Institut für Anatomie und Zellbiologie der Universität Würzburg

Ähnliche Dokumente
Institut für Anatomie und Zellbiologie der Universität Würzburg

INSTITUT II FÜR ANATOMIE Klinikum der Universität zu Köln

Skelett des Stammes. Schwein, Wiederkäuer und Pferd 1H. E. König. Skelett eines Pferdes mit markierten tastbaren Knochenpunkten (Ansicht von links).

Skelett des Stammes. Schwein, Wiederkäuer und Pferd 1H. E. König. Skelett eines Pferdes mit markierten tastbaren Knochenpunkten (Ansicht von links).

Die Kanäle des Schädels

Thx to [DS] + medstudent KOPF

Verzeichnis der Abbildungen

1.4 Die Knochen des menschlichen Körpers

Skelett eines Hundes (3-D-Rekonstruktion, Computertomographie), (Ansicht von vorne links).

6 Leitungsbahnen des Kopfes

kurz und knapp Nervus trigeminus Augenhöhlennerv des Drillingsnervs, Nervus ophthalmicus [V/1]

Orbitaregion Augenlider

Endspurt Vorklinik. Anatomie 3. 4., aktualisierte Auflage. 78 Abbildungen. Georg Thieme Verlag Stuttgart New York

17 Regio nasalis. 1. Theorie. 1.1 Morphologie der Nase, äußere Form. 1.2 Muskeln der Nase: siehe mimische Muskulatur. 1.

Schädelbasis und Schädelsitus, Gehirn Cranium Neurocranium Viscerocranium Neurocranium: Calvaria Basis cranii

Atlasteil. aus: Kretschmann u. a., Klinische Neuroanatomie und kranielle Bilddiagnostik (ISBN ), 2007 Georg Thieme Verlag KG

Klinikum der Universität zu Köln. Wissenschaftliches Projekt im Rahmen des

Endspurt Vorklinik: Anatomie 3

Anatomie des Menschen

Gewebe: Verband gleichartiger Zellen. Beispiele:... Binde- und Stützgewebe

s.o. N. facialis Zieht Oberlippe und Nasenflçgel nach kranial und hebt bei beidseitiger Kontraktion die Nasenspitze

Nervensystem (Systema nervorum)

1.2 Mimische Muskulatur 1.2 Mimische Muskulatur

Einschnitte Der Mensch in Schichten oder Scheibchen. Doch wie stellt man dies am plausibelsten dar? Wie kann Ihnen die Zeichnung beim Lernen helfen?

ANATOMISCHES INSTITUT DER UNIVERSITÄT BONN Kursus der makroskopischen Anatomie Wintersemester 2015/2016 Stoffkatalog

25 Schädel Allgemeine Bemerkungen. 290 Schädel

Das Gesicht. Bildatlas klinische Anatomie. Ralf J. Radlanski Karl H. Wesker. 2., überarbeitete Auflage

Beiträge zur Osteologie und Osteometrie des Schädels des Afrikanischen Elefanten

2.1 Arthroossäre Strukturen

19 Regio orbitalis - Augenhöhle

platte Knochen (Schädel, Becken, Schulterblatt,

Anatomie: Kiefergelenk, Kaumuskeln, Zähne

Deskriptive Anatomie. der Zähne und des kraniofazialen Systems. Wolfgang Kohlbach. Strukturiertes Wissen für Zahntechniker, Zahnmediziner, Mediziner

Präparation der Kopfhälften

Inhaltsverzeichnis. 1. Schädel, Übersicht

6. Kopf- und Halseingeweide

Anatomie Band 4. Cl) Kopf und Hals, Hirnnerven.

Liem, Thorsten / Dobler Tobias Checkliste Kraniosakrale Osteopathie

Diplomarbeit. Position und Beschaffenheit des Foramen palatinum majus und ihre zahnärztlich-chirurgische Bedeutung

Lernhilfe zum Knochentestat

Inhaltsverzeichnis. 1 Gesicht Nasenregion und Mittelgesicht Mund Ohr Haut und Alterung des Gesichts...

Bibliografische Informationen digitalisiert durch

Grundlagen der CT der Nasennebenhöhlen

Inhalt. Rhythmus und Schädel: Messungen, Hypothesen und Studien Grundlagen der Osteopathie im kranialen Bereich Der Schädel...

Studiengang Humanmedizin Kursus der makroskopischen Anatomie

Das menschliche Auge in Zahlen

17 Sachverzeichnis. Anhang

Regio occipitalis/regio nuchae

Klinische Anatomie der Nasennebenhöhlen

Zahnärztliche Radiologie ENORALE DIAGNOSTIK. L. Ertl

aus: Liem, Praxis der Kraniosakralen Osteopathie. 2. Aufl. (ISBN ) Hippokrates Verlag

Herz und Diaphragma... 9 Die einzelnen Tafeln im Überblick Abgänge der Aorta Auge Organe im Abdomen Gehirn...

Fachbegriffe (Histologie, Anatomie, Physiologie und Pathologie) Kiefergelenk. Ohrspeicheldrüse. Mundvorhof

Funktionelle Anatomie-Skript

Der Schädel. Die Schädelbasis wird unterteilt eine innere und eine äußere Schädelbasis.

Bildatlas Lidchirurgie. Angewandte Anatomie Untersuchung Plastische Lidchirurgie

Die Pneumatisation des Processus clinoideus anterior unter besonderer Berücksichtigung der Beziehung zum Fasciculus opticus

Spatium subdurale kapillärer Spaltraum zwischen Dura mater + Arachnoidea => Aufweitung bei Subduralblutung

INHALTSVERZEICHNIS ALLGEMEINE HINWEISE 2 HAUTSCHNITTE 7 ARTICULATIONES 13 HINWEISE PRÄPARATION 14

Nervus facialis (A F) Hirnstamm. Hirnstamm und Hirnnerven: Hirnnerven (V, VII XII)

ANATOMIE PRAKTISCHE EIN LEHR- UND HILFSBUCH DER ANATOMISCHEN GRUNDLAGEN ÄRZTLICHEN HANDELNS FORTGEFÜHRT UND HERAUSGEGEBEN VON. ERSTER BAND TEILlA

Halsmuskeln, Halsdreiecken, Halsfaszien. Ph.D., Dr. David Lendvai

Anatomischer Vergleich des Nasennebenhöhlensystems von Mensch und Schaf unter besonderer Berücksichtigung des Sinus maxillaris

Neuroanatomie. Hirnnerven (Nervi craniales)

DIE PTERYGOSPINÖSEN STRUKTUREN BEIM MENSCHEN UND ANDEREN PRIMATEN

der SSB Diagnostik Osethmoidale Diagnostik... 58

Kopf und Stamm. 1. Auflage

Schulter: Art. glenohumeralis II

Atlasfrakturen (C1) Verletzung der Wirbelsäule H 06

Begleitendes Material zur Vorlesung Hals Schädel Kopf mit Fragen und Aufgaben PD Dr. Sabine Löffler Zeichnungen: Dr. Christine Feja; Präparatefotos:

ANHANG. Wortableitung 380. Krankenkarteikarte 381. Topografische Zusammenhänge im Schädel und sein Inhalt 382. Unterteilung des zerebralen Cortex 383

Bewegungsapparat: Kopf und Stamm. 2., vollständig überarbeitete und erweiterte Auflage

Die Mikrovaskularisation des Alveolarkamms im Unterkiefer als Grundlage für die Schnittführung in der oralen Weichteilchirurgie

17.6 Hör- und Gleichgewichtsorgan (J. Kirsch)

Zur Topografie der Fossa pterygopalatina des Menschen (Homo sapiens): eine biometrische Studie basierend auf der digitalen Volumentomographie (DVT)

Faszien und Muskeln des Kopfes und des Stammes

Sachverzeichnis. aus: Liem, Praxis der Kraniosakralen Osteopathie. 2. Aufl. (ISBN ) Hippokrates Verlag

5 Osteopathischer Kontext der kraniosakralen Dysfunktionen

Kopf und Stamm. 1. Auflage

Schwierige Fälle systematisch entschlüsseln Wegweisende Befunde sicher erkennen. Thomas J. Vogl Georg Thieme Verlag Stuttgart New York

mit Numerierung, ge6ffnetem Unterkiefer with Enumeration and open Lower Jaw avec enumeration et machoire inferieure trepanable

Synonyme (Muschelbeine) (Nasenmuscheln) ethmoidales. Nasoturbinale, Concha nasalis dorsalis. Endoturbinale I. Endoturbinale II ja Hauptmuschel II

Speicheldrüsen & Hirnnerven VII und IX

Es gibt 12 Hirnnerven, die jeweils paarig (= auf jeder Körperhälfte) vorkommen:

HN VII Die einzelnen Tafeln im Überblick HN VIII HN I und II HN IX HN III, IV und VI HN X HN V...

Kopf / HWS. Knöcherne Palpation:

Schädel-Hirn-Präparation mit Fokus auf den Übergang des Zentralnervensystems in die Peripherie

Forschungsberichte. Heinrich Schieferstein. Experimentelle Analyse des menschlichen Kausystems

2 Anatomie des Oropharynx und des Waldeyer schen Rachenringes

Schädel - Kopf. Schädel - Kopfskelett. Handout zur Anatomie-Vorlesung I WS05/06 Veterinär-Anatomie FU Berlin (VAFU)

Die endoskopisch-anatomische Präparation der Rhinobasis

Besonderheiten an den Halswirbeln

Anatomie und Histologie

Peter Brucker (Autor) Morphometrische Untersuchung des Hirnschädels vom Pferd mit einem computergestützten 3-dimensionalen Messsystem

LernKarten der Anatomie

Klinische Anatomie des Os temporale

Transkript:

- 1 - Institut für Anatomie und Zellbiologie der Universität Würzburg Makroskopisch-anatomische Übungen für Studierende der Zahnmedizin TESTAT I Schädel, Rumpfskelett, allgemeine Anatomie 1. Allgemeine Anatomie des Bewegungsapparates (allgemeine Knochen-, Gelenk- und Muskellehre). 2. Spezielle Knochenlehre (Knochen des Schädels siehe Anhang 1; der Wirbelsäule und des Rumpfskeletts einschließlich Schulter- und Beckengürtel; Schädelbasis mit Durchtrittsöffnungen einschließlich durchtretender Strukturen). 3. Spezielle Arthrologie (Gelenke des Kopfes, Halses und des Rumpfskeletts und zugehörige Bändersysteme). 4. Anatomie und Wirkung der wichtigsten Muskelgruppen von Kopf, Hals und Rumpf siehe Anhang 2.

- 2 - A N H A N G 1 Kopfskelett a) Schädelkalotte von außen Os frontale; Os parietale; Os occipitale; (planum temporale). Suturae coronalis, sagittalis, lambdoidea, squamosa, (frontalis). Fonticuli anterior, posterior, sphenoidalis, mastoideus. Lineae temporalis superior, inferior. Fossa temporalis. Arcus superciliaris, Glabella. Protuberantia occipitalis externa; (Foramen parietale). von innen Sulcus sinus sagittalis superior; Crista frontalis; Sulci arteriosi; Foveolae granulares. b) Schädelbasis Ossa frontale, sphenoidale, temporale, occipitale. von innen Fossae cranii anterior, media, posterior. Fossa cranii posterior Foramen magnum; Protuberantia occipitalis interna; Crista occipitalis interna; Clivus. Sulcus sinus sigmoidei, transversi, sagittalis superior; Foramen jugulare. Porus (+ meatus) acusticus internus (Pars petrosa ossis temporalis). Fossa cranii media Os sphenoidale: (clivus); Sella turcica (Dorsum sellae; Tuberculum sellae; Fossa hypophysialis); Ala major; Ala minor; Fissura orbitalis superior; Canalis opticus; Foramina ovale, rotundum, spinosum, lacerum; Sulcus caroticus (canalis caroticus); Processus clinoideus anterior. Os temporale: Sulcus sinus petrosi superioris; Eminentia arcuata; Sulci nervi petrosi. Fossa cranii anterior Os frontale: Pars orbitalis; Impressiones digitatae (gyrorum); Juga cerebralia; Crista frontalis. Os ethmoidale: Lamina cribrosa; Crista galli. Os sphenoidale: Ala minor.

- 3 - von außen Hinterer Abschnitt Os occipitale: Crista occipitalis externa; Lineae nuchae superior, inferior; Protuberantia occipitalis externa; Foramen magnum; Canalis hypoglossi; Fossa condylaris; Canalis condylaris. Mittlerer Abschnitt Os occipitale: Tuberculum pharyngeum. Os temporale: Foramen jugulare; Processus mastoideus; Incisura mastoidea; Foramen stylomastoideum (Canalis facialis); Cellulae mastoideae; Porus (+ meatus) acusticus externus; Fossa mandibularis; Tuberculum articulare; Fissura petrotympanica; Processus zygomaticus; Processus styloideus; Fossa jugularis; Foramen jugulare; Canalis caroticus; Canalis musculotubarius; Foramen lacerum. Os sphenoidale: Foramen spinosum, ovale; Crista infratemporalis; Processus pterygoideus (Lamina medialis, lateralis; Fossa pterygoidea; Hamulus pterygoideus); Canalis pterygoideus. Fossa infratemporalis; Fossa pterygopalatina; Fissura orbitalis inferior; Choanae (Cavitas nasi). Vorderer Abschnitt Os palatinum: Foramen sphenopalatinum; Lamina horizontalis (Bestandteil des Palatum osseum); Foramen palatinum majus; Canalis palatinus major; Foramina palatina minora; Spina nasalis posterior. Vomer; Os zygomaticum; (Arcus zygomaticus). Maxilla: Tuber maxillae; Foramina alveolaria; Processus zygomaticus; Processus alveolaris; Processus palatinus (Bestandteil des Palatum osseum); Foramen incisivum; Suturae palatinae mediana, transversa. c) Vorderseite des Schädels Orbita: Os lacrimale (Crista lacrimalis posterior; Fossa sacci lacrimalis); Os maxillare (Crista lacrimalis anterior; Canalis infraorbitalis; Foramen infraorbitale); Os zygomaticum (Foramen zygomaticofaciale, zygomaticotemporale); Os sphenoidale (Ala major mit Facies orbitalis; Ala minor mit Canalis opticus); Os frontale [Pars orbitalis; Incisura frontalis (oder foramen)]; Incisura supraorbitalis (oder foramen); Foramina ethmoidalia anterius, posterius; Fossa glandula lacrimalis; Os palatinum (processus orbitalis); Os ethmoidale. Fissura orbitalis superior (- mittlere Schädelgrube), inferior (- Fossa pterygopalatina); Canalis nasolacrimalis (- Meatus nasi inferior). Nase: Cavitas nasi; apertura piriformis; Choanae.

- 4 - Septum nasi (Vomer; Lamina perpendicularis ossis ethmoidalis; Crista nasalis von Processus palatinus maxillae und Lamina horizontalis des Os palatinum; Cartilago septi nasi). Dach (Cavitas nasi): Lamina cribrosa (Os ethmoidale); Pars nasalis von Os frontale und Os nasale; Corpus ossis sphenoidalis. Boden (Cavitas nasi): Processus palatinus des Os maxillare (Canalis incisivus); Lamina horizontalis des Os palatinum. Seitenwände (Cavitas nasi): Labyrinthus ethmoidalis mit Concha nasalis superior, medius; Facies nasalis des Os maxillare; Concha nasalis inferior; Lamina perpendicularis des Os palatinum; Os lacrimale; Meatus nasi superior, medius, inferior; Recessus sphenoethmoidalis; Foramen sphenopalatinum; Hiatus semilunaris (Meatus nasi medius). Maxilla: Processus frontalis; Processus zygomaticus; Foramen infraorbitale; Processus alveolaris; Spina nasalis anterior. Mandibula: Corpus; Ramus; Tuberositas masseterica, Tuberositas pterygoidea; Processus coronoideus, Processus condylaris, alveolaris; Incisura mandibulae; Linea mylohyoidea; Sulcus mylohyoideus; Foramen mandibulae; Canalis mandibulae; Foramen mentale; Spina mentalis; Fossa digastrica; Protuberantia mentalis. d) Sinus paranasales (mit Verbindungen) Sinus maxillaris (Hiatus semilunaris), frontalis (Hiatus semilunaris), sphenoidalis (Recessus sphenoethomidalis); Cellulae ethmoidales anteriores (Hiatus semilunaris), medii und posteriores (Meatus nasi superior).

- 5 - A N H A N G 2 Testat I - Bewegungsapparat Testatstoff zur Skelettmuskulatur (Eingrenzung) Muskeln des Rumpfes und Halses 1. M. sternocleidomastoideus: Wirkung auf die Kopfgelenke. 2. Mm. intercostales und auxiliäre Atemmuskeln (Erklärung ihrer Funktion aus ihrem Verlauf). 3. Platte Bauchmuskeln (Mm. obliquii, M. rectus, M. transversus). Wirkung der Muskeln auf die Körperdrehung. 4. Rückenmuskeln Hier nur das longitudinale System (M. erector spinae) zu diesem Testat: M. longissimus, M. iliocostalis (allgemeiner Verlauf und Funktion). Die übrigen Rückenmuskeln werden noch nicht verlangt. Muskeln des Kopfes Kaumuskulatur mit Ursprüngen, Ansätzen, Funktionen