Caesar, de bello Gallico, I,8 1 2 3 Interea ea legione, 4 5 6 quam secum habebat, 7 8 militibus/que, 9 10 11 qui ex provincia convenerant, 12 13 a lacu Lemanno, 14 15 16 qui in Rhodanum influit, 17 18 ad montem Iuram, 19 20 21 22 23 qui fines Sequanorum ab Helvetiis dividit, Satz/Struktur 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 milia passuum decem novem murum in altitudinem pedum sedecim fossam/que perducit. 1 Adverbiale Bestimmung der Zeit 2 Demonstrativpronomen 3 Adverbiale Bestimmung des Mittels/Werkzeugs (ablativus instrumentalis) 4 Relativpronomen als Akkusativ-Objekt 5 Adverbiale Bestimmung der Begleitung (ablativus sociaticus) 6 Prädikat 7 Adverbiale Bestimmung des Mittels/Werkzeugs (ablativus instrumentalis) 8 Konjunktion (eklitisch) 9 Relativpronomen als Subjekt 10 Adverbiale Bestimmung der Herkunft/Trennung (ablativus separativus)
11 Prädikat 12 Adverbiale Bestimmung der Herkunft/Trennung (ablativus separativus) 13 Adjektiv-Attribut 14 Relativpronomen als Subjekt 15 Adverbiale Bestimmung der Richtung 16 Prädikat 17 Adverbiale Bestimmung der Richtung 18 Apposition 19 Relativpronomen als Suvjekt 20 Akkusativ-Objekt 21 Genitiv-Attribut (genitivus possessivus) 22 Adverbiale Bestimmung der Trennung (ablativus separativus) 23 Prädikat 24 Adjektiv-Attribut 25 Genitiv-Attribut (genitivus qualitatis) 26 Adjektiv-Attribut 27 Akkusativ-Objekt 28 Adverbiale Bestimmung der Richtung bzw. der räumlichen Ausdehnung 29 Genitiv-Attribut (genitivus partitivus) 30 Adjektiv-Attribut 31 Akkusativ-Objekt 32 Konjunktion (enklitisch) 33 Prädikat 1 2 3 Eo opere perfecto 4 5 6 7 praesidia disponit, castella communit, 8 9 quo facilius, 10 si 11 12 se invito abl.abs. Finalsatz Kondizionalsatz abl.abs.
13 14 transire conarentur, 15 16 prohibere possit. Kondizionalsatz (Fortsetung) Finalsatz (Fortsetzung) 1 Demonstrativpronomen 2 Subjekt im abl.abs. 3 Prädikat im abl.abs. 4 Akkusativ-Objekt 5 Prädikat 6 Akkusativ-Objekt 7 Prädikat 8 Finalsatz mit ablativus mensurae (quo = ut eo = damit... um so...) 9 Adverbiale Bestimmung der Art und Weise 10 Kondizionalsastz 11 Subjekt im abl.abs. 12 Prädikat(snomen) im abl.abs. 13 Infinitiv als Akkusativ-Objekt 14 Prädikat 15 Infinitiv als Akkusativ-Objekt 16 Prädikat 12 negat 1 2 3 Ubi ea dies, 4 5 6 quam constituerat cum legatis 7 8 9 10 11 venit et legati ad eum reverterunt, 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 se more et exemplo populi Romani posse iter ulli per provinciam dare et, Temporalsatz Temporalsatz (Fortsetzung) A.c.I. ( indirekte Rede)
25 26 27 28 si vim facere conentur, 29 30 prohibiturum (esse) 31 ostendit. Kondizionalsatz A.c.I. ( in der indirekten Rede) 1 Temporalsatz 2 Demonstrativpronomen 3 Subjekt 4 Relativpronomen als Akkusativ-Objekt 5 Prädikat 6 Adverbiale Bestimmung der Begleitung (ablativus sociativus) 7 Prädikat 8 Konjunktion 9 Subjekt 10 Adverbiale Bestimmung der Richtung 11 Prädikat 12 Prädikat (mit Subjekt) 13 Subjekt im A.c.I. ( in der indirekten Rede) 14 Adverbiale Bestimmung des Grundes (ablativus causae) 15 Konjunktion 16 Adverbiale Bestimmung des Grundes (ablativus causae) 17 Genitiv-Attribut (genitivus subiectivus) 18 Adjektiv-Attribut 19 Prädikat im A.c.I. 20 Akkusativ-Objekt 21 Indefinitpronomen als Dativ-Objekt 22 Adverbiale Bestimmung der Richtung 23 Infinitiv als Akkusativ-Objekt 24 Konjunktion 25 Kondizionalsatz 26 Akkusativ-Objekt 27 Infinitiv als Akkusativ-Objekt 28 Prädikat
29 Partizip Futur Aktiv als Prädikatsnomen im A.c.I. 30 Kopula im A.c.I. (muss ergänzt werden) 31 Prädikat 1 Helvetii 2 3 4 ea spe deiecti 5 6 7 8 9 10 navibus iunctis ratibus/que compluribus factis 11 12 13 alii vadis Rhodani, 14 15 16 17 18 qua minima altitudo fluminis erat, 19 20 21 22 nonnumquam interdiu, saepius noctu, 23 24 25 si perrumpere possent, 26 conati 27 28 29 30 31 32 33 34 operis munitione et militum concursu et telis repulsi 35 36 37 hoc conatu destiterunt. Participium coniunctum abl.abs. Lokalsatz abhängiger Fragesatz Partizipium coniunctum Partizipium coniunctum 1 Subjekt 2 Demonstrativpronmen 3 Adverbiale Bestimmung der Trennung (ablativus separitivus) 4 Participium coniunctum 5 Subjekt im abl.abs. (theoretisch ist auch ein ablativus instrumentalis möglich) 6 Prädikat im abl.abs. (bzw. Participium coniunctum zu einem ablativus instrumentalis)
7 Subjekt im abl.abs. (theoretisch ist auch ein ablativus instrumentalis möglich) 8 Konjunktion (enklitisch) 9 Adjektiv-Attribut 10 Prädikat im abl.abs. (bzw. Participium coniunctum zu einem ablativus instrumentalis) 11 Adjektiv-Attribut zu Helvetii 12 Adverbiale Bestimmung des Mittels/Werkzeugs (ablativus instrumentalis: eine Furt als Mittel, um über den Fluss zu kommen) 13 Genitiv-Attribut (genitivus possessivus) 14 Adverbiale Bestimmung des Ortes ( qua = ubi ) 15 Prädikatsnomen 16 Subjekt 17 Genitiv-Attribut (genitivus possessivus) 18 Kopula 19 Adverbiale Bestimmung der Zeit 20 Adverbiale Bestimmung der Zeit 21 Adverbiale Bestimmung der Zeit 22 Adverbiale Bestimmung der Zeit 23 abhängiger Fragesatz (abhängige Satz- oder Entscheidungsfrage: si = ob ) 24 Infinitiv als Akkusativ-Objekt 25 Prädikat 26 Participium coniunctum 27 Genitiv-Attribut (genitivus possessivus) 28 Adverbiale Bestimmung des Mittels/Werkzeugs (ablativus instrumentalis) 29 Konjunktion 30 Genitiv-Attribut (genitivus subiectivus) 31 Adverbiale Bestimmung des Mittels/Werkzeugs (ablativus instrumentalis) 32 Konjunktion 33 Adverbiale Bestimmung des Mittels/Werkzeugs (ablativus instrumentalis) 34 Participium coniunctum 35 Demonstrativpronomen 36 Adverbiale Bestimmung der Trennung (ablativus separativus) 37 Prädikat