Funktionelle Anatomie Vorlesung 376-0905-00, FS 2013 B. Untere Extremität D.P. Wolfer, I. Amrein, A. Rhyner, M.M. Müntener Bei den Zeichenvorlagen handelt es sich zum Teil um modifizierte Abbildungen aus Lehrbüchern. Sie dürfen deshalb nur zur Mitarbeit in der Vorlesung verwendet werden. Es ist nicht gestattet, die Vorlagen zu vervielfältigen. 19.03.2013 26.03.2013 09.04.2013 16.04.2013 23.04.2013 Untere Extremität I Untere Extremität II Untere Extremität III Untere Extremität IV Untere Extremität V Unterlagen Anatomie und Physiologie I, Teil Anatomie Gewebelehre Seite 1
Muskeln der unteren Extremität Übersicht I Iliacus Psoas Sartorius Tensor fasciae latae Vastus intermedius Rectus femoris Vastus lateralis Patella Gluteus maximus Pectineus Adductor longus Gracilis Adductor magnus Vastus medialis Semimembranosus Semitendinosus Sartorius Tensor fasciae latae Biceps femoris Plantaris Peronaeus longus Tibialis anterior Extensor digitorum longus Peronaeus brevis Gastrocnemius Soleus Tibia Retinaculum Soleus Extensor digitorum longus von ventral Extensor hallucis longus von dorsal Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B1
Muskeln der unteren Extremität Übersicht II Psoas major von medial Iliacus Piriformis Pectineus Gluteus maximus Obturator internus Sartorius Rectus femoris Adductor magnus Gracilis Semitendinosus Semimembranosus Vastus medialis Gastrocnemius Tibialis anterior Tibia Retinaculum mm. extensorum superius inferius Soleus Flexor digitorum longus Tendo m. tibialis post. Tendo m. flexoris hallucis longi Tendo calcaneus (Achillis) Calcaneus Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B2
Muskeln der unteren Extremität Übersicht III von lateral Gluteus maximus Tensor fasciae latae Sartorius Tractus iliotibialis Rectus femoris Caput longum Biceps femoris Caput breve Vastus lateralis Plantaris Gastrocnemius Tibialis anterior Extensor digitorum longus Soleus Peronaeus longus Peronaeus brevis Tendo m. extensoris hallucis longi superius Retinaculum mm. peronaeorum inferius Calcaneus Peronaeus tertius Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B3 Tendo m. peronaei brevis Retinaculum mm. extensorum superius et inferius Extensor digitorum brevis
Querschnitt Oberschenkel M. rectus femoris M. vastus intermedius M. vastus lateralis M. vastus medialis M. sartorius ventral Muskelloge: - Knochen (Femur) - Gruppenfaszie - Intermuskuläres Septum - Körperfaszie Muskelfaszie Haut subkutanes Fett medial M. adductor longus M. adductor brevis M. biceps femoris -kurzer, langer Kopf Oberschenkel rechts, Ansicht von distal M. gracilis M. adductor magnus M. semimembranosus M. semitendinosus Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B4
Querschnitt Unterschenkel M. extensor digitorum longus M. peronaeus longus M. peronaeus brevis M. extensor hallucis longus M. tibialis anterior ventral Membrana interossea cruris medial Unterschenkel rechts, Ansicht von distal M. soleus M. gastrocnemius M. flexor digitorum longus M. tibialis posterior M. flexor hallucis longus Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B5
Hüftgelenk Gelenkpfanne dorsal ventral Frontalschnitt Skript Funktionelle Anatomie Untere Extremität Seite B6
Hüfte ventral M. iliopsoas = M. iliacus M. psoas major M. piriformis M. obturator externus M. quadratus femoris Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B7
Hüfte dorsal M. gluteus maximus Tractus iliotibialis M. gluteus medius M. gluteus minimus M. obturator internus M. gemellus sup. M. gemellus inf. Skript funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B8
Oberschenkel ventral M. pectineus M. sartorius M. adductor brevis M. adductor longus M. adductor magnus M. rectus femoris M. vastus lat. M. vastus intermedius M. gracilis M. vastus med. M. quadriceps femoris Patellarsehne Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B9
Oberschenkel dorsal M. tensor fasciae latae Ischiocrurale Muskeln ( Hamstrings ) M. biceps femoris, langer Kopf M. biceps femoris, kurzer Kopf M. semitendinosus M. semimembranosus Tractus iliotibialis Kniegelenkkapsel Pes anserinus Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B10
Hüfte und Oberschenkel I M. gluteus med. min. Rotation ventraler Teil dorsaler Teil M. gluteus max. medialer Teil lateraler Teil Beugung / Streckung Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B11
Adduktion Hüfte und Oberschenkel II 1 ) a) M. iliopsoas b) M. gluteus max. (tief) a) Flexion b) Extension 2 ) a) M. tensor fasciae latae b) M. gluteus max. (oberfl.) 3 ) a) M. rectus fem. M. sartorius b) ischio-crurale Musk. (Hamstrings) Abduktion 4 ) Adduktoren a) M. pectineus b) M. adductor magnus 5 ) M. glut. med. min. a) ventrale b) dorsale Teile Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B12
Muskelfunktionen am Hüftgelenk Flexion = Anteversion Extension = Retroversion Aussenrotation Innenrotation Abduktion Adduktion M. psoas maj. M. iliacus M. gluteus max. M. piriformis M. gemellus sup. M. obturatorius int. M. gemellus inf. M. obturatorius ext. M. quadratus femoris M. gluteus med. M. gluteus min. M. pectineus M. adductor lon. M. adductor bre. M. adductor magnus 1 1 2 2 M. tensor fasciae latae M. gracilis M. rectus femoris M. sartorius M. biceps femoris M. semimembranosus M. semitendinosus 1 ab 80 Flexion 2 in Extension Skript Funktionelle Anatomie Untere Extremität Seite B13
Kniegelenk, Menisken Streckung Beugung Rotation Recessus suprapatellaris nach innen Patella Femur Fibula Tibia Knorpel Meniskus Lig. patellae Aussenmeniskus Hoffa- Fettkörper 1 von lateral von proximal nach aussen Innenmeniskus ventral Tibia lateral 1 Stratum fibrosum Stratum synoviale von proximal 1 = Drehachse Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B14
Kniegelenk, Seiten- und Kreuzbänder ventral lat. ventral dorsal proximal lateral medial b a Flexion c Längsschnitt Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B15
Unterschenkel Flexoren oberflächlich M. popliteus M. gastrocnemius: - lat. Kopf - med. Kopf M. soleus M. triceps surae M. plantaris Dorsalansicht Flexoren tief M. flexor digitorum longus M. tibialis post. M. flexor hallucis longus Membrana interossea Achillessehne Sehnenscheiden Retinacula Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B16
Muskelfunktionen am Kniegelenk Flexion Extension Aussenrotation Innenrotation M. gracilis 1 M. sartorius 1 M. semitendinosus 1,2 M. semimembranosus 2 M. biceps femoris 2 M. gluteus max. M. tensor fasciae latae M. rectus femoris 3 4 4 M. vastus medialis 3 M. vastus lat. 3 M. vastus intermedius 3 M. popliteus M. gastrocnemius M. plantaris 1 Ansatz = Pes anserinus 2 ischiokrurale Muskeln 3 M. quadriceps femoris 4 nur Stabilisierung der Streckstellung Skript Funktionelle Anatomie Untere Extremität Seite B17
Fuss, Sprunggelenke I Oberes Sprunggelenk Membrana interossea Dorsalextension Tibia F. Tib. ventral Fib. Talus Talus Calcaneus ::: :.::: Malleolengabel Plantarflexion Frontalschnitt Horizontalschnitt Unteres Sprunggelenk Eversion / Pronation Inversion / Supination Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B18
Fuss, Sprunggelenke II dorsal plantar Zehen (Digiti pedis) unteres Gelenk b Mittelfuss (Metatarsus) oberes Gelenk a Fusswurzel (Tarsus) Inversion Eversion oberes Gelenk lateral unteres Gelenk b vordere Kammer Bänder b hintere Kammer Talus Calcaneus Os naviculare Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B19
Unterschenkel Extensoren Ventralansicht Dorsalansicht laterale Gruppe M. tibialis ant. M. extensor digitorum longus M. fibularis (peroneus) longus M. fibularis (peroneus) brevis M. extensor hallucis longus Sehnenscheiden Retinacula (Bandapparat) Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B20
Muskelfunktionen an den Sprunggelenken Plantarflexion Dorsalextension Eversion / Pronation Inversion / Supination M. plantaris M. gastrocnemius 1 M. soleus 1 M. tibialis ant. M. extensor digitorum lon. M. extensor hallucis lon. M. fibularis lon. 2 M. fibularis brevis M. tibialis post. 2 M. flexor digitorum lon. M. flexor hallucis lon. 1 zusammen = M. triceps surae mit Achillessehne 2 verspannen Quer- und Längsgewölbe Skript Funktionelle Anatomie Untere Extremität Seite B21
Fuss M. extensor hallucis brevis plantar M. extensor digitorum brevis M. flexor hallucis brevis M. flexor digitorum brevis dorsal Skript Funktionelle Anatomie I Untere Extremität I Seite B22