Vorlesewettbewerb 2011/2012. Schirmherrschaft. Minister für Bildung und Kultur des Landes Schleswig-Holstein. Dr. Ekkehard Klug

Transkript

1 SCHÖLERS LEEST PLATT Vorlesewettbewerb 2011/2012 Schirmherrschaft Minister für Bildung und Kultur des Landes Schleswig-Holstein Dr. Ekkehard Klug Veranstalter des Wettbewerbs und Herausgeber der Textsammlung Schleswig-Holsteinischer Heimatbund Leitung der Redaktion Marianne Ehlers Referentin für Niederdeutsch Die Durchführung des Wettbewerbs wird unterstützt durch den Büchereiverein Schleswig-Holstein Der Wettbewerb wird gefördert durch den Sparkassen- und Giroverband für Schleswig-Holstein und die Sparkassenstiftung Schleswig-Holstein

2 - 2 -

3 Es wird wieder op Platt gelesen in Schleswig-Holstein, in allen Schulen des Landes heißt es bei der neuen Runde 2011/2012: Plattdeutsch ist cool, Plattdeutsch ist eine moderne Sprache, mit der man alles ausdrücken kann. Auch wenn sie von früher her kommt, ist sie doch auf der Höhe der Zeit. Es lohnt sich, sich mit ihr zu beschäftigen. Es gibt junge Autoren, die auf Platt schreiben, es gibt Bands oder auch einzelne Musiker, die plattdeutsche Texte singen und mit Rock, Pop, Rap unterlegen genauso wie bei englischen und hochdeutschen Texten. Platt macht Spaß und hat gleichzeitig als zweite Sprache unseres Landes einen hohen Stellenwert. Auch wenn im Augenblick nicht alle jungen Leute die Sprache lernen, so haben sie doch in Schleswig-Holstein gute Chancen, sie zumindest verstehen zu lernen und etwas über sie zu erfahren. Eine gute Chance dafür bietet der große landesweite Lesewettbewerb Schölers leest Platt. Viele Kräfte müssen mobilisiert werden, damit dieser Wettbewerb laufen kann. In den Schulen, in den Büchereien, bei den finanziellen Förderern und nicht zuletzt beim Schleswig-Holsteinischen Heimatbund, bei dem die Fäden zusammenlaufen. Wir wünschen allen Schülerinnen und Schülern im Lande viel Freude beim Platt-Lesen, viel Erfolg auf allen Ebenen aber Mitmachen ist auch hier die Hauptsache, denn: Platt ist ganz schön cool! Dr. Ekkehard Klug Minister für Bildung und Kultur des Landes Schleswig-Holstein Reinhard Boll Präsident des Sparkassen- und Giroverbandes für Schleswig-Holstein Dr. Bernd Brandes-Druba Geschäftsführer der Sparkassenstiftung Schleswig-Holstein Rolf Teucher Vorsitzender des Büchereivereins Schleswig-Holstein Dr. Heinz-Jürgen Lorenzen Direktor der Büchereizentrale Schleswig-Holstein Jutta Kürtz Präsidentin des Schleswig-Holsteinischen Heimatbundes Dirk Wenzel Landesgeschäftsführer des Schleswig-Holsteinischen Heimatbundes - 3 -

4 So fung Gott dat an... (aus: Dat groote Bibel-Billerbook up Platt) An n Anfang hett Gott Himmel un Eer maakt, de hele 1 Welt. Allens, wat dat gifft, kümmt vun Gott. He hett dat maakt. 5 Dat weer eerst noch n eenzig Dörchenanner, un pickerdüüster 2 weer dat överall op de Eer. Do reep Gott: Dat schall nu hell warrn! 10 Un dat worr hell. Un Gott keek sik dat an un meen: Dat is goot worrn! Gott see: Över de Eer schall sik de blaue Heven 3 15 wiesen. Vun de Eer schall Waterdamp hoochstiegen un sik in de Wulken sammeln. Un Gott keek sik dat an un meen: Dat is goot worrn! 20 Gott see: An de Heven schall dat Lüchten geven! Un he maak de Sünn un den Maan un de Steerns. Vun de Tiet an geev dat Dag un Nacht. 25 Un Gott keek sik dat an un meen: Dat is goot worrn! 1 ganze 2 pechschwarz 3 Himmel - 4 -

5 ANITA CHRISTIANS-ALBRECHT 2/1 geb. 1959, Beauftragte für plattdeutsche Verkündigung in der ev.-luth. Landeskirche Hannover, Pastorin in Bröckel, Kirchenkreis Celle. Gott see: In dat Water schall sik dat Leven rögen 4! 30 Un he maak de Fisch. He maak all dat, wat in t Water leven deit, ok de Muscheln un de Seesteerns. Gott see: Ok baven 5 in de Luft schall sik dat 35 Leven rögen! Un he maak de Vagels, de groten un de lüttjen. In all Klören 6 flogen se nu över de Eer. Un Gott keek sik dat an un meen: 40 Dat is goot worrn! Gott see: Ok op dat faste Land schall sik dat Leven rögen! Un he maak all de Deerten, de op dat 45 Land leevt: Tigers, Löven, Apen un Schaap un wat man sik denken kann. Un Gott keek sik dat an un meen: Dat is goot worrn! 50 To de Landdeerten un to de Vagels un to de Fisch see he: Nu seht to, dat ji all wat Lüttjes kriegt. De hele Eer schall vull warrn. Opletzt see Gott: 55 Nu will ik wat maken, wat meist na mi utsüht. Ik will Minschen maken. Un he maak de Minschen na sien egen Bild, he maak ehr as Mann un Fru. 60 Un Gott see to de Minschen: Un nu seht to, dat ji Kinner kriegt. De hele Eer schall vull warrn vun Minschen! Ik sett ju över de Fisch un över de 65 Vagels un över all de annern Deerten. Kümmert ju dor üm un passt op de Eer op! Gott keek sik all dat an, wat he maakt harr un segg: 70 Dat is allens goot worrn! Dorüm ruh Gott sik nu ut. He see: Ik heff dat nu all goot torecht kregen. Nu bruuk ik Ruh. Un ok de Minschen schüllt eenmal in de 75 Week to Ruh kamen un an mi denken. So hett Gott Himmel un Eer maakt. 4 rühren, bewegen 5 oben 6 (frz. Couleur): Farben - 5 -

6 De Iesenbahn-Oma (frei nach Paul Maar: Die Eisenbahn-Oma) Bastian un Oma Gerda fohrt mit de Iesenbahn vun Hamborg na Flensborg. Oma Gerda is bi Bastian un sien Öllern to Besöök ween - un nu will Bastian mit ehr 5 na Flensborg un en poor Daag bi ehr blieven. Fein, dat du mitkümmst, Basti, seggt Oma Gerda, denn is dat nich so langwielig för mi. Se vertellt sik wat. Se 10 snackt över dat Footballspeel, dat se sik güstern Avend in t Fernsehn ankeken hebbt. Oma Gerda kennt sik ut mit Football. Denn snackt se över de School. Schall ik di mal dat ABC bibringen? 15 fraagt Oma Gerda. Basti kickt ehr verwunnert an. Dat kann ik doch! Pass op, dat is en Speel, un dat geiht so: ik maak enen Satz, in de all de Wöör mit 20 den glieken Bookstaven anfangt. Un denn maakst du enen Satz. Wokeen den längsten Satz henkriggt, de hett wunnen. Oh dull, Oma Gerda, laat uns dat sachts - 6 -

7 MARIANNE EHLERS 2/2 geb. 1953, Dipl.-Bibliothekarin, schreibt plattdeutsche Kurzgeschichten und Lyrik, lebt in Bordesholm. 25 mal spelen! Goot, höör to, en Satz mit A: Acht Adeboors arbeidt achtern alleen, aver acht Aadler angelt an n Avend, aha! 30 Basti juucht, dat gefallt em. Un nu maakst du enen Satz mit B! Oh, dat is swoor, Basti mutt lang överleggen. Man denn fallt em wat in: Bi t Ballspelen böögt Bibi Brummbär 35 blaue Blööm bisiet! Dat maakt Spaaß! Basti is stolt, as Oma Gerda em löövt. Nu fallt de beiden luter 7 höögliche 8 Sätzen in: En Elefant eit enen Esel. Eh, eh, eh, 40 Elefant - en Esel eien? Echt elefantös! Fru Fleeg findt feine Fleuten, fleut Flegenleder för Flegenkinner, fiedelt Flegenmusik för Flegenkollegen. Norbert Neeshoorn neiht nachts nie e 45 Neeshoornbüxen. Swore swarte Schachteln staht seker, seggt Susi sik - Susi seggt sik, swore swarte Schachteln staht seker. Basti lacht un lacht. Oma Gerda vertellt 50 em, dat se dat Speel mit ehr Bröder speelt hett, as se noch en Kind weer. De beiden markt gor nich, wo gau de Tiet vergeiht. Twee Stünnen sünd al vörbi. Glieks sünd wi in Flensborg, Oma 55 Gerda, een Satz noch! Basti stickt jüst sienen letzten Reis- Bontje in sienen Mund, dor hett Oma Gerda en Idee: Kiek, Kalli Kniep kaut knackige Kugeln, 60 kloor kann Kalli Kniep kauen! De Iesenbahn höllt an, de beiden stiegt ut un loopt den Bahnstieg langs. Op eenmal blifft Basti stahn. Wat för en Satz weer denn nu de längste? 65 Heff ik nich oppasst, seker een vun dien, Basti! Oma Gerda, wat maakt wi vundaag noch? Ik weet wat Feins. Wi gaht wat 70 plücken. Wat plücken? Wat meenst du, Oma Gerda? Flensborger Flederberen för feinen Flensborger Flederbeersaft! 7 lauter 8 vergnügliche, lustige - 7 -

8 Nie nich wedder! Ach, du leve Tiet! Al halvig twölf! Ik mutt los!, reep ik vull Schreck, as ik op de Klock kieken dee. Ik harr mi bi mien Fründin total verklöönt. Klock ölven 5 schull ik to Huus ween. Männichmal verlöövt mi mien Öllern, mit den letzten Bus to fohren; de höllt dree Minuten vör ölven vör uns Huusdöör. Schall ik bi dien Öllern anropen, Nina?, 10 fraag mien Fründin. Nich nödig, ik suus nu los. Ik nehm den körtern Weg över den Karkhoff 9! Un weg weer ik. As ik jüst op den Karkhoff weer, höör ik 15 en grulig Uhuuuuh! Ik verfehr 10 mi! Dor! En Huschen! Ganz verlahmt 11 stünn ik still. Keen Luut wiet un siet! Wohrschienlich weren dat Rotten, un vör de heff ik keen Bang. 20 Aver villicht weer dat ok en Spöök 12? Ik heff al veel Spökelgeschichten leest un weet meist allens vun lege un gode Spökels. Ik weer övertüügt, dat hier blots en 25 goden Geist spökeln dee. Dorüm tru ik mi wieder. Sachten un vörsichtig tast ik 9 Friedhof 10 erschrak 11 gelähmt 12 Spuk - 8 -

9 THU-MY LY 2/3 geb. 1993, mehrsprachig aufgewachsen, Schülerin am Walddörfer Gymnasium in Hamburg-Volksdorf, Mitglied der plattdeutschen Arbeitsgemeinschaft. mi dörch den Nevel, de nu ok noch opkeem. Unverwohrens 13 föhl ik en ieskole Hand 30 op mienen Rüch! In n Nu dreih ik mi üm, man dor weer nix. Denn stölter 14 ik över en Steen. Bi t Strukeln 15 worr ik enen Foot wies. Hebbt Spökels 16 Fööt? 30 Ik kreeg dat Grugen 17, mien Hart bleev meist stahn! As ik wedder Puust kreeg, leep ik wieder - so gau as t man güng. Man denn full ik hen! Miteens see en helle Stimm: Du bruukst 40 keen Angst to hebben. Ik hölp di! Kumm, stah op! Wokeen büst du - äh, sünd Se?, fraag ik. Ik heet Üta. Un nu kumm! - Büst du en goden Geist?, fraag ik mit bevern Stimm. Jo, so kannst du dat seggen; ik bün dien goden Geist! Un nu faat mi an! Wi güngen los. Dor - wedder en Foot! Dat gifft dat doch nich! Dütmal keek ik ganz scharp hen. Dat is jo blots de 50 Wuttel 19 vun enen Boom!, mark ik verlichtert 20. Poor Schreed wieder packt mi een an n. Arm. Üta, kannst du mi hölpen?, fraag ik verbiestert. Se anter nich. Is Üta 55 villicht doch en Spöök?, dach ik bang. Op eens lüch de Maan dörch de Wulken, un ik seeg, dat ik an enen Rosenbusch fasthung. Denn höör ik Üta gresig 21 schriegen. En Swarm Fleddermüüs 60 sweev um Üta rüm! Ik föhl dat Süseln vun ehr Flünken, as se afdreihen deen. Gottloff, Üta is doch en Minsch, dach ik. Middewiel 22 weer ik frie vun de Stickels, 65 un wi güngen wieder. Wi segen al de Poort vun den Karkhoff. Ik glööv, du schaffst düt Enn nu alleen, see Üta. Pass goot op di op, un gah nie nich 70 wedder avends över n Karkhoff! Kloor. Tschüüs, Üta, un Dank ok schöön!, reep ik. Denn seeg ik mien Moder an de Poort töven Bi t Lopen dreih ik mi noch mal üm. Üta weer verswunnen! Dat gifft dat doch nich; is Üta villicht doch keen Minsch?, dach ik. 13 plötzlich 14 stolperte 15 Straucheln 16 Gespenster 17 Grauen 18 bebend 19 Wurzel 20 erleichtert 21 grausig 22 inzwischen 23 warten - 9 -

10 Tiger, Lööv un Mistkäver (Nach: Max Bolliger, Mein erstes Vorlesebuch der schönsten Fabeln) Se weren al lang gode Frünnen: en groten, starken Lööv, de mit sien vulle Mähn würklich as so n König utseeg, un en wunnerschönen Tiger, na den sik all 5 de jungen Tiger-Deerns ümkeken. Keeneen wüss worüm, aver dor weer een vun de Mistkävers, de bi den Lööv anstellt weren, de pass dat nich mit de Fründschop vun de beiden. 10 Dat schickt sik nich, mag he dacht hebben. Oder he weer sülven geern de beste Fründ vun een vun de beiden ween. Eenmal morgens kroop 24 he den Lööv 15 in t rechte Ohr. Hest t al höört?, flüster he em to, De Tiger vertellt överall, dat he veel stärker is as du! De Lööv schüddel den Mistkäver ut sien Ohr un schimp: Wat du woll weetst! 20 Hool dien Klöter 25 un hau af! Aver he kunn doch nich recht vergeten, wat de Mistkäver seggt harr, un de ganze Dag 24 kroch 25 Mund, Maul

11 HANS HEINRICH KOLBECK 2/ , früher IPTS-Dezernent für Lehrerfortund -weiterbildung, Herausgeber und Autor von theoretischen Schriften zum Niederdeutschen, von Unterrichtsmaterialien und niederdeutschen Erzählungen. weer em verdorven. Den annern Dag kroop de Mistkäver den 25 Tiger in t Ohr un suster 26 em to: Weetst du, wat de Lööv överall vertellt? He snackt minnachtig 27 vun di un seggt, du smeerst di Pomaad in t Fell, un överhaupt weer he hunnert mal schöner 30 as du! Du büst ja nich klook! - Wat du woll weetst!, knurr de Tiger, schüddel de Mistkäver ut sien Ohr un schimp em noch Ole Mistkäver! achterna. 35 Aver vergeten kunn he ok nich recht, wat de Mistkäver em dor tosustert harr. Un recht slapen kunn he ok nich de neegste Nacht. Un as he den annern Dag wedder bi den 40 Lööv ankeem, keek he em doch so n beten lurig vun de Siet an. Un ok de Lööv harr sik nich so as sünst. He plier 28 den Tiger an un dee, as wull he seggen: Na, mien leve Fründ, du warrst doch woll 45 nich Un denn worr dat weniger mit dat Tosamenkamen. Un denn fungen se an to knurren, wenn se sik segen. Un eens Daags störten 29 se as de Willen openan- 50 ner los un beten un hauen sik, as wenn se sik wunner wat vörtosmieten 30 harrn. As se opletzt mööd un afmaracht 31 vunenanner afleten un ehr Wunnen licken 32, fraag de Lööv sienen olen Tiger- 55 Fründ: Is di egentlich kloor, worüm un woso wi uns haut hebbt? Na ja, de Mistkäver, meen de Tiger. De Mistkäver? - Kloor, de Mistkäver!, lach de Lööv, wat en Glück, dat wi 60 dorop to snacken kaamt Schüllt wi em dat Fell versahlen? Verdeent harr he dat, anter de Tiger, un Straaf mutt ja egentlich sien! Ach wat, vergeet dat man!, lach de Lööv, 65 Wi beiden sünd en Enn slauer worrn, - un Mistkäver blifft Mistkäver! 26 flüsterte 27 respektlos 28 blinzelte 29 stürzten 30 vorzuwerfen 31 erschöpft 32 leckten

12 Dor geiht nix över Football Siet de Weltmeesterschop speelt wi meist jeden Dag Football. Kai, mien Fründ, is Miro, Hannes is Poldi un ik bün Manuel Neuer. Un Sven is meisttiets 5 Scheedsrichter. Jüst even vör de Weltmeesterschop is he mit t Rad över Kopp gahn. He wull springen mit sien BMX un hett sik sienen Arm braken. Wo he nich spelen dörv mit sienen Gipsarm, 10 is he Scheedsrichter worrn. Ehrdat wi anfangt to spelen, stellt wi uns an de Middellien op un singt dat Footballleed. Den Text kenn ik ganz nau 33 : Einigkeit und Recht und Freiheit. 15 Aver ik sing nich mit, wiel Manuel Neuer nich so goot singen kann. Dorna bestimmt de Scheedsrichter, wokeen in t Door stahn mutt. Egentlich müss Neuer ja in t Door. Wenn Poldi 20 oder Miro aftehn 34 doot, fischt he dat Ding ut de Eck. Aver mien Opa hett seggt, dat schull ik nich maken, wiel de Doorwart ümmer de Schuld kriggt, wenn de Mannschop verleren deit. Ik finn em, 25 Neuer, liekers goot. 33 genau 34 abziehen

13 HANS-HINRICH KAHRS 2/5 geb. 1956, Lehrer, schreibt plattdeutsche Hörspiele, Theaterstücke und Prosa, lebt in Alfstadt/ Niedersachsen. Wi speelt denn hen un her, een maakt noch den Fernsehkommentater dorto, un denn knallt wi den Ball op t Door. Ik kenn jeden Footballer un weet ok all de 30 Resultaten von de Weltmeesterschop. As Eenzigsten harr mien Broder dat Album mit de Footballbiller komplett. Dor güng all sien Taschengeld bi dörch un Opa sien Rente ok see he. Ik heff de dub- 35 belten Biller kregen. De annern Jungs in mien Klass speelt ok Football, aver nich jeden Dag. De Deerns ok. Op n Schoolhoff is Football för uns Klass verbaden. Uns Lehrerin is mehr för 40 Yoga. Wiel ik den Lotussitz sofoorts kunn, dörven wi eenmal mit de ganze Klasse Football spelen. Dat weer echt blööd, Sven hett mi glieks utwesselt. He speel al wedder den Scheedsrichter. 45 Dorbi is he al lang wedder gesund. Un he meen, de Scheedsrichter dörv ok över dat Utwesseln bestimmen. Un twee Doren hett he nich geven. Dorbi weer dat gor keen Afsiets. 50 Aver nu traineert wi richtig. Siet twee Weken sünd wi in n Vereen. Wi hebbt ok al en Fründschopsspeel maakt. Söss to dree verloren. Na, maakt nix. Veel slimmer is, dat se mien Moder vun n 55 Platz stellt hebbt. De stünn blangen uns Door un weer dor egalweg an t Schafutern. Ik heff ehr nich wedderkennt. As se in de Halftiet noch ümmer op den Scheri 35 rümmottern 36 dee, hett 60 de ehr de rode Koort wiest. En Ordner hett ehr glieks noch veer Weken Platzverwies dorto verpasst. Villicht gah ik doch mal in t Door. Mit Schirmmütz un Hanschen. As en Katt in 60 de een oder anner Eck smieten un den Ball dor ruthalen, dor heff ik Lust to. Vör de Störmers bün ik keen beten bang. De schüllt ruhig kamen. Un wenn de Scheedsrichter mi nich vörher utwesseln 65 deit, denn sing ik ok dat Footballleed mit. Richtig luut. 35 Schieri (Schiedsrichter) 36 rummotzen

14 Weddersehn mit Markus An düt Wekenenn is bi uns Rummel. Dor freu ik mi dat hele Johr op. Twoors staht dor ümmer desülvigen Boden, un ok de Karusells sünd sik ümmer liek, aver ik 5 heff dor ok ümmer enen Barg Spaaß hatt. Blots dat ik nie nich noog Geld harr för den Scooter, dat hett mi argert. Dütmal aver heff ik düchtig spoort, alleen vun mien Geld kann ik teihn Mal 10 föhren, un en beten wat krieg ik je ok vun Vader. Al vun wieden höör ik de Musik vun de Karusells un ok Krieschen vun de Lüüd. Op den Platz glieks vörnan rechts steiht 15 dat Karussell för de ganz Lütten. Hänschen klein, ging allein... Blots wieder, dat höllt een ja nich ut! Beten wieder op de linke Siet: Lose! Kauft Lose, Leute! Der Hauptgewinn ist 20 noch zu haben! To n Lachen is dat: Jeed Johr is de noch to hebben, kannst kamen, wann du wullt. Nee, dor is rein gor nix bi, wat ik hebben müch. Platz Leute, macht Platz für die 25 Kapellen! Rummtata, rummtata. Wenn der Hund mit der Wurst über n Eckstein springt... Dat is ok as ümmer, aver dat maakt Spaaß! Dor marscheer ik glieks en Stück mit langs, un mien Hart 30 kloppt för dull. Mmmh, düsse Ruch: Brennte Manneln! Dor kann ik nich an vörbi: Eine kleine Tüte bitte! De mutt ik foorts pröven

15 ANNETTA SCHULZ 2/6 geb. 1932, früher Krankenschwester, schreibt hoch- und plattdeutsche Kurzgeschichten, lebt in Garstedt/ Niedersachsen. Hallo Sven! 35 Markus? Büst wedder gesund? Hest di bannig verännert! Ik weet, eh, bün veel to dick worrn. Viel Essen ist bei eurer Krankheit nötig, see uns Pleegersche ümmer. Giff mi mal 40 en poor af vun dien Dinger, eh. Mientwegen. Bliffst du nu wedder to Huus? Ja. Binah een Johr in so 'n Pleeghuus, eh, dat langt, segg ik di! Köffst du mi en 45 Braadwust? Höör mal, du hest doch al mien ganzen Manneln opeten! Eh! Ik denk, du freust di, dat du dien olen Fründ wedder hest! Nu stell di man nich an as so n Giezknüppel, eh! 50 Na goot! Denn is aver noog, ik heff mien Geld ok nich schenkt kregen. In Ordnung, mein Herr! Smeckt goot, eh, wisst 37 mal afbieten? Nee, laat man! 55 Eh! De Scooter sünd je ok wedder dor! Ik harr woll Lust to föhren. Du ok? Kloor! Ik maak di enen Vörslag: Ik stell mi för Koorten an, eh. Wenn ik an de Kass bün, 60 rennst du hen un besettst enen Wagen, du büst flinker as ik. Goot. För mi muttst du aver wesseln, hier, teihn Euro. Ik pass nu op. Markus steiht jüst vör de 65 Kass, dor hoolt de Scooters an. Ik flitz los. Dor is ok al Markus bi mi un quetscht sik bi mi rin. Af geiht de wille Jagd: Wi suust krüüz un queer över de Bahn, stööt hier an, dor 70 ok - uns Köpp fleegt hen un her, wi schimpt luuthals - as de annern ok: Du Döösbartel!... Hest dat Stüern nich lehrt?... Büst je noch veel to lütt för düt hier! un all sowat. Dat is en Riesen- 75 höög 38! Schaad, al to Enn. Markus seggt:,,ik heff glieks för tweemal köfft, is doch recht, oder? Kloor! Dor kümmt de Kasserer! 80 Un los geiht dat wedder! To schaad, dat de Spaaß ümmer so kort is, aver ik kann ja noch achtmal fohren. As wi an de Kant staht un bi de annern tokiekt, segg ik: Markus, ik krieg noch 85 fief Euro vun di! Wat? En Fohrt kost twee Euro föfftig, eh! Du tweemal, ik tweemal - maakt nau teihn Euro. Hest keen Reken hatt in de School? 90 Fröher weer Markus doch nich so. He weer doch ümmer en prima Kumpel, hett mi doch nie nich bedragen! Dorvun weer aver keen Snack, dat ik di friehool, ik will mien Geld! 95 He lacht mi luuthals wat ut: Ik heff keen Geld, eh. Woher denn woll? Nu heff ik noog; ik dreih mi um un will na Huus. As ik mi noch mal umkiek, steiht Markus al wedder an üm Koorten. 37 willst 38 Höög - Freude

16 Dat Gnatterland Dat is al lang, lang her. Dor geev dat en groot Land. In düt Land harr en König dat Seggen, dat weer de König Gnatter, un sien Land heet Gnatterland. All Min- 5 schen in düt Land, of groot, of lütt, harrn Dag för Dag en gnatterig 39 Gesicht to maken. Weer dor een, de lachen wull, keem de foorts in enen depen Bunker. En Barg Soldaten lepen dörch de Straten, 10 se keken in de Hüüs un müssen foorts de Lüüd wegbringen, de dat Lachen versöchen. All harrn den ganzen Dag dormit to doon, mit en füünsch 40 Gesicht dörch de Welt to lopen. 15 All Lüüd in Gnatterland weren bang, den Mund optomaken. Dat kunn ja angahn, dat de Soldaten menen, dat schull en Lachen ween. Al in n Kinnergoorn worr de Lütten Böös-Kieken bibröcht. 20 Dat geev woll Minschen in Gnatterland, de wullen so geern lachen. Un de leten sik dörch den Kopp gahn, wat se nich ut dat Land rutkamen kunnen. Aver dat güng nich. Rund üm Gnatterland geev 39 mürrisches 40 wütend

17 DETMAR DIRKS 2/7 geb. 1931, früher Realschullehrer, Mitherausgeber plattdeutscher Lesebücher, Plattdeutsch-Beauftragter im Landkreis Oldenburg, lebt in Großenkneten 25 dat en groot Holt 41. Un dat Holt weer vull vun hoge Planten un Struukwark mit Doorns un Stickels, dat keeneen vun de Gnatterlüüd utbüxen kunn. Aver in düt Holt, dor leev en lütt Deern, 30 de kunn lachen as man een. Se wüss ja nich, dat dat verbaden 42 weer. Bi ehr vergüng nich een Dag, an den se nich anfung to smuustern 43, denn to gnickern 44 un to gluckern 45 un achteran luuthals to 35 lachen. Een Dag nu funn se vör ehr Nees enen breden Weg, un so keem de Lütte ut dat Holt rut un stünn in t Gnatterland. As se all de Minschen bekeek, de mit en böös 40 Gesicht, dat Muulwark 46 na ünnen trocken, dörch de Straten lepen, kunn se nich anners. Se müss toeerst smuustern, denn gnickern un gluckern un achteran luuthals lachen. De Minschen keken ehr 45 verbaast 47 an. Aver op eenmal geev dat ok för de Gnatterlüüd keen Holen mehr. Se fungen an to smuustern, denn müssen se gnickern un gluckern un achteran ok luuthals lachen. De Soldaten wullen 50 sik de Minschen griepen un na den Bunker bringen. Aver ok se kunnen nich anners; dat Smuustern keem över jüm, denn dat Gnickern un Gluckern, un achteran weer ok bi de Soldaten dat 55 luuthals Lachen anseggt. De König höör dat Lachen in sien Slott. He worr vergrellt 48, leet sik mit en Kutsch na de Stadt bringen un wull jüst mit sien Volk en grote Schafuterie 49 anfangen un 60 de Soldaten den Opdrag geven, de Lüüd an de Kandarr 50 to nehmen. Doch ok de König wüss gor nich, wat mit em passeren dee. He füng an to smuustern, denn müss he gnickern un gluckern un 65 achteran luuthals lachen. Wat is ut Gnatterland worrn? Heet dat gor nich mehr Gnatterland? Nöömt sik dat villicht nu Gnickerland? Wat is ut den König worrn? Heet he nu König Gnicker? 70 Dat weet nüms. Aver wi beiden köönt ja mal dörch de Welt steveln un söken. Amenn hebbt wi Glück un findt dat Land. 41 Wald, Gehölz 42 verboten 43 schmunzeln 44 kichern 45 glucksen 46 Maul 47 verwirrt, erschrocken 48 erzürnt, verätgert 49 Ausschelten, Ausschimpfen 50 Kandarre, Zügel

18 Bert schrifft wat op (frei nach Anders Jacobsson und Sören Olsson: Berts hemmungslose Katastrophen) Moin! Wat schall ik vundaag denn schrieven? Heff dat de ganze Week nich schafft, in mien Daagbook wat rintoschrieven. Is 5 mehr en Wekenbook, mien Daagbook. Ha - bald warr ik veerteihn. Ik heff höört, mit veerteihn wasst een Fluum 51 ünner de Nees un een kriggt Lust op Beer un Mopeds. Dat stimmt nich. Ik 10 heff nu al Lust op Mopeds. Op Mopeds un op Deerns. Eerstmal schriev ik wat över mien Leven: ik worr boren, un denn worr ik dörteihn. En beten kort för enen Levens- 15 loop, wat? Kann een ja blots en Poster vun maken un keen heel Book. Sünst noch wat? Ja, ik bün nich riek, un ik heff en Brill op de Nees. Un denn is dor noch Ove. Ove is mien Schildkrööt, 20 de hett en Aquorium ganz för sik alleen. Fröher weren dor noch düre Fisch binnen. Nu nich mehr. Wo de afbleven sünd? Na, Ove is siet Wiehnachten bi mi - un 25 to Niejohr harr de dat schafft: all opfreten! 51 Flaum

19 MARIANNE EHLERS 2/8 geb. 1953, Dipl.-Bibliothekarin, schreibt plattdeutsche Kurzgeschichten und Lyrik, lebt in Bordesholm. Ove is en feinen Fründ, ik heff em vun Arne schenkt kregen. Arne heff ik to n Glück nich schenkt kregen. Arne geiht in 30 mien Klass. Dat langt. In de föffte Klass weer he en stillen Jung un interesseer sik för Maschinen. In de sösste Klass worr he en beten översnappt, kümmer sik blots noch üm dat Basteln vun Bom- 35 men. Un he will na n Maan 52 flegen. Na, un Erik eerst. He is ok in mien Klass. Arne will em vörutschicken na n Maan, wenn dat sowiet is. Erik is en Bangbüx 53 mit rode Ohren, kannst nix mit 40 opstellen, kannst nich mal verhauen. Denn brickt he sik glatt en Arm. Erik is de eenzige, den ik kenn, de lange Ünnerbüxen driggt. Lange Ünnerbüxen, dat mutt een sik mal vörstellen! Un he 45 glöövt mit dörteihn Johr noch an den Oosterhaas, för den hett he Angst. Goot, dat wi Oostern nich na School gaht, sünst müss he een Week lang tohuus blieven - denn he weer bang, de 50 Oosterhaas keem em in de Mööt 54! Nu will ik över dat Schöönste in mien Leven schrieven, dat kümmt glieks na Mopeds - näämlich Emilia! Emilia - dat is de schöönste Naam, den 55 dat gifft. Letzt Johr funn ik dat nich, man nu finn ik dat. Emilia weer al ümmer in mien Klass, harr ik blots noch nich op den Kieker 55, heff ik eerst in n Harvst rutfunnen. 60 Un vör een Week heff ik noch wat rutfunnen: ik heff mi in Emilia verknallt! Is dat nich schöön! Se hett dat blots noch nich markt. Anner Week geiht de School wedder los, denn draap 56 ik ehr. Blots, 65 wodennig schall ik dat nu henkriegen, dat se markt, ik bün in ehr verknallt? Schall ik ehr enen Breef schrieven! Oder en SMS? Heff ja gor nich ehr Handy- Nummer. 70 lk warr Arne mal fragen. Villicht hett de en Idee. Erik fraag ik lever nich, en Jung mit lange Ünnerbüxen un de vör den Oosterhaas bang is, weet sowat nich. Oder mutt ik mi eerst en Moped toleg- 75 gen, ehr se mit mi snackt? Wenn ik blots wüss, wat een mit Deerns so snackt. Hett hier een en Idee? 52 Mond 53 Angsthase 54 in de Mööt = entgegen 55 op den Kieker hebben = beobachten 56 treffe

20 De lütte Slötel an dat blaue Band Wiet, wiet weg, dor, wo de Welt to Enn is, leeg vör lange Tieden dat Land Gallinien. De Herrscher dor weer König Franz, en gresigen 57 Keerl, ganz ahn Mit- 5 leed för all sien Ünnergevenen. Lang harr he op enen Söhn luert, un as he em harr, freu he sik as dull. He geev em den Naam Christian, un dat seeg so ut, as wenn em to sien Glück nu 10 nix mehr fehlen worr. An sienen eersten Levensdag harr de Lütt mit eenmal enen lütten Slötel an en blaue Band üm den Hals, un keeneen wüss, wo de herkeem. Sien Vader weer 15 füünsch un wull den Slötel op jede Oort un Wies loswarrn: de Kinnerfru müss em wegsmieten, de Goorner müss em in n Goorn ingraven söven Meter deep. Man versöch em to verbrennen un in t 20 depe Water to versupen. Man dat holp allens nix ümmer wedder kehr de lütte Slötel torüch un hung sik an den lütten Hals. Dor geev de König op. Mit de Tiet weer uns Prinz ranwussen, 25 man he harr dat Hart gegen sienen Vader verslaten 58. Nu harr de König enen Vagel, de snacken kunn. De müss achter den Prinzen ranflegen un allens mellen, wat he den 57 grässlich 58 verschlossen

21 HANNELORE WEILAND 2/9 geb. 1947, pensionierte Lehrerin, lebt in Gallin- Kuppentin im Landkreis Ludwigslust. 30 Dag över so maak. Enen Dag seeg he em in de achterste Eck vun den Goorn mit en schöne Roos snacken. Dat gefull den König nich, un an n annern Dag weer allens afmeiht un verwööst. Vun de 35 Rosen weer nix mehr to sehn, blots een afbraken Roos, mit enen Schoh in de Eer pedd. Christian nehm ehr as en lütten verwunnten Vagel in de Hand un höör ehr ganz liesen snacken: In en geheme 40 Eck vun n Goorn achter de Ellern 59 steiht en Muer 60. Dor kann man an jeden dörteihnsten Dag en lies Rohren 61 hören. Gah na düsse Muer hen un röög ehr mit dienen lütten Slötel an. 45 De Prinz küss de starven Roos un leep ielig na de Steed, de em seggt worrn weer. De dicke griese Muer weer em noch nie nich opfullen. Kuum harr he ehr mit den lütten Slötel 50 an dat blaue Band anröögt, weer en dröög Rastern 62 to hören, denn reet se uteneen un en Door weer to sehn. Un, o Wunner, ut dat Door keem en Deern. Op Hoor un Kleed leeg gröönli- 55 chen Schimmel, man ut ehr Ogen lüchen de Freud un dat Glück so, as wenn de helle Sünn strahl. Ik bün Prinzessin Christine un dank di för mien Befrien, see se. Prinz Christian ümarm un küss de 60 Deern. In düssen Ogenblick feeg en Storm dörch de inreten Muer. De Wind bruus in de Ellernkronen un brook dörch de Fenstern in dat Königsslott rin, dat all Dören op- 65 flogen. De König seet graad bi t Eten. He fohr tosamen, liekenbleek 63. As sien Kroon em vun n Kopp reten worr un de Trepp runnertrünnel 64, renn he los un wull ehr griepen. Man dat güng nich 70 so eenfach. Un so renn un renn he un sien narrschen 65 Vagel achter em ran. Keen Minsch hett mehr wat vun de beiden sehn. As Prinz Christian un Prinzessin Christine 75 in t Slott kemen, worrn se vun all Minschen willkamen heten as dat nie e Königspoor. Nu is dat doch Wohrheit worrn, see de Deern, König Franz worr mal vörher- 80 seggt, wenn mi een küsst, worr he sien Kroon verleren, un dorüm hett he mi inmuern laten. Siet düsse Tiet kann in alle Ecken vun dat Land Gallinien de Sünn schienen un de 85 Wind weihen. Överall blöht Rosen un dat gifft keen Muer mehr. 59 Erlen 60 Mauer 61 Heulen 62 Rascheln 63 leichenblass 64 herunterpurzelte 65 närrischer

22 Wi wannert eenfach ut Den 28. Februar avends höör Jochen Pielsteert, de Böverste vun de Hasen, dat Trinchen Nieschier, de Duuv, ehr Navers Heiner un Stine, de Lünken 66, 5 opreegt wat vertell. An n annern Morgen schull dat op de Heid en bannig grote Drievjagd geven. Un dat de Jägers al rein ut de Tüüt 67 weren, vunwegen dat Scheten op de armen Hasen, denn üm 10 de güng dat ja toeerst! Donnerslag! Dat sünd ja nu keen gode Utsichten, dach sik Jochen un överlegg, wat nu to maken weer. He trummel eerstmal sien egen Sipp tohoop un vertell, wat he vun 15 Trinchen Nieschier höört harr un see jüm denn, wat he sik utklamüüstert 68 harr. He schick siene Neffen Hannes un Hermann un de Dochter vun sienen Swager, 20 de lütt Metta, foorts los, dat se all de annern Hasen op de Heid Bescheed seggen. Un dat duer denn ok nich lang, un de Böversten vun de annern Sippen weren dor. 25 Nu warrt t rieten 69, see Bodo Langbeen un klei sik düchtig achter de Lepels dat maak he ümmer, wenn he sik so opreeg as nu un fraag, wat een dorgegen maken kunn, un wat Jochen al 30 wat op de Pann 70 harr? 66 Spatzen 67 rein ut de Tüüt = ganz aus dem Häuschen 68 ausgedacht 69 nu warrt rieten = Ausdruck des Erstaunens, verärgert sein 70 wat op de Pann hebben = eine Idee haben

23 MANFRED KÄTHNER 2/10 geb. 1951, Verwaltungsangestellter, lebt in Stade Kloor, see Jochen. wi wannert eenfach ut! Utwannern? Wo schall dat denn gahn? fragen em de Annern un wackeln deepdenkern mit ehr langen 35 Ohren. Jungs, see Jochen, dat is so fein as en Acker mit Söötklee. Wi mööt röver över de Bahn, dor dörvt se nich hen, de asigen 71 Jägers. 40 Wo he dat vun wüss, fragen em de Annern, un wo se denn nu nipp un nau 72 hen schullen, un wat dat dor ok seker weer un, un, un. Se hören gor nich op mit de Fragerie. Jochen Pielsteert leet 45 jüm utsnacken un meen denn: Stopp mal, leve Lüüd. Ik heff dat vun mienen Vader, un de hett dat vun sienen Vader. Dat is en oolt Geheemnis, wat in uns Sipp ümmer an den öllsten Söhn 50 verarvt warrt. Kiek, dat gifft nich blots uns Heidhasen, nee, ok noch de Wooldhasen, un de leevt in n Forst op de anner Siet vun de Bahn. Un wenn wi Heidjers mal ganz dull in de Schiet sitt, dennso 55 köönt wi bi de Wooldhasen en Tietlang ünnerkrupen! Düssen Verdrag hett mien Öllervader mit de Böversten Wooldhasen afslaten un den wüllt wi nu inlösen. Also, wi loopt nu de Heid lang, suust 60 denn över de Chaussee un achter den Kröger links af in den groten Forst rin. Ik heff al mienen Söhn Krischan henschickt, dat se dor Bescheed weet, dat wi kaamt. 65 Un so maken sik de Heidhasen op den Padd na den Forst, wo se bi de Verwandschop eerstmal ünnerkrupen deen. De Jägers hebbt den annern Morgen op de Heid en bannig dösig Gesicht maakt. 70 Keen Haas weer dor, nich een, un ok Reineke Rootvoss kunnen se nich faatkriegen. De suus af as de Blitz un verhaal sik in een vun de groten Kaninkenlöcker, wo de jachterigen 73 Hunnen 75 ok nich henkunnen. Bi dat groot Palaver, wat de Jägers denn harrn, güng op eenmal een vun de Donnerbüssen los. Dat Blie dreep een vun de Jägers so in t Been, dat de bannig veel 80 Bloot verloor. As de Jägers naher denn mit lange Nesen aftrocken weren, kemen de Heidhasen wedder ut den Forst rut un danzen vör Freud akraat 74 an de Steed, wo de een Jäger dat Blie afkregen 85 harr. Un düssen Siegerdanz maakt se nu ümmer in de Nacht vun den 29. Februar. Wenn du nipp un nau henhöörst, denn kannst ok mitkriegen, wat se dorbi luut un düütlich mit de Fööt trampelt! 71 unangenehmen 72 nipp un nau = ganz genau 73 abgehetzt 74 genau, akkurat

24 Quellenverzeichnis Die Texte sind für diese Sammlung orthographisch gegenüber der Vorlage vereinheitlicht und zum Teil gekürzt worden. 1/1 Marianne Ehlers: De Opodeldoks, frei nach Sepp Strubel: Die Opodeldoks, Hamburg: Oetinger 1985, S /2 Sigrun Sachs: De grote Unkel Max, in Vertell doch mal wat för de Kinner, hrsg. vom Norddeutschen Rundfunk, Neumünster: Wachholtz 2011, S /3 Annetta Schulz: Jürgen un de Muus, in Dat Vörleesbook, hrsg. von der NDR Hamburg-Welle 90,3; Hamburg: Quickborn 1998, S /4 Christinanne Nölting: Dat grote Rennen, in Perry Peerd. Dat grote Rennen. Hamburg: Quickborn 2010, S /5 Hans-Heinrich Kolbeck: De Prophet Jona, Rechte beim Autor. 1/6 Johanna Kastendieck: Hansi, in Dat Vörleesbook, hrsg. von der NDR Hamburg-Welle 90,3; Hamburg: Quickborn 1998, S /7 Heinke Hannig: Pilzmahltiet, in Hannig, Geschichten vun dat Glück, Goldebek: Mohland, 2004, S /8 Brigitte Fokuhl: De plietschen Wörm, Rechte bei der Autorin. 1/9 Hans Wilkens: De Deern mit den Luftballon, in Dat Denkmaal, Ekenis: Hako 2006, S /10 Friedrich Hans Schäfer: Pippi geiht na School; nach Astrid Lindgren Pippi Langstrump, navertellt vun Friedrich Hans Schäfer, Hamburg: Oetinger 1979, S /1 So fung Gott dat an..., aus: Dat groote Bibel- Billerbook up Platt, hrsg. von Anita Christians- Albrecht, Ausgabe der Deutschen Bibelgesellschaft, Stuttgart, Burgdorf 2007, S /2 Marianne Ehlers: De Isenbahn-Oma, frei nach Paul Maar Die Eisenbahn-Oma, Hamburg: Oetinger 1981 (Reihe: Sonne Mond und Sterne). 2/3 Thu-My Ly: Nie nich wedder, Rechte bei der Autorin. 2/4 Hans Heinrich Kolbeck: Tiger, Lööv un Mistkäver, nach Max Bolliger Mein erstes Vorlesebuch der schönsten Fabeln, Ravensburg 1992, S /5 Hans-Hinrich Kahrs: Dor geiht nix över Football. Rechte beim Autor. 2/6 Annetta Schulz: Weddersehn mit Markus, Rechte bei der Autorin. 2/7 Detmar Dirks: Dat Gnatterland, in Vertell doch mal wat för de Kinner, hrsg. vom Norddeutschen Rundfunk, Neumünster: Wachholtz 2011, S , Auszug aus: Ronja un de Geschichtenverteller. 2/8 Marianne Ehlers: Bert schrifft wat op, frei nach Jacobsson, Anders und Olsson, Sören: Berts hemmungslose Katastrophen, Hamburg: Oetinger 1995, S. 143ff. 2/9 Hannelore Weiland: De lütte Slötel an dat blaue Band, in Vertell doch mal wat för de Kinner, hrsg. vom Norddeutschen Rundfunk, Neumünster: Wachholtz 2011, S /10 Manfred Käthner: Wi wannert eenfach ut, in Vertell doch mal wat för de Kinner, hrsg. vom Norddeutschen Rundfunk, Neumünster: Wachholtz 2011, S /1 Birgit Lemmermann: Vaders un anner ne e Keerls för Ma, in: Lemmermann, Ebbe un Hehn. Bremen S. 30ff 3/2 Antoine de Saint-Exupery: De veerte Planet, in Der kleine Prinz. Plattdüütsch vun Arnd Immo Richter, Nidderau: Naumann 2000, S /3 Melf Binge: Krank wesen, aus Water op drööge Land, Kiel: Jung 1985, Rechte beim Autor. 3/4 Hans-Hinrich Kahrs: Verleevt, Rechte beim Autor. 3/5 Bernhard Koch: Nüms will mi hebben, in Glück hatt, hrsg. vom NDR, Neumünster: Wachholtz 1998, S /6 Marianne Ehlers: Bi de Aborigines, frei erzählt nach Marlo Morgan Traumreisende, München: Goldmann, /7 Wolfgang Sieg: Hochtiet in Bockelbüttel, in Sigi Sünnschien sien Stories, Hamburg: Quickborn 1985, S /8 Heiko Gauert: Flickwark, Rechte beim Autor. 3/9 Heiko Gauert: Harry, Rechte beim Autor. 3/10 Annetta Schulz: Anners mutt dat nu warrn! Rechte bei der Autorin. Trotz umfangreicher Bemühungen, die Rechte einzuholen, ist es uns in Einzelfällen nicht gelungen, die gegenwärtigen Rechteinhaber zu ermitteln. Honorarforderungen der Rechteinhaber bleiben selbstverständlich gewahrt

25 Plattdüütsch in n Hörfunk Hör mal n beten to - Die plattdeutsche Morgenplauderei (jeden Werktag, Uhr) Von Binnenland und Waterkant (Montag bis Freitag, Uhr Uhr) o Aktuelle Reportagen, Interviews, Buchbesprechungen, Theaterrezensionen in der ersten Stunde. Außerdem Schleswig-Holsteins Topographie (Mo/Mi), Dat Wedder op Platt (Do). Montags: Schwerpunkt Plattdeutsch in der zweiten Stunde mit Berichten, Portraits, Autorenlesungen Platt live, Rätsel Platt für Plietsche De Week op platt (sonnabends, 8.15 Uhr) der satirische Wochenrückblick Niederdeutsches Hörspiel (jeden zweiten Freitag, Uhr) Platt live Plattdeutsche Lesungen (seit 1969) anwechselnden Orten sowie das plattdeutsche Musikfest beim Kunstflecken Neumünster Niederdeutscher Erzählwettbewerb Vertell doch mal mit Radio Bremen, der PNE Wind AG und dem Ohnsorg-Theater Hamburg o (ausgezeichnet mit dem Niederdeutschen Literaturpreis der Stadt Kappeln 1994 darüber hinaus gibt es auf der NDR1 Welle Nord plattdeutsche Anteile im gesamten Tagesverlauf

26 De Bökerie is ok för di! Pünktlich zum Start des plattdeutschen Vorlesewettbewerbes gibt es in den Büchereien in Schleswig-Holstein jetzt auch Wissensboxen mit zahlreichen plattdeutschen Medien. Doch Büchereien können noch viel mehr. Hier erfährst du, warum es sich lohnt, die öffentlichen Büchereien zu nutzen: Vom Buch bis zur Blu-Ray das Angebot der öffentlichen Büchereien Mehr als 150 öffentliche Büchereien und 13 Fahrbüchereien in ganz Schleswig-Holstein, von Flensburg bis Lauenburg, von Helgoland bis Fehmarn, halten die verschiedensten Medien für dich bereit: Bücher Zeitschriften CDs, DVDs Blu-Ray-Discs PC- und Konsolenspiele Brettspiele Spannende Filme, Hörbücher und Lesefutter in Form von Krimis & Thrillern, Fantasy-Romanen, historischen Abenteuern, Mangas und Comics aber auch Sachbücher und Zeitschriften zu Themen wie Sport, Musik und Zeitgeschehen das alles findest du in der Bücherei in deiner Nähe. Und noch vieles mehr! Der Internet-Zentralkatalog der Büchereizentrale enthält darüber hinaus rund Titel aus dem Medienangebot der öffentlichen Büchereien im ganzen Land. Über 100 Büchereien in Schleswig-Holstein bieten dir die Möglichkeit, diese Titel per zur Abholung in deine Bücherei zu bestellen. Hilfe für die Hausaufgaben die Munzinger Online Datenbanken Du bist auf der Suche nach Informationen für deine Hausaufgaben, Hausarbeiten oder Referate und wirst im Internet nicht fündig? Kein Problem, denn 27 öffentliche Büchereien in Schleswig Holstein bieten dafür auf ihrer Homepage den schnellen und kostenlosen Zugang zum reichhaltigen Wissen der Munzinger Online Datenbanken und der Brockhaus-Online-Enzyklopädie und das jederzeit von zu Hause aus. Hier findest du viele verlässliche Informationen zum Beispiel zu Personen, Ländern, Geschichte und Pop. Autoren und Künstler hautnah erleben die Kinder- und Jugendbuchwochen Seit 27 Jahren finden im November in den Büchereien in Schleswig-Holstein die Kinder- und Jugendbuchwochen statt. Bei Lesungen, Theateraufführungen und Poetry Slams lernst du Autoren und Künstler hautnah kennen und kannst dich im Rahmen von Schreibwerkstätten und Workshops selbst literarisch betätigen. Eine Belohnung fürs Schmökern der FerienLeseClub Auch in den Sommerferien lohnt sich ein Büchereibesuch! In über 50 Büchereien in Schleswig- Holstein nehmen mittlerweile mehr als Schülerinnen und Schüler am FerienLeseClub (FLC) teil. Das Tolle daran: In den Ferien kannst du als Clubmitglied aus vielen spannenden Büchern deine Lieblingslektüre aussuchen. Bei der Rückgabe musst du nur noch ein paar Fragen zu den Büchern beantworten, und schon erhältst du das begehrte FLC-Zertifikat, das du nach den Ferien in dein Zeugnis eintragen lassen kannst. Weitere Informationen zu den Angeboten und zur Anmeldung erhältst du in deiner Bücherei oder unter Die öffentlichen Büchereien in Schleswig-Holstein freuen sich auf deinen Besuch!

27 Textauswahl und Vereinheitlichung der Texte Für die Auswahl der Texte wurde eine Redaktion gebildet, die geeignete, das heißt altersgerechte Literatur zusammengestellt hat. Dabei wurden Inhalte, Themen und Formen beachtet zusätzlich auch auf den Wert der Wiedererkennung gebaut, etwa bei Übersetzungen aus dem Hochdeutschen. So ist ein breites Spektrum an kind- und jugendgemäßer Vorleseliteratur für folgende drei Altersgruppen entstanden: 1: Schuljahr 2: Schuljahr 3: Schuljahr Damit dieses Textheft seinen Zweck erfüllen kann, sind die Beiträge unter Vernachlässigung der regionalen Eigentümlichkeiten in bezug auf die Schreibung vereinheitlicht worden. Den Autoren ist dafür zu danken, dass sie einer solchen Veränderung ihrer Texte zugestimmt haben. Innerhalb des landesweiten Wettbewerbs musste eine Textbasis geschaffen werden, die von allen Teilnehmern ohne allzu starke Leseschwierigkeiten aufgrund von regionalen Charakteristika gelesen werden kann. Zugleich sind ältere Schreibungen aufgehoben worden, weil sie das Lesen unnötig kompliziert machen. Die Vereinheitlichung der Texte hat insbesondere zum Ziel, den Schülerinnen und Schülern die Chance zu eröffnen, zwischen den Texten ungehindert auswählen zu können. Noch viel wichtiger für die Lesenden ist es, dass sie von jedem Text aus, ohne durch regionale Schreibungen gestört zu werden, zu ihrer örtlichen Aussprache gelangen können. Damit können sie auch mit Familienmitgliedern üben. Die schon im Plattdeutschen geübten Schülerinnen und Schüler können zudem auf dieser Basis ihre eigene Mundart zu sprechen. Auch wenn die sogenannten Schleswiger Formen in den Textheften nicht auftauchen, dürfen diese selbstverständlich beim Lesewettbewerb verwendet werden. Beispiel: wenn im Text die Wendung wi maakt oder wi speelt steht, darf der Lesende auch wi maken und wi spelen sagen, wenn er es so kennt bzw. wenn diese Formen in der Region verankert sind. Bei der Vereinheitlichung ist das Regelwerk, das bei Johannes Sass aufgeführt wird 1, zugrunde gelegt worden. - Es werden nur solche Schriftzeichen verwandt, die auch im Hochdeutschen gebräuchlich sind. (Seite 16) - Außerdem wird zur leichteren Orientierung im Schriftbild immer die Anlehnung an das Hochdeutsche gesucht. - Mit dem Auslassungszeichen (Apostroph) werden in dieser Sammlung Verkürzungen des Artikels und andere Verkürzungen (in e = in de) und Zusammenziehungen bezeichnet (hau k - hau ik). - Einfaches und doppeltes g zwischen Selbstlauten wird als g gesprochen (neger - näher), g am Ende eines Wortes als ch (leeg - schlimm), g und gg vor einem t als ch (liggt - liegt). - Lange Selbstlaute in offener Silbe sind grundsätzlich einfach geschrieben, nur das lange i erscheint wie im Hochdeutschen auch als ie. Der Schüler kann also erkennen, dass der Selbstlaut in mehrsilbigen Wörtern vor einem einfachen Mitlaut lang zu sprechen ist: heten, maken, bruken, roken und rieden. - Langer Selbstlaut in geschlossener Silbe wird durch Doppelvokal bezeichnet bzw. durch Dehnungs-h (wie im Hochdeutschen): Kruut, Moot bzw. Koh, Böhn. - Einfaches a wie in maken, doppeltes a wie in Aap, ah wie in Fahrt werden wie der dänische Laut in Aarhus ausgesprochen bzw. wie eine lange Version des o in Motte. - Genauso werden die Selbstlaute in den häufig gebrauchten Kurzwörtern dor, gor sowie der doppelte Selbstlaut in poor/poor (Doppelung wegen der Analogie zum Hochdeutschen) ausgesprochen. Sollten Schwierigkeiten mit der Schreibung bestehen, lesen Sie bitte die vollständigeren Anweisungen bei Sass oder richten Sie Ihre Anfragen an Schleswig-Holsteinischer Heimatbund, Hamburger Landstraße Molfsee Tel info@heimatbund.de 1 Der neue Sass: Plattdeutsches Wörterbuch (mit Regeln für die plattdeutsche Rechtschreibung), hrsg. von der Fehrs-Gilde, Gesellschaft für niederdeutsche Sprachpflege, Literatur und Sprachpolitik e.v., Neumünster: Wachholtz Verlag 2009, 5. Auflage

28 Redaktion: Christoph Ahlers, Redakteur, NDR 1 Welle Nord Marianne Ehlers, Referentin für Niederdeutsch beim SHHB, Autorin, Redaktionsleitung Heiko Gauert, Schulleiter, Autor Dr. Reinhard Goltz, Geschäftsführer, Institut für niederdeutsche Sprache (INS) in Bremen Volker Holm, Leiter des Zentrum für Niederdeutsch, Ratzeburg Ingwer Oldsen, Leiter des Zentrums für Niederdeutsch, Leck Waldtraut Vogt, Landesbeauftragte für Niederdeutsch in der Schule Ein besonderer Dank gilt: Stefan Meyer vom Landschaftsverband Oldenburg in Niedersachsen, für die Erlaubnis zur Verwendung des Logos und der Postkarten von Platt ist cool Heidrun Schlieker Bilderbuchautorin aus Burgwedel in Niedersachsen, für die Bereicherung durch viele fröhliche und passende Illustrationen Kontakt: Heinrich Thies 2. Vorsitzender der Fehrs-Gilde e.v. und Herausgeber des Sass schen Wörterbuches, für seine umfassende Bearbeitung des aktuellen Textheftes nach dem Regelwerk von Sass