NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN Ở ĐỨC: TỪ LÝ THUYẾT ĐẾN HIỆN THỰC

Größe: px

Ab Seite anzeigen:

Download "NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN Ở ĐỨC: TỪ LÝ THUYẾT ĐẾN HIỆN THỰC"

Hannah Straub
vor 5 Jahren
Abrufe

1 HỘI THẢO QUỐC TẾ Nhà nước pháp quyền: Lý luận và thực tiễn NHÀ NƯỚC PHÁP QUYỀN Ở ĐỨC: TỪ LÝ THUYẾT ĐẾN HIỆN THỰC (Hà nội, ngày 18/09/ 2014) TS. Nguyễn Minh Tuấn Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà nội 1

2 [1].

3 [1.1]. Tư tưởng của Immanuel Kant ( ) - Chủ nghĩa hiến pháp (constitutionalism), tính tối cao của hiến pháp; - Kant nhấn mạnh mục tiêu của Hiến pháp là tạo ra những công dân có đạo đức. Muốn vậy, cần có một chủ nghĩa Hiến pháp tích cực. - Ông chưa đề cập đến khái niệm Rechtsstaat 3

nước pháp quyền (Rechtsstaat = Constitutional state under the Rule of law) ở Đức

4 [1.2]. Tư tưởng của Robert von Mohl ( ) Người đầu tiên đề cập đến khái niệm Nhà nước pháp quyền (Rechtsstaat = Constitutional state under the Rule of law) ở Đức [ ]; Cụ thể hóa vấn đề phân quyền trong Hiến pháp [ ]; Cốt lõi nhà nước pháp quyền: nhà nước hợp hiến, giới hạn quyền lực nhà nước và bảo vệ dân quyền [ ]. 4

5 [1.3]. Tư tưởng của Lorenz von Stein ( ) Nhà nước có trách nhiệm bảo vệ nhân phẩm (Menschenwürde) và các quyền cơ bản (Grundrechte) [ ]; Các quyền cơ bản là vùng cấm công quyền không được xâm phạm [ ]; Nhà nước có trách nhiệm phát triển và bảo vệ sở hữu tư nhân [ ]. 5

6 [2.]

7 Nhà nước pháp quyền cộng hòa liên bang Đức (Điều 20 Khoản II, Khoản III và Điều 1 Khoản III Luật cơ bản [LCB]) Các yếu tố hình thức Các yếu tố nội dung Phân chia quyền lực Tính hợp pháp trong hành vi của công quyền Hiệu lực trực tiếp của các quyền cơ bản An toàn pháp lý Tố tụng Hiến pháp Phù hợp quan hệ Trách nhiệm bồi thường nhà nước Hành pháp và Tư pháp ràng buộc bởi luật (Vorrang des Gesetzes) Công quyền chỉ được làm những gì luật pháp cho phép (Vorbehalt des Gesetzes) Pháp luật phải rõ ràng, cụ thể, dễ tiên liệu (Bestimmtheitsgrundsatz) Bảo vệ niềm tin (Vertrau ensschutz) Nghiêm cấm hiệu lực hồi tố (Rückwirkungsverbot) 7

8 [2.1]. Những yếu tố hình thức của nhà nước pháp quyền

9 [2.1.1]. Phân quyền (Gewaltenteilung)

10 Điều 20 Khoản 2 Câu 2 LCB Quyền lực nhà nước được thực hiện thông qua các cơ quan đặc biệt của quyền lập pháp (besondere Organe der Gesetzgebung), của quyền hành pháp (der vollziehenden Gewalt) và của quyền tư pháp (der Rechtsprechung). 10

11 Quyền lực nhà nước Lập pháp Hành pháp Tư pháp Hành pháp chính trị Hành pháp hành chính 11

12 Lập pháp Hành pháp Tư pháp Chủ yếu Nghị viện Hành pháp chính trị Hành pháp hành chính Tòa án (Gubernative) (Administrative) ĐỘNG TĨNH 12

13 PHÂN QUYỀN THEO CHỨC NĂNG, TỔ CHỨC VÀ NHÂN SỰ a. Phân quyền theo chức năng (Điều 20 Khoản 2 Câu 2 LCB) - Lập pháp (tương lai) - Hành pháp (hiện tại) - Tư pháp (quá khứ) b. Phân quyền mang tính tổ chức Tính độc lập của từng cơ quan [gesonderte Organe] c. Phân quyền về nhân sự (Điều 94 Khoản 1 Câu 3, Điều 55, Điều 137 Khoản 1 LCB) Nguyên tắc bất khả kiêm 13

14 Giám sát quyền lực Giám sát bên trong: Giữa các cơ quan với nhau; Các đảng phái chính trị; Quyền lực thuộc về đa số và bảo vệ thiểu số... Giám sát bên ngoài: Sức mạnh truyền thông, sức mạnh quyền biểu tình, quyền tự do lập hội...

15 Quan hệ giữa các Đảng trong Nghị viện 1. Đảng đa số 2. Đảng thiểu số 1 3. Đảng thiểu số 2 4. Đảng thiểu số 3

16 [2.1.2]. Đảm bảo tính hợp pháp của hành chính nhà nước (Legality of administration)

17 Điều 20 Khoản 3 LCB Nhánh quyền lập pháp chịu sự ràng buộc bởi trật tự hợp hiến (verfassungsmäßige Ordnung), nhánh quyền hành pháp và tư pháp chịu sự ràng buộc bởi luật (Gesetz) và lẽ phải (Recht) 17

18 Hành pháp và Tư pháp ràng buộc bởi luật (Vorrang des Gesetzes/ Priority of statue) Chỉ được làm những gì luật cho phép (Vorbehalt des Gesetzes/ Statutory reservation)

19 [2.2]. Những yếu tố vật chất của nhà nước pháp quyền

20 [2.2.1]. Các quyền cơ bản có hiệu lực trực tiếp, bảo vệ nhân phẩm Điều 1 Khoản 1 Câu 1 LCB: Nhân phẩm là bất khả xâm phạm (Nguyên văn: Die Würde des Menschen ist unantastbar); Điều 1 Khoản 3 LCB: Những quyền cơ bản dưới đây ràng buộc nhánh quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp với tính chất là quyền có hiệu lực trực tiếp (Nguyên văn: Die nachfolgenden Grundrechte binden Gesetzgebung, vollziehende Gewalt und Rechtsprechung als unmittelbar geltendes Recht).

21 [2.2.2]. Đảm bảo về khởi kiện đối với hành vi vi phạm Hiến pháp (Rechtsweggarantie) Điều 19 Khoản 4 LCB: Nếu bất kỳ ai bị vi phạm những quyền cơ bản bởi công quyền, người đó có quyền khởi kiện (Nguyên văn: Wird jemand durch die öffentliche Gewalt in seinen Rechten verletzt, so steht ihm der Rechtsweg offen). Các đảm bảo khác: Thẩm phán độc lập khi xét xử (Điều 101 Khoản 1 Câu 2 LCB); trách nhiệm lắng nghe công tâm của hội đồng xét xử (Điều 103 Khoản 1 LCB); đảm bảo không bị bắt giữ trái pháp luật, không bị tra tấn, ép cung, giam cầm bất hợp pháp (Điều 104 Khoản 2 và 3 LCB)

22 [2.2.3]. Sự an toàn pháp lý (Rechtssicherheit) Pháp luật phải rõ ràng, cụ thể, dễ tiên liệu (Bestimmtheitsgrundsatz) Bảo vệ được niềm tin (Vertrauensschutz) Nghiêm cấm hiệu lực hồi tố (Rückwirkungsverbot)

23 [2.2.4]. Trách nhiệm [bồi thường] nhà nước (Staatshaftung) Điều 34 Khoản 1 LCB: Nếu bất cứ ai trong quá trình thi hành công vụ được giao phụ trách mà vi phạm nghĩa vụ gây thiệt hại cho người thứ ba, thì trách nhiệm bồi thường thiệt hại là thuộc về nhà nước hoặc pháp nhân công nơi người đó làm việc. Những ai có hành vi cố ý hoặc vô ý nặng phải chịu trách nhiệm bồi hoàn. Tòa án địa phương có thẩm quyền xét xử việc bồi thường và bồi hoàn.

24 [2.2.5]. Nguyên tắc phù hợp quan hệ (Verhältnismässigkeit) Bất cứ sự can thiệp nào từ phía nhà nước liên quan đến quyền con người cũng phải đảm bảo tính phù hợp giữa mục đích (Zweck) và phương tiện lựa chọn để đạt được mục đích (Mittel) có cần thiết, có phù hợp và có tương xứng không.

25 Trân trọng cảm ơn! 25

26 Liên hệ: TS. Nguyễn Minh Tuấn Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà nội Nguyễn Minh Tuấn Những vấn đề cơ bản về Hiến pháp và Hiến pháp Việt Nam

Ähnliche Dokumente

LỊCH THỜI GIAN LÀM VIỆC. Bạn hãy ghi chép thời gian làm việc của bạn! Hãy bảo vệ tiền lương của bạn!

LỊCH THỜI GIAN LÀM VIỆC. Bạn hãy ghi chép thời gian làm việc của bạn! Hãy bảo vệ tiền lương của bạn! LỊCH THỜI GIAN LÀM VIỆC Bạn hãy ghi chép thời gian làm của bạn! Hãy bảo vệ tiền lương của bạn! VN LỊCH THỜI GIAN LÀM VIỆC LỊCH NÀY CỦA TÊN HỌ ĐỊA CHỈ PHỐ LÀM VIỆC TẠI BẮT ĐẦU ĐI LÀM TRẢ LƯƠ THỎA THUẬN