Vektoralgebra. André Röthlisberger, Nuria Rothfuchs, Andrej Metlar, Patrick Reinhard D-MATL SS

Ähnliche Dokumente
Die Addition von Vektoren gilt das Kommutativgesetz und das Distributivgesetz: a 0 a und 0 0

3.1 Definition, Einheitsvektoren, Komponenten, Rechenregeln, Vektorraum

1.Zum Vektor soll ein Vielfaches des Vektors addiert werden, so daß die Summe von und auf dem Vektor senkrecht steht.

d Beweis. Knoten 1 den Grad k hat.

Chemische Bindung - Grundprinzipien der Valenztheorie

Plus ZUCHT UND LEISTUNG. So schön unser Land, so nett die Menschen, so hochwertig unser Futter. INFORMATIONEN FÜR DEN ZÜCHTER

Ohnezahn. Ohnezahn. 2016, bubble Kostenlos zu finden auf Diese Vorlage ist nur für private, nicht kommerzielle Zwecke freigegeben

Inhalt. Beschreibung von DNA- Sequenzen als Markov-Ketten. DNA-Sequenz. Markov-Ketten. X: Stochastische Sequenz. P(X): Wahrscheinlichkeit der Sequenz

Fakultät 08 Fahrzeugsysteme und Produktion. Dipl. Phys. Ait Tahar. 1. Einführung

Motivation: Kartesische Koordinaten legen eindeutig einen Punkt im R 3 fest:

16. Minimale Spannbäume

Erläuterungen zu Leitlinien zum Umgang mit Markt- und Gegenparteirisikopositionen in der Standardformel

2D-NMR-Spektroskopie

Ohne Sparkasse fehlt was: * Ihr Immobilienpartner. Für Käufer.

seien die altten kartesischen Koordinaten und ( u, u u ) T

Aktion Herbst. September Oktober November

Ausgewählte Beispiele zu BIST

4. Rechnen Sie mit Taschenrechner. (Runden Sie auf zwei Stellen nach dem Komma!)

Basiswissen > Geometrie im Raum > Trigonometrie in Körpern > Streckenzug

Moderne Mietwohnungen Zentral leben im Gallusviertel Frankfurt am Main

Einführungsmöglichkeiten des Skalarprodukts. r r

Mathematik für Wirtschaftswissenschaftler im WS 12/13 Lösungen zu den Übungsaufgaben Blatt 8

Vektorrechnung. In der Physik unterscheiden wir grundsätzlich zwei verschiedene Typen physikalischer Einheiten: Skalare und Vektoren.

Das Röthenbacher Saure-Zipfel-Flatrate-Turnier

Tag der letzten Fachprüfung des Rigorosums: 15. Dezember Univ.-Prof. Dr. Peter Kleinschmidt

Memory. Das Spiel. Meine Hilfe kommt von dem HERRN, der Himmel und Erde gemacht hat.

SS 2017 Torsten Schreiber

Lineare Gleichungssysteme und ihre Lösung

Prof. Dr. Wolfgang Konen Mathematik 1, WS

Notenblätter. Christof Fankhauser Hofmattstrasse 41a 4950 Huttwil 062 /

Übungsblatt 1. Vorlesung Theoretische Grundlagen der Informatik im WS 16/17

Vorlesung: Grundlagen und Prozesse der Verfahrenstechnik Seminar: Elektrochemische Doppelschichten

Das Ziel ist das Ziel

Lösen einer Gleichung 3. Grades

Die sieben Worte Jesu Christi am Kreuz Heinrich Schütz ( )

Schumann-Resonanzen Näherungslösung mit sin-/cos-funktionen

R. Brinkmann Seite

Zeitverhalten eines Hochpass-Messgliedes

Wärmedurchgang durch Rohrwände

Uneigentliche Riemann-Integrale

10 1 Grundlagen der Schulgeometrie. 1.3 Das Dreieck

Wir feiern 25jähriges Jubiläum feiern Sie mit!

Checkliste Wärmebrücken

Abb. 1: Linien- und Flächenschwerpunkt kreisförmig berandeter Gebiete.

Präsenz-Aufgaben = i. (a) i 15 = i 14 i = (i 2 ) 7 i = ( 1) 7 i = i i 15 = 0 + ( 1)i, i (i i) = i 1 = i i 15 = 0 + 1i,

Steirische. Sackrutschen. Sackrutsch. Die. jeder kennt! WICHTIG WICHTIG : : Sägespänen, Sägespänen, Place nd Place

Um- und Inkugelradien am allgemeinen Tetraeder

Chromosomen die Heimat der Erbanlagen

Lektion 11 Test. 2 Modalverben: Präsens oder Präteritum? Was ist richtig? Kreuzen Sie an.

Aufgaben zu Kapitel 7

Eine vektorielle Darstellung des Einflusses von Ziel- und Kippachsenfehler auf die Winkelmessung

Informationsmaterial. Wir freuen uns über Ihr Interesse am Seminar für Suchmaschinenenmarketing.

1. Übung zu Computergraphik 3 Geometrie

M U S T E R S E I T E N

a) Wie können die Fließeigenschaften kohäsiver Schüttgüter gemessen werden?

Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung. Bekanntmachung der Regeln für Energieverbrauchskennwerte im Wohngebäudebestand

Der Vektor lebt unabhängig vom Koordinatensystem: Bei einer Drehung des Koordinatensystems ändern zwar die Komponenten, der Vektor v aber bleibt.

Franziskusmesse. 1. Von Gott gerufen. Eingangslied. Text: Raymund Weber Musik: Klaus Wallrath 2012/13. q. = 72

Richtlinien für die Ausbildung zum Video School Trainer und zur Video School Trainerin

1. Ableitung von Funktionen mit einer Veränderlichen

Cylon BACnet Router. Datenblatt

Aufgaben zur Analytischen Mechanik SS 2013 Blatt 10 - Lösungen. Aufgabe 1 Wiederholung Eigenwerte und Eigenvektoren (15 Punkte)

Herr laß deinen Segen fließen

Brüche gleichnamig machen

(a) Entscheide, ob aus der angegebenen Stellung Spieler A gewinnen kann. (Der Index gibt jeweils die Zugnummer an.)

a b = a b a b = 0 a b

Serie 13 Lösungsvorschläge

Schleswig-Holstein 2009 Leistungskurs Mathematik Thema: Analysis. ( x) . (14 P) g mit ( ) Berechnen Sie die Schnittpunkte der Graphen von f a und

Vorschlag (Endstand) für Normentext zur Berechnung der Lüftungswärmeverluste in EN (deutsch)

Satz 6.5 (Mittelwertsatz der Integralrechnung) Sei f : [a, b] R stetig. Dann gibt es ein ξ [a, b], so dass. b a. f dx = (b a)f(ξ) f dx (b a)m.

1.2. Orthogonale Basen und Schmistsche Orthogonalisierungsverfahren.

Wärmeübertragung. Grundsätzlich sind drei verschiedene Möglichkeiten der Wärmeübertragung möglich: Wärmeleitung, Konvektion und Strahlung:

Doku Schweiz AG. Über uns WER IST DOKU SCHWEIZ AG?

Crash-Course Physik Vorlesung 1

9 Längen- Flächen- und Volumenmessung

Ohne Sparkasse fehlt was: * Ihr Immobilienpartner. Für Verkäufer.

Respekt, ihr Immobilien-Modernisierer, Standort-Expandierer und Nachhaltigkeits-Investierer.

Wie in der letzten Vorlesung besprochen, ergibt die Differenz zwischen den Standardbildungsenthalpien

Musterlösung zur Probeklausur zur Geometrie

Stephan Brumme, SST, 2.FS, Matrikelnr konvergiert und der Grenzwert 1 ist, d.h. es gilt: 1. k 1

NAME: VICKI ZODIAC: VIRGINIA. Schäle die Banane und schneide sie in Scheiben.

1.1 Grundbegriffe und Grundgesetze 29

2. Dynamische Lichtstreuung (DLS)

1 Integration im R Das Volumen im R 3

Mathematik für Studierende der Biologie und des Lehramtes Chemie

Digitaltechnik. TI-Tutorium. 17. Januar Tutorium von K. Renner für die Vorlesung Digitaltechnik und Entwurfsverfahren am KIT

Vernetztes Laden eine Herausforderung

Schaltungstechnik 1 Erstelldatum: 12. Februar Eigenschaften. Umpolung. Widerstände. Leitwerte R 1.

2 0. t ld D h t ff nb r d rb t n r d t d t ff n t n n t, n l r B ld d r V rh ltn z b n, d r n n r r n V rbr t n n r hr h r d n V r h t r l n f rn h lt

29 Uneigentliche Riemann-Integrale

5.1 Charakterisierung relativ kompakter und kompakter

Lineare Abbildung des Einheitskreises

Wie schön leuchtet der Morgenstern Johann Kuhnau ( ) 1.

Beispielfragen QM9(3) Systemauditor nach ISO 9001 (1 st,2 nd party)

Algorithmen zur Visualisierung von Graphen Übung 4: Lagenlayouts

Vektoren. Definition. Der Betrag eines Vektors. Spezielle Vektoren

Lineare DGL zweiter Ordnung

Herleitung und Umstellung der allgemeinen Zinseszinsformel

Lineare Gleichungssysteme mit 3 und mehr Variablen

Gabelstapler III. Modul: Arbeits- bzw. Personenkörbe

Transkript:

Vktol ndé Röthls, Nu Rothfuhs, ndj Mtl, Ptk Rnhd D-MTL SS-07 0.05.07. D ffn Vktoum und d Eukldsh Vktoum, Bss, Sklpodukt. Ws st n Vkto? Zln zw. Spltnmtzn wdn unt ndm ls Zln zw. Spltnvkton zhnt. Ds Vkton snd nht dsl t Vkton, w d llmn knntn Vkton. Es hndlt sh h um ffn Vkton. En nd Kto von Vkton snd d Eukldshn Vkton. Won stht d Untshd? Um ds F zu ntwotn, thtn w nohmls kuz d Enshftn ns Vktoums (VR). Zu Ennun: D Elmnt ns Vktoums hssn Vkton. Gn sn zw Vkton und, dnn wd d Vkto Vkton mäss ldun dfnt: ls Summ d ds dn. : Summ d Vkton B B O. : Sklpodukt Ds Wtn st n nm Vktoum d skl Multplkton dfnt. Ds Podukt ds Vktos -fh Län von stzt. Shlsslh knn noh n wt Opton uf nm Vktoum dfnt wdn, ds Sklpodukt. W sn Nm st, hndlt s sh nht um nn Vkto, sondn st s n Skl. Sn Göss st w n ldun dstllt: Län ds Vktos ml Län d Pojkton ds Vkto uf o- d: os( ) (.)

Somt ltn folnd Rhnln fü nn VR: () Summ ) (Kommuttvstz) ) ( ) ( ) (ssoztvstz) ) Es t nn Nullvkto 0, so dss: 0 d) Zu jdm Vkto t s n Vkto, so dss: ( ) 0 () Podukt ns Vktos mt nm Skl ) ) α ( β) ( α) β αβ (ssoztvstz) ) ( α β ) α β (Dstutvstz fü d skl ddton) d) ( ) α α α (Dstutvstz fü d Vktoddton) () Sklpodukt: ) (Kommuttvstz) ) ( α ) ( α) α( ) (ssoztvstz fü d Multplkton mt nm Skl) ) ( ) (Dstutvstz) d) Wnn 0 fü l 0 und 0 dnn lt fü dn Wnkl zwshn und : mäss d Dfnton ds Sklpodukts (.). Efülln d Elmnt n Mn V ll Rhnln () (), dnn hssn d Elmnt Eukldsh Vkton od nfh Vkton. Ds snd d llmn knntn Vkton. D Mn V st dnn n Eukldsh Vktoum (z.b.: R ). Snd d Rhnln fü ds Sklpodukt nht klät, so hssn d Elmnt ffn Vkton und d Mn V st dnn n ffn Vktoum. Dmnh snd d Vkton d lmntn Vktohnun Eukldsh Vkton. D Zln zw. Spltnmtzn snd jdoh ffn Vkton, d ds Kommuttvstz fü ds Sklpodukt nht usdüklh dfnt st.. D Bss und Dmnson En Vktoum st n-dmnsonl, wnn s n ln unhän Vkton v, v,..., vn t und jd (n)t Vkto ln hän st. D n ln unhänn Vkton hssn Bss, d duh Lnkomnton ll ndn Vkton v ds Vktoums konstut wdn könnn. Es ln lln Vkton ds Vktoums dsln Bssvkton zu Gund und wdn h mt,,..., n zhnt. Sthn ds Bssvkton ll snkht ufnnd, sph st ds Sklpodukt zwshn j zw Bssvkton lh 0, so hssn d Bssvkton othoonl. D Bss hsst dnn: othoonl Bss. Hn ll Bssvkton zudm noh d Län, so hssn s othonoml. D Bss m Eukldshn Rum R st othonoml. länst nht ll Bssvkton snd othoonl od othonoml. Ds Umstnd wd n Kptl nu klät.

. Komponntn ns Vktos und ds Sklpodukt Bthtn w nun nohmls ds Sklpodukt tws nu. Gn s n othoonls Koodntnsystm, d.h. n Koodntnsystm, wo d Bssvkton othoonl snd und uf dn Koodntnhsn ln. Zu Enfhht nhmn w wd dn Eukldshn Rum R. Dnn knn jd Vkto n folnd Fom shn wdn: (.) Wl,, othonoml snd, lt: 0 0 ) ( (.) nlo hält mn othonomln Bssvkton: (.4) In Wotn usdükt hssn,, Pojkton ds Vktos uf d Bssvkton zw. uf d Koodntnhsn. Somt snd n nm othoonln Koodntnsystm d Pojktonn von uf d Koodntnhsn, d Komponntn ds Vktos. uf ds Ws lässt sh uh n nd Foml fü ds Sklpodukt nfh hltn. Sn und zw Vkton ds Vktoums V, so st: ( ) ) ( K (.5) Ds Sklpodukt st lso d Summ d Podukt d jwln Pojktonn uf dsl Koodntnhs. llmn fü nn n-dmnsonln Vktoum shn ls: n (.6)

. Ds Vktopodukt und ds Sptpodukt. Ds Vktopodukt Ds Vktopodukt wd uh Kuzpodukt od äusss Podukt nnnt. Dfnton: Ds Vktopodukt zw Vkton st n Vkto, d snkht uf d duh d von dn dn Vkton und ufspnntn En stht. D Län dss Vktos ntspht dm Flähnnhlt ds Plllomms mt Stn und. D Foml dzu lutt: sn ( θ ) (.) D lnk St ds Foml ntspht lso p Dfnton dm Flähnnhlt ds Plllomms. W knn nun klät wdn, dss d ht St nflls dnsln Flähnnhlt sht? Dzu thtn w d ldun 4.. : Vktopodukt D Fläh ns Plllomms knn knntws mt d Foml h hnt wdn, wo d Gundst und h d Höh m htn Wnkl zu st. In unsm Fll ntspht d Gundst dm Vkto und d Höh h. h knn nun duh d θ dn Vkton und und dn Wnkl θ usdükt wdn.. 4: : Bhnun ds Flähnnhlts ds Plllomms sn h ( θ ) h sn( θ ) D Flähnnhlt st lso: h sn( θ ) Ds stmmt mt d on Foml (.) ün. h Im ukldshn Rum lt folnd Foml fü ds Kuzpodukt:

Rhnln: ) 0 Ds Vktopodukt ns Vktos mt sh slst t dn Nullvkto. Dss Gstz st lht zu vsthn, d ds Plllomm zu n Ln wd und dh dn Flähnnhlt Null stzt. ), und ldn n ds Rhnfol n Rhtssystm (Rht-Hnd-Rl). Vtusht mn nun und, so zt d Vkto n d ntnstzt Rhtun. ufund ds Enshft wd ds Vktopodukt uh ntsymmtsh nnnt. ) λ ( ) ( λ ) ( λ ) En Skl knn us dm Vktopodukt huszon wdn. 4) ( ) ( ) Ds Dstutvstz lt uh fü ds Vktopodukt. 5) 0 0 0, flls plll zu lt.. Ds Sptpodukt Ds Sptpodukt vknüpft d Vkton mtnnd. Es hndlt sh um n Komnton von Kuz- und Sklpodukt und wd uh mshts Podukt nnnt. Dfnton: Ds Sptpodukt d Vkton,, st n Skl, dssn Bt mt dm Rumnhlt V ds Spts, wlh von dn d Vkton,, ufspnnt wd, ünstmmt. Ds Sptpodukt ( ) st dntsh zu Dtmnnt d Mtx, d d Vkton,, ls Zlnvkton stzt. v ( ) dt. 5: Sptpodukt

Rhnln: ) ( ) ( ) ( ) v D Vkton könnn zyklsh vtusht wdn. Wdn d Vkton zyklsh vtusht, ändt sh ds Vozhn. ( ) ( ) ) ( ) 0, flls d Vkton,, n ds Rhnfol n Rhtssystm ldn. Gomtsh thtt ldn d d Vkton nn sptzn Wnkl. ( ) 0, flls d Vkton,, n ds Rhnfol n Lnkssystm ldn. Gomtsh thtt ldn d d Vkton nn stumpfn Wnkl. ( ) 0, flls d Vkton,, ln hän snd. ) ( ) ( ) ( ) λ λ λ En Skl knn us dm Sptpodukt huszon wdn. 4) ( ) ( ) ( ) ( ) d d Es lt n t ds Dstutvstzs.

. Kovnt und Kontvnt Bss Es sn, und n Bss m Eukldshn Rum. Nun wd n zwt Bss, und konstut. D Gundvkton d Bsn snd duh folnd Bzhun mtnnd vknüpft: j δ (.) fü j -Dlt st: δj 0 fü j D Vknüpfun usfühlh shn t: 0 0 0 0 0 0 j Glt zwshn zw Bsn ds Bzhun wd d kovnt Bss und d kontvnt Bss nnnt. D kovntn Mtxkoffzntn snd n duh: j j (.) D kontvntn Mtxkoffzntn snd n duh: j j (.) Zl st s nun d kontvnt Bss duh d kovnt uszudükn. Ds shht duh folndn nstz: j j (.4) j D nun Zhln snd unknnt und wdn mt Hlf von (.) hnt. Es wd uf dn k Stn skl mt multplzt. us (.) und (.) t sh dnn: j k j k (.5) jk j δ (.6) j D ufund ds Konk-Dlts nu dnn dn Fkto vofndt wnn k st, lässt sh d Glhun w folt vnfhn: j jk δ (.7) Stzt mn ds wdum n (.6) n so hält mn: jk jk (.8) Wd (.7) n (.4) nstzt so wd d kontvnt Bss duh d kovnt Bss usdükt: j j (.9) nlo lt fü d kovnt Bss: j j (.0) Nun lt s noh j Somt lässt sh d Mtx ( ) j j zu stmmn. Wo lt, dss d Mtx ( ) j st. d Invs d Mtx ( ) und dduh lässt sh d kontvnt Bss nh (.9) fndn. Im ddmnsonln Fll lässt sh d kontvnt Bss shnll fndn. Nh (.) stht d Vkto snkht uf und. lso ht d Rhtun vom Vktopodukt von. Dshl wd folnd nstz mht:

Wt lt nh (.): α (.) ( ) α ( ) α (.) D ( ) us (.) und (.) t sh: α (.). Kovnt und kontvnt Komponntn ns Vktos Zl st s nn Vkto n d kovntn ls uh n d kontvntn Bss dzustlln. In d kovntn Bss sht mn: Und n d kontvntn Bss Um nun d hänkt von j und hält: sht mn: und Entsphnd t d skl Multplkton mt (.4) (.5) vonnnd huszufndn, multplzt mn skl mt j j (.6) j : j j (.7) Wd nun d Bzhun (.6) und (.7) fü d Komponntn mt dn Bzhunn (.9) und (.0) fü d Gundvkton, so stllt mn fst, dss j dn kovntn und d dn kontvntn Gundvkton ntsphn. D Komponntn wdn w folt nnnt: j d kovntn Komponntn ds Vktos d kontvntn Komponntn ds Vktos

4. D omtsh Bdutun d ko und kontvntn Bss 4. Kovnt und Kontvnt Bss Gn s n d En d kovnt Bss os(,. 6: Ko und kontvnt Bss Nh d Dfnton stht snkht uf und snkht uf. Mn wss uh, dss os(, ) os 45 ) os 45 lso j Es t uh n zwt Ws, d kontvnt Bss zu fndn, mt d Mtx. Ds Mtx st d Invs d Mtx j j j W fndn j. D Invs Mtx st dnn. us d Glhun j j hält mn: Od mt und usdükt,

ws ünstmmt, mt ws w füh hltn httn. 4. Kovnt und kontvnt Komponntn ns Vktos. H st n Bspl fü d kovntn und kontvntn Komponntn ns Vktos n d En mt d Bss,.. 7: Kontvnt Komponntn ns Vktos und snd d kontvntn Komponntn ds Vktos n d Bss, (. 7).. 8: Ko und kontvnt Komponntn ns Vktos D kontvnt Bss st h n Gün dstllt (. 8). Enshft ds Sklpodukt). D Wnkl zwshn und os(, ) > stht snkht zu (d 0, st kln ls 90 Gd, dh 0. Wl d Nomn d Vkton postv snd, muss d Wt ds Kosnus postv sn, ws nu lt, wnn d Wnkl zwshn dn Vkton kln lh 90 Gd st. Dsln Bmkunn ltn fü.

Es t zw vshdn Mthodn, d Komponntn ns Vktos zu fndn. D kovntn Komponntn könnn us dn Komponntn und ntn dn Rhtunn d kontvntn Bss fundn wdn, od us dn Pojkton und von dn Vkto uf d kov- nt Bss. Ds zwt Bzhun knn w folt fundn wdn. D, lt uh: os(, ) Umfomt t s: os(, ). In d ldun sht mn dnn, dss os(, ) d Pojkton von uf d kovnt Bss st. Dsl Ülun lt fü d kontvntn Komponntn. Bloph Bosnko, Tpov Vto nd Tnso nlyss Klnnl Tnsohnun fü Innu