SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI

Transkript

1 Projektgruppe Albanische Familien SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI - Informata të përgjithshme - Das bayerische Schulsystem allgemeine Informationen für Eltern in albanischer Sprache Präventive Arbeit mit Migrantenfamilien SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 1

2 VMK - Vater-Mutter-Kind quhet grupi projektues Familja Shqiptare, i cili grup do të mirret kryesisht me problematikën familjare, prindërit dhe fëmijët. Qëllimi kryesorë i këtij grupi projektues është: Grumbullimi i të dhënave mbi familjet shqiptare: Struktura familjare; Problematika rinore (adolishenca); Edukimi i fëmijëve; Roli i vajzës në familje; Roli i djalit në familje; Roli i prindërve në familje; Këshillime familjare; Grumbullimi i informatave dhe shpërndarja e tyre; Literatura dhe përvoja etj. Presim nga pjesmarrësit që të sjelin edhe ide të reja lidhur me mënyrën e funksionimit të grupit projektues Famija Shqiptare dhe të kyqen drejtëpërsëdrejti në diskutim. VMK - Grupi projektues Familja Shqiptare ofron këshilla për prindër e familje çdo të Marte nga ora gjer në në lokalet në: AMOK-AKA, Pariser Str. 9, München, (S Rosenheimer Platz) VMK - Vater Mutter Kind: Projektgruppe Albanische Familien ist eine Initiative von sozialengagierten Ehrenamtlichen. Ziele der Gruppe sind: - albanischen Familien bezüglich Erziehungs-, Schul- und anderer familiärer Fragen beratend beizustehen - sie durch muttersprachliche Informationsveranstaltungen und -materialien für diese Fragen zu sensibilisieren und über die Angebote und Hilfen kommunaler und anderer Einrichtungen zu informieren - Daten und Informationen über die albanische Minderheit in München zu sammeln und bekannt zu machen - ihr bürgerschaftliches Engagement und ihre Bemühungen zur Lösung dieser Fragen zu unterstützen und sichtbar zu machen Beratung: Di Uhr AMOK - AKA, Pariser Str. 9, München Kontakt: Mislim Berisha, Tel: (abends) mislim.berisha@freenet.de Erstellt von / Përgatitur nga: Isuf I. Bytyçi Herausgeber / Botues: AÇILIM - Präventive Arbeit mit Migrantenfamilien und Vater-Mutter-Kind Projektgruppe Albanische Familien Bezug / Shpërndarja: AÇILIM (kostenlos / pa pagesë) Auflage / Copë: 3000 copë November / Nëntor 2002 Wir bedanken uns beim Ausländerbeirat der Landeshauptstadt München für die Unterstützung bei der Verteilung der Broschüre. Träger: AKA - Aktiv für interkulturellen Austausch e.v Zuschussgeber: Landeshauptstadt München Stadtjugendamt Präventive Arbeit mit Migrantenfamilien Rosenheimer Str München Tel: Fax: ali.poyraz@aka-muenchen.de Internet: SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 2

3 Përgaditja parashkollore Kinderkrippe - Qerdhja për fëmijë Fëmijët e moshës 3 mujore deri 3 vjeçarë mund ta vizitojnë këtë institucion. Këtu shkojnë fëmijët e atyre prindërve, që punojnë. Në këto grupe zakonisht fëmijët janë të moshave të ndryshme dhe do të janë nën kujdesin e dy personave kujdestarë me përgaditje përkatëse shkollore, numri më i lartë i këtyre grupeve arrinë deri në 12 persona. Orari i punës me fëmjë - Për ata prindër që punojnë Të Hënën deri të Premten prej orës (Orari i plotë). Ndërsa prej orës (gjysëmorari). Regjistrimi Të Hënëve prej orës Konkurrenca është e madhe, prandaj me kohë duhet të bëhet kërkesa. Kostoja Tërë ditën kushton 235 Euro, për gjysëm dite 118 Euro (në kontratë llogariten të ardhurat familjare). Pagesa bëhet për orar të plotë 41 Euro, ndërsa për gjysëmorari 36 Euro. (Çmimet ndryshojnë me kohë) Pranë Qendrës Sociale (Sozialreferat) Entit të Qytetit për të Rinjë (Stadtjugendamt) për të rinjë kërkohen në mënyrë individuale dhe të përbashkët Vende në (Kinderkrippe) qerdhe. Kindergarten Kopshti për fëmijë Këto qendra janë në lokale shkollore. Këtë institucion mund ta vizitojnë fëmijët prej moshës 3-6 vjeçare, këtu bëhet ruajtja, edukimi dhe përgaditja e tyre për shkollë deri në kohën e SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 3

4 fillimit të shkollës, gjegjësisht deri në moshën 6 vjeçare. Grupet e tyre, për nga mosha janë të përziera, duke u var nga hapja e tyre, nën mbikçyrjen e 2-3 pedagogëve adekuatë. Një grup përbëhet zakonisht prej 25 vetash. Për të gjithë fëmijët, e veçanërisht për ata çë vijnë nga vende të ndryshme është shumë e rëndësishme dhe e domosdoshme për një ardhmëri më të mirë shkuarje në Kindergarten. Këtu do të formohet baza për integrim, për gjuhë dhe përgaditja për shkollë. Orari i punës me fëmijë Për grupet e paraditës me fëmjë, prej të Hënës deri të Premten prej orës , ata të pasditës prej orës (të premteve vetëm deri në orën 16.00), ndërsa për ata fëmijë me orar të plotë është prej orës (të Premten deri në 16.00), ndërsa paraditës -grupi i mesditës prej orës Kostoja Shkuarja në kopshtet e qytetit kushton (për ato familje, që i kanë të ardhurat në vit prej Euro ): 72 Euro për një vend paradite, 80 Euro për një vend para edhe mesdite, 64 Euro për një vend mbasdite, 97 Euro për një vend gjithëditën. Për çdo ushqim të drekës kushton 2.40 Euro. Për familjet me të ardhura me më pak se Euro, prindërit i marrin infomatat për pagesë pasi t i paraqesin fëmijët në Kindergarten. Natyrisht se ato pagesa janë shumë më të ulëta. Adresa dhe regjistrimi Adresat e tyre zakonisht janë nëpër libra të adresave dhe të telefonave nën Stadtverwaltung - München - Schulreferat - Kindertagesstätten, sipas alfabetit të renditura. Nëpërmjet këtyre Kindertagesstätten ne mund t`i kërkojmë SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 4

5 infomatat, dhe ato mund t`na i dërgojnë me postë. Këto infomata, për ndryshe mund t`i merrni edhe në ifomatat e qytetit Stadtinfomation në Komunë (Rathaus) nonstop edhe në të gjitha parqet për fëmijë. Regjistrimet në parashkollore të qytetit zakonisht bëhen në të Martën e parë të Marsit. Pastaj ky vit parashkollor gjithashtu fillon në shtator. Para sëgjithash infomatat merren me anë të telefonit në këtë ditë poashtu në greqisht, italisht, kroatisht, serbisht, spanjollisht, turqisht e tj. Por që tani edhe shqip. Prindërit mund ta regjistrojnë fëmijën e tyre në atë Kindergarten ku dëshirojnë, në përputhje me mundësinë e kapacitetit të saj. Kontaktet për informim janë të Martën prej orës , pastaj fëmiut i bëhet pranimi i regjistrimit. Përgaditja shkollore Shkollim i detyrueshëm Çdo fëmijë, që jeton në Gjermani është i detyrar të shkojë rregullisht në shkollë prej klasës së 1-9 (5 ditë në javë). Që në këtë kuadër vijnë 3 vite të rregullta, shkollim i orientuar dhe i detyrueshëm Berufsschulpflicht. Që do të thotë (zejtari, pjesë e një shkolle të orientuar. Pasi të kryhet cikli i ulët (4 vjet) Grundschule, vazhdon cikli i lartë në njërën nga këto drejtime; Hauptschule, Realschule apo Gimnasium, në mënyrë që sa më leht dhe shpejt të vihet deri te një profesion i mundshëm dhe i nevojshëm. Shkollimi i domosdoshëm zgjatë më së shumti deri në moshën 21 vjeçare. Regjistrimi në shkollë - shkollimi - cikli i ulët i shkollimit Regjistrimi i fëmijëve bëhet për çdo vit në muajin Prill. Ata fëmijë, të cilët i mbushin 6 vjeç para 30 Qershorit janë të detyruar të shkojnë në shkollë. SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 5

6 Prej 31 shtatorit të vitit shkollor 2002/2003, edhe ata fëmijë të cilët i mbushin 6 vjeç më 31 gusht, me ndihmën e një testi të vogël provues mund të regjistrohen në shkollë. Prindi duhet ta marrë fëmiun edhe certifikatën e lindjes së tij me vete për regjistrimin e tij në shkollë. Mësimi fillon përafërsisht në mesin e muajit shtator, përkatësisht mbas pushimeve verore. Për gjërat të cilat iu nevojiten fëmijëve, prindërit infomohen në mbledhjen e parë pas regjistrimit që do të thotë në muajin Qershor ose Korrik, ndërsa tekstet i kanë në shkollë. Nëse fëmiu nuk i ka akoma 6 vjet para 31 Gushtit e prindi ka dëshirë dhe është i sigurtë se fëmiu i ka aftësitë për të shkuar në shkollë, atë mundë ta bëjë. Ndërsa fëmiu, i cili më 30 Qershor i mbush 6 vjeç, patjetër do të shkojë në shkollë edhe nëse nuk është mjaft i zhvilluar në aspektin; mendor apo fizik. Nëse vërehet fëmiu deri më 30 Nëndor se nuk i plotëson kushtet fizike apo psikike, atë duhet ta kthejmë një vit mbrapa (Një vit më vonë do të shkojë në shkollë). Ky vendim merret nga udhëheqja e shkollës por me informimin dhe pëlqimin e prindit. Ky fëmijë, i cili kthehet mbrapa në parashkollorë, është i liruar nga çdo pagesë, në mënyrë që të jetë më i përgaditur për klasën e parë në shkollë. Koha e ligjëratave Zakonisht ligjëratat mbahen para dite. Në disa shkolla mbahen edhe në mes dite dhe pas dite. Në Bavari sistemi shkollor zvillohet në tri drejtime. Deri në klasën e 4 fillore shkojnë të gjithë fëmijët në Grundschule (cikli i ulët shkollor). Pastaj i ndajnë drejtimet për nxënës: në Hauptschule (prej klasës 5-9, që bëhet përgaditja e profesioneve të ulëta) eventualisht 10 klasë. Gimnasium ( prej kl. 5-13, ku bëhet parapërgaditja për studime) por me rregulla të reja edhe prej kl. 6 mundë të integrohen në gjimnaz. Poashtu Realschule fillon prej (kl. 5 - SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 6

7 10, që bëhet përgaditja e mesme pa u përjashtuar mundësia për të studjuar duke u mbështetur në vazhdim të mëtejme dhe natyrisht që nota e lartë mesatare gjatë këtij shkollimi). ndërsa prej Hauptschule, pas kl. 6 mund ta vazhdojnë Realschulen prej kl nëse e kanë suksesin e mirë. Hauptschule - Cikli i lartë Shkolla fillore (Hauptschulen - 9 vite) i nënshtrohen provimit kualifikues Qualifizierender Hauptschulabschluss ( Quali ), në mënyrë që nëse e jep atë provim ka të drejtë ta vazhdojë klasën e 10-të. Pasi të kryhet klasa e 10-të Mittlere - Reife - Klasse është e kryer shkolla e mesme ( Volksschule është shkollë plotësuese për Grundschule dhe Hauptschule). Gymnasium - Gjimnazi Gjimnazi (Gymnasium) është për drejtime të përgjithshme dhe bëhet një lloj diplome (Abitur). Mundëson regjistrimin në të gjitha drejtimet, në shkolla të larta dhe fakultete (Universitäten). Realschule - Përgaditja e mesme Mbas kryerjes së klasës 4 fillore (Grundschule), në Realschule mundë të regjistrohen nxënësit prej (klasës 5-10). Mbas klasës 6 fëmiu mund të regjistrohet (prej kl. 7-10). Që të dy forma çojnë te kryerja e shkollës së mesme Realschule Mitlere Reife. Pastaj ekziston mundësia për një shkollë profesionale ose 2 vjet Fachoberschule - FOS. Secila nga këto mundëson regjistrimin në Shkollim të lartë - Fachhochschulen ose në shkollë profesionale - ushtrim të profesionit 2 vjeçar (mit Vorstufe 3 Jahre). Pastaj mund ta bëjnë regjistrimin në shkolla profesionale Berufsoberschule - BOS, në fachgebundenen Zugang që do të thotë poashtu arrin të regjistrohet edhe në univesitete (Universitäten). SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 7

8 Ndërrimi apo ndryshimi i shkollimit - Profesionit Në Bavari ka mundësi të ndryshme të shkollimit, gjithashtu në klasët e larta për ndryshime. Poashtu ka rrugë të ndryshme edhe pas përfundimit të një profesioni për të kaluar në tjetrin, dhe për të kryer shkollim tjetër të mesëm Mitlere Reife mbas Hauptschulabschluss oder das Abitur nach der Mittleren Reife. E fundit është poashtu kryerja e një shkolle profesionale Berufsausbildung ose punë profesionale Berufstätigkeit, në këto dy mundësi të drejtimeve të lartëpërmendura Zweiter Bildungsweg. Mësimi plotësues në gjuhën amtare - në gjuhën shqipe Çdo fëmijë shqiptar, sikur se edhe fëmijët e nacionaliteteve tjera kanë mundësi ta mësojnë gjuhën amtare, duke e rregulluar orain mbas dite në bashkëpunim me arsimtarin e lëndës, që informatat mund t i merrni poashtu te ne. Roli i prindërve në shkollë Prindërit mund dhe duhet të janë aktivë në përkushtimin e shkollimit te fëmijët e tyre. Ata duhet të mbajnë kontakte me arsimtarët, në mënyrë që sa më mirë të informohen me ecurinë e fëmiut të tyre në mësime. Ata prindër, të cilët mbajnë kontakte me arsimtarë dhe pedagogë, që informohen dhe këshillohen mirë, fëmijët e tyre arrijnë suksese dhe mundësi më të mira për shkollim dhe profesione më të mira dhe më të kërkuara për tregun e punës në këtë shtet, pra në Gjermani. SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 8

9 Æ Æ Æ Hochschulreife Gymnasium Mittlere Reife Realschule Grundschule Hauptschule Kindergarten Hauptschulabschluss Förderschule Æ Fëmijët, të cilët posa kanë ardhur në Gjermani, që s i kanë filluar mësimet Fëmijët, të cilët vijnë në një moshë të lartë, që nuk e njohin mirë gjuhën gjermane, i çojnë në shkolla të veçanta, që do të thotë për dy-tri vite më poshtë i çojnë. Gjatë kësaj periudhe, ata i dërgojnë në kursin intenziv të gjuhës gjermane, i cili zgjatë rreth 10 javë. Në mënyrë që sa më shpejt të arrijnë mundësinë për ta bërë kapërcimin e klasëve, e të shkojnë me moshatarët e tyre në shkollë. Zakonisht këta fëmijë duhet të shkojnë dy vjet në shkollë të jashtëzakonshme. Gjatë kësaj periudhe dyvjeçare, fëmiu duhet ta dëgjojë mbas dite gjuhën gjermane, në mënyrë që sa më i përgaditur të jetë për shkollë të rregullt. Fëmiu, i cili nuk është në gjendje ta përfundojë këtë shkollim me sukses, është e arsyeshme SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 9

10 që ta përfundojë shkollën fillore Hauptschulabschluss. Pasi të përfundohet kjo shkollë, ata mund të regjistrohen në një degë të orientuar (degë profesionale). Për ndryshe keni mundësi të telefononi në këtë nr. telefoni: , Landwehrstr. 46. Fëmijët, që vijnë para moshës 15 vjeçare, duhet të shkojnë poashtu në të njejtën shkollë. Para së gjithash duhet të shkoni te këshillëtarët internacionalë në (Goethestr. 53, tel ose ) ose te Enti për Shkollim (Tel.: ). Përgjegjës për këtë është Enti për Shkollim (Staatliches Schulamt). Në Gjimnazium ose Realschule ai që don të shkojë duhet da dijë mirë gjuhën gjermane dhe duhet t i ketë notat e mira. Nëse nuk e din gjuhën mirë, duhet të shkojë në shkollë të jashtëzakonshme (Übergangsklasse deri në 15 vjeç), ose ta bëjë një kurs në gjuhës gjermane. Nëse nxënësi është mbi 15 vjeç e i bën para 30 Qershorit 16 vjeç, nuk mund të paraqitet në Hauptschule. Shkollarët - mysafirë Të huajt që vijnë nga vende të ndryshme, e dëshirojnë të shkojnë në Realschule ose Gimnasium, mund t i dëgjojë ligjëratat prej 1/2 deri 1 vit, pastaj t i nënshtrohet provimit pranues. Nëse e kalon provimin nxënësi pranohet, nëse jo duhet të shkojë në një shkollë tjetër; që do të thotë prej Gjimnazit në Realschule, prej Realschule në Hauptschule. Kufiri i moshës për shkollimin fillor e të mesëm Për regjistrim në klasën e 7 në Realschule, nuk mund të jetë nxënësi mbi 15 vjetë. Ndërsa në Gjimnaz, për t u regjistruar në klasën e 5, nuk SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 10

11 duhe të jetë akoma 12 vjeç. Drejtori nëse është tolerant, ka mundësi ta lejojë nxënësin për 6 muaj më të vjetër. Nëse nxënësi nuk e zotëron mirë gjuhën gjermane, nuk i lejohet regjistrimi në këto dy drejtime, për arsye se më vonë do të ketë schumë probleme. Regullat për gjuhët e huaja Në atë Gjimnaz, ku mësohen 2-3 gjuhë të huaja, prej klasës 8-të mund një gjuhë ta menjanojë dhe ta mësojë gjuhën amtare. Gjuha amtare nuk mbahet në shkollë, dhe dy herë në vit mbahen provime. Poashtu kjo vlenë edhe për gjuhën angleze, përveç kësaj gjuha angleze dëgjohet gjatë gjithë vitit në shkollë. Ofertat për regjistrim Ofertat për ata fëmijë, që janë më të vjetër se 15 vjeç, i bën shkolla Volkshochschule në programin për punëtorë të ardhur nga vende të ndryshme, për të rinjë dhe familje; (Landwehrstr. 46, tel ). Njohja e diplomave, që vijnë nga vende të huaja Ata, të cilët e kanë kryer shkollën deri në 9 klasë, i njihet si shkollë fillore (cikli i lartë) Hauptschulabschluss. Ndërsa ata që e kryejnë klasën e 10, shkollimi i njihet si Realschule (nëse e ka dëgjuar një gjuhë të huaj; më së miri gjuhën angleze) tani i njihet diploma e shkollës së mesme. Njohja e diplomave bëhet në entin për njohjen e diplomave, rruga Pündterplatz 5, München, Tel. 089/ Aty poashtu jepet e drejta për studime në universitetet gjermane, në kuadër të saj bëhet edhe një parapërgaditje për studime, që periudha kohore zgjatë një vit. Quelle / Literatur Schule und Bildung International, Schulreferat München, Stand November 2000 SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 11

12 Ku mund të këshilloheni? Lidhur me - Edukim - Zhvillimin e fëmijëve - Konfliktet familjare - Problemet e ndarjes së bashkshortëve - Vështirësitë në shkollë HAIDHAUSEN Verein-Schule-Beruf e.v./dpwv Hochstr. 31, München Tel.: ZENTRUM BOGENHAUSEN Landeshauptstadt München Caritasverband/Nebenstelle Sozialreferat/Stadtjugendamt Cosimastr. 123, München Reisingerstr. 10, München Tel.: Tel.: ALTPERLACH - NEUPERLACH - Evang. Beratungszentrum TRUDERING München e.v./diakonie Ökumenische Beratungsstelle Landwehrstr. 15 Rgb, Mün. Caritas/Evang. Beratungszentrum Tel.: Caritasverband Lüderstr. 10, München Herzogspitalstr.7, München Tel.: Tel.: RAMERSDORF - RIEM - KIRCHTRUDERING - BERG-AM-LAIM AWO Landesverband Bayern Psychologischer Dienst für SOS Beratungs- und Familienzentrum MigrantInnen Goethestr. 53, München SOS Kinderdorf e.v. / DPWV Tel: St.-Michael-Str. 7, Mün. Tel.: LEHEL UNTERGIESING - HARLACHING Kath. Jugendfürsorge Unsöldstr. 15, München Stadtjugendamt/Nebenstelle Tel.: Oberbiberger Str. 45, Mün. Te.: PASING - OBERMENZING - ALLACH - UNTERMENZING FORSTENRIED - FÜRSTENRIED - SOLLN Stadtjugendamt/Nebenstelle Hillernstr. 1, München Caritas/Nebenstelle Tel.: Königwieserstr. 12, Mün. Tel.: LAIM - HADERN (NEU-)AUBING - Stadtjugendamt/Nebenstelle LANGWIED - LOCHHAUSEN Rushaimerstr. 2, München Tel.: Pro Familia/DPWV Bodenseestr. 226, Mün. NEUHAUSEN - Tel.: NYMPHENBURG - MOOSACH MILBERTSHOFEN Stadtjugendamt/Nebenstelle Dantestr. 27, München AWO KV München-Stadt / Verein Tel.: Stadtteilarbeit Milbertshofen Georgenschwaigstr. 27, Mün. HASENBERGL - FELDMOCHING Tel.: Stadtjugendamt/Nebenstelle Wintersteinstr. 12, Mün. Schul- und Tel.: Sozialer Beratungsdienst Bildungsberatung Hasenbergl e.v. Diakonie International Riemerschmidstr. 16, Mün. Tel.: Goethestr. 53 SCHWABING - FREIMANN München Stadtjugendamt/Nebenstelle Haimhauser Str. 13, Mün. Tel.: Tel.: SISTEMI PARASHKOLLOR DHE SHKOLLOR NË BAVARI 12