News SCIENCE-CLUB.LU fir Jonker vun 11 bis 18 Joer. Januar-Abrëll kënnt 5 x am Joer eraus

Transkript

1 SCIENCE-CLUB.LU News fir Jonker vun 11 bis 18 kënnt 5 x am eraus Januar-Abrëll 2015 Le programme d'activités en français se trouve sur notre site internet Foto: JMG Pixelio

2 Info: Interview mam Marc Engel Säit 6-9 Quiz + Opléisung leschte Quiz Säit Aktivitéiten Säit Eis allgemeng Konditiounen hu geännert Säit 42 Umeldungsziedel Säit 43 2 Foto: JMG Pixelio

3 3

4 Science live iwwert d'ganzt! Bass du u Wëssen schaft an Technik intresséiert?.. - Hues du iwwer 11? Wëlls du nei Leit kenne léieren, déi déi selwecht Intressen hu wéi s du? Wa jo, da kuck der den neie Programm vum Science Club genee un. De Science Club bitt dir vill flott Akti vi téi ten, wéi zum Beispill verschidden technesch a wëssen schaftlech Workshopen an Experimenter, intressant wëssenschaftlech Ausstellungen am In- an Ausland, Science Camp,. Wann s du un Aktivitéite wëlls deelhuelen, da mell dech beim Science Club per Post (mam Umellungsziedel op der leschter Säit), per (science-club@mnhn.lu) oder per Internet un. ( Mee denk drun, d Zuel vun deenen, déi kënne matmaachen, ass limitéi ert. Duerfir, wann s du wierklech un enger Aktivitéit intresséiert bass, da mell dech esou fréi wéi méiglech un. 4 Foto: JMG Pixelio

5 Science-Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel.: Rép. - Fax: an Zesummenaarbecht mat der mam "Projet Interactifs Scientifiques" De Science Club ass eng Initiativ vum natur musée Mir soen dem Fonds National de la Recherche merci fir seng finanziell Ënner - stëtzung. 5

6 Interview mit Marc Engel Marc Engel entwickelt Technologie, die Autoreifen sicherer macht. Alles ist heute intelligent selbst Autoreifen: Marc Engel, Ingenieur im Goodyear Innovation Center, erklärt, wie Sensoren Reifen sicherer machen. Herr Engel, die Fragen, die wir uns rund ums Auto stellen, lauten in der Regel: Coupé oder SUV, rot oder blau? Oder: wie 6 Autor: Sven Hauser, Foto Goodyear schnell fährt der Wagen? Warum sollten wir uns auch Fragen zu den Reifen stellen? Weil der Reifen wichtiger ist als die Farbe. Er stellt die Verbindung zwischen Fahrzeug und Straße dar und hat damit allergrößte Bedeutung für die Sicherheit des Wagens. Anders gesagt: Ein Reifen, der in Schuss ist, macht das Auto sicherer. Und wie merkt man, ob der Reifen in Schuss ist? Da gibt es ganz neue Möglichkeiten wie den intelligenten Reifen: Wir haben einen Sensor entwickelt und testen diesen gerade intensiv. Unserer Meinung nach könnte er dazu beitragen, die Sicherheit auf unseren Straßen weiter zu steigern. Und wie genau funktioniert das? Es handelt sich bei dem Sensor um einen Mikrochip, der im Reifen angebracht ist und z.b. Informationen über Reifendruck und -temperatur an das Computersystem des Fahrzeugs sendet. Wenn z.b. der Reifendruck zu niedrig ist, wird der Fahrer über den Bordcomputer gewarnt. Aber auch, wenn kein Notfall vorliegt, gibt der Sensor Informationen weiter: Die helfen dann zum Beispiel, den Bremsweg an die aktuelle Reifentemperatur anzupassen.

7 Es geht also bei alledem vor allem um Sicherheit? In erster Linie ja. Das liegt ja auch auf der Hand. Denn wenn wir uns anschauen, wie viele Fahrzeuge täglich auf unseren Straßen unterwegs sind, dann ist Sicherheit natürlich ein wichtiges Thema. Und das nicht nur bei Autos, sondern auch bei LKW s und erst recht bei Bussen, für die wir auch Reifen herstellen. In einem Bus sitzen vielleicht 80 Menschen, deren Sicherheit mit einem guten Reifen steigt. Aber auch die Umwelt ist ein Thema bei uns. Ein intakter Reifen senkt auch den Spritverbrauch eines Fahrzeugs und hat zudem eine längere Lebensdauer. 7

8 Klingt nach einem spannenden Job. Wo werden denn die neuen Reifen entwickelt? In den USA und eben in Colmar-Berg. Wir sind hier in einem von zwei Goodyear Innovation Centern weltweit, in dem rund 900 Mitarbeiter neue Produkte entwickeln. 8 Welche Berufe sind hier vertreten? Und wie sieht die tägliche Arbeit aus? Die Arbeit ist so vielseitig wie die Berufe. Ehe ein Reifen in Serie geht, müssen zum Beispiel zunächst einmal Materialien entwickelt, verbessert, zusammen geführt und getestet werden. Getestet heißt: zunächst im Labor, und später dann wenn der neue Reifen fahrtüchtig ist auf unserer eigenen Teststrecke hier in Colmar-Berg. An solchen neuen Produkten arbeiten viele Experten mit: Chemiker, Informatiker, Techniker, um nur einige zu nennen. Ich selbst bin z.b. Ingenieur in Elektrotechnik (siehe hierzu Infobox). Und wie kommt ein Elektrotechnik-Ingenieur zu Autoreifen? Das liegt eng beieinander. Der intelligente Reifen beispielsweise baut ja auf einem Sensor und damit auf Elektrotechnik auf. Marc Engel: Ingenieur aus Leidenschaft Schon während des Studiums in Karlsruhe kam in Marc Engel die Idee auf, seine beiden Leidenschaften Elektrotechnik und Autos miteinander zu verbinden. Auch deshalb konzentrierte er sich auf das Thema Sensorik und arbeitete dann nach

9 Sie sind nicht nur Ingenieur, sondern auch Luxemburger. Fühlen Sie sich als Exot? Als Exot nicht, aber es stimmt: Die Kombination ist eher ungewöhnlich, zumal in der Privatwirtschaft. Es kam mir aber auch nie in den Sinn, etwas anderes zu machen. Bei mir war schon als Jugendlicher eine Begeisterung für Naturwissenschaften und Technik da, und seine Begeisterung sollte man ausleben. Ich hoffe und glaube, dass künftig mehr junge Leute diesen Weg gehen und etwas ausprobieren, das sich stets entwickelt anstatt nur auf Sicherheit zu setzen. Außerdem werden Luxemburger Ingenieure, die Fachkompetenz mit Sprachkenntnissen verbinden, nicht nur bei Goodyear händeringend gesucht. Ihnen scheint ihr Beruf wirklich Spaß zu machen... Absolut, und das ist es was zählt. Die Vielseitigkeit des Jobs sorgt dafür, dass keine Langeweile aufkommt. Kein Tag ist wie der andere, und diese Abwechslung macht Spaß. Weitere Interviews findest du auf: Erlangung seines Diploms bei einem Hersteller von Fahrzeugsensoren. Seit 13 Jahren arbeitet der 39jährige bei Goodyear wo auch andere Talente jenseits des Ingenieurswissens gefragt sind, so Marc Engel: Wir entwickeln nicht nur Produkte, sondern auch Geschäftsmodelle: Früher wurden z.b. LKW-Reifen nur verkauft, heute stellen wir sie Kunden auch zum Kilometer-Preis leihweise zur Verfügung. Da wird dann aus dem Ingenieur ein Marketing-Experte. 9

10 Es gibt weltweit 2 Goodyear Innovationszentren. Wie viele Leute arbeiten in diese Zentren? A. 150 Leute B. 300 Leute C. 900 Leute D Leute Schreibe deine Antwort auf die Anmeldung und sende sie uns per Post, oder online auf Die Gewinner werden ausgelöst und im nächsten Science News bekannt gegeben. Zu gewinnen gibt es diesmal 1 USB Solarzelle und 2 Mister Science Tassen die vom FNR gesponsort sind. 10

11 Im letzten Science Quiz hatten wir gefragt, wie der offizielle Namen vom LCSB Schülerlabor ist. Die richtige Antwort war: Science Teens Lab Aus den richtigen Antworten haben wir 3 Gewinner ausgelost: 1 Preis: Schroeder Daniel (15 Jahre) USB Mikroskop 2 Preis: Schanen Fabien (13 Jahre) Mister Science Tasse 3 Preis: Mockel Laura (16 Jahre) Mister Science Tasse 11

12 12

13 13

14 14

15 Aktivitéiten: vun 11 bis 13 Säit vun 13 bis 15 Säit vu 15 bis 18 Säit vu 16 bis 18 Säit 41 15

16 vun D'Uergel kanns du natierlech mat heem huelen Mad Lab: Liicht-Uergel Samschdes, den 10. Januar 2015 A n dësem Atelier kanns du eng 4 LED Liichtuergel zesummeléiden a léiers verschidden elektronesch Baudeeler méi no kennen. 10 Euro 16 Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Michel WILWERT Geograf

17 vun D'Lafschrëft Auer kanns du natierlech mat heem huelen! Mad Lab: Lafschrëft Auer Samschdes, de 24. Januar 2015 A n dësem Atelier kanns du eng Lafschrëft Auer zesummenléiden. Du léiers och verschidden elektronesch Baudeeler méi no kennen an däre Funktiounsprinzip. Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 16:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Michel WILWERT Geograf Euro

18 vun Chimie an der Kichen Samschdes, den 31. Januar 2015 M ir si richteg Wëssenschaftler a maachen Experimenter mat Botzmëttelen a mat allem, wat mir an der Kiche sou fannen. 5 Euro 18 Rendez-vous: um 09:30 Auer (zréck 11:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Maria URSONE Biologin

19 vun Zellfabrik Samschdes, de 7. Februar 2015 D éieren a Planze bestinn aus Zellen. Wat sinn d'ënnerscheeder tëschent enger Déieren- an enger Planzenzell; aus wat fir Deeler besteet eng Zell a wat fir Aufgaben hunn déi eenzel Deeler? Rendez-vous: um 09:30 Auer (zréck 12:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Maria URSONE Biologin Euro

20 vun Molekularkichen - Chimie fir dran ze bäissen Foto: Shutterstock Dënschdes, den 10. Februar 2015 E xtravagant, exotesch Kachrezepter! Formen a Faarwen, déi een net an der Kiche gewinnt ass. Awer alles iessbar! 5 Euro 20 Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: João MARTINS Chemiker

21 vun D'Valentinshäerz kanns du natierlech mat heem huelen. Mad Lab: Valentinshäerz Samschdes, de 14. Februar 2015 A n dësem Atelier kanns du ee Valentinshäerz zesummeléiden a léiers verschidden elektronesch Baudeeler méi no kennen. En ideale Kado fir Vältesdag! Vakanz Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Michel WILWERT Geograf Euro

22 vun Euro 22 Lucy, Turkana Boy & Co Dënschdes, de 17. Februar 2015 M ir ënnersichen d'käpp vum Lucy, Turkana Boy a Loschi fir erauszefanne wéi de Mënsch sech an de leschte 4 Millioune entwéckelt huet. Vakanz Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Claude HEIDT Biolog

23 vun Vakanz Tëntefësch-Chirurg Donneschdes, den 19. Februar 2015 S elwer en Tëntefësch operéieren! Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Claude HEIDT Biolog Euro

24 vun Gold pur Samschdes, den 28. Februar 2015 W at kann een alles mat Gold maachen? Mat der Lupp probéiere mir sou vill wéi méiglech Gold am Sand ze sammelen. 5 Euro 24 Rendez-vous: um 09:30 Auer (zréck 11:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Maria URSONE Biologin

25 vun De Renn Mikro Bug kanns du natierlech mat heem huelen. Mad Lab: Renn Micro Bug Samschdes, den 28. Mäerz 2015 A n dësem Atelier kanns du e Rennkäfer zesummeléiden a léiers verschidden elektronesch Baudeeler méi no kennen. Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Michel WILWERT Geograf Euro

26 vun Faszinant Welt vun de Pilzen am Buedem Dënschdes, den 31. Mäerz 2015 E ntdeck mat eis déi verstoppte Welt vun de Pilzen um an ënnert dem Buedem. Et ass keng Planz, et ass keen Déier. Dat gréisste Liewewiesen op der Welt gehéiert zu de Pilzen. 0 Euro 26 Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 16:30 Auer) zu Steebrécken bei der Schoul Responsabel: Guy MARSON guide 'natur musée'

27 vun Vakanz Äisvull & Co Samschdes, den 11. Abrëll 2015 M ir maachen eng Bestandsopnam vun Äisvull, Waassermärel a Wanterpanewippchen op der Waark. Rendez-vous: um14:00 Auer (zréck 16:00Auer) Ettelbréck beim Kierfecht (49 50' N 6 06' E) Responsabel: Claude HEIDT Biolog Euro

28 vun Mad Lab : Radio GaGa Dënschdes, den 13. Januar 2015 A n dësem Atelier baue mir ee Retro- Radio a léiere wéi de Funktiounsprinzip ass, doniewent gesi mir och wéi eng Antenn fonktionnéiert. 15 Euro 28 Rendez-vous: um 15:00 Auer (zréck 17:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: João MARTINS Chemiker

29 vun Solarzelle-Fuerschung op der Uni Donneschdes, de 5. Februar 2015 S olarzelle wandele Liicht an elektrësche Stroum ëm. Op der Uni gëtt no neie Materialie gefuerscht fir Stroum aus Solarzelle méi bëlleg ze maachen. Hei ginn d'eegeschafte vun dëse Materialien ënnersicht an nei Solarzellen entwéckelt. Komm mat an experimentéier selwer! Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 17:00 Auer) Uni Lëtzebuerg Campus Belval Responsabel: Susanne SIEBENTRITT Physikerin 29 physics.uni.lu/photovoltaics_lpv 0 Euro 29

30 vun Euro 30 Vakanz Foto: Shutterstock Bioseef Donneschdes, den 19. Februar 2015 M aach deng eege parfüméiert Seef, déi s du kanns mat heem huelen. Mir maachen dës Seefen aus Déierefett, verschidden Alkoholen, Basen a Faarfstoffer. Mir benotzen dobäi d'originaalt Rezept vum "Savon de Marseille". Du gëss hei awer och alles iwwert d'chimie vun de Seefe gewuer. Rendez-vous: um 10:00 Auer (zréck 16:00 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: João MARTINS Chemiker

31 vun D'Gespenst kanns du natierlech mat heem huelen. Mad Lab: Ghost - Gespenst Samschdes, den 28. Februar 2015 A n dësem Atelier kanns du e Gespenst, passend fir d'fuesend, zesummeléiden a léiers verschidden elektronesch Baudeeler méi no kennen. Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 16:30 Auer) am 'natur musée' am Gronn Responsabel: Michel WILWERT Geograf Euro 31

32 vun Euro 32 Lux-Land Donneschdes, den 2. Abrëll 2015 M ir bestécken a léide selwer eng Platinn, mat elektronesche Baudeeler (Widderstänn, Liichtdioden, Kondensatoren, Dioden, Festspannungsregler etc.), déi d'lëtzebuerger Land mat senge Kantonen a Flëss duerstellen. Rendez-vous: um 15:00 Auer (zréck 18:00 Auer) am Lycée Technique Arts et Métiers, AtelierC03 Responsabel: Paul KREINS Elektrotechniker

33 vun DELPHI - nei Technologie fir den Auto Donneschdes, den 2. Abrëll 2015 O p der Visit gesäis du de Fuerschungslabo vun Delphi, wou nei Technologie fir d'autosindustrie ëntwéckelt ginn. Du gesäis ënner anerem, wéi d'geräicher am Auto oder d'ofgase vu Motore gemooss kënne ginn. Am Wandtunnel ginn d'autoen op extrem klimatesch Konditioune getest. Rdv: um 09:30 Auer (zréck 11:30 Auer) bei Delphi zu Bascharage oder um 9.00 op der Gare zu Lëtzebuerg Responsabel: CAMILLE FEYDERDelphi Euro 33

34 vun Euro 34 Vakanz Sources Rosport Donneschdes, den 9. Abrëll 2015 M ir ginn déi nei Produktiounsanlag vun de Sources de Rosport kucken. Mir wäerte Rousperter Waasser aus der Quell schmaachen an alles iwwert déi benotzten Technike gewuer ginn, déi bei der Extraktioun a Produktioun vum Mineralwaasser gebraucht ginn. Rdv.: um 13:45 Auer op der Gare oder um 14:30 Auer Sources de Rosport zu Rouspert (zréck 16:30 Auer) Responsabel: Tanja KINNEN Rosport

35 vun Vakanz SuperDrecksKëscht Freides, den 10. Abrëll 2015 M ir ginn de Recyclingcenter vun der Superdreckskëscht besichen, do kréie mir en Abléck an d' Produkter, déi hei zortéiert a recycléiert ginn; dat Ganzt a Form vun enger interaktiver Visite. Duerno gi mir nach d' Lager kucken, wou all déi Aarbechten erleedegt ginn. Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 16:00 Auer) Colmar Parking vis-à-vis GoodYear Responsabel: Patrick DELHALT Biolog Euro 35

36 vu Euro 36 Solarzelle-Fuerschung op der Uni Donneschdes, de 5. Februar 2015 S olarzelle wandele Liicht an elektresche Stroum ëm. Op der Uni gëtt no neie Materialie gefuerscht fir Stroum aus Solarzelle méi bëlleg ze maachen. Hei ginn d'eegeschafte vun dëse Materialien ënnersicht an nei Solarzellen entwéckelt. Komm mat an experimentéier selwer! Rendez-vous: um 14:30 Auer (zréck 17:00 Auer) Uni Lëtzebuerg Campus Belval Responsabel: Susanne SIEBENTRITT Physikerin physics.uni.lu/photovoltaics_lpv

37 vu Kriibsfuerschung am CRP Santé Donneschdes, den 12. Februar 2015 K omm mat an entdeck e Fuerschungslabo vun der Biomedizin! Am CRP Santé gi verschidde Kriibsaarten ënnersicht (Gehirkriibs, Leukemie, Longekriibs asw.). Hei gëtt mat klengen a méi groussen Elementer geschafft (Molekülen, Zellen an Déieren) fir déi Krankheet besser ze verstoen. Rdv: um 14:00 Auer (zréck 16:00 Auer) am CRP Santé beim Centre Hospitalier an der Stad Responsabel: João MARTINS Chemiker Euro

38 vu Euro 38 DELPHI - nei Technologie fir den Auto Donneschdes, den 2. Abrëll 2015 O p der Visit gesäis du de Fuerschungslabo vun Delphi, wou nei Technologie fir d'autosindustrie ëntwéckelt ginn. Du gesäis ënner anerem, wéi d'geräicher am Auto oder d'ofgase vu Motore gemooss kënne ginn. Am Wandtunnel ginn d'autoen op extrem klimatesch Konditioune getest. Rdv: um 09:30 Auer (zréck 11:30 Auer) bei Delphi zu Bascharage oder um 9.00 op der Gare zu Lëtzebuerg Responsabel: CAMILLE FEYDER Delphi

39 vu Vakanz Sources Rosport Donneschdes, den 9. Abrëll 2015 M ir ginn déi nei Produktiounsanlag vun de Sources de Rosport kucken. Mir wäerte Rousperter Waasser aus der Quell schmaachen an alles iwwert déi benotzten Technike gewuer ginn, déi bei der Extraktioun a Produktioun vum Mineralwaasser gebraucht ginn. Rdv.: um 13:45 Auer op der Gare oder um 14:30 Auer Sources de Rosport zu Rouspert (zréck 16:30 Auer) Responsabel: Tanja KINNEN Rosport Euro

40 vu Euro 40 Vakanz SuperDrecksKëscht Freides, den 10. Abrëll 2015 M ir ginn de Recyclingcenter vun der Superdreckskëscht besichen, do kréie mir en Abléck an d' Produkter déi hei zortéiert a recycléiert ginn; dat Ganzt a Form vun enger interaktiver Visite. Duerno gi mir nach d' Lager kucken, wou all déi Aarbechten erleedegt ginn. Rendez-vous: um 14:00 Auer (zréck 16:00 Auer) Colmar Parking vis-à-vis GoodYear Responsabel: Patrick DELHALT Biolog

41 vu Vakanz Science Labo zu Belval Mëttwochs, de 15. Abrëll 2015 M ir maache vill Experimenter am Beräich vun der Molekularbiologie, d.h. mir erfuerschen d'aufgab vun de Proteinen an der Zell, schaffe mam Mikroskop a probéieren mat Computerprogrammer d'gene vum Mënsch ze analyséieren. Rendez-vous: um 08:30 Auer (zréck 16:00 Auer) Uni Lëtzebuerg - Campus Belval Responsabel: Elisabeth John Responsabel vun LCSB 41 wwwde.uni.lu/lcsb 0 Euro

42 OPGEPASST! Eis Allgemeng Konditioune hu geännert!! Déi komplett Allgemeng Konditioune kënnt dir bei eis op der Säit vum Science Club noliesen: Klenge Resumé: Aktivitéiten vum Naturmusée: Aktivitéiten vum Naturmusée, bei deenen de Präis iwwer 15 Euro ass, mussen am viraus iwwerwise ginn. Remboursement bei enger Annulatioun déi duerch eng Iwwerweisung bezuelt ginn ass: 100% rembourséiert wann d'annulatioun méi wéi 2 Schaffdeeg virun der Aktivitéit stattfënnt. 80% rembourséiert wann d'annulatioun manner wéi 2 Schaffdeeg virun der Aktivitéit stattfënnt. Ausnahmen: Et ass kee Remboursement virgesinn bei Auslandsreese mat Iwwernuechtung.

43 vun Numm:... Virnumm:... Adress:... L-... Tel.:...Gebuertsdatum:.../.../ Hei kriss du Informatiounen iwwer d Aktivitéiten: Patrick Delhalt Tel: pdelhalt@mnhn.lu UMELDUNGSZIEDEL Umeldung och per Internet: Umellungsziedel Mat schwaarzem Bic ausfëlle w.e.g. Wann dësen Ziedel ausgefëllt ass, schéck, fax oder mail e w.e.g. un de: Science-Club - 25, rue Münster - L-2160 Lëtzebuerg Tel.: Fax: Mail: science-club@mnhn.lu

44 SEKRETARIAT Hei kriss du Informatiounen iwwer d'aktivitéiten: Science Club 25, rue Münster L-2160 Lëtzebuerg Tel: Rép./Fax: mnhn.lu Dësen News gouf realiséiert an Zesummenaarbecht mat: COORDINATEUR AN USPRIECHPARTNER Musée National d'histoire Naturelle Patrick Delhalt; João Martins Tel: Mat der finanzieller Ënnerstëtzung: Fonds National de la Recherche 6, rue Antoine de Saint-Exupéry L-1017 Lëtzebuerg