Das georgische Substantiv verfügt über bestimmte grammatische Kategorien, die morphologisch oder lexikalisch zum Ausdruck gebracht werden.

Transkript

1 Substantiv Das georgische Substantiv verfügt über bestimmte grammatische Kategorien, die morphologisch oder lexikalisch zum Ausdruck gebracht werden. Genus Das altgeorgische Substantiv kennt keine Einteilung in grammatische Geschlechter oder grammatische Klassen. Ausnahme: lexikalische Markierung durch mama vs. deda oder mamali vs. dedali oder/aber xvadi vs. ýu /ýuvi Beispiele: მამა vs. დედა mamaöaci მამაკაცი mamaḳaci Mann mamamtili მამამთილი mamamtili Vater des Ehemannes mama vs. deda dedaöaci დედაკაცი dedaḳaci Frau dedamtili დედამთილი dedamtili Mutter des Ehemannes mamobili მამობილი mamobili Adobtivvater dedobili დედობილი dedobili Adoptivmutter მამალი vs. დედალი mamali vs. dedali mamali orbi მამალი ორბი mamali orbi Adlermännchen dedali orbi დედალი ორბი dedali orbi Adlerweibchen

2 ხვადი vs. ძუ /ძუვი xvadi vs. ýu /ýuvi xvadi lomi ხვადი ლომი xvadi lomi Löve Ⴛuvi lomi ძუ(ვი) ლომი ʒuvi lomi Löwin Numerus Singular vs. Plural n-plural vs. eb-plural Sg. n-pl. eb-pl. deda deda- n- i ded- eb- i დედა დედა-ნ-ი დედ-ებ-ი deda deda-n-i ded-eb-i mama mama-n-i mam-eb-i მამა მამა-ნ-ი მამ-ებ-ი mama mama-n-i mam-eb-i Ⴛe Ⴛe -n-i Ⴛe -eb-i ძე ძე-ნ-ი ძე-ებ-ი ʒe ʒe-n-i ʒe-eb-i Ölde Ölde -n-i Ölde -eb-i კლდე კლდე-ნ-ი კლდე-ებ-ი ḳlde ḳlde-n-i ḳlde-eb-i ýuýu ýuýu -n-i ýuýu -eb-i ძუძუ ძუძუ-ნ-ი ძუძუ-ებ-ი ʒuʒu ʒuʒu -n-i ʒuʒu -eb-i

3 Kasus Synkope - Wegfall (Elision) eines (unbetonten) Vokals im Wortinneren; Apokope - Wegfall (Elision) auslautender Vokale und Konsonanten; Casus rectus vs. casus obliquus Casus rectus : mit dieser Terminus wird der Nominativ, als Kasus für Subjekt bezeichnet; d.h. der das Subjekt eines Satzes markiert. In Nominativsprachen ist dies der Nominativ, in Ergativsprachen Absolutiv. Casus obliguus (lat. obliquus) abhängiger Kasus. In vielen indogermanischen Sprachen von der Rektion eines Verbs, einer Präposition oder eines Adjektivs geforderter Kasus. Kasussystem im Altgeorgischen Absolutiv Nominativ Ergativ Dativ Genitiv Direktiv Instrumentalis Ø -i, j -man -s(a) -is, -js -isa, -jsa Adverbialis -ad, -d Vokativ -o -it(a), -jt(a) Im n-plural: Nominativ vs. Vokativ vs. Obliquus Deda-n-I deda-n-o deda-ta დედა-ნ-ი დედა-ნ-ო დედა-თა deda-n-i deda-n-o deda-ta Artikel Gebrauch der Demonstrativpronomina ese, ege, igi als Artikel im Altgeorgischen ესე, ეგე, იგი ese, ege, igi

4 Nomina propria (Eigennamen) vs. Appellativa mt.5.1 da vitarca ixila i^w eri igi, aⴖvida mtasa da daⴟda igi mun. და ვითარცა იხილა იესუ ერი იგი, აღვიდა მთასა და დაჯდა იგი მუნ. da vitarca ixila i(eso)w eri igi, aġvida mtasa da daǯda igi mun. Als Jesus aber das Volk sah, ging er auf einen Berg und setzte sich. Deklination Einfache Deklination (Deklination der C-ST Appellativa und der V-ST auf o und u) Stadt Eichel Absolutiv kalak röo Nominativ kalak-i röo - j Ergativ kalak-man röo -man Dativ kalak-s(a) röo --s(a) Genitiv kalak-is röo -ys Direktiv kalak-isa röo -ysa Instrumentalis kalak-it(a) röo -yt(a) Adverbialis kalak-ad röo -d Vokativ kalak-o röo -o Deklination mit Apokope in Gen., Dir., Instr. (Deklination der V-ST Appellativa) Mutter Fels Absolutiv deda Ölde Nominativ deda- j Ölde-y > ÖldÉ Ergativ deda-man Ölde -man Dativ deda--s(a) Ölde -s(a) Genitiv ded-is Öld -is Direktiv ded-isa Öld -isa Instrumentalis ded-it(a) Öld -it(a) Adverbialis deda-d Ölde -d Vokativ deda-o Ölde -o

5 Deklination mit Synkope in Gen., Dir., Instr., Adv. (Deklination der C-ST Appellativa, meistens mit VS Endung: fuºöar-i Fenster, Ìrubel-i Wolke, melan-i Tinte ) Totale vs. partielle Synkope Fenster Wolke Absolutiv fuºöar Ìrubel mindor Nominativ fuºöar -i Ìrubel - i mindor-i Ergativ fuºöar -man Ìrubel -man mindor-man Dativ fuºöar -s(a) Ìrubel --s(a) mindor-s(a) Genitiv fuºör -is Ìrubl -is mindvr-is Direktiv fuºör -isa Ìrubl -isa mindvr-isa Instrumentalis fuºör -it(a) Ìrubl -it(a) mindvr-it(a) Adverbialis fuºör -ad Ìrubl -ad mindvr-ad Vokativ fuºöar -o Ìrubel -o mindor-o Deklination der C-ST Appellativa, die trotz VC Endung der Synkope unterliegen, wie be ed-i Ring, Ìmert-i Gott, ÖaÖab-i Rebhuhn, somex-i Armenier : Ring Rebhuhn Absolutiv be ed ÖaÖab Nominativ be ed -i ÖaÖab - i Ergativ be ed -man ÖaÖab -man Dativ be ed -s(a) ÖaÖab --s(a) Genitiv be d -is ÖaÖb -is Direktiv be d -isa ÖaÖb -isa Instrumentalis be d -it(a) ÖaÖb -it(a) Adverbialis be d -ad ÖaÖb -ad Vokativ be ed -o ÖaÖab -o

6 Die Stammvereinfachung in den synkopierten Formen Absolutiv xuces Nominativ xuces -i Ergativ xuces -man Dativ xuces -s(a) Genitiv xuc -is < xucs -is Direktiv xuc - isa < xucs -isa Instrumentalis xuc -it(a) < xucs -it(a) Adverbialis xuc - ad < xucs -ad Vokativ xuces -o Deklination der Eigennammen Besonderkeiten: keine Kasusmarkierung im Nom., Erg. und Vok., Keine Pluralbildung, keine Erweiterungsvokal a: V-ST C-ST Absolutiv vaäe iaöob Nominativ vaäe iaöob Ergativ vaäe iaöob Dativ vaäe -s iaöob -s Genitiv vaäe js iaöob -is Direktiv vaäe -jsa iaöob -isa Instrumentalis (vaäe-t) (iaöob-it) Adverbialis (vaäe-d) (iaöob-ad) Vokativ vaäe iaöob Pluralbildung Deklination der Appellativa in Plural n-pl. eb-pl. Absolutiv Nominativ deda- n-i ded-eb-i Ergativ deda-ta ded-eb -man Dativ deda-ta ded-eb -s(a)

7 Genitiv deda-ta ded-eb -is Direktiv deda-ta ded-eb -isa Instrumentalis ded-eb-it(a) Adverbialis ded-eb -ad Vokativ deda-n-o ded-eb -o Übungen: mt.1.1. abraham Ⴘva isaⴉ; isaⴉ Ⴘva iaⴉob; iaⴉob Ⴘva iuda da Ⴛmani misni. აბრაჰამ შვა ისაკ; ისაკ შვა იაკობ; იაკობ შვა იუდა და ძმანი მისნი. abraham šva isaḳ; isaḳ šva iaḳob; iaḳob šva iowda da ʒmani misni. Abraham zeugte Isaak. Isaak zeugte Jakob. Jakob zeugte Juda und seine Brüder. 1. abraham Ⴘva isaⴉ; 2. iaⴉob Ⴘva iuda da Ⴛma-n-i mis-n-i. mt ioseb, Ⴛeo davitiso, nu geⴘinin miⴗvanebad mariamisa, colisa Ⴘenisa. იოსებ, ძეო დავითისო, ნუ გეშინინ მიყვანებად მარიამისა, ცოლისა შენისა. ioseb, ʒeo davitiso, nu gešinin mi vanebad mariamisa, colisa šenisa. Josef, du Sohn Daviďs, fürchte dich nicht, Maria, deine Frau, zu dir zu nehmen; mt hrkua iesu Öacsa mas. ganiratx qeli êeni. ჰრქუა იესუ კაცსა მას: განირათხ ჴელი შენი. hrkua iesu ḳacsa mas: ganiratx qeli šeni. Da sprach er zu dem Menschen: strecke deine Hand aus.