Informtionn us Orthoonti & Kifrorthopäi Informtionn us Orthoonti un Kifrorthopäi Bgrünt von Ernst Hösl { Rolf Dirnrgr Ptr Gross Hrusggn von Hns-Ptr Bntlon, Win (frführn) Arino Crismni, Innsruk (Östrrih) ThomsHofmnn, Rgnsurg Christos Ktsros, Brn (Shwiz) Roln Männhn, Wintrthur (Shwiz) Lornz Mosr, Bozn (Itlin) Rvinr Nn, Frmington (Conn.) I Lth Nilsn, Sn Frniso(Clif.) NikoShpp, Aln Frnk Wiln, Dutshlnsrg (Östrr.) Dirk Wihmnn, B Essn Vrntwortlihr Hfthrusgr NikoShpp, Aln Vrlg Gorg Thim Vrlg KG Rüigrstrß 14 70469 Stuttgrt www.thim./iok www.thim-onnt. Füri Stihwort-Rhrh stht unsrn Lsrn i Onlin-Dtnnk untr www.thim-onnt./ journls zurvrfügung 43. Jhrgng 2011 Sonrruk Gorg Thim Vrlg KG Stuttgrt Nw York Nhruk nur mit Gnhmigung s Vrlgs
Fllriht 49 Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf zur Einstllung vrlgrtr Ekzähn Skltl Anhorg s Vlul Mns fororthoonti Eruption of Impt Cnins Autor N. Shpp Institut Kifrorthopäish Prxis in Aln Shlüsslwörtr l" sklttl Vrnkrung l" Ekzhnvrlgrung l" gshlossns Vrfhrn l" piklr Vrshilppn Kywors l" skltl nhorg l" topi nin l" los ruption l" pilly position flp Biliogrfi DOI http://x.oi.org/ 10.1055/s-0031-1271401 Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60 Gorg Thim Vrlg KG Stuttgrt Nw York ISSN 0022-0336 Korrsponnzrss Dr.Niko Shpp Shurtstr.3 73430 Aln Tl.: 07361/67 41 Fx: 07361/68 0333 r.nikoshpp@t-onlin. Zusmmnfssung Dr vorlign Artikl shrit nhn von 4Fllispiln in infh Anwnung von Minishrun i r kifrorthopäishn Einstllung vrlgrtr Ekzähn. Es wir utlih, ss in sklttl Vrnkrung i Einstllung r Zähn vrinfht. Zusätzlih wrn i proontln Unzulänglihkitn im Bhnlungsrgnis iskutirt un vorgshlgn, sttt s gshlossnn Vrfhrns zur Einstllung vstiulär vrlgrtr Zähn i Thnik mit piklm Vrshilppn nzuwnn. In r mornn Kifrorthopäi wrn Minishrun zur sklttln Vrnkrung immr populärr un rglmäßig ls Altrntiv zukonvntionlln ntln Vrnkrungsmthon vrwnt. In viln klinishn Situtionn wur nhgwisn, ss Minishrun in stil un vrlässlih Vrnkrung itn, um Zhnwgungn ohn rziprok Wirkung n Ankrzähnn zw. ohn Vrnkrungsvrlust urhführn zu könnn. Disr Artikl shrit in infh Anwnung von Minishrun zur Einstllung von pltinl or vstiulär vrlgrtn Ekzähnn. Ligt i Kron ins vrlgrtn Ekzhns vstiulär r Shnizhnwurzln, muss r Zhn zur Einstllung in n Zhnogn nh istl ufgrihtt wrn. Dis gilt uh für pltinl vrlgrt Zähn, rn Kron im Gumn hintr n Shnizhnwurzln ligt. In in Fälln rforrt s Aufrihtn r Zähn nh istl in usrihn postrior Vrnkrung, um in rziprok Msilwnrung r Sitnzähn zu vrmin. Dnn in Msilwgung r Sitnzähn wür in Einngung r Ekzhnlük vrurshn un in viln Fälln i Einstllung s Zhns in n Zhnogn unmöglih mhn. Außrm ist i Msilwnrung r orn Molrn für i Bhnlung inr KlssII Astrt Th prsnt rtil sris simpl pplition of minisrw nhorg for orthoonti ruption of impt nins y mns of 4s rports. It is shown tht skltl nhorg filitts orthoonti trtmnt. In ition th prioontl shortomings of th trtmnt outoms r isuss n it is propos to prform n pilly position flp to unovr lilly impt tth, inst of using los ruption prour. zw.für s Erhltn inr Nutrlokklusion kontrprouktiv. Di notwnig postrior Vrnkrung knn j nh Kifr mithilf ins Pltinlogns, inr Nn-Apprtur, ins Lingulogns or /un inm Hgr mitritsintnsiv or mithilf inr sklttln Astützung lgnt ohn Ptintnmitrit präprirt wrn. Di Minishru knn glihzitig mit r Frilgung s vrlgrtn Zhn ingstzt wrn un s rf kins zusätzlihn Eingriffs. Es git witr gut Grün, in sklttl Vrnkrung für i initil Bwgung ins vrlgrtn Zhns zu wähln: " Zur Prüfung r kifrorthopäishn Prognos s Zhns: Sowohl fürn Ptintn ls uh n Bhnlr knn s in großr Vortil sin, noh vorr Einglirung inr fstsitznn Apprtur i Bwglihkit s vrlgrtn Zhns zu ürprüfn. Dis gilt sonrs in Fälln, i nn i Bwglihkit s vrlgrtn Zhns frglih sin könnt,z.b. i rwhsnn Ptintn, xtrmn Vrlgrungn (uh Trnspositionn) or inm zuvor gshitrtn Vrsuh n Zhn inzustlln [1]. " Zur Vrkürzung r Bhnlungszit mit fstsitznr Apprtur: Dr vrlgrt Zhn Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60
Fllriht knn mithilf inr klinn, iniviull konstruirtn orthoontishn Mhnik in Rihtung s Zhnogns wgt wrn. Di Fininstllung knn nn zusmmn mit vntull notwnign witrn Korrkturn r Mlokklusion urhgführt wrn. So wir i Zit vrkürzt, in r r Ptint in fstsitzn Apprtur trgn muss un uh i Zit, in r r Ptint inm rhöhtn Krisrisiko usgstzt ist wir ruzirt. Nhfolgn wrn 4 Bhnlungsfäll vorgstllt, i nn zur Einstllung s vrlgrtn Ekzhns i nh istl grihtt orthoontish Krft n inr Minishru vrnkrt wur. In r shlißnn Diskussion wrn i Bhnlungsrgniss r 4 Ptintn kritish sprohn un Lhrn für zukünftig Bhnlungn gzogn. A. 1 Ptint #1 Anfngsfun: OPG. Dr Zhn 13 ist vrlgrt (vstiulär). A. 2 Anfngsfun: Digitlisirt Moll. A. 3 Anfngsfun: Introrl Fotos. Dr Zhn 13 wur rits friglgt (gshlossns Vrfhrn) un in Minishru insrirt. Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60 50
Fllriht 51 Bhnlungsfll #1 ( l" A. 1 8 ) A. 4 Anfngsfun: Frnröntgnufnhm. Bi m 13-jährign Mähn mit vrzögrtm Zhnwhsl, wur uf r Pnormufnhm ( l" A. 1 ) in vrlgrtr rhtr orr Ekzhn ignostizirt(un in ginnn Vrlgrung s linkn orn Ekzhns).In r zwiimnsionln Röntgnufnhm shint s so, ls hätt r vrlgrt Zhn 13 ufgrun r ngn Nhrshft zur Wurzl s sitlihn Shnizhns ssn Wurzl rits nrsorirt. Dr kifrorthopäish Gsmtfun lutt: Sklttl KlssIII (WITS- Wrt= 7) i mskirtr Orkifrkomprssion [2] un Zhnvrlgrung13,23. l" A. 1 4 zign i Moll, n introrln Bfun, i Pnormufnhm un s Frnröntgnil vorbhnlungsginn. Um i Durhruhsrihtung ir Ekzähn shnllstmöglih zu änrn, wurn i Milhzähn53,54 un 63,64 ntfrnt,r rht Ekzhn friglgt un zitglih in Minishru in n Approximlrih zwishn 14/15 gstzt, um n ktopishn Zhn sofort nh istl ufrihtn zu könnn. Zusmmn mit r initiln Ekzhnufrihtung gstützt n r Minishru,wur i Bhnlungntsprhn s Gsmtplns gonnn: " Pltinlogn zum Aufrihtn r Molrn, " Gumnnhtrwitrung, " MB-Apprtur zur Fininstllungr Ekzähn. Dr Ekzhn wur nh m gshlossnn Vrfhrn ingstllt. Di l" A. 5 i zign n klinishn Vrluf r Distlufrihtung s Ekzhns n r Minishru un shlißlih sin Einzihung in n orthoontishn Drhtogn. Di l" A.6 zign n introrln Bfun 1 1 / 2 Jhr nh Bhnlungsn un l" A.7, 8 i Moll un i Pnormufnhm nh Entfrnung r MB-Apprtur. f l Sonrruk für privt Zwk s Autors l g h i A.5 i Einstllung s Ekzhns im gshlossnn Vrfhrn: Aufrihtung nh istl gstütztninr Minishru. Nh initilr Aufrihtung wur in Gumnnhtrwitrung( )urhgführt. Dr Ekzhn wgt sih nh spontn in Rihtung r Ekzhnlük (f, g, h )un wur nn in n orthoontishn Drhtogninzogn ( i ). Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60
52 Fllriht A. 7 Enfun: Digitlisirt Moll. " A. 9 16) Bhnlungsfll #2 (l A. 8 Enfun: OPG. Bi m 13-jährign Jungn wur im Rhmn r KFO-Untrsu" A. 9, ). hung in vrlgrtr Ekzhn 23 ignostizirt (l Dr kifrorthopäish Gsmtfun lutt Klss II i Stilstn r Orkifrfront, Vrlgrung 23 un tifm Biss. Di " A. 9 12 zign n klinishn Bfun, i Moll un i l Röntgnilr vor Bhnlungsginn. Dr Zhn 23 sollt sofort friglgt wrn un gstützt n inr Minishru in rgio 24 / 25 nh istl ufgrihtt wrn, noh vor is in inm Bhnlungsvrluf ohn Minishru möglih wär. Di sklttl Vrnkrung int uh zu, msil grihtt rziprok Kräft uf i Molrn zu vr- Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60 A. 6 Introrlr Bfun 11/2 Jhr nh KFO-Bhnlung. Di klinish Kron von 13 ist im Vrglih zu 23 vrlängrt.
Fllriht 53 A. 9 Ptint #2 Anfngsfun () OPG, Aufsihtufnhm. Dr Ekzhn 23 ist vrlgrt (vstiulär). Anfngsfun: Frnröntgnufnhm. " A. 11 Anfngsfun: Introrl Fotos. A. 12 Anfngsfun: Digitlisirt Moll. Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60 A. 10
54 Fllriht A. 14 Introrlr Bfun 2 Jhr un 4 Mont nh KFO-Bhnlung. Di klinish Kron von 23 ist im Vrglih zu 13 vrlängrt. A. 15 Mollfun 2 Jhr un 4 Mont nh KFO-Bhnlung. Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60 A. 13 Einstllung s Ekzhns im gshlossnn Vrfhrn. Aufrihtung nh istl gstützt n inr Minishru.
Fllriht 55 A.16 Enfun: OPG. min, um i HG-Bhnlung zur Korrkturr Klss II niht zu rshwrn. Di Entfrnung s prsistirnn Milhzhns 63 un i Frilgung s ktopishn Zhns, sowi i Insrtion r Minishru, rfolgtn in inr hirurgishn Sitzung, i r uh i introprtiv vorgfunn prikoronl Zyst ntfrnt wur. Dr Ekzhn wur nh m gshlossnn Vrfhrn ingstllt. Di l" A. 13 zign n klinishn Bhnlungsvrluf is zur Einglirung s vrlgrtn Zhns in n orthoontishn Drhtogn. Zhn 22 wur zunähst niht in i Apprtur inzogn, um sin Wurzl niht vrshntlih ggn n vrlgrtn Zhn zu wgn. l" A. 16 zigt n Röntgnfun nh Entfrnung r MB-Apprtur. Di l" A. 14 un l" 15 zign i Moll un n introrln Bfun r Nhuntrsuhung 2Jhr un 4Mont nh Ashluss r KFO-Bhnlung. Bhnlungsfll #3 ( l" A. 17 24) Im Altr von 10Jhrn km s Mähn zur KFO-Brtung. Auf inm OPG, s 2Jhr zuvor ngfrtigt worn wr, konnt mn kin Auffälligkitn rknnn, wshl uf in witr Aufnhm im Rhmn r Erstllung r kifrorthopäishn Anfngsuntrlgn vrzihtt wur. Dr Bfun lutt Klss II,2 ( l" A.17, 18 zign Mollfun un FRS vor Bhnlungsginn) un s wur in HG-Bhnlung zur Korrktur r Distlokklusion gonnn. Einig Zit spätr klgt s Mähn ür unklr Bshwrn im Orkifr. Drufhin wur in Pnormufnhm ngfrtigt ( l" A. 19) un i Vrlgrung s Zhns 13 ufgkt. In r zwiimnsionln Aufnhm konntn shon utlih Rsorptionn n r Wurzl s sitlihn un mittlrn Shnizhns rknnt wrn. Um n vrlgrtn Zhn sofort gumnwärts, wg von n Shnizhnwurzln wgn zu könnn, wur r friglgt un in Minishru im Gumn zwishn 14 /15 insrirt. Di l" A.20 zign n Zustn in r Enphs r Distlwgung s Ekzhns un sin nshlißn Einglirung in n orthoontishn Drhtogn (zunähst mittls Hukpk -Bogn). Di Zähn 11 un 12 wurn niht in i MB-Apprtur inzogn, um ihr shäigtn Wurzln kinr orthoontishn Krft uszustzn. Erst in r Finishing-Phs wurn is Zähn klt. Zu ism Zitpunkt wr kin rhöht Moilität von 11 un 12 fststllr. Di l" A. 21 zign n klinishn Bfun 3Jhr nh KFO-Bhnlung. Di Zpfnzähn 12,22 wrn zu ism Zitpunkt rits vom Huszhnrzt mit Kompositufutn vrritrt worn. Si wisn kin rhöht Moilität uf. Im OPG ( l" A.22), s zusmmn mit n Enuntrlgn ( l" A.23 un l" A. 24) nh Entfrnung r MB-Apprtur ngfrtigt wur, rknnt mn vrkürzt Wurzln. A.17 Ptint #3 Anfngsfun: Digitlisirt Moll. Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60
56 Fllriht A. 18 Anfngsfun: Frnröntgnufnhm. A. 20 Introrl Fotos zign i Enphs r Aufrihtung s friglgtn Zhns nh istl un shlißlih i Einzihung in n orthoontishn Drhtogn. A. 21 Introrlr Bfun 3 Jhr nh KFO-Bhnlung. Di Zpfnzähn 12,22 wurn mit Kompositufutn vrritrt. Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60 A. 19 Zwishnfun: OPG. Zhn 13 vrlgrt (pltinl) mit Vrht uf Wurzlrsorptionn von 12 un 11.
Fllriht 57 A.22 Enfun: OPG. Di Wurzln sin vrkürzt. A. 24 Enfun: Frnröntgnufnhm. A.23 Bhnlungsfll #4 ( l" A. 25 32) Enfun: Digitlisirt Moll. Im Rhmn r kifrorthopäishn Anfngsignostik wur i m 10-jährign Mähn in strk vrlgrtr Ekzhn 33 ignostizirt (l" A. 25). Dr kifrorthopäish Gsmtfun lutt: KlssII,2 Vrlgrung33, Tifiss mit Einiss ( l" A.25 27 zign i Moll, s OPG un s FRS vor Bhnlungsginn). Es wur in MB +HG-Bhnlung gstrtt. Kurz Zit spätr wur r vrlgrt Zhn friglgt un in Minishru in n Approximlrum zwishn 34 /35 gstzt. Di sklttl Vrnkrung int zu, msil grihtt, rziprok Kräft uf i Sitnzähn zu vrmin, in Msilwnrung r Prämolrn un Molrn in Lükninngung33 vrursht hätt. Dr Ekzhn wur im gshlossnn Vrfhrn ingstllt.dzu musst r zwiml friglgt wrn. Di l" A. 28 zign n klinishn Vrluf r Distlufrihtung s Ekzhns n Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60
58 Fllriht Diskussion A. 25 lär). Ptint #4 Anfngsfun: OPG. Zhn 33 ist vrlgrt (vstiu- r Minishru is zur Eininung n n orthoontishn " A. 29 zign n introrln Bfun Drhtogn. Di l " A. 30) 2 Jhr nh Ashluss r KFO-Bhnlung. OPG (l " A. 31) wurn inn Mont nh Entfrnung r un FRS (l MB-Apprtur ngfrtigt. Es wur in infh Anwnung von Minishrun i r kifrorthopäishn Einstllung vrlgrtr Ekzähn shrin. Di Fllispil zign, ss sih mithilf inr sklttln Astützung vrlgrt Ekzähn, rn Kron vstiulär or pltinl msil r Shnizhnwurzln ligt, vrnkrungsshonn ufrihtn lssn. Joh rgn sih i n Bhnlungsfälln mit vstiulär vrlgrtn Ekzähnn proontl Unzulänglihkitn im Bhnlungsrgnis. Dis gn Anlss zu, ür Vrssrungn s Frilgungsvrfhrns un r kifrorthopäishn Mhnik (Zugrihtung, Torqukontroll) zu iskutirn. Bi n Ptintn us n Fllispiln #1, #2 un #4 ist i klinish Kron s hmls vrlgrtn Zhns im Vrglih zum norml urhgrohnn Ekzhn r nrn Sit längr un i Brit r fstigtn Gingiv gringr zw. i Qulität s Atthmnts shlhtr. Dis ist sowohl ästhtish unfriign ls uh funktionll nhtilig. Dis proontl Kompliktion ist primär niht i Folg r hir gwähltn sklttln Vrnkrung, sonrn ist lut Vnrsll [3] typish für s gshlossn Vrfhrn (ngl. los ruption ), i m r A. 26 Anfngsfun: Digitlisirt Moll. A. 28 Aufrihtn s Ekzhns nh istl vrnkrt n inr Minishru (gshlossns Vrfhrn, s wur zwiml friglgt). Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60
Fllriht 59 Mukopriostlppn nh Frilgung s vrlgrtn Zhns wir vollstänig ür m Zhn rponirt wir. Mngln Siht rshwrt i Kontroll r kifrorthopäishn Zugrihtung un führt mist zu, ss i Zhnkron i ihrm Durhruh von zu wnig Gingiv propri umgn ist. Aufgrun isr proontln Prolm un witrr Risikn, i mit m gshlossnn Vrfhrn vrunn sin, ist nh Vnrsll s gshlossn Vrfhrn zur Einstllung vstiulär vrlgrtr Zähn ungignt. Er mpfihlt in solhn Fälln n Zhn mittls ins pikln Vrshilppns frizulgn un vrwist uf in Stui von Kim t l. [4], i sin Minung lgt. Auh Kokih [6] mpfihlt n pikln Vrshilppn zur Frilgung vrlgrtr Ekzähn, rn Kron vstiulär un msil r Shnizhnwurzln ligt, so wi is in n Bhnlungsfälln #1, #2 un #4 r Fll wr (i Vrlgrungn mit gringm msioistlm Vrstz si uh s gshlossn Vrfhrn möglih). A.29 Introrlr Bfun 2Jhr nh KFO-Bhnlung. Di klinish Kron von 33ist im Vrglih zu 43 vrlängrt. Es fhlt fstigt Gingiv. A. 27 Anfngsfun: Frnröntgnufnhm. A. 31 Enfun: Frnröntgnufnhm. A.30 Enfun: OPG. Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60
60 Fllriht A.32 Enfun: Digitlisirt Moll. Allrings hätt im Bhnlungsfll#4 in ssr Torqukontroll im Anshluss n s Aufrihtn s Ekzhns nh istl, n nhtilign PA-Bfun ntshärfn könnn. Hut wür ih sttt ins Ekzhnrkts in Supr-Torqu Brkt ins orn Shnizhns uf n Ekzhn kln, um so i Wurzlwgung nh lingul zu forirn. In r Finishing-Phs knn nn j nh Bfun in iniviullr Wurzltorqu in n Shlussogn ingogn wrn. Zur Bstimmung r Zugrihtung (gr im gshlossnn Vrfhrn) ist i Knntnis r gnun Lg s ktopishn Zhns shr wihtig. Ein riimnsionl Lgstimmung mithilf ins igitln Volumntomogrmms (DVT) könnt zu itrgn, i Qulität r Bhnlungsrgniss zu vrssrn. Im DVT liß sih uhs Vorlign zw.s Ausmß vonwurzlrsorptionn n Nhrzähnn rlitätsnh rfssn. Untrsuhungn von Flht [5] hn joh gzigt, ss nh Einstllung s vrlgrtn Zhns, Rsorptionsprozss n nhrtn Wurzln zum Stillstn kommn un klinr Läsionn sogr ushiln. Di Stui offnrt, ss slst Zähn mit vrkürztn Wurzln in gut Lngzitprognos hn. Für Ptint #4, ssn Ekzhnvrlgrung zu spät ntkt wur, lit zu hoffn, ss is uh für ihn zutrifft. Bi lln Nhuntrsuhungn wrn i Zähn unuffällig. Litrtur 1 Chushu S, Chushu G. Skltl implnt horg in th trtmnt of impt tth A rviw of th stt of th rt. Smin Ortho 2010; 16: 234 241 2 Shpp N. Erknnn un Bhnln inr mskirtn sklttln trnsvrsln Diskrpnz. Inf Ortho Kifrorthop 2010; 42: 187 201 3 Vnrsll RL. Effiint mngmnt of unrupt tth: A tim-tst trtmnt molity. Smin Ortho 2010; 15: 212 4 Kim S, VnrsllR,Polson Atl. Prioontl outoms on unrupt mxillry nins ftr pilly position flps. J Dnt Rs 2007; 85 (strt1914) 5 Flht B, Erison S, D'Amio MD t l. Inisor root rsorption u to topi mxillry nins A long-trm riogrphi follow-up. Angl Ortho 2008; 78: 778 785 6 Kokih VG. Surgil n orthoonti trtmnt of impt mxillry nins. Am JOrtho Dntof Orthop 2004; 126: 278 283 Shpp N. Sklttl Vrnkrung ls nützlih Hilf Inf Ortho Kifrorthop 2011; 43: 49 60