për kopjim - kryen zhvillimin e klishesë në acide me punëdore, me ndihmën a makinës - kryen prerjen e klishesë në format të paraparë - zbatojë masat e sigurisë dhe mbrojtjes së mjedisit. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej përgatitjen e formatit sipas pasqyrës së paraparë - kryen shtypin provues në letër me presë grafike - kryen zhvillimin e klishesë në acide me punëdore me ndihmën a makinës - kryen thyerjen (faqosjen) e faqes - kryen mbylljen e faqes - zbatojë masat e sigurisë dhe mbrojtjes së mjedisit. RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej përgatitjen e numëratorit - kryejë përgatitjen e faqes sipas pasqyrës së paraparë - vendosë numëratorin në vendin e caktuar sipas pasqyrës së faqes. 38

39 Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të radhitjes me dorë dhe në punëtori profesionale të kimografisë. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e punimeve të formës së shtypit të lartë. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës që kërkohet në radhitjen me dorë dhe kimografi. - Gjatë vlerësimit të nxënëseve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Mjetet, pajisjet dhe veglat në radhitjen me dorë dhe te radhitja me plumb - Makinë për kopjimin e pllakave - Makinë për zhvillim të klisheve - Plaka të zinkut për klishe - Material i gatshëm i plumbit nga radhitja me dorë dhe me makinë 39

40 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Montazhi grafik Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 7 Qëllimi i modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për të punuar montazhin grafik për makinë të ofsetit njëngjyrëshe dhe makinë të ofsetit njëngjyrëshe me rotacion. Kohëzgjatja e modulit 5 kreditë (30 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 Nxënësi përgatitë veglat dhe materialin e nevojshëm për punë në montazhin grafik - Veglat e dhe mjetet e punës si p.sh: tavolina për montazh me ndriçim, letra milimetrike, vizore matëse, gërshërë, skallper, llupë për zmadhim, shirita me ngjitës, etj. - Materiali: letër e formateve të ndryshme, foli të tejdukshme të poliesterit me materialin ndihmës - Punimi i maketës nga tabakët me shënim të numrit të faqes - Mbrortja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi vizaton tabakun pozicionues në formatin e letrës në të cilin duhet të shtypet. - Ngjitja e letrës milimetrike në tavolinë të punës - Ngjitja e tabakut të letrës formati në të cilën shtypet - Skicimi i paerit - Skicimi i vijave të palimit - Skicimi i bardhësisë në krye të faqes - Skicimi i bardhësisë në lidhje të faqes - Skicimi i bardhësisë së jashtme të faqes - Skicimi i bardhësisë së poshtme të faqes - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen montazhin grafik në një ngjyrë për makinë të ofsetit njëngjyrëshe standardi 3 - Ngjitje e folisë së pliesterit mbi tabakun pozicionues - Shënimi i anës së grajferit në foli me rapidograf - Skicimi në katër anë i paserit - Ngjitja e faqeve sipas radhës në përputhje të plotë me maket të tabakut 40

41 - Kopjimi i montazhformës në letër ozolit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. RM 4 Nxënësi kryen montazhin grafik në një ngjyrë për makinë të ofsetit me rotacion - Ngjitje e folisë së pliesterit mbi tabakun pozicionues - Shënimi i anës së grajferit në foli me rapidograf - Skicimi në katër anë i paserit - Ngjitja e faqeve sipas radhës në përputhje të plotë me maket të tabakut - Kopjimi i montazhformës në letër ozolit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përgatitë mjetet e nevojshme për punë - pastrojë me vatë dhe alkool xhamin e tavolinës - përgatitë formatin e letrës në të cilën shtypet - kryej përgatitjen e maketës në të cilën vërtetohet: mënyra e palimit, kompletimit dhe rrotullimit të letrës në makinë. - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryejë ngjitjen e letrës milimetrike në tavolinën për montazh grafik - kryejë ngjitjen e tabakut pozicionues mbi letrën milimetrike - kryejë me laps grafik vijat e palimit, bardhësitë e faqeve (në krye, lidhje, ana e jashtme, ana e poshtme) dhe skicimin e faqes së prerë. - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej ngjitjen e tabakut pozicionues në tavolinë - kryej ngjitjen e folisë së poliesterit mbi tabakun 41

42 pozicionues - pastrojë me vatë dhe alkool folinë e poliesterit - kryej skicimin e paserit dhe anës së grajferit - kryej ngjitjen e faqeve sipas radhës nga ana jo e e lexueshme e shtresës fotoreaguese - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej ngjitjen e tabakut pozicionues në tavolinë nga letra në rollne - kryej ngjitjen e folisë së poliesterit mbi tabakun Pozicionues - pastrojë me vatë dhe alkool folinë e poliesterit - kryej skicimin e paserit dhe anës së grajferit - kryej ngjitjen e faqeve sipas radhës nga ana jo e e lexueshme e shtresës fotoreaguese - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit. Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të montazhit grafik të pajisura me mjete dhe vegla përkatëse. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e montazhit grafik duke marrë parasysh llojet e makinave të ofsetit sipas formatit dhe përdorimit të letrës, mënyrës së rrotullimit të letrës në makinë të shtypit si dhe mënyrës së palimit dhe të kompletimit të tabakëve në libërlidhje. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës që kërkohet në montazhin grafik për makinat e ofseti në tabak dhe për makina roto-ofset. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Tavolina pune për montazh grafik me ndriçim përkatës - Foli të poliesterit - Foli milimetrik - Aparat me shirit-ngjitës - Gërshërë, skalper, llupë për zmadhim - Rapidograf për shkrim - Aparat për kopjim në letër ozolit - Letër Formatesh të ndryshme, letër ozolit - Material për pastrim. 42

43 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Punimi i formës për shtypin e rrafshët Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 8 Qëllimi i modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për të punuar formën e shtypit për shtypin e rrafshët për të gjitha llojet e makinave të ofsetit dhe të makinave roto-ofset. Kohëzgjatja e modulit 3 kreditë (18 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 RM 4 Nxënësi përgatitë aparatin për kopjim të pllakave - Pastrimi i xhamit në aparatin për kopjim, - Kyçja e aparatit dhe rregullimi i ekspozicionit - Kontrollimi i vakumit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi përgatitë materialin dhe mjetet e nevojshme për punë - Pllaka e shtresuar me shtresë fotoreaguese e ofsetit - Zhvilluesi për zhvillimin e pllakave - Pastrimi me ujë - Korrektori - Gumiarabika - Mjetet për punë: tamponi, brusha të ndryshme, etj. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi përgatitë dhe vendosë pllakën në aparatin për kopjim - Matja e grajferit në pllakë - Ngjitja e montazhformës për kopjim në pllakë - Vendosja e pllakës me montazhformë në aparatin për kopjim - Mbyllja e kornizës së aparatit - Kyçja e vakumit në aparat - Kyçja e llambës për ekspozim me ndalje automatike në përputhje me ekspozicionin - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Nxënësi e zhvillon pllakën me punë dore 43

44 - Vendosja e pllakës së eksponuar në tavolinën për zhvillim - Spërkatja e një sasie të caktuar të zhvilluesit në pllakë - Shpërndarja me me tampon e zhvilluesit nëpër pllakë me me kohëzgjatje të caktuar - Pastrimi në dy anë të pllakës me shpricë uji. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit RM 5 Nxënësi kryen korrekturën, gumimin dhe terjen e pllakës - Fshirja e elementeve të cilat nuk duhet të duken me ndihmën e korrektorit - Pastrimi me ujë i sasisë së mbetur të korrektorit - Fshirja e ujit nga pllaka me ndihmën e tamponit - Shtresimi i gumiarabikës në sipërfaqe të pllakës me shpërndarje të tamponit - Terja e pllakës në furrë - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara Për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - pastrojë xhamin e aparatit për kopjim me mjete për pastrim - akordojë ekspozicionin në mekanizmin përkatës në makinë - kryej një test provues për vërtetimin e ekspozicionit të rregullt - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përgatitë zhvilluesin duke e përzier me ujë në përpjesëtim sipas recepturës - përgatitë pllakën sipas formatit të cilën e kërkon standardi i makinës - përgatitë mjetet e nevojshme për punë dhe materialin e nevojshëm për pastrim, korrekturë dhe gumim. - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit 44

45 RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej matjen e saktë të grajferit në pllakë - ngjisë montazhformën për kopjim në pllakë - vendosë pllakën me montazhformë në kornizën për e aparatit - mbyllë kornizën dhe të aktivizojë vakumin - aktivizojë llambën për ekspozim sipas ekspozicionit - aktivizojë zbrazjen e vakumit - tërhjek pllakën nga korniza - tërhjek montazhformën nga pllaka - vendosë në dollap montazhformën. - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - vendosë pllakën e eksponuar në basenin për zhvillim - kryej spërkatjen e pllakës me zhvillues për e pllakave - shpërndajë zhvilluesin me tampon nëpër tërë sipërfaqen e plakës për kohë të caktuar sipas recepturës - kryej pastrimin e pllakës me shpric uji në të dy anë - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit RM 5 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - fshijë me korrektor elementet të cilat nuk duhet të jenë elemente të shtypit - kryej pastrimin me ujë të sipërfaqes së korrigjuar në pllakë - largojë ujin nga pllaka me ndihmën e tamponit - kryej spërkatjen e sipërfaqes së pllakës me gumiarabikë - shpërndaj shtresën e gumiarabikës nëpër pllakë me ndihmën e tamponit - kryej terjen e pllakës në furrë. - zbatojë masat e sigurisë dhe ruajtjes së mjedisit Metodat e të mësuarit të rekomanduara - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të kimografisë të pajisura me mjete dhe vegla përkatëse. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e punimit të formës së shtypit për shtypin e rrafshët duke marrë parasysh standarde të ndryshme të makinave në shtypin ofset. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës që kërkohet në punimin e formës së shtypit për shtypin e rrafshët. - Gjatë vlerësimit të nxënëseve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi 45

46 bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Baza materiale e domosdoshme Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Aparati për kopjim të pllakave me mekanizëm automatik për ekspozicion dhe vakum - Baseni për zhvillim me dy nivele të formatit B/o dhe me instalim të ujit - Aparat me shirit-ngjitës - Pllaka të shtresuara me shtresë fotoreaguese pozitive - Material për zhvillim - Material për fshirje (korrektor) - Material për konservim (gumiarabikë) - Furrë për terjen e pllakave - Material për pastrim 46

47 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Punimi i formës për shtypin e depërtueshëm Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 9 Qëllimi i modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e praktike për të punuar formën e shtypit për shtypin e depërtueshëm në formë të shabllonit dhe në formë të sitës (rrjetëzës). Kohëzgjatja e modulit Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja 3 kreditë (18 orë) RM 1 Nxënësi punon formën e shtypit të depërtueshëm në formë të shabllonit - Përgatitja e materialit për shabllon (letër karton, plastikë, llamarinë, etj.). - Skicimi i shkronjave për hapje sipas udhëzimeve në pasqyrën e dhënë - Prerja e bazës nëpër vija të skicimit - Ngjitja e pjesëve sipas radhës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. RM 2 RM 3 Nxënësi e kryen ngjitjen e sitës në kornizë të drurit - Prerja e rrjetëzës në format të kornizës (për 5-10 cm më e madhe se korniza) - Ngjitja e sitës në një krah të kornizës me qepje me tel - Shtrëngimi nga krahu i kundërt me dana speciale dhe qepja edhe në dy krahë tjerë - Izolimi i pjesëve të qepura me shirt-ngjitës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi e shtreson emulsionin (shtresën fotoreaguese) në sitë - Përgatitja e veglave dhe materialit për pastrim të sitës - Pastrimi i sitës me vatë dhe PVC në dy anët - Shpërndarja e emulsionit me shpërndarëse në dy anë në format të elementeve të shtypit - Tërhjekja e trashësisë së tepërt me ndihmën e shpatullës speciale - Terja e shtresës me ajër të ngrohtë në furrë - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. 47

48 RM 4 RM 5 Nxënësi kryen inçzimin nëpërmjet modelit për kopjim në aparatin për kopjim - Ngjitja e modelit për kopjim mbi shtresë - Vendosja e në aparatin për kopjim - Mbyllja dhe aktivizimi i vakumit në aparatin për kopjim - Aktivizimi i llambës në aparat në përputhje me ekspozicion e paraparë. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi e bënë hapjen e elementeve të shtypit në sitë me anë të zhvillimit - Hapja e elementeve të shtypit me shpric të lehtë uji - Terja e shtresës me ajër të ngrohtë në furrë - Mbyllja e ndonjë elementi të gabuar të shtypit me korrektor - Tërhjekja e shtresës me emulsion pas procesit të shtypit me steristrip me ndihmën e tamponit - Pastrimi i sitës me ujë dhe terja - Pastrimi i sitës me PVC për punë të serishme. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - zgjidhë bazën e materialit për punimin e shabllonit - kryejë skicimin e elementeve të shtypit në bazë të pasqyrës së paraparë - kryejë prerjen nëpër vijat e skicimit - kryejë ngjitjen e pjesëve sipas radhës. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej prerjen e sitës në formatin e paparaparë për kornizën e sitës - kryej shtrëngimin me dana special dhe qepjen e sitës në kornizë të drurit - kryej izolimin me shirit-ngjitës të pjesëve të qepura - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. 48

49 RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përgatitë veglat dhe materialin për pastrim - kryej pastrimin e sitës në dy anë me PVC - kryej shtresimin e emulsionit në dy anë me mjete përkatëse në format të elementeve të shtypit - kryej tërhjekjen e tepërt të shtresës së emulsionit me ndihmën e shpatullës. - kryej terjen e shtresës me ajër të ngrohtë në furrë. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - vendosë në sitë (mbi shtresë) modelin për kopjim - vendosë kornizën në aparat për kopjim dhe të aktivizojë vakumin - kryej inçizimin në aparatin për kopjim. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. RM 5 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej hapjen e elementeve të shtypit me shpric uji - kryej terjen e sitës me ajër të ngrohtë - kryej përmirësimin (mbylljen) me korrektor - kryej tërhjekjen e shtresës pas procesit të shtypit me stiristrip - kryej pastrimin me PVC për punë të serishme. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të shtypit të depërtueshëm të pajisura me mjete dhe vegla përkatëse. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e punimit të formës së shtypit për shtypin e depërtueshëm, e posaçërisht ndryshimet në mes të formës me shabllon dhe asaj me sitë. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës që kërkohet në punimin e formës së shtypit për shtypin e rrafshët. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Aparati për kopjim të sitave me mekanizëm automatik për ekspozicion dhe vakum 49

50 - Baseni për zhvillim me instalim të ujit - Aparat me shirit-ngjitës - Material për shtresim dykomponentësh (emulsion) - Material për mbyllje (korrektor) - Material për tërhjekje të shtresës (steristrip) - Furrë për terjen e sitave - Material për pastrim (PVC) - Pambuk, lecka, etj. 50

51 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Teknika e shtypit të lartë Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 10 Qëllimi i Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij modulit praktike për të bërë përgatitjen dhe për të kryer shtypin me makina të tiposhtypit të formateve të vogla. Kohëzgjatja e modulit Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja 3 kredite (18 orë) RM 1 Nxënësi bën përgatitjen e makinës në tiposhtyp, në makinë të formatit të vogël (Tigëll makinë) - Kyçja dhe pastrimi i makinës me mjete për pastrim - Vendosja e ngjyrës në ngjyranik - Shtosimi i letrës në aparatin për shtosim - Vendosja e letrës në aparatin hyrës të makinës - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. RM 2 RM 3 Nxënësi e vendosë formën e shtypit në makinë - Vendosja e formës së shtypit në makinë - Përgatitja e pasimit të faqes në bazë të pasqyrës së dhënë - Kontrolli i mënyrës së palimit në libërlidhje - Kontrolli i mënyrës së kompletimit në libërlidhje - Kontrolli i mënyrës së rrotullimit të letrës në makinë - Shtypja e kopjes së parë për lejim të shtypit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi shtyp me makinë (Tigëll-makinë) - Kyçja e numëratorit për matjen e tirazhit në makinë - Shtypi në anën e parë të letrës - Kontrolli i kualitetit gjatë shtypit-krahasimi çdo herë me kopjen e parë të shtypit të lejuar nga personi i autorizuar - Shtosimi, rrotullimi i letrës dhe vendosja në aparatin hyrës për shtypjen e anës së dytë - Shtypja e anës së dytë dhe kontrolli i përhershëm gjatë shtypit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit 51

52 Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kyçë Tigëll makinën dhe ta kryej pastrimin me mjete për pastrim - kryej vendosjen e ngjyrës së paraparë në ngjyranik dhe ta bëjë shpërndarjen nëpërmjet valakëve - kryej shtosimin e letrës në aparatin për shtosim - kryej me përpikëri mbushjen e aparatit hyrës në makinë me letër. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej vendosjen e formës së shtypit në makinë në përputhje me rrotullimin e letrës në makinë dhe me mënyrën e palimit dhe të kompletimit në libërlidhje - kryej pasimin sipas pasqyrës së dhënë - kryej shtypin e kopjes së parë për lejim nga personi i autorizuar. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kyçë numëratorin në makinë dhe ta përcjellë atë me përpikëri deri në kopjen e fundit - kryej shtypin në anën e parë të letrës - kryej kontrollin e rregullt të shtypit gjatë shtypit të anës së parë - kryej rrotullimin e letrës dhe shtypin e anës së dytë - dorëzojë kopjet e shtypura me tirazh të saktë për procesin vijues në libërlidhje. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit Metodat e të mësuarit të rekomanduara - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të shtypit të lartë ku është e pajisur me makina të tiposhtypit të formatit të vogël (Tigëll makina). - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e shtypit në teknikën e shtypit të lartë, e posaçërisht te shtypi me tigëll 52

53 makinë. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës ku kërkohet kryerja e përgatitjes në makinë dhe shtypi me makinë (Tigëll-makinë). - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Baza materiale e domosdoshme Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjetet, makinat dhe materialet e mëposhtme: - Aparat për shtosim të letrës - Makinë e tiposhtypit e formatit të vogël - Ngjyrë grafike për tiposhtyp - Letër me gramatura të ndryshme për tiposhtyp - Material dhe mjete për pastrim të makinës - Vegla ndihmëse të nevojshme për shtyp (shpaklla, llupa, tipometër, etj.). 53

54 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Teknika e shtypit të rrafshët Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 11 Qëllimi i Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij modulit praktike për të bërë përgatitjen dhe për të kryer shtypin me makina të ofsetit njëngjyrëshe të formateve të vogla. Kohëzgjatja e modulit 3 kreditë (18 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 Nxënësi përgatitë për shtyp makinën e ofsetit të formatit të vogël (GTO) - Kyçja dhe pastrimi i makinës me mjete për pastrim - Vendosja e ngjyrës në ngjyranik - Vendosja e ujit (përzierje me alkool) në makinë - Shtosimi i letrës në aparatin për shtosim - Vendosja e letrës në aparatin hyrës të makinës - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi e monton formën e shtypit në makinë të ofsetit - Demontimi i pllakës së vjetër nga makina - Vendosja e pllakës nga ana e grajferit në makinë dhe shtrëngimi me mekanizmin përkatës - Vendosja e messhtersës nën pllakë - Rrotullimi për njëherë i cilindrit të pllakës dhe shtrëngimi anës tjetër të pllakës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen përgatitjen detale deri te kopja e parë e shtypit - Shtypja e një kopje - rregullimi i paserit - Kontrolli i mënyrës së palimit në libërlidhje - Kontrolli i mënyrës së kompletimit në libërlidhje - Kontrolli i mënyrës së rrotullimit të letrës në makinë - Shtypja e kopjes së parë për lejim të shtypit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit 54

55 RM 4 Nxënësi shtyp me makinë të ofsetit njëngjyrëshe - Kyçja e numëratorit për matjen e tirazhit në makinë - Shtypi në anën e parë të letrës - Kontrolli i kualitetit gjatë shtypit-krahasimi çdo herë me kopjen e parë të shtypit të lejuar nga personi i autorizuar - Shtosimi, rrotullimi i letrës dhe vendosja në aparatin hyrës për shtypjen e anës së dytë - Shtypja e anës së dytë dhe kontrolli i përhershëm gjatë shtypit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kyçë makinën e ofsetit dhe ta kryej pastrimin me mjete për pastrim - kryej vendosjen e ngjyrës së paraparë në ngjyranik dhe ta bëjë shpërndarjen nëpërmjet valakëve - kryej shtosimin e letrës në aparatin për shtosim - kryej me përpikëri mbushjen e aparatit hyrës në makinë me letër. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - demontojë pllakën e vjetër nga makina - montojë njërën anë të pllakës në makinë - vendosë messhtresën ndërmjet cilindrit dhe pllakës - rrotullojë për 360 shkallë cilindrin me pllakë dhe të shtrëngojë skajin tjetër të pllakës. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - shtypë kopjen e parë - rregullojë paserin me përpikëri - kontrollojë rrotullimin e letrës në makinë dhe mënyrën e palimit dhe të kompletimit në libërlidhje - kryej shtypin e kopjes së parë për lejim nga personi 55

56 i autorizuar. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kyçë numëratorin në makinë dhe ta përcjellë atë me përpikëri deri në kopjen e fundit - kryej shtypin në anën e parë të letrës - kryej kontrollin e rregullt të shtypit gjatë shtypit të anës së parë - kryej rrotullimin e letrës dhe shtypin e anës së dytë - dorëzojë kopjet e shtypura me tirazh të saktë për procesin vijues në libërlidhje. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të shtypit të rrafshët ku është e pajisur me makina të ofsetit të formatit të vogël (GTO). - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e shtypit në teknikën e shtypit të rrafshët, e posaçërisht te shtypi me makinë GTO. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës ku kërkohet kryerja e përgatitjes në makinë dhe shtypi me makinë (GTO). - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjetet, makinat dhe materialet e mëposhtme: - Aparat për shtosim të letrës - Makinë e ofsetit formatit të vogël (GTO) - Ngjyrë grafike për ofset - Letër me gramatura të ndryshme për ofset - Material dhe mjete për pastrim të makinës - Vegla ndihmëse të nevojshme për shtyp (shpaklla, llupa, vizore matëse, etj.). 56

57 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Teknika e shtypit të depërtueshëm Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 12 Qëllimi i modulit Kohëzgjatja e modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për të bërë përgatitjen dhe për të kryer shtypin me dorë me anë të mjeteve të cilat shfrytëzohen në shtypin e depërtueshëm. 3 kreditë (18 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 Nxënësi përgatitë mjetet dhe materialin e nevojshëm për shtyp - Përgatitja e mjeteve siç janë: tavolina e punës, rakelli, shpaklla, etj. - Përgatitja e materialit (ngjyra, letra, ngadalësues, shirit-ngjitës, etj.). - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi e monton kornizën në tavolinë - Vendosja e këndit me ngjitës në tavolinë - Montimi i kornizës në mekanizmin e tavolinës - Rregullimi i paserit - Bllokimi me ngjitës i sipërfaqeve të lira. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen shtypin në bazë - Vendosja e ngjyrës në kornizë - Vendosja e bazës (letër, plastikë, lëkurë, xham, llamarinë) në këndin tregues - Shtypi në bazë - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit 57

58 Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - përgatitë si duhet mjetet dhe materialin e nevojshëm për punë - përgatitë ngjyrën në përputhje të plotë me bazën në të cilën shtypet. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - vendosë këndin me ngjitës si duhet në tavolinën e punës me trashësi të njëjtë sikur baza për shtyp - montojë si duhet kornizën në mekanizmin përkatës - pasojë elementet e shtypit me bazë me përpikëri - bllok me shirit-ngjitës sipërfaqet e lira në kornizë. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - vendosë ngjyrën me shpatull në elemente të shtypit në kornizë - vendosë si duhet bazën për shtyp në këndoren treguese në tavolinë - shtyp (depërtojë) ngjyrën nëpërmjet rakellit në bazë. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të shtypit të depërtueshëm por mundet edhe në punëtori të shkollës. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e shtypit në teknikën e shtypit të depërtueshëm, e posaçërisht duke përdorë baza të ndryshme për shtyp. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës ku kërkohet kryerja e përgatitjes në tavolinën punës dhe shtypi me dorë nëpërmjet rakellit. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjetet, dhe materialet e mëposhtme: - Tavolinë universale për shtyp me vakum, tavolinë për shtyp në tekstil, rakell, shpakëll, etj. - Ngjyrë grafike e sitoshtypit në përputhje të plotë me bazën e shtypit, ngadalësues, shirit-ngjitës, etj. 58

59 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Libërlidhja Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 10 Numri i modulit 13 Qëllimi i modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për të kryer proceset e punës sipas radhës në libërlidhje ku prodhimi grafik merr formën përfundimtare. Kohëzgjatja e modulit 6 kreditë (36 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 RM 4 Nxënësi pret me thikë materialin sipas udhëzimeve në urdhëresë të punës - Prerja rrafshuese - Prerja e barabartë - Prerja në pjesë të ndryshme - Prerja trianësore - Prerja me thikë rrethore - Prerja me thikë në formë të gërshërëve. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi palon tabakët e shtypur - Palimi në formë kryqëzuese - Palimi i kombinuar - Palimi paralel - Palimi cik cak. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen kompletimin e tabakëve të shtypur - Kompletimi tabak në tabak - Kompletimi tabak pas tabaku. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Nxënësi e kryen procesin e qepjes - Qepja me tel nëpërmjet palimit - Qepja me tel afër palimit - Qepja me penj tekstili - Qepja me penj tekstili nëpërmjet gazës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit 59

60 RM 5 Nxënësi kryen me punë dore lidhjen e librit - Lidhja e butë e librit - Lidhja e fortë e librit. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej prerjen rrafshuese në letër me thikë automatike - kryej prerje të barabartë në tabakë të letrës - kryej prerje në pjesë të ndryshme me thikë automatike - kryej prerjen trianësore të (librit, revistës, bllokut, etj.) me thikë automatike apo trianësore. - kryej prerjen e lepenkës me thikë rrethore - kryej prerjen e pëlhurës, skajit, lëkurës, etj. me thikë në formë të gërshërve. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryejë palimin e tabakëve të shtypur në formë kryqëzuese me makinë për palosje - kryejë palimin në formë paralele - kryejë palimin në formën e kombinuar - kryejë palimin në formën cik cak me punë dore apo makinë për palim. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej kryej kompletimin e tabakëve me punë dore në formën tabaku në tabak - kryej kompletimin e tabakëve me punë dore në formën tabak pas tabaku. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli 60

61 Nxënësi duhet - kryej qepjen e logut me tel nëpërmjet palimit me makinë të dorës - kryej qepjen e bllokut me tel afër palimit me me makinë të dorës - kryej qepjen me penj të bllokut të librit me punë dore me gjilpërë - kryej qepjen me penj të bllokut të librit nëpërmjet gazës me punë dore. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. RM 5 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - kryej lajmimin (lyerjen) e riknit me - kryej prerjen e kopertinës - kryej ngjitjen e kopërtinës në bllok të librit - kryej presimin në presë - kryej prerjen triansore sipas formatit të paraparë. - kryej prerje e lepenkës në format të kopertinës për lidhje të fortë - kryej prerjen e ibercigut për kopertinë - kryej punimin e kopertinës me lidhje të fortë - kryej ngjitjen e bllokut të librit me kopertinë. - zbatojë masat e sigurisë dhe të ruajtjes së mjedisit. Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të libërlidhjes por mundet edhe pjesërisht në punëtori të shkollës. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për proceset e shumta të punës në libërlidhje - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e procesit të prerjes, palimit, qepjes, kompletimit, lidhjes, paketimit, por në fund edhe kontrollin e punës së kryer. - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjetet, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Tavolinë vibruese për shtosim të letrës - Thikë aromatike për prerjen e letrës - Thikë në formë të gërshërëve - Thikë rrethore - Makinë e dorës për qepje me tel - Makinë për bigim dhe përforim - Makinë për palim - Binder për lidhje - Material (letër, ngjitës, penj, tel, etj.). 61

62 Klasa 11 Programet e lëndëve profesionale Programi i lëndës Formësimi grafik dhe shkrimi Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës Formësimi grafik dhe shkrimi në klasën e 11-të nxënësi duhet të jetë i aftë të: - interpretojë ndjenjat estetike për grafikën - interpretojë parimet estetike të shkronjave dhe numrave - shpjegojë konceptet e punës për projektim të formave grafike - interpretojë parimet bazë të rregullave të shkrimit II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Stili i shkronjave dhe i numrave 12 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregojë se ç përmban lënda Formësimi grafik dhe shkrimi - bëjë radhitje të shkronjave të skalitura - bëjë radhitje të shkronjave kursive të skalitura - bëjë radhitje me shkronja festive b) Temat e kapitullit: Rëndësia e shkrimit Llojet e shkrimit Shkronjat antike të skalitura Shkronjat kursive të skalitura Shkronjat festive c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - ilustrojë konceptet themelore të shkrimit me shembuj konkret 62

63 - angazhojë nxënësit të vizatojnë shkronja antike të skalitura - angazhojë nxënësit të vizatojnë shkronja kursive të skalitura - ilustrojë shpjegimin e shkronjave festive me shembuj konkret d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta e makete të trajtimit të shkronjave - Llojet e ndryshme të letrës - Lapsa grafik, gomë - Veglat për matje Kapitulli 2: Stili i shkronjave dhe i numrave 16 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - interpretojë vizatimin anatomik të shkronjës - interpretojë vizatimin e shkronjës me njehsim gjeometrik - shpjegojë mjeshtërinë kaligrafike të shkrimit - interpretojë shkronjat kursive me anë të vizatimit - interpretojë numrat me anë të vizatimit - interpretojë shkronjat kursive të empirit me anë të vizatimit - japë shembuj për shkronjat tipografike dhe popullore b) Temat e kapitullit: Anatomia e shkronjës Konstruktimi i shkronjës me nehësim gjeometrik Mjeshtëria kaligrafke në shkrimet shqipe Shkronjat kursive italike Numrat kursiv italik Shkronjat kursive të empirit Shkronjat tipografike Shkronjat popullore c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë përmbajtjen dhe rëndësinë e shkronjave - angazhojë nxënësit të vizatojnë shkronja kaligrafike - ilustrojë me shembuj konkret shkronjat dhe numrat kursive dhe të empirit - angazhojë nxënësit në diskutime rreth shkronjave tipografike dhe popullore d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta e makete të trajtimit të shkronjave - Llojet e ndryshme të letrës - Lapsa grafik, ngjyra, gomë - Vegla për matje dhe ngjyrosje Kapitulli 3: Kopertina e librit 16 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë parimet themelore të kopertinës së librit 63

64 - tregojë rëndësinë e forzecit në koperinë - përzgjedhë pëlhurat për ibërcig në kopertinë - tregojë kuptimin e shkronjave dhe fotografisë - shpjegojë shenjën e shtëpisë botuese - shpjegojë mënyrën e përgatitjes së faqes së parë të gazetës - shpjegojë mënyrën e përgatitjes së faqes së parë të revistës - shpjegojë rregullat bazë të përgatitjes së katalogut - tregojë rëndësinë e bukurshkrimit në përgatitjen e prodhimit grafik b) Temat e kapitullit: Ndarja e sipërfaqes së kopertinës së librit Forzeci (parafleta dhe pasfleta) Ibërcigu (mbështjellësi i lopërtinës) Faqja e parë e gazetës Faqëja e parë e rveistës Katalogu Bukurshkrimi Zgjidhja e shkronjave dhe e fotografisë Shenja e shtëpisë botuese c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - ilustroi me shembuj konkret kopertonin e librit - angazhojë nxënësit të zgjidhin shkronjat dhe fotografinë për kopertonë të librit - japë ushtrime konkrete për nxënësit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta e makete të trajtimit të shkronjave - Llojet e ndryshme të letrës - Lapsa grafik, ngjyra, gomë - Vegla për matje dhe ngjyrosje Kapitulli 4: Përgatitja grafike e librit, gazetës dhe revistës 14 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë parimet themelore dhe rëndësinë e ilustrimit - shpjegojë ecurinë e punës në thyerje teknike të tekstit konkretisht me shembuj - interpretojë fazat kryesore të fotografisë, tekstit dhe reklamës me shembuj konkret - të paraqesë me skica punimin e pasqyrës së faqes b) Temat e kapitullit: Ilustrimi i librit Thyerja teknike e tekstit Pasqyra e faqes (shpiglli) Rregullat për punimin e pasqyrës Pasqyra e faqes për libër Pasqyra e faqes për gazetë Fotografia, teksti dhe reklama 64

65 c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - ilustrojë me shembuj konkret ilustrimin e librit - zgjidhë ushtrime të ndryshme për thyerjen teknike të tekstit - angazhojë nxënësit për punimin e reklamave duke shfrytëzuar tekstin dhe fotografinë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta e makete të trajtimit të shkronjave - Llojet e ndryshme të letrës - Lapsa grafik, ngjyra, gomë - Vegla për matje dhe ngjyrosje - Fotografi dhe reklama të ndryshme Kapitulli 5: Projektimi dhe shtypja e shenjave 12 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - shpjegojë parimet themelore të vulës si teknikë grafike - bëjë klasifikimin e vulave - shpjegojë ç janë inicialet dhe emblemat - shpjegojë parimet e punës te pllakati dhe mënyrën e shtypit b) Temat e kapitullit: Vula si formë dhe teknikë grafike Formati dhe forma e vulës Vula rrethore, katrore, eliptike dhe trekëndore Inicialet, emblemat Afishja-pllakati, skicimi dhe shtypi c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - pasurojë shpjegimin e njohurive fillestare për punimin e vulave me skema dhe pankarta të vulave - zgjidhë ushtrime të ndryshme për inicialet dhe emblemat e shkollës - angazhojë nxënësit të punojnë skica për pllakate sipas ideve të tyre d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta e makete të trajtimit të shkronjave - Llojet e ndryshme të letrës - Lapsa grafik, ngjyra, gomë - Lloje të ndryshme të mostrave të vulave - Foli polimeri - Pankarta dhe pllakate të ndryshme - Vegla për matje dhe ngjyrosje 65

66 Programi i lëndës Teknologji e proceseve grafike Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes. Niveli : I Klasa: 11 I. Qëllimi i lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës Teknologji e proceseve grafike në klasën 11, nxënësi duhet të jetë i aftë të: - tregojë për zhvillimin e industrisë grafike te ne dhe rajon - klasifikoj prodhimet në industrinë grafike sipas formës dhe mënyrës së punimit - interpretojë parimet bazë të formateve, - të shpjegojë gramaturën e letrës - dallojë faktorë e jashtëm të letrës - bëjë klasifikimin e letrës sipas trashësisë II. Fondi i orëve të lëndës 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Materiali bazë në industrinë grafike 20 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet të: - tregojë se ç përmban lënda Teknologji e proceseve grafike - dallojë prodhimet në industrinë grafike - bëjë klasifikimin e letrës sipas formateve - shpjegojë problemet që lidhen me formatin e letrës - shpjegojë historikun e formateve të egra deri te formati standard i letrës - shpjegojë formatin e letrës sipas proporcionit të artë dhe të japë shembuj - tregojë ç është gramatura dhe rëndësia e saj - bëjë klasifikimin e letrës sipas trashësisë në letër, kartuç dhe lepenkë - tregojë pjesët kryesore të lepenkës b) Temat e kapitullit: Zhvillimi i industrisë grafike në Kosovë dhe në rajon Prodhimet e industrisë grafike sot Formati i letrës Historiku i formateve të letrës Formatet e letrës sipas proporcionit të artë Gramatura e letrës Ndikimi i faktorëve të jashtëm në letër Kartuçi Lepenka e rrafshët Lepenka valore 66

67 c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - pasurojë shpjegimin e njohurive fillestare për zhvillimin e industrisë grafike me pankarta dhe shembuj konkret - ilustrojë llojet e prodhimeve grafike me shembuj konkret të prodhimeve të shtypura grafike - angazhojë nxënësit në diskutime rreth konceptit të gramaturës dhe formatit të letrës d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta e makete në mbështetje të trajtimit të letrës - Letër me formate standarde të letrës të prera dhe të paprera - Letër në bazë të klasifikimeve - Kartuç, lepenkë dhe lepenkë valore Kapitulli 2: Montazha grafike 22 orë a) Qëllimi i kapitullit: Në fund të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - tregojë ndryshimin në mes të tabakut të shtypit dhe tabakut të letrës - përshkruaj palimin e tabakut të shtypit - dallojë mënyrat e palimit të tabakut - dallojë palimin e kombinuar - tregojë mënyrën e procesit të kompletimit të tabakëve - dallojë mënyrën e kompletimit tabak pas tabaku dhe tabak në tabak - tregojë qëllimin dhe procesin e montazhës së tabakut - tregojë parimet e punës për montazhin një ngjyrëshe - tregojë veçoritë e montazhës për shtyp në rotacion b) Temat e kapitullit: Tabaku dhe tabaku i shtypit Palimi i tabakut Mënyrat e palimit të tabakut Palimi i kombinuar Kompletimi (mbledhja) e tabakëve Kompletimi tabakë në tabakë Kompletimi tabak pas tabaku (tabak mbi tabak) Montazhi i tabakut Montazhi një ngjyrësh i tabakut Montazhi për rotacion c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - pasurojë shpjegimin e tabakut të letrës dhe tabakut të shtypit me shembuj konkret - ilustrojë me skica e vizatime mënyrat e palimit dhe kompletimit të tabakëve - angazhojë nxënësit në zgjidhjen e ushtrimeve për renditjen e faqeve në montazhformë me ndihmën e maketeve d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me tavolinë dhe mjete të nevojshme përcjellëse për montazh grafike 67

68 - Pankarta me skica dhe vizatime të mënyrave të rrotullimit të letrës në shtyp dhe të palimit në libërlidhje - Foli milimetrike, letër të formatit sipas standardeve (A1, B1 dhe C1) Kapitulli 3: Format e shtypit 12 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - përshkruaj llojet dhe teknikat e shtypit - tregojë qëllimin dhe mënyrat e punimit të formës së shtypit të lartë - tregojë qëllimin dhe proceset e punës për formën e shtypit të rrafshët - dallojë formën e shtypit të thellë nga ajo e shtypit të lartë dhe të rrafshët - tregojë proceset e punës për formën e shtypit të depërtueshëm - përshkruajë llojet e materialeve për forma të shtypit b) Temat e kapitullit: Teknikat dhe mënyrat e shtypit Forma e shtypit të lartë Forma e shtypit të rrafshët Forma e shtypit të thellë Forma e shtypit të depërtueshëm Materiali për punimin e formave të shtypit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - pasurojë shpjegimin me pankarta, skica e vizatime në trajtim të teknikave dhe llojeve të shtypit - angazhojë nxënësit në diskutime rreth punimit dhe rolit të formës së shtypit për teknika të shtypit d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta dhe skica në mbështetje të trajtimit të punimit të formave dhe teknikave të shtypit - Lloje të ndryshme të materialeve për forma të shtypit Kapitulli 4: Punët përfundimtare të prodhimeve grafike 16 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit nxënësi duhet të: - përshkruaj proceset sipas radhës në libërlidhje - përshkruaj palimin dhe llojet e palimit të tabakut të shtypur - tregojë rolin dhe rëndësinë e shenjave në tabak të shtypit - përshkruajë procesin dhe mënyrat e kompletimit të tabakëve - shpjegojë procesin e lidhjes së bllokut të librit me kopertinë - tregojë proceset speciale në libërlidhje b) Temat e kapitullit: Libërlidhja Palimi i tabakut të shtypit Shenjat e shënuara në tabak të shtypit 68

69 Kompletimi i tabakëve Lidhja e bllokut të librit me koperinë Llajmimi Përforimi Bigimi c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - pasurojë shpjegimin me pankarta, skica, vizatime e shembuj konkretë gjatë trajtimit të proceseve në libërlidhje - angazhojë nxënësit në diskutime mbi mënyrat e proceseve finale të prodhimeve grafike d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta, skica dhe vizatime në mbështetje të trajtimit të proceseve përfundimtare në libërlidhje - Lloje të ndryshme të prodhimeve grafike 69

70 Programi i lëndës Dizajn grafik Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike, Grafik i shtypit, Grafik i libërlidhjes, Grafik i mediave Niveli : I Klasa: 11 I. Qëllimet e lëndës Në përfundim të trajtimit të lëndës Dizajni grafik në klasën e 11, nxënësi duhet të jetë i aftë: - të shpjegojë rëndësinë, parimet dhe rregullat kryesore të dizajnit grafik - të tregojë për punën në grupe në kreativitetin e dizajnit grafik - të shpjegojë reproduktimin e ngjyrave - të bëjë ilustrime në bazë të planifikimit në materiale të qëndrueshme - të bëjë ilustrime të tekstit me fotografi - të shpjegojë përparësitë e fotografisë dhe vizatimit në porosinë efektive - të shpjegojë teknikat për vizatim të lirë - të bëjë ilustrimin e pllakatit me një motiv të caktuar - të shpjegojë rëndësinë e fotografisë dhe vizatimit në propagandën ekonomike - të shpjegojë qëllimin e një porosie me anë të skicës - të interpretojë atributet dhe psikologjinë e ngjyrave - të interpretojë dhe të skicojë dizejnime për ambalazhe II. Fondi i orëve të lëndës: 35 javë x 2 orë/javë = 70 orë III. Programi i hollësishëm i lëndës Kapitulli 1: Rëndësia dhe qëllimi i dizajnit grafik 8 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - tregojë qëllimin e dizajnit grafik - tregojë rëndësinë e dizajnit grafik në jetën e përditshme - shpjegojë njohuri lidhur me disiplinën krijuese të dizajnit grafik - tregojë kornizat kryesore të dizajnit grafik - shpjegojë njohurit e mjeteve të propagandës ekonomike b) Temat e kapitullit Hyrje në dizajnin grafik Dizajni grafik si disiplinë krijuese Kornizat kryesore të dizajnit grafik Dizajni grafik dhe mjetet e propagandës ekonomike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: 70

71 - ilustrojë me vija të drejta një prezantim të ekspozitës - përdor katalogë dhe prospekte të prodhimeve të teknikave të ndryshme të shtypit - përdor pyetje me gojë për të kontrolluar nivelin e të kuptuarit nga ana e nxënësve - japë ushtrime konkrete për nxënësin d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela - projektori me transparent - videoprojektori ose grafoskopi - llaptopi - markera të ngjyrave të ndryshme - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh - vegla dhe materiale të nevojshme Kapitulli 2: Puna në grupe në procesin e kreativitetit të dizajnit grafik 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë punën dhe rolin e ekipit në procesin e kreativitetit të dizajnit grafik - paraqesë pjesë të dizajnit grafik në pamje tredimensionale - paraqesë pjesë në pamje komunikuese - paraqesë pjesë në pamje animacioni, filmi dhe televizioni - shpjegojë ç është shiriti magnetoskopik - shpjegojë ç është Ëeb- faqja - shpjegojë cilat janë mundësit e emetimit të detajeve në ngjyra b) Temat e kapitullit Dizajni grafik tredimensional; Dizajni grafik dhe mjetet audio- vizuale (komunikuese); Animacioni; Filmi dhe televizioni; Shiriti magnetoskopik; Web-faqja; Emetimi i porosisë në ngjyra; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - ilustrojë çështjet që trajton pamjen tredimensionale, komunikuese, në pamje animacioni, filmi dhe televizioni - angazhojë nxënësit në ushtrime të Ëeb faqës dhe emetimin në ngjyra - japë ushtrime lidhur me shiritin magnetoskopit për nxënësin - punojë detyra në klasë me përmbajtje animacionit - vëzhgojë ushtrime në klasë të një emetimi në ngjyra - ushtrojë nxënësit në klasë me shembuj d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - projektori me transparent; - videoprojektori ose grafoskopi - llaptopi 71

72 - markera të ngjyrave të ndryshme - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - vegla dhe materiale të nevojshme. Kapitulli 3: Nocioni i dizajnit grafik 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - tregojë nocionin e dizajnit grafik - shpjegojë punën në grupe në procesin e kreativitetit të dizajnit grafik - tregojë cilat janë përparësitë ekipit mbi atë të individit - shpjegojë detyrat dhe rolin e udhëheqësit të grupit si koordinator - tregojë detyrat e drejtorit artistik - tregojë numrin e individëve në punën ekipore shpjegojë rolin e redaktorit- përshkruesit të tekstit në dizajnin grafik - tregojë detyrat e ekspertit me anëtaret e ekipit kreativ - shpjegojë rolin e dizajnerit grafik b) Temat e kapitullit Puna në grupe-ekip në procesin e kreativitetit të dizajnit grafik; Përparësitë e grupit- ekipit mbi atë të individit; Detyra dhe roli i udhëheqësit të grupit si koordinator; Detyra e drejtorit artistik; Numri i individëve në punën ekipore; Roli i redaktorit- përshkruesi i tekstit në dizajnin grafik; Detyra e ekspertit me anëtaret e ekipit kreativ; Roli i dizajnerit grafik; c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - ilustrojë çështjet me shembujt të grupeve punuese në procesin e kreativitetit të dizajnit grafik, të individit, udhëheqësit të grupit, drejtorit artistik, redaktorit dhe dizajnerit grafik - angazhojë nxënësit në diskutime për përparësitë, detyrat dhe rolin e drejtorëve dhe udhëheqësve - rrisë vëmendjen dhe pjesëmarrjen e nxënësve në mësimin nëpër mjet pyetjevepërgjigjeve - vlerësojë nxënësit me detyra kontrolli dhe me anë të punëve të pavarura d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - projektori me transparent; - videoprojektori ose grafoskopi - llaptopi - markera të ngjyrave të ndryshme - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - vegla dhe materiale të nevojshme. Kapitulli 4: Dizajnin grafik si nocion i kualitetit 14 orë a) Qëllimet e kapitullit 72

73 Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruaj rolin dhe rëndësinë e dizajnit grafik si nocion i kualitetit - shpjegojë dizajnin grafik si veprimtari krijuese dhe kreativitetin e i tij prezantues - tregojë parametrat tregues tekniko- ekonomik - shpjegojë shpenzimet të cilat e ngarkojnë prodhimin - tregojë vlefshmërinë e parametrave - tregojë llojet dhe fushat e dizajnit grafik - shpjegojë llojet dhe fushat e dizajnit grafik - shpjegojë prodhimin dhe karakterin e zgjedhjes grafike- artistike - shpjegojë llojet e ngjyrave dhe përdorimi i tyre në dizajnin grafik - përshkruaj zgjedhjen e motivit dhe ilustrimit - përshkruaj kualitetin estetik- artistik në dizajnin grafik - tregojë ç është kriteri absolut dhe rregullat e forta - tregojë ç është kriteri- estetik optimal në dizajnin grafik - shpjegojë ç është kultura sociologjike dhe arti si disiplinë shkencore - përshkruaj modën si nocion shoqërorë kualitativ përshkruaj karakteristikat e përgjithshme të modës b) Temat e kapitullit Dizajni grafik si veprimtari krijuese dhe kreativiteti i tij prezantues Parametrat tregues tekniko- ekonomik Shpenzimet të cilat e ngarkojnë prodhimin Vlefshmëria e parametrave Llojet dhe fushat e dizajnit grafik; Prodhimi dhe karakteri i zgjedhjes grafike- artistike Llojet e ngjyrave dhe përdorimi i tyre në dizajnin grafik Zgjedhja e motivit dhe ilustrimit Kualiteti estetik- artistik në dizajnin grafik Kriteri absolut dhe rregullat e forta Kriteri- estetik optimal në dizajnin grafik Kultura sociologjike dhe arti si disiplinë shkencore Moda si nocion shoqërorë kualitativ Karakteristikat e përgjithshme të modës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë veprimet krijuese dhe kreative, treguesit ekonomik, shpenzimet dhe parametrat, llojet e fushave, karakterin e zgjedhjes grafike, ngjyrat, motivin dhe ilustrimin - angazhojë nxënësit në diskutime për kualitetin estetik- artistik, rregullat e forta, kulturën sociologjike dhe nocionin e modës dhe karakteristikat e përgjithshme të modës - ushtrojë nxënësit në klasë me shembuj konkret, për parametrat tekniko- ekonomik dhe për treguesit - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë dhe me shkrim - shpjegojë shpenzimet të cilat e ngarkojnë prodhimin - demonstrojë shembuj konkret për llojet dhe fushat e dizajnit grafik - paraqes në mënyrë vizuale me grafoskop (diaprojektor) fotografi të shembujve konkretzgjedhje të motivit dhe ilustrime të kreatorëve të ndryshëm d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; 73

74 - projektori me transparent; - videoprojektori ose grafoskopi - llaptopi - markera të ngjyrave të ndryshme - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - vegla dhe materiale të nevojshme. Kapitulli 5: Dizajni grafik si sistem 7 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - përshkruaj rëndësinë dhe rolin e dizajnit grafik si sistem - shpjegojë dizajnin grafik si vepër krijuese dhe kreative - argumentojë plasmanin e prodhimeve në treg dhe lidhjen me dizajnin grafik - demonstrojë kreativitetin kualitativ të pllakatit përshkruajë shkathëtit tradicionale grafike artistike të vizatimit dhe fotografimit të disa motiveve - japë shembuj për pllakatin me prodhime ushqimore - japë shembuj për piktogramin me lojë sportive vizatojë piktogramin e një organizate të derivateve të naftës. b) Temat e kapitullit Dizajni grafik si vepër krijuese dhe kreative; Plasmani i prodhimeve në treg dhe lidhja me dizajnin grafik; Kreativiteti kualitativ i një pllakati; Shkathtësia tradicionale grafike artistike e vizatimit dhe fotografimit të disa motiveve Pllakati me prodhime ushqimore; Piktogrami me lojë sportive; Piktogrami i një organizate të derivateve të naftës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegoi mënyrën e dizajnit grafik të një pllakati - rrisë vëmendjen e nxënësve për dizajnin grafik të vizatimit dhe fotografisë me një ngjyrë, dy ngjyra dhe më shumë ngjyra - demonstrojë shembuj konkret të dizajnit grafik në klasë me nxënës - shpjegojë rolin dhe rënësin e pllakatit me prodhime ushqimore, sportive - demonstrojë punime të pentagramit me përmbajtje të lirë me nxënësit në klasë - vlerësojë punimet e piktogramit të nxënësit, duke diskutuar për piktogramin në mënyrë që të kuptojë nivelin e përgatitjes së nxënësit - vlerësojë nivelin e nxënësit përmes ushtrimeve në klasë d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - projektori me transparent; - videoprojektori ose grafoskopi - llaptopi - markera të ngjyrave të ndryshme - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - vegla dhe materiale të nevojshme. 74

75 Kapitulli 6: Marketingun si metodë e suksesshme në fushën e dizajnit grafik 10 orë a) Qëllimet e kapitullit Në përfundim të këtij kapitulli nxënësi duhet të: - shpjegojë rolin dhe rëndësinë e marketingut si metodë e suksesshme në fushën e dizajnit grafik - përshkruaj marketingun si metodë e suksesshme në fushat e dizajnit grafik - përshkruaj marketingun si funksion i veprimtarisë në kushtet e ekonomisë së tregut - argumentojë sigurimin e tregut përmes mënyrës së marketingut shpjegojë veçoritë e dizajnit të mirë të prodhimit dhe mjeteve tjera - tregojë kreativitetin kualitativ të dizajnit grafik dhe hulumtimin e tregut - tregojë lidhjen reciproke në mes dizajnit grafik dhe marketingut - japë shembuj për propagandën ekonomike dhe dizajnin grafik si kreativitet - përshkruaj paraqitjen e informatave si bazë për kreativitet të dizajnit grafik - japë shembuj për porosinë si zgjedhje grafike për ambalazhin - argumentojë lidhjen e prodhimeve të reja me dizajnin grafik të ambalazhit b) Temat e kapitullit Marketingu si metodë e suksesshme në fushat e dizajnit grafik; Marketingu si funksion i veprimtarisë në kushtet e ekonomisë së tregut; Sigurimi i tregut përmes mënyrës së marketingut; Dizajni i mirë i prodhimit dhe mjeteve tjera; Kreativiteti kualitativ i dizajnit grafik dhe hulumtimi i tregut; Lidhja reciproke në mes dizajnit grafik dhe marketingut; Qëllimi i propagandës ekonomike dhe dizajnit grafik si kreativitet; Paraqitja e informatave si bazë për kreativitet të dizajnit grafik; Porosia si zgjedhje grafike për ambalazhin; Lidhja e prodhimeve të reja me dizajnin grafik të ambalazhit c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi të: - shpjegojë rolin dhe rëndësinë e marketingut si metodë në shumë fusha të dizajnit grafik - demonstrojë punime të marketingut me përmbajtje të veprimtarisë të ekonomisë së tregut - ushtrojë nxënësit në klasë me shembuj konkret, për sigurimin e tregut përmes mënyrës së marketingut - vlerësojë nxënësit me anë të pyetjeve me gojë për lidhjen reciproke të dizajnit grafik dhe marketingut d) Kushtet për realizimin e kapitullit - tabela; - projektori me transparent; - videoprojektori ose grafoskopi - llaptopi - markera të ngjyrave të ndryshme - flip-charti dhe markera shumëngjyrësh; - vegla dhe materiale të nevojshme. 75

76 Kapitulli 7: Vizatimi ose fotografia 8 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të përzgjedhë teknikën për vizatim të lirë - të argumentojë fotografinë si material i theksuar - të përzgjedhë ilustrimin si motiv i caktuar - të argumentojë përparësitë e fotografisë ndaj vizatimit dhe anasjelltas - të argumentoi përdorimin e fotografisë apo vizatimit të lirë në propagandën ekonomike b) Temat e kapitullit: - Teknikat për vizatim të lirë - Fotografia si material i theksuar - Ilustrimi si motiv i caktuar - Përparësitë e fotografisë ndaj vizatimit dhe anasjelltas - Fotografia apo vizatimi në propagandën ekonomike c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: - të ilustrojë shpjegimin e koncepteve themelore të vizatimit dhe fotografisë me shembuj konkret - të angazhoi nxënësit në zgjidhjen e problemeve të thjeshta me vizatimit ose fotografi në propagandën ekonomike d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta, makete dhe prospekte të llojeve të ndryshme në formate të letrës - Flipcharter, laptop - Letër të formatit A/1, markera të ngjyrave të ndryshme - Videobim ( vidoprojektor), flipcharter Kapitulli 8: Ngjyra në dizajnin grafik 6 orë a) Qëllimet e kapitullit: Në përfundim të kapitullit, nxënësi duhet: - të tregojë se rëndësinë e ngjyrës në dizajnin grafik - të shpjegojë ngjyrat dhe atributet e tyre - të tregojë psikologjinë e ngjyrave - të shpjegojë kërkesat dhe funksionet e ngjyrave - të bëjë klasifikimin e ngjyrave për ambalazhe b) Temat e kapitullit: - Fenomeni ngjyrë - Atributet e ngjyrës - Psikologjia e ngjyrave - Kërkesat dhe funksionet - Ngjyra në dizajnin e ambalazhës c) Udhëzime didaktike për kapitullin Rekomandohet që mësuesi: 76

77 - të ilustrojë çështjet në trajtim të ngjyrës në dizajnin grafik me pankarta, prospekte të ngjyrave dhe shembuj konkret - të angazhojë nxënësit në shembuj konkret për përdorimin e ngjyrave në një pllakat - të japë detyra shtëpie në përdorim të ngjyrave në trajtim të një prodhimi grafik d) Kushtet për realizimin e kapitullit - Klasë mësimore e pajisur me pankarta, makete dhe prospekte të llojeve të ndryshme të letrës - Flipcharter, laptop - Letër të formatit A/1, markera të ngjyrave të ndryshme - Videobim (vidoprojektor) 77

78 Klasa 11 Përshkruesit e moduleve të praktikave profesionale PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Përgatitja e tabakut pozicionues dhe montazhi grafik Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike Niveli : I Klasa: 11 Numri i modulit 14 Qëllimi i Një modul praktik që i aftëson nxënësit për të bërë përgatitjen e modulit tabakut pozicionues dhe për të kryer montazhin grafik Kohëzgjatja e modulit 5 kredite (30 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 Nxënësi parapërgatit fillimin e punës për vizatimin e tabakut pozicionues dhe për montazhin grafik. - Veshja e uniformës së punës. - Leximi i udhëzimit për punë. - Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për punë. - Përzgjedhja e materialeve për punë. - Prerja e filmit dhe pausit në përmasat e duhura. - Pastrimi i sipërfaqes së tavolinës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi bën vizatimin e tabakut pozicionues. - Ngjitja e folisë milimetrike në tavolinë. - Ngjitja e formatit të letrës mbi foli milimetrike - Vizatimi i tabakut pozicionues në letrën përkatëse - Skicimi i vijave të palimit - Skicimi i vijave të bardhësisë në lidhje të faqes - Skicimi i vijave të bardhësisë në krye të faqes - Skicimi i vijave të bardhësisë së jashtme të faqes - Skicimi i vijave të bardhësisë së poshtme të faqes - Skicimi i vijave të prerjes së faqes - Vendosja e folisë së tejdukshme mbi tabakun pozicionues. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. 78

79 RM 3 RM 4 Nxënësi kryen montazhin grafik për anën e parë të tabakut. - Përforcimi i folisë me shirit ngjitës - Shënimi i numrit dhe anës së tabakut në anën e grajferit - Punimi i maketës dhe shënimi i faqeve (paginimi) për tabakun e parë. - Kontrolli për parregullsi. - Renditja dhe ngjitja e faqeve brenda kornizave të tabakut pozicionues në foli, për anën e parë. - Tërheqja e folisë nga tavolina. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen montazhin grafik për anën e dytë të tabakut. - Përforcimi i folisë me shirit ngjitës. - Shënimi i numrit dhe anës së dytë të tabakut në anën e grajferit - Punimi i maketës dhe shënimi i faqeve (paginimi) për tabakun e dytë. - Kontrolli për parregullsi. - Renditja dhe ngjitja e faqeve brenda kornizave të tabakut pozicionues në foli, për anën e dytë. - Tërheqja e folisë nga tavolina. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Proçedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Veshë uniformën e duhur të punës. - Lexojë dhe interpretojë udhëzimin për punë. - Përzgjedhë pajisjet dhe veglat e duhura për punë. - Përzgjedhë materialet e duhura për punë - Bëjë prerjen e filmit dhe pausit në përmasat e duhura. - Bëjë pastrimin e sipërfaqes së tavolinës. - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimi të nxënësit me listë-kontrolli Nxënësi duhet: 79

80 - Të bëjë ngjitjen e folisë milimetrike në tavolinë. - Të bëjë ngjitjen e formatit të letrës mbi foli milimetrike - Të bëjë vizatimin e tabakut pozicionues në letrën përkatëse: - Të skicojë vijat e palimit - Të bëjë skicimin e vijave të bardhësisë në lidhje të faqes - Të bëjë skicimin e vijave të bardhësisë në krye të faqes - Të bëjë skicimin e vijave të bardhësisë së jashtme të faqes - Të bëjë skicimin e vijave të bardhësisë së poshtme të faqes - Të bëjë skicimin e vijave të prerjes së faqes. - Të vendos folinë e tejdukshme mbi tabakun pozicionues. - Të bëjë mbrojtjen në punë dhe ruajtjen e mjedisit. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimi të nxënësit me listë-kontrolli Nxënësi duhet: - Të bëjë përforcimin e folisë me shirit ngjitës - Të bëjë shënimin e numrit dhe anës së tabakut në anën e grajferit - Të bëjë punimin e maketës dhe shënimi i faqeve (paginimi) për tabakun e parë. - Të bëjë kontrollin për parregullsi. - Të bëjë renditjen dhe ngjitjen e faqeve brenda kornizave të tabakut pozicionues në foli, për anën e parë. - Të bëjë tërheqjen e folisë nga tavolina. - Të bëjë mbrojtjen në punë dhe ruajtjen e mjedisit. RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimi të nxënësit me listë-kontrolli - Përforcoj folinë me shirit ngjitës për tabakun e dytë. - Shënoj numrin e anës së dytë të tabakut për anën e grajferit - Bëjë punimin e maketës dhe shënimin e faqeve (paginimi) për tabakun e dytë. - Kontrolli për parregullsi. - Bëjë renditjen dhe ngjitjen e faqeve brenda kornizave të tabakut pozicionues në foli, për anën e dytë. - Bëjë tërheqjen e folisë nga tavolina. - Bëjë mbrojtjen në punë dhe ruajtjen e mjedisit. Metodat e të mësuarit të rekomanduara - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori të montazhës grafike si dhe të organizohen vizita njohëse në ndërmarrje grafike, - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për proceset e vizatimit të tabakut pozicionues dhe të montazhit grafik. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve të vizatimit të tabakut pozicionues dhe të montazhit grafik, me përdorimin e mjeteve dhe materialeve të duhura. 80

81 - Mësimdhënësi duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës. - Gjatë vlerësimit të nxënëseve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Baza materiale e domosdoshme Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Puntori e montazhit grafik. - Tavolinë speciale për montazhë grafike - Foli milimetrike - Vizore metalike - Tipometër - Skalper - Gërshërë - Llupë për zmadhim - Letër të bardhë me format të caktuar - Foli transparente të ppoliesterit me formate të caktuara - Shirit-ngjitës - Rapitograf - Material për pastrim (alkohol, pambuk, etj.) 81

82 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike Niveli : I Klasa: 11 Montazhi i librit një ngjyrësh 1 Numri i modulit 15 Qëllimi i Një modul praktik që i aftëson nxënësit për të bërë montazhin e librit modulit njëngjyrësh për makinat ofset: GTO dhe Roland Favorit Kohëzgjatja e modulit Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja 20 kredite (120 orë) RM 1 Nxënësi parapërgatit fillimin e punës për vizatimin e tabakut pozicionues dhe për montazhin grafik. - Veshja e uniformës së punës. - Leximi i udhëzimit për punë. - Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për punë. - Përzgjedhja e materialeve për punë. - Prerja e filmit dhe pausit në përmasat e duhura. - Pastrimi i sipërfaqes së tavolinës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit RM 2 RM 3 RM 4 Nxënësi e përgatitë tabakun pozicionues për libër A5 në GTO (standardi 3) - Ngjitja e folisë milimetrike në tavolinë të punës - Ngjitja e formatit të letrës A3 mbi foli milimetrike - Skicimi i të gjitha elementeve në tabakun pozicionues - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen montazhin grafik të librit në një ngjyrë - Punimi i maketit të bllokut të librit (8 faqe tabaku, palimi kryqëzues, kompletimi tabak pas tabaku) - Ngjitja e folisë mbi tabakun pozicionues - Shënimi paseritit, grajferit dhe tab.1 ana e parë - Montimi i faqeve sipas maketit, tab.1 ana e parë - Vendosja e montazhformës së anës së parë në sirtar - Ngjitja e folisë mbi tabakun pozicionues - Shënimi i paserit, grajferit dhe tab.1 ana e dytë - Montimi faqeve sipas maketit, tab.1 ana e dytë - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen montazhin e tabakëve në vazhdim të librit 82

83 - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.2 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.2 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.3 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.3 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.4 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.4 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.5 ana e parë - Montimi i faqeve në m. për tab.5 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.6 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.6 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.7 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.7 ana e dytë - Kopjimi i të gjithë tabakëve në letër ozolit - Palimi, kompletimi dhe prerja në letër ozolit e tabakëve - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. RM 5 RM 6 RM 7 Nxënësi përgatitë tabakun pozicionues për libër A5 në Roland Favorit (për standardin 2) - Ngjitja e folisë milimetrike në tavolinë të punës - Ngjitja e formatit të letrës A2 mbi foli milimetrike - Skicimi i të gjitha elementeve në tabakun pozicionues - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen montazhin grafik të librit në një ngjyrë - Punimi i maketit të bllokut të librit (16 faqe tabaku, palimi kryqëzues, kompletimi tabak pas tabaku) - Ngjitja e folisë mbi tabakun pozicionues - Shënimi i paserit, grajferit dhe tab.1 ana e parë - Montimi i faqeve sipas maketit, tab.1 ana e parë - Vendosja e montazhformës së anës së parë në sirtar - Ngjitja e folisë mbi tabakun pozicionues - Shënimi i paserit, grajferit dhe tab.1 ana e dytë - Montimi faqeve sipas maketit, tab.1 ana e dytë - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen montazhin e tabakëve në vazhdim të librit (16 faqe tabaku) - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.2 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.2 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.3 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.3 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.4 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.4 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.5 ana e parë - Montimi i faqeve në m. për tab.5 ana e dytë - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.6 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.6 ana e dytë 83

84 - Montimi i faqeve në montazhformë për tab.7 ana e parë - Montimi i faqeve në m.formë për tab.7 ana e dytë - Kopjimi i tabakëve në letër ozolit - Palimi, kompletimi dhe prerja e tabakëve në letër ozolit - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Procedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Veshë uniformën e duhur të punës. - Lexojë dhe interpretojë udhëzimin për punë. - Përzgjedhë pajisjet dhe veglat e duhura për punë. - Përzgjedhë materialet e duhura për punë - Bëjë prerjen e filmit dhe pausit në përmasat e duhura. - Bëjë pastrimin e sipërfaqes së tavolinës. - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Bëjë ngjitjen e folisë milimetrike në tavolinë të punës - Bëjë ngjitjen e formatit të letrës A3 mbi foli milimetrike - Skicojë të gjitha elementet e nevojshme në tabakun pozicionues - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Bëjë maketin e librit me 8 faqe tabaku sipas udhëzimeve të dhëna - Vendosë lolinë e poliesterit mbi tabakun pozicionues - Shënojë grajferin, numrin e tabakut dhe anën - Montojë faqet në foli të anës së parë - Demontojë nga tavolina folinë dhe ta vendosë në sirtar - Vendosë folinë e poliesterit mbi tabakun pozicionues - Shënojë grajferin, numrin e tabakut dhe anën - Montojë faqet në foli të anës së dytë - Demontojë nga tavolina folinë dhe ta vendosë në sirtar - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së 84

85 ambientit nga hedhja e mbeturinave nga montazhi grafik RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Montojë faqet në foli për tabakun 2 anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 3 anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 4 anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 5anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 6 anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 7 anën e parë, pastaj anën e dytë - Kopjojë të gjithë tabakët në letër ozolit - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së ambientit nga hedhja e mbeturinave nga montazhi grafik RM 5 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Bëjë ngjitjen e folisë milimetrike në tavolinë të punës - Bëjë ngjitjen e formatit të letrës A2 mbi foli milimetrike - Skicojë të gjitha elementet e nevojshme në tabakun pozicionues - Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 6 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Bëjë maketin e librit me 16 faqe tabaku sipas udhëzimeve të dhëna - Vendosë lolinë e poliesterit mbi tabakun pozicionues - Shënojë grajferin, numrin e tabakut dhe anën - Montojë faqet në foli të anës së parë - Demontojë nga tavolina folinë dhe ta vendosë në sirtar - Vendosë folinë e poliesterit mbi tabakun pozicionues - Shënojë grajferin, numrin e tabakut dhe anën - Montojë faqet në foli të anës së dytë - Demontojë nga tavolina folinë dhe ta vendosë në sirtar - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së ambientit nga hedhja e mbeturinave nga montazhi grafik RM 7 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli 85

86 - Montojë faqet në foli për tabakun 2 anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 3 anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 4 anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 5anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 6 anën e parë, pastaj anën e dytë - Montojë faqet në foli për tabakun 7 anën e parë, pastaj anën e dytë - Kopjojë të gjithë tabakët në letër ozolit - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së ambientit nga hedhja e mbeturinave nga montazhi grafik Metodat e të mësuarit të rekomanduara - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të montazhit grafik të pajisura me mjete dhe vegla përkatëse. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e montazhit grafik duke marrë parasysh llojet e makinave të ofsetit sipas formatit dhe përdorimit të letrës, mënyrës së rrotullimit të letrës në makinë të shtypit si dhe mënyrës së palimit dhe të kompletimit të tabakëve në libërlidhje. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës që kërkohet në montazhin grafik për makinat e ofseti në tabak dhe për makina roto-ofset. - Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të synohet në demonstrimin praktik të a njohurive dhe koncepteve të fituara. Baza materiale e domosdoshme Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Punëtori e montazhit grafik. - Tavolinë speciale për montazhë grafike - Foli milimetrike - Vizore metalike - Tipometër - Skalper - Gërshërë - Llupë për zmadhim - Letër të bardhë me format të caktuar - Foli transparente të poliesterit me formate të caktuara - Shirit-ngjitës - Rapitograf - Material për pastrim (alkool, pambuk, etj.) 86

87 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike Niveli : I Klasa: 11 Montazhi i librit dyngjyrësh 1 Numri i modulit 16 Qëllimi i modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për të punuar montazhin grafik në dy ngjyra për shtypin ofset shfrytëzimi i letrës në tabak Kohëzgjatja e modulit 20 kreditë (120 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 Nxënësi parapërgatit fillimin e punës për vizatimin e tabakut pozicionues dhe për montazhin grafik. - Veshja e uniformës së punës. - Leximi i udhëzimit për punë. - Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për punë. - Përzgjedhja e materialeve për punë. - Prerja e filmit dhe pausit në përmasat e duhura. - Pastrimi i sipërfaqes së tavolinës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi e vizaton tabakun pozicionues për libër B5 në format të letrës B2 - Ngjitja e folisë milimetrike në tavolinë të punës - Ngjitja e formatit të letrës B2 mbi foli milimetrike - Skicimi i grajferit - Skicimi i vijave të palimit - Skicimi i bardhësisë në krye të faqes - Skicimi i bardhësisë në lidhje të faqes - Skicimi i bardhësisë së jashtme të faqes - Skicimi i bardhësisë së poshtme të faqes - Skicimi i vijave të prerjes së faqes - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen montazhinformën e tabakut në dy ngjyra - Punimi i maketit të bllokut të librit (16 faqe tabaku, palimi kryqëzues, kompletimi tabak pas tabaku) - Ngjitja e folisë mbi tabakun pozicionues - Shënimi i paserit, grajferit, tabakut dhe emri i ngjyrës së parë - Montimi i faqeve të anës së parë me ngjyrën e parë për 87

88 tabakun 1 sipas maketit - Vendosja e folisë së poliesterit për ngjyrën e dytë mbi montazhformën e ngjyrës së parë - Shënimi i paserit, grajferit, tabakut dhe emri ingjyrës së dytë - Montimi i faqeve për ngjyrën e dytë në foli në pasim të plotë me ngjyrën e parë - Zhvendosja e montazhformës së tabakut 1 nga tavolina për vazhdimin e punës në anën tjetër dhe në tabakët 2, 3, 4, 5. etj. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Procedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Veshë uniformën e duhur të punës. - Lexojë dhe interpretojë udhëzimin për punë. - Përzgjedhë pajisjet dhe veglat e duhura për punë. - Përzgjedhë materialet e duhura për punë - Bëjë prerjen e filmit dhe pausit në përmasat e duhura. - Bëjë pastrimin e sipërfaqes së tavolinës. - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Vendosë letrën milimetrike në tavolinë të punës - Vendosë formatin e letrës B2 mbi foli milimetrike - Vizatojë vijat e grajferit - Vizatojë vijat e palimit - Vizatojë vinë e bardhësisë në krye të faqes - Vizatojë vinë e bardhësisë në lidhje të faqes - Vizatojë vinë e bardhësisë së jashtme të faqes - Vizatojë vinë e bardhësisë së poshtme të faqes - Vizatojë vijat e prerjes së faqes - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së ambientit nga hedhja e mbeturinave nga montazhi grafik RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli 88

89 - Bëjë maketin e librit me 16 faqe tabaku sipas udhëzimeve të dhëna - Vendosë flolinë e poliesterit mbi tabakun pozicionues - Shënojë grajferin, numrin e tabakut, anën dhe emrin e ngjyrës së parë - Montojë faqet e ngjyrës së par në foli të anës së parë - Vendosë folinë e poliesterit mbi montazhformën e ngjyrës ë parë - Shënojë grajferin, numrin e tabakut, anën dhe emrin e ngjyrës së dytë - Montojë faqet e ngjyrës së dytë në foli të anës së parë në pasim me ngjyrën e dytë - Demontojë nga tavolina montazhformat e ngjyrës së parë dhe të dytë për të vazhduar punën në vazhdim - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së ambientit nga hedhja e mbeturinave nga montazhi grafik Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale e domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të montazhit grafik të pajisura me mjete dhe vegla përkatëse. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e montazhit grafik duke marrë parasysh llojet e makinave të ofsetit sipas formatit dhe përdorimit të letrës, mënyrës së rrotullimit të letrës në makinë të shtypit si dhe mënyrës së palimit dhe të kompletimit të tabakëve në libërlidhje. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës që kërkohet në montazhin grafik për makinat e ofseti në tabak dhe për makina roto-ofset. - Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të synohet në kontrollin e demonstrimit praktik të a njohurive dhe koncepteve të fituara. Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Punëtori e montazhit grafik. - Tavolinë speciale për montazhë grafike - Foli milimetrike - Vizore metalike - Tipometër - Skalper - Gërshërë - Llupë për zmadhim - Letër të bardhë me format të caktuar - Foli transparente të poliesterit me formate të caktuara - Shirit-ngjitës - Rapitograf - Material për pastrim (alkool, pambuk, etj.) 89

90 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike Niveli : I Klasa: 11 Montimi i kopertinave Numri i modulit 17 Qëllimi i modulit Ky është një modul i cili lejon nxënësin të zhvillojë aftësitë e tij praktike për të punuar montazhin grafik të kopertinave të librit nga 1 deri në 4 ngjyra për shtypin Ofset. Kohëzgjatja e modulit 15 kreditë (90 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 Nxënësi parapërgatit fillimin e punës për vizatimin e tabakut pozicionues dhe për montazhin grafik të kopertinave. - Veshja e uniformës së punës. - Leximi i udhëzimit për punë. - Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për punë. - Përzgjedhja e materialeve për punë. - Prerja e filmit dhe pausit në përmasat e duhura. - Pastrimi i sipërfaqes së tavolinës. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Nxënësi përgatit tabakun pozicionues për kopertonë të librit - Ngjitja e folisë milimetrike në tavolinë të punës - Ngjitja e formatit të letrës A3 mbi foli milimetrike - Skicimi i grajferit - Skicimi i vizave të prerjes për një koperinë në ½ e A/3. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Nxënësi kryen montazhformën e kopertinës në 4 ngjyra - Ngjitja e tabakut pozicionues të kopertinës në tavolinë - Ngjitja e folisë mbi tabakun pozicionues dhe vizimi i paserave - Shënimi i grajferit dhe emri i ngjyrës së zezë - Montimi i filmit me ngjyrë të zezë sipas vizave në tabak pozicionues - Ngjitja e folisë mbi montazhformën e ngjyrës së zezë dhe vizimi i paserave - Montimi i filmit me ngjyrë purpure në pasim me ngjyrën e zezë 90

91 - Ngjitja e folisë mbi montazhformën e ngjyrës purpure dhe vizimi i paserave - Montimi i filmit me ngjyrë cian dhe pasimi me ngjyrën e zezë dhe purpure - Ngjitja e folisë mmbi ngjyrën cian dhe vizimi i paserave - Montimi i filmit me ngjyrë të verdhë dhe pasimi me ngjyrën e zezë, purpure dhe cian - Zhvendosja e montazhformës nga tavolina për procese të mëtutjeshme - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit. Procedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Veshë uniformën e duhur të punës. - Lexojë dhe interpretojë udhëzimin për punë. - Përzgjedhë pajisjet dhe veglat e duhura për punë. - Përzgjedhë materialet e duhura për punë - Bëjë prerjen e filmit dhe pausit në përmasat e duhura. - Bëjë pastrimin e sipërfaqes së tavolinës. - Zbatojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit. RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Vendosë letrën milimetrike në tavolinë të punës - Vendosë formatin e letrës A/3 mbi foli milimetrike - Vizatojë vijat e prerjes së kopertinës ½ e formatit të letrës A/3 - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së ambientit nga hedhja e mbeturinave nga montazhi grafik RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Ngjesë tabakun pozicionues në tavolinë - Vendosë flolinë e poliesterit mbi tabakun pozicionues dhe të vizojë paserët - Shënojë grajferin dhe emrin e ngjyrës së zezë - Montojë filmin me ngjyrë të zezë 91

92 - Vendosë flolinë e poliesterit mbi montazhformën e ngjyrës së zezë dhe të vizojë paserët - Shënojë grajferin dhe emrin e ngjyrës purpure - Montojë filmin me ngjyrë purpure - Vendosë flolinë e poliesterit mbi montazhformën e ngjyrës purpure dh të vizojë paserët - Shënojë grajferin dhe emrin e ngjyrës cian - Montojë filmin me ngjyrë cian - Vendosë flolinë e poliesterit mbi montazhformën e ngjyrës cian dh të vizojë paserët - Shënojë grajferin dhe emrin e ngjyrës së verdhë - Montojë filmin me ngjyrë të verdhë - Respektojë rregullat e sigurimit teknik e të ruajtjes së ambientit nga hedhja e mbeturinave nga montazhi grafik Metodat e të mësuarit të rekomanduara Baza materiale E domosdoshme - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të montazhit grafik të pajisura me mjete dhe vegla përkatëse. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e montazhit grafik duke marrë parasysh llojet e makinave të ofsetit sipas formatit dhe shfrytëzimit maksimal të letrës (kartuçit). - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve të sipas radhës në montazhin grafik për makinat e ofsetit të llojeve dhe formateve të ndryshme. - Mësuesi i praktikës duhet të mbikëqyrë respektimin e rregullave të mbrojtjes në punë, ruajtjes së mjedisit dhe mirëmbajtjes së veglave dhe pajisjeve të punës - Gjatë vlerësimit të nxënësve, duhet të synohet në kontrollin e demonstrimit praktik të a njohurive dhe koncepteve të fituara. Për realizimin si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, paisjet dhe materialet e më poshtme: - Puntoria e montazhit grafik - Tavolina speciale për montazhë grafike - Foli milimetrike - Fizore metalike - Tipometër - Skalper - Gërshërë - Llupë për zmadhim - Letër të bardhë me format të caktuar - Foli transparente të poliesterit me formate të caktuara - Shirit- ngjitës - Rapitograf - Material për pastrim (alkool, pambuk, etj). 92

93 PËRSHUESI I MODULIT TË PRAKTIKËS PROFESIONALE Lëmi: Grafikë Profilet: Grafik i përgatitjes grafike Niveli : I Klasa: 11 Numri i modulit 18 Punimi i pllakave të Ofsetit 1 Qëllimi i modulit Kohëzgjatja e modulit Një modul praktik i cili aftëson nxënsin për punimin e formës së shtypit për shtypin e rrafshët për të gjitha llojet e makinave të ofsetit dhe të makinave roto-ofset. 10 kreditë (60 orë) Rezultatet e të mësuarit (RM) dhe përmbajtja RM 1 RM 2 RM 3 RM 4 Nxënësi parapërgatit fillimin e punës për kopjim të pllakave - Veshja e uniformës së punës. - Leximi i udhëzimit për punë. - Përzgjedhja e pajisjeve dhe veglave për punë. - Përzgjedhja e materialeve për punë. - Kyçja e aparatit për kopjim. - Pastrimi i xhamit në aparatin për kopjim. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Nxënësi përgatitë pllakën për kopjim - Marrja e pllakës me formatin përkatës nga paketimi - Vendosja e pllakës në tavolinë të punës - Matja e grajferit për makinën e shtypit përkatëse - Vendosja e modelit për kopjim në pllakë. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Nxënësi kopjon (incizon) pllakën e ofsetit - Hapja e kapakut të aparatit për kopjim. - Vendosja e pllakës në aparat - Mbyllja e kapakut - Aktivizimi i vakumit - Aktivizimi i orës së ekspozicionit - Hapja e kapakut pas ndriçimit të pllakës - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Nxënësi e zhvillon pllakën me punë dore - Vendosja e pllakës së eksponuar në tavolinën për 93

94 zhvillim - Spërkatja e një sasie të caktuar të zhvilluesit në pllakë - Shpërndarja me tampon e zhvilluesit nëpër pllakë me kohëzgjatje të caktuar - Pastrimi në dy anë të pllakës me shpricë uji. - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit RM 5 Nxënësi kryen përgatitjen e pllakës pas zhvillimit - Fshirja e elementeve të cilat nuk duhet të duken me - ndihmën e korrektorit - Pastrimi me ujë i sasisë së mbetur të korrektorit - Fshirja e ujit nga pllaka me ndihmën e tamponit - Shtresimi i gumiarabikës në sipërfaqe të pllakës me - shpërndarje të tamponit - Terja e pllakës në furrë - Mbrojtja në punë dhe ruajtja e mjedisit Procedurat e vlerësimit Realizimi i pranueshëm i modulit do të konsiderohet arritja e kënaqshme e të gjitha kritereve të realizimit të specifikuara për çdo rezultat të të mësuarit. Më poshtë jepen shkurtimet që do të përdoren RM Rezultatet e pritshme IV Instrumenti i vlerësimit Kriteret e realizimit RM 1 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Veshë uniformën e punës. - Lexojë udhëzimet në urdhëresë të punës. - Përzgjedhë pajisjet dhe veglat për punë. - Përzgjedhë materialet për punë. - Bëjë kyçjen e aparatit për kopjim. - Bëjë pastrimin e xhamit në aparatin për kopjim. - Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit RM 2 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Nxjerrë nga paketimi pllakën e shtresuar me formatin përkatës - Vendosë pllakën në tavolinë të punës - Bëjë matjen e grajferit për makinën e shtypit përkatëse - Bëjë ngjitjen e modelit për kopjim në pllakë. - Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit 94

95 RM 3 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Bëjë hapjen e kapakut të aparatit për kopjim. - Vendosë pllakën në aparat për kopjim - Bëjë mbylljen e kapakut - Bëjë aktivizimin e vakumit - Bëjë aktivizimi e orës së ekspozicionit - Bëjë hapjen e kapakut pas ndriçimit të pllakës - Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit RM 4 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Vendosë pllakën e eksponuar në basenin për zhvillim - Bëjë spërkatjen e sipërfaqes së pllakës me zhvillues - Bëjë shpërndarjen e zhvilluesit nëpër tërë sipërfaqen e pllakës - Bëjë pastrimin e pllakës me shpric uji në të dy anë - Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit RM 5 IV Vëzhgim i demonstrimit të nxënësit me listë-kontrolli - Bëjë fshirjen me korrektor elementet të cilat nuk duhet të jenë elemente të shtypit - Bëjë pastrimin me ujë të sipërfaqes së korrigjuar në pllakë - Largojë ujin nga pllaka me ndihmën e tamponit - Bëjë spërkatjen e sipërfaqes së pllakës me gumiarabikë - Bëjë shpërndarjen e gumiarabikës nëpër pllakë me ndihmën e tamponit - Bëjë terjen e pllakës në furrë. - Respektojë rregullat e mbrojtjes në punë dhe ruajtjes së mjedisit Metodat e të mësuarit të rekomanduara - Ky modul duhet të trajtohet në punëtori profesionale të kimografisë të pajisura me mjete dhe vegla përkatëse. - Mësimdhënësi duhet të përdorë sa më shumë që është e mundur demonstrimet konkrete për mënyrën e punimit të formës së shtypit për shtypin e rrafshët duke marrë parasysh standarde të ndryshme të makinave në shtypin ofset. - Nxënësit duhet të angazhohen në punë konkrete për kryerjen e proceseve sipas radhës që kërkohet në punimin e formës së shtypit për shtypin e rrafshët. - Gjatë vlerësimit të nxënëseve, duhet të zbatohet vlerësimi mbi 95

96 bazën e demonstrimit praktik të aftësive dhe njohurive të fituara. Baza materiale e domosdoshme Për realizim si duhet të modulit është e domosdoshme të sigurohen mjediset, veglat, pajisjet dhe materialet e mëposhtme: - Punëtori e kimiografisë - Aparat për kopjim të pllakave - Vizore për matje - Bazen për zhvillim të pllakave - Bazen për larje të pllakave - Aparat me shirit-ngjitës - Furrë për terje - Zhvillues - Korrektor - Gumiarabikë - Tampon - Material për pastrim 96

97 V. LITERATURA E REKOMANDUAR Nezir Berisha & Abdurrahman Simnica: Bazat e teknologjisë grafike Shyqri Nimani: Përgatitja e librit, Vasil Konomi: Stilet e shkronjave, Franjo Mesarosh: Enciklopedia grafike, Grozdan Marosheviq: Makinat grafike, Grup autorësh: Kimia inorganike (për shkollat e mesme profesionale), Prospekte nga panairet e grafikës, Literaturë profesionale për grafikë nga interneti, 97

98 Përpilimi i këtij planprogrami është mbështetur nga Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit (GTZ), Projekti: Ripërtëritja e Arsimit dhe Aftësimit Profesional në Kosovë dhe është financuar nga Ministria Gjermane për Bashkëpunim Ekonomik dhe Zhvillim.