E NATIA 9 UNIVERSITY STUDIO PRESS

Transkript

1 E NATIA UNIVERSITY STUDIO PRESS

2 EÈÎfiÓ ÂÍˆÊ ÏÏÔ : ÂÚ ÛÈÌÔ Ù ÚË, ΔÔapple Ô Ì ÙÚÂÈ ÌÔÚÊ (ÙÌ Ì ), Ï È Û ÌÔ Û Ì 46 54, ÈÓ ÎÔı ÎË ÙË ºÈÏÔÛÔÊÈÎ ÔÏ ÙÔ...

3 API TOTE EIO ANE I THMIO E A ONIKH E NATIA E I THMONIKH E ETHPI A TH ºI O OºIKH XO H TEYXO TMHMATO I TOPIA KAI APXAIO O IA UNIVERSITY STUDIO PRESS EÎ fiûâè EappleÈÛÙËÌÔÓÈÎÒÓ BÈ Ï ˆÓ Î È ÂÚÈÔ ÈÎÒÓ E A ONIKH 2005

4 YNTAKTIKH E ITPO H A KMHNH TAYPI OY-ZAºPAKA, Î ıëá ÙÚÈ M APM APA MIT- OYNA, Ó appleïëúòùúè Î ıëá ÙÚÈ E IME EIA KEIMENøN ÃÀ À GR ISSN

5 EPIEXOMENA πøƒ O OYNAPH, NÂÎÚÔÏÔÁ : ÂÒÚÁÈÔ N. ËÌËÙÚÔÎ ÏÏË ( ) 7 ME ETE ƒã πo O IA E ENH MANAKI OY, «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ»: ÃÔÚfi Î È ÌÔ ÛÈÎ Û Ó Ó ÙÙÈÎfi ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊÔ ÛÎ ÊÔ ÛÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ ÙÔ BARBARA SCHMIDT-DOUNAS, Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 35 API TOTE H MENTZO, ZËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 101 I TOPIA TEXNH KøN TANTINO IøANNI H, H appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 159 A KH XAPA AM I H, MÈÎÚ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÛÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Giorgio de Chirico 179

6 6 π π ø π EøP IO OYNAPH, Laudatio G. Koch (Œapple ÈÓÔ Î Ù ÙËÓ ÁfiÚÂ Û ÙÔ Û Âapple ÙÈÌÔ È ÎÙÔÚ ÙÔ ΔÌ Ì ÙÔ πûùôú Î È Ú ÈÔÏÔÁ ÙË ºÈÏÔÛÔÊÈÎ ÔÏ ÙÔ... ÛÙÈ ) 193 GUNTRAM KOCH, Ï ÈÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÌÓËÌ ÙË ÈÏÈÎ ( È ÏÂÍË Ì ÙËÓ Â Î ÈÚ ÙË Ó ÁfiÚÂ Û ÙÔ Û Âapple ÙÈÌÔ È ÎÙÔÚ ÙÔ ΔÌ Ì ÙÔ πûùôú Î È Ú ÈÔÏÔÁ ÙË ºÈÏÔÛÔÊÈÎ ÔÏ ÙÔ... ÛÙÈ ) 201 π ΔOPIKE IATPIBE Ì Ù È ÎÙÔÚÈÎÒÓ È ÙÚÈ ÒÓ applefi ÂÎapplefiÓËÛË ÛÙÔ ΔÌ Ì πûùôú Î È Ú ÈÔÏÔÁ 271

7 πøƒ O OYNAPH NÂÎÚÔÏÔÁ : ÂÒÚÁÈÔ N. ËÌËÙÚÔÎ ÏÏË ( ) ÙÈ 19 ª ÚÙ Ô 2005 appleâ ˆÛ ÛÙÂÚ applefi Âapple appleôóë ÏÏ Â Ù Ò Û ÓÙÔ- ÌË apple ÏË Ì ÙËÓ Âapple Ú ÙË ÓfiÛÔ Ô Á appleëì ÓÔ Î È Ê ÏÔ appleôïïòó Û Ó ÏÊˆÓ Ú ÈÔÏfiÁˆÓ Î È Ú ÈÙÂÎÙfiÓˆÓ ÈÒÚÁÔ ËÌËÙÚÔÎ ÏÏË. ÂÓÓËÌ ÓÔ ÛÙËÓ appleâ Ú ÓıÔ ÙË ÍÔ (1933) ÌÂÁ ψÛÂ Î È ËÛ ÛÙËÓ ı Ó fiappleô ÌÂÙ ÙËÓ appleôêô ÙËÛË ÙÔ applefi ÙÔ ÌÓ ÛÈÔ ÛappleÔ ÛÂ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÛÙÔ ıóèîfi ªÂÙÛfi ÈÔ ÔÏ Ù ÓÂ Ô (1956) ÛÙÔ ÔappleÔ Ô ÈÔÚ ÛÙËΠÂappleÈÌÂÏËÙ. ªÂ appleôùúô- Ê ÛappleÔ ÛÂ Ó Û٠ψÛË ªÓËÌ ˆÓ ÛÙËÓ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÔÏ ÙÔ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ÙË ƒòìë Î È apple Ú ÙÔ appleïˆì ÙÔ ÌÂ È ÎÚÈÛË ÙÔ È - ÎÙˆÚ, ÊËÁËÙ Î È Âapple ÎÔ ÚÔ Î ıëáëù ÙË Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÔÏ ÙÔ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ÍÂ Î Ú ˆ ÁÎÚÈÙÈÎ ªÔÚÊÔÏÔÁ Ú È- ÙÂÎÙÔÓÈÎ Î È Ù ÓË ÛÙËÓ È ÔÏ Î È ÛÙË ÔÏ ÏÒÓ Δ ÓÒÓ. ΔÔ 1995 ÂÍÂÏ ÁË Ó appleïëúˆù Î ıëáëù ÙË μ ÓÙÈÓ Ú ÈÔÏÔÁ ÛÙÔ ΔÌ Ì ºÈÏÔÏÔÁ ÙÔ ËÌÔÎÚÈÙÂ Ô ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô Ú ÎË. ªÂ appleôï ÏÔ Î È Á appleë ÁÈ ÙÔ ÓÂÔÛ ÛÙ ÙÔ ΔÌ Ì Ó ÏˆÛ fiïâ ÙÔ ÙÈ Ó ÌÂÈ ÁÈ ÙË ÛˆÛÙ ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÔ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô ÈÂÙ ÏÂÛÂ Û ÓÂ Ò Ó appleïëúˆù appleúfiâ ÚÔ ÙÔ. ŸÓÂÈÚfi ÙÔ ÌÂÙ Í ÙˆÓ ÏÏˆÓ Ù Ó Ó ÔÚÁ ÓÒÛÂÈ Ì appleïô ÛÈ È ÏÈÔı ÎË ÛÙÔ ÓÂÔÛ ÛÙ ÙÔ ΔÌ Ì. ΔÔ Î Ù ÊÂÚÂ Ó ËÙÒÓÙ applefi π Ú Ì Ù, ÁÓˆÛÙÔ Î È Ê ÏÔ ÏÏ Î È ÁÔÚ ÔÓÙ apple Ï È Î È Ó È Ï. Úˆ ÛÙÈ 33 ÈÏÈ - Â Ï ÌÌ Ù appleâúèï Ì ÓÂ Ô ÏËÌÌ ÙÈÎfi Î Ù ÏÔÁÔ fiù Ó appleô ÒÚËÛ applefi ÙËÓ ÂÓÂÚÁfi appleëúâû. ÛÎ Ë ÙÔ Ù Ó apple ÓÙ ÛÙË Ú ÎË Î È ÛÙÔ ΔÌ Ì ÙÔ appleô Ì ÌÂÁ ÏË apple ÎÚ ÊËÛÂ. ÈÒÚÁÔ ËÌËÙÚÔÎ ÏÏË Ù Ó Â Ú Ì ı ÛÙ ÙÔ Î È appleôï Ì ı ÛÙ ÙÔ ÂappleÈ- Û٠̈Ó. È ÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÓÙÈÓÔÏfiÁÔ Ì appleïô ÛÈÔ Î È appleôï Û È Û ÁÁÚ - 7

8 8 ÈÒÚÁÔ Ô Ó ÚË ÊÈÎfi ÚÁÔ appleô appleôïïô ı Ï Ó. È Ùfi ÙÔ ÙÔ ÚÁÔ, appleô ÂÎÙ ÓÂÙ È Û appleôïïô ÙÔÌ ÏÏ Î Ú ˆ ÛÙÔ ÙÔÌ ÙË Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ, ÙË Ú ÈÔÏÔ- Á, ÙË ÈÛÙÔÚ ÙË Ù ÓË Î È appleô appleâú ÓÂÈ ÙÈ 6000 ÛÂÏ Â Ó ÌÂÛ ÛÙÈ ÔappleÔ Â Î È 18 È Ï, Ë Î ËÌ ıëóòó ÙÔÓ Ù ÌËÛ ÙÔ 2002 Ì ÙÔ ÚÁ Úfi ÌÂÙ ÏÏÈÔ. ÚÂ Ó fiìˆ ÙÔ ÂÈÌÓ ÛÙÔ ÂappleÂÎÙ ÓÂÙ È Î È Û ÏÏÔ ÙÔÌ appleô ÙÔ ıâú appleâ  Ì ÂappleÈÙ. Ù ÚÙÈÛÌ ÓÔ ÚÈÛÙ ÊÈÏÔÏÔÁÈÎ ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ Û Ì ÓÂÛË ÙÈ Ú Â Î ıò Î È ÙÈ ÂÎÎÏËÛÈ ÛÙÈÎ appleëá. ªÂ ÌÂÁ ÏÔ ÏÔ appleëúâùô ÛÂ Î È ÙË Ï ÔÁÚ Ê. ÌÈÏËÙ Î È ÛÎ ÏÔ ÁÏ Ê Úfi ÂÓıÔ Û Â Ì ÙËÓ Â Ú Ì ıâè ÙÔ. ÌÔ Ó Âapple appleù ˆ ÊÔÈÙËÙ fiù Ó ÙÔÓ ÎÔ Û ÛÙ Corsi sull arte Ravennate e bizantina ÛÙË ƒ ÓÓ. ÓÙ appleˆûè ÛÌ ÓÔ applefi ÙÈ ÁÓÒÛÂÈ Î È ÙËÓ ÍÂÎ ı ÚË ÛÎ Ë ÙÔ ÁÈÓ applefi ÙfiÙÂ Ó applefi ÙÔ Ê ÏÔ ÙÔ. ÚÁfiÙÂÚ ÔÈ Û ËÙ ÛÂÈ Ì apple Óˆ Û ÎÔÈÓ ÂappleÈÛÙËÌÔÓÈÎ ı Ì Ù ÁÈÓ Ó appleèô ÛÙÂÓ. ÂÓ ÛÙ Â Ó ËÙ ÂÈ ÙËÓ appleô Ë fi È ÌfiÓÔ ÙË ÈÎ ÌÔ ÏÏ Î È ÏÏˆÓ Û Ó ÏÊˆÓ ÁÈ ı Ì Ù appleô apple ÛÙ  appleˆ Ù ÁÓˆÚ ÌÂ Î Ï ÙÂÚ applefi ÂΠÓÔÓ. ıâïâ Ó ÎÔ ÂÈ ÙËÓ Î ÏfiappleÈÛÙË ÎÚÈÙÈÎ ÁÈ ÙÈ ÂÚÁ Û Â ÙÔ fiûô ÛÙËÚ ÎÈ Ó Ù Ó. ŒÏ Â Ì ÚÔ ÌÂ Ó ÎÔÈÓÒÛÂÈ Û appleôïï Û Ó ÚÈ ÛÙËÓ ÏÏ Î È ÛÙÔ Â͈- ÙÂÚÈÎfi. Úˆ ÛÙ Ì Û π ÓÔ Ú Ô 2004 ÙËÎ Ó ÙËÏ ÊˆÓfi ÙÔ. ªÔ Ó ÁÁÂÈ- Ï Ì ÌÂÁ ÏË Ú ÈÌ ÙËÓ appleúôû ÔÏ ÙÔ applefi ÙËÓ Âapple Ú ÙË Ûı ÓÂÈ. ÙË- Î ÙÔ Û ËÌÔ Ó Ô Ì appleôï applefióô ˆÚ Ó ÙÔ ÙÔ Â Íˆ. ÚÔÛapple ıëû Ó ÙÔÓ ÂÌ ÒÛˆ, fiìˆ Ê ÓÂÙ È appleˆ Î Ù Ï Â ÙË ÔÏÔÁÈÎ ÌÔ Î Ù ÛÙ ÛË Î È ÌÔ ÏÂÁÂ Ó ÌË ÛÙÂÓÔ ˆÚÈ Ì È, ÁÈ Ù Â Â ÙÔ ı ÚÚÔ Î È ÙÔ ÎÔ Ú ÁÈÔ Ó ÙÔ ÍÂappleÂÚ ÛÂÈ. Ô appleú ÁÌ Ù ÛÎÂÊÙfiÙ Ó appleâúèûûfiùâúô ÂΠÓË ÙËÓ ÂappleÔ : ÙËÓ ÔÈÎÔ- Á ÓÂÈ ÙÔ Î È ÙËÓ ÔÏÔÎÏ ÚˆÛË Î È ÂÎÙ appleˆûë ÙÔ ÙÂÏÂ Ù Ô È Ï Ô ÙÔ ÁÈ ÙÔ Ô ÎÔÁ Ô Ó Ô ÛÙËÓ Δ ÓÔ, ı Ó È Ï ÓÔÓÙ ÙË Û ÓÔÌÈ- Ï Ì ÙÔ apple ÓÙËÛ : ÂÈ ÂÒÚÁÈÂ Î Ï ÌÔ Ê ÏÂ, Ô Â ı Ó ÙÔ.

9 ª π À «π π π π π À À»: à ƒ π ª À π ΔΔπ ª ª ƒº Àº Δ ª À π ª πø Δ À... ÙË ÌÈÎÚ ÏÏ ÛËÌ ÓÙÈÎ ÁÈ ÙÔ ÂÎapple È Â ÙÈÎÔ ÙË ÛÙfi Ô Û ÏÏÔÁ appleúˆùôù appleˆó ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ ÙÔ ÚÈÛÙÔÙÂÏÂ Ô ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô È ÙËÓ appleúôı Ì ÙË Ó ÌÔ ÂappleÈÙÚ ÂÈ ÙË ÌÂÏ ÙË Î È ËÌÔÛ Â ÛË ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ Î ıò Î È ÁÈ ÙËÓ appleôï ÚÔÓË Û ÓÂÚÁ Û Ì Â ÚÈÛÙÒ ıâúì ÙËÓ Î ıëá ÙÚÈ. ÙÂÊ - Ó Ô -ΔÈ ÂÚ Ô, È ı ÓÙÚÈ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ. È ÙÈ ÊˆÙÔÁÚ Ê Â ÙˆÓ ÛÎ ÊˆÓ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ Î È ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÔÏ Á ÚÔ ÔÊ ψ È È ÙÂÚ  ÚÈÛÙ Â ÛÙÔÓ ÊˆÙÔÁÚ ÊÔ ª ÓÔ ÙÂÊ Ó Ë ( ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË). apple ÛË ı ψ Ó Â ÚÈÛÙ Ûˆ ÁÈ ÙËÓ appleôûùôï ʈÙÔÁÚ ÊÈÒÓ Î È ÙËÓ ÂÈ ËÌÔÛ Â Û ÙÔ ÙÔ È ı ÓÙ ÙÔ ıóèîô Ú È- ÔÏÔÁÈÎÔ ªÔ ÛÂ Ô Î. ÎÔ ÏÙÛ ( ı Ó ), ÙÔÓ ÂappleÈÌÂÏËÙ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÏ ÈÎ Δ ÓË Î. ÎÔ apple ËÌËÙÚ Ô ( ı Ó ) Î È ÙÔ appleúôûˆappleèîfi ÙË π ã ÊÔÚ ÚÔ ÛÙÔÚÈ- ÎÒÓ Î È Ï ÛÈÎÒÓ Ú ÈÔÙ ÙˆÓ ( Ì ). ΔÔ Î ÌÂÓÔ ÁÚ ÊÙËΠΠ٠ÙËÓ apple Ú ÌÔÓ ÌÔ ÛÙÔ Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi πóûùèùô ÙÔ ÙÔ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ÙÔ Würzburg ÙÔÓ appleú ÏÈÔ ÙÔ ÎÙfi applefi ÙÈ Î ıèâúˆì ÓÂ Û ÓÙÔÌÔÁÚ Ê Â ÙË Archäologische Bibliographie 2000, ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ ÓÙ È Â Ò Î È ÔÈ ÎfiÏÔ ıâ : Delavaud-Roux 1994 M.-H. Delavaud-Roux, Les dances pacifiques en Grèce antique, Aix-en-Provence Frontisi-Ducroux 1991 F. Frontisi-Ducroux, Le Dieu-Masque. Une figure du Dionysos d Athènes, Ú ÛÈ Lonsdale 1993 S. H. Lonsdale, Ritual Play and Greek Religion, μ ÏÙÈÌfiÚË - ÔÓ- ÓÔ Manakidou E. Manakidou, Frauentänze für Dionysos in der attischen spätschwarzfigurigen Vasenmalerei ( applefi Î ÔÛË). Moraw 1998 S. Moraw, Die Mänade in der attischen Vasenmalerei des 6. und 5. Jahrhunderts v. Chr., Mainz ªÔ ÛÒÓ ÒÚ Ó Ú ÎÔ. Ô Ï ÎË-μÔ Ù Ú Ã. Ó Ú. apple ÔappleÔ ÏÔ (ÂappleÈÌ.), ªÔ ÛÒÓ ÒÚ. ªÔ ÛÈÎÔ Î È ÔÚ ÙÈÎÔ applefië- ÔÈ applefi ÙËÓ Ú ÏÏ. Ù ÏÔÁÔ ÎıÂÛË ı Ó , ı Ó

10 12 Ï ÓË ª Ó Î Ô ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ÓÙÈappleÚÔÛˆapple ÔÓÙ È ÚÎÂÙ applefi Ù ÎÂÚ ÌÈÎ ÂÚÁ ÛÙ ÚÈ ÙÔ Ú Ô ÂÏÏËÓÈÎÔ ÎfiÛÌÔ, Ì appleôï appleïëı ÛÙÂÚË ÙËÓ ÔÌ ÙˆÓ ÙÙÈÎÒÓ ÁÁ - ˆÓ. Ó ÌÂÛ ÙÔ, Ó ÙÙÈÎfi ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊÔ ÛÙÂÚÔ Ú Îfi ÛÎ ÊÔ 1 apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ Í ˆÚÈÛÙfi ÂÓ È Ê ÚÔÓ, Î Ú ˆ applefi ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈÎ appleô Ë (ÂÈÎ. 1-2). ÛÎ ÊÔ Û ÌappleÂÚÈÏ ÊıËΠapplefi ÙÔÓ J. D. Beazley ÛÙ Paralipomena ÙÔ Î È appleô fiıëîâ applefi ÙÔÓ ÈÔ ÛÙËÓ appleôï ÚÈıÌË Ì CHC (C ariot Courting Group) 2. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ÌÈ apple Ú ÁˆÁÈÎ ÔÌ ÁÁÂÈÔÁÚ ÊˆÓ ÔÈ ÔappleÔ ÔÈ ÂÈ È- ΠÔÓÙ Ó ÛÙË Ì ÈÎ È ÎfiÛÌËÛË ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊˆÓ ÛÎ ÊˆÓ ÌÂ Ó ÚÎÂÙ Â Ú ÚÂappleÂÚÙfiÚÈÔ, ÏÏ Ì appleâúèôúèûì ÓÂ Û Â È ÛÙÈÎ Ó ÙfiÙËÙ 3. Ú ÛË ÙÔ ÙÔappleÔıÂÙÂ Ù È ÛÙ Ù ÏË ÙÔ 6Ô Î È ÛÙÈ Ô appleúòùâ ÂÎ ÂÙ Â ÙÔ 5Ô È. ( apple.ã.), Û ÌÈ ÂappleÔ appleô Â Â Ë ÂÌÊ ÓÈÛÙÂ Î È ÎÌ Â Ô ÂÚ ıúfiìôúêô Ú ıìfi. øûùfiûô, apple Ú ÙËÓ apple Ú ÔÛÈ Î Ù ÓÈÎ Î È ÙËÓ Ù appleôappleô ËÛË ÙË apple Ú ÁˆÁ, Î È Ûˆ ÂÍ ÈÙ ÙÒÓ ÙˆÓ Û ÓÙËÚËÙÈÎÒÓ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ Î ıò Î È ÁÈ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎÔ ÏfiÁÔ, Ù ÁÁ ÙË Ì CHC ÁÓÒÚÈÛ Ó ÌÂÁ ÏË ÂÍ appleïˆûë ÂÓÙfi Î È ÂÎÙfi ÙÙÈÎ. Ó ÌÂÛ ÛÙ ı Ì Ù appleô appleâèîôó ÔÓÙ È Ì ÙË ÌÂÁ Ï ÙÂÚË Û ÓfiÙËÙ Î È Û Â fió ÛÙÂÚÂfiÙ apple appleâúèï Ì ÓÔÓÙ È Ù Ù ıúèappleapple Û fi Ë ÙÚÈÒÓ ÙÂÙ ÚÙˆÓ, ÔÈ Ì fióâ Ì ˆÚ Ù ıúèappleapple, ÔÈ ÌÔÓÔÌ Â ÔappleÏÈÙÒÓ, ÔÈ ÛÎËÓ «ÂÚˆÙÈÎ Û ÓÔÌÈÏ», ÔÚÈÛÌ ÓÔÈ ıïôè ÙÔ Ú ÎÏ Î È ÔÌ Â Ù ÚˆÓ Î È ª ÈÓ - ˆÓ appleô ÔÚÂ Ô Ó, Ì ÙËÓ apple ÚÔ Û fi È ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ. ÚÎÂÙ Û Ó Â Ó È Î È ÏÏ ÛÎËÓ ÔÚÔ, ÙfiÛÔ ÌÂ Ó ÚÂ Î È Á Ó Î ÛÂ È ÊÔÚÔ Û Ó - ÛÌÔ fiûô Î È Ì Á Ó Î ÌfiÓ ÙÔ Û ÔÌ Â.  ٠ÙÈ Û Ó ıèûùâ ÛÎËÓ, fiappleô ÔÈ Á Ó Î appleúˆù ÁˆÓÈÛÙÔ Ó ˆ ÔÚ ÙÚÈÂ Î È ˆ ÌÔ ÛÈÎÔ, ı ÂappleÈÎÂÓÙÚˆıÂ Ë ÂÍ Ù Û Ì. ªÂ ÊÔÚÌ ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ Scheibler 2000 I. Scheibler, «Attische Skyphoi für attische Feste», AntK 43 (2000) ŸÏ Ù ÁÁ appleô Ó Ê ÚÔÓÙ È apple Ú Î Ùˆ Â Ó È ÙÙÈÎ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ, ÂÎÙfi Ó Ú - ÎÙËÚ ÔÓÙ È È ÊÔÚÂÙÈÎ. 1. Ú.  Ú. 77, Ì ÁÓˆÛÙË appleúô Ï ÛË ( ÏÏÔÈ ÚÈıÌÔ ÛËÌÂÈˆÌ ÓÔÈ Ì ÌÔÏ È ÛÙË ÛË ÙÔ ÁÁÂ Ô : 61, 525, 12). ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ apple ÏÈfi applefiîùëì ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ, Ì ÏÏÔÓ applefi ˆÚ appleúôâú fiìâóë applefi ÙÔ ıóèîfi Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ ÛÂ Ô ÙË ı Ó (Û ÏÏÔÁ ÃÚË- ÛÙÔÌ ÓÔ ;). ΔÔ ÁÁÂ Ô Â Ó È Û ÁÎÔÏÏËÌ ÓÔ applefi appleôïï ÌÂÁ Ï fiûùú Î. ÌÂÏ Ó Ê Â Ó È ÚÎÂÙ appleôïâappleèûì ÓË ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi, ÛÙÔ Â ÏÔ Î È ÙÈ Ï Î È ÂÈ ı Ìapple, appleú ÛÈ- Óˆapple applefi ÚˆÛË Û ÔÚÈÛÌ Ó ÛËÌ (Î Ú ˆ ÛÙË Ú Ë ÙË ÌÈ Ï, ÛÙÔ Î Ùˆ ÙÌ Ì ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ, ÎfiÌË Î È ÛÙ Ì ÏÏÈ Î È Ù ÂÓ Ì Ù ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ). 2. Para 307, 76 quater. ÂÓÈÎ ÁÈ ÙËÓ Ì CHC Ï. ABV , 711. Addenda Ó ÁÓˆÚ ÔÓÙ È È ÊÔÚÂÙÈÎÔ ÁÁÂÈÔÁÚ ÊÔÈ Ì appleôèôùèî È ıì ÛÂÈ, ÛÙÔ ÔappleÔ - Ô ÂÓ Ô Ó fiìˆ Ôı Í ˆÚÈÛÙ Û Ì ÙÈÎ ÔÓfiÌ Ù, ÁÈ Ù Ë ÔÌ Â Ó È ÚÎÂÙ ÔÌÔÈ- ÔÁÂÓ.

11 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 13 ÈÎ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ... Ú.  Ú. 77. ı apple ÚÔ ÛÈ ÛÙÔ Ó Û ÓÔappleÙÈÎ Î È ÔÚÈÛÌ ÓÔÈ ÏÏÔÈ ÛÎ ÊÔÈ appleô appleôùâïô Ó Ù appleïëûè ÛÙÂÚ appleúô ÙfiÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈÎ apple Ú ÏÏËÏ ˆ appleúô ÙËÓ appleâèîfióèûë ÙÔ ÔÌ ÈÎÔ Á Ó ÈÎÂ Ô ÔÚÔ È Á Ó ÈΠÔÈ ÔÌ ÈÎÔ ÔÚÔ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙË Î ÙËÁÔÚ Ù È ÎÚ ÓÔÓÙ È Û ÙÚÂÈ apple Ú ÏÏ Á, ÔÈ ÔappleÔ Â Ó appleù ÛÛÔÓÙ È ÈÂÍÔ ÈÎ Û Manakidou, passim. È ÂÎÙÂÓ - ÛÙÂÚÔ Û ÔÏÈ ÛÌfi Î È Î Ù ÏÔÁo ÌÂ È ÏÈÔÁÚ Ê, appleúô Ï ÛË Î È È ÛÙ ÛÂÈ fiïˆó ÙˆÓ Û Â- ÙÈÎÒÓ ÛÎ ÊˆÓ Ï. Manakidou, K Ù ÏÔÁÔ I A-C. ÏËÛÈ ÛÙÂÚ ˆ appleúô ÙÔ Û Ì, ÙË Û Â- ÛË Î È ÙËÓ applefi ÔÛË ÙÔ ı Ì ÙÔ Ì ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ (appleúòùë apple Ú Ï-

12 14 Ï ÓË ª Ó Î Ô ŸÛÔÓ ÊÔÚ ÛÙÔ Û Ì ÙÔ, fiïôè ÔÈ ÛÎ ÊÔÈ Ó ÎÔ Ó ÛÙË ÏÂÁfiÌÂÓË ÙË- ÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ (White Heron Class) 5, ÙÔ fióôì ÙË ÔappleÔ ÔÊ - ÏÂÙ È ÛÙÔ Ï Îfi Úfi ÈÔ appleùëófi appleô Û Â È ÂÙ È Û Ó ÏÏ fi È apple ÓÙ ÛÙÔ ÒÚÔ Î Ùˆ applefi ÙÈ Ï ÙˆÓ ÛΠʈÓ. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ÌÈ ÌÂÁ ÏË ÂÚÁ - ÛÙËÚÈ Î Î ÙËÁÔÚ, Ì ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÁÁÂ È ÎÔÛÌËÌ Ó applefi È ÊÔÚÔ ÂÏ ÛÛÔÓ ÁÁÂÈÔÁÚ ÊÔ ÛÙ Ù ÏË ÙÔ 6Ô Î È ÛÙÈ Ú ÙÔ 5Ô È. apple.ã., Ó ÌÂÛ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô Í ˆÚ ÂÈ ÁÈ ÙÈ Û Â È ÛÙÈÎ ÙÔ ÈÎ ÓfiÙËÙÂ Î È ÙËÓ appleúˆùôù apple ÙÔ Ô. ÙÔ ËÛ 6. È ÛÎ ÊÔÈ ÙÔ apple ÚÍ Ó È È ÙÂÚ Á appleë- ÙÔ ÁÈ ÙÔ Ï ÈÛÙÔÓ 30 ÚfiÓÈ Î È Ùfi Á ÓÂÙ È appleúôê Ó applefi ÙË ÌÂÁ ÏË È - ÔÛ ÙÔ Î È Û appleôïï appleâúèô ÂÎÙfi ÙÙÈÎ, È È ÙÂÚ ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈÎ μôè- ˆÙ Î ıò Î È ÛÂ È ÊÔÚ ı ÛÂÈ ÙË ÎÂÓÙÚÈÎ Î È ÓfiÙÈ ÏÏ, ÙÔ fiúâèô ÈÁ Ô ÏÏ Î È ÙË ÙÚÔ Ú, ÙË ªÂÁ ÏË ÏÏ, ÙË ªÈÎÚ Û Î È ÙÔ ÍÂÈÓÔ fióùô 7. ªÂ ÛË Ù apple Ú ÔÓÙ Â ÔÌ Ó, Ë Û ÓÙÚÈappleÙÈÎ appleïâèô ËÊ ÙÔ appleúô Ú ÂÙ È apple ÓÙˆ applefi ÙËÓ ÙÙÈÎ Î È ÙËÓ Î Ú ˆ ÏÏ. Ï Á ) Ú ÛÎÔÓÙ È ÔÈ apple Ú Î Ùˆ Î Ú ÈÔÈ appleôûapple ÛÌ ÙÈÎÔ ÛÎ ÊÔÈ (ÔÈ ÚÈıÌÔ Û apple Ú ÓıÂÛË ÓÙÈÛÙÔÈ Ô Ó ÛÙÔÓ Ù ÏÔÁÔ π, fi.apple., Î È ı Ó Ê ÚÔÓÙ È Û fiïâ ÙÈ apple Ú Î Ùˆ appleô- ÛËÌÂÈÒÛÂÈ ): 1. ÔÏ Á ÚÔ, Ú ÈÔÏ. ªÔ ÛÂ Ô 373 (Sk 1). 2. μ ÙÈÎ Ófi, ªuseo Gregoriano Etrusco (Sk 3), ÈÔ ÁÁÂÈÔÁÚ ÊÔ Ì ÙÔ ªÔ Û. ÎÌ Á ˆÓ. 3. ªappleÔÏÒÓÈ, Museo Civico C.47 (Sk 4). 4. Ú ÛÈ, Musée Rodin TC 644 (Sk 5). 5. π ȈÙÈÎ Û ÏÏÔÁ R. C. Blum of Ross, ÏÈÊfiÚÓÈ (Sk 6). 6. ı Ó, ªÔ ÛÂ Ô ÁÔÚ P 495 (Sk 9). 7. ı Ó, ªÔ ÛÂ Ô ÁÔÚ ƒ 1141 (Sk 10). 8. ÏÂ Û Ó, Ú ÈÔÏ. ªÔ ÛÂ Ô 268 (Sk 11). 9. ª Á Ú À Ï 7/1220 (Sk 12). 10. ı Ó, ºÂÙÈ È Δ Ì 1959 NAK 588 (Sk 13). 11. ÕÏÏÔÙ ÛÙËÓ ı Ó, ÌapplefiÚÈÔ Ú ÈÔÙ ÙˆÓ (Sk 19). 5. P. N. Ure, Sixth and Fifth-Century Pottery from Rhitsona, ÍÊfiÚ Ë 1927, A. D. Ure, «Krokotos and White Heron», JHS 75 (1955) ÈÔ appleúfiûê Ù Ï. Scheibler 2000, CVA Athens 4, [M. ÈappleÈÏ ]. S. Batino, Lo skyphos attico dall iconografia alla funzione (Quaderni di Ostraka 4), appleôïë 2002, 18. Ò ÔÓÙ È Î È ÌÂÏ Ì Ê Â ÁÌ Ù Ì ÙÔ ÈÔ ÎÚÈ Ò Û Ì, apple... fiîîô -μ Ú Ë, ÚÒÈÌ apple Ú ı ÛÈÒÓ ÛÙÔ ΔÂÏÂÛÙ ÚÈÔ ÙË ÏÂ Û ÓÔ, ı Ó 1999, 223 Ú. μ35 apple Ó È ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ. ÙÔ ËÛ Î È ÙË Û ÛË ÙÔ Ì ÏÏÔ ÁÁÂÈÔÁÚ ÊÔ ÙË ÙË- ÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ Ï.. ºÚ Ù ÈÏ, ˆÁÚ ÊÔ ÙÔ ËÛ. Ì ÔÏ ÛÙË ÌÂÏ ÙË ÙË ÙÙÈÎ ÁÁÂÈÔÁÚ Ê ÙË ÛÙÂÚÔ Ú Î ÂappleÔ ( applefi Î ÔÛË). 7. Ú Ï. Ù Û ÂÙÈÎ È ÁÚ ÌÌ Ù ÛÂ: Scheibler 2000, 18 ÂÈÎ. 1, 41 ÂÈÎ. 3. Batino, fi.apple. (ÛËÌ. 5) apple Ó. 3.

13 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 15  ÓÙ ıâûë Ì ÙÔ apple ÏÈfiÙÂÚÔ ÙÙÈÎÔ ÛÎ ÊÔ, appleô Â Ó Ù ÁÓˆÚ - ÛÌ Ù ÙË ÎÔÚÈÓıÈ Î ÎÔÙ ÏË applefi ÙËÓ ÔappleÔ Î È Î Ù ÁÔÓÙ È, ÔÈ ÛÎ ÊÔÈ ÙË ÙËÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ È ÎÚ ÓÔÓÙ È ÁÈ ÙÔ ÎÔ ÏÔ Â͈ÛÙÚÂÊ Â ÏÔ, Ù ËÏ Î Ìapple Ï ÙÔÈ ÒÌ Ù Î È ÙËÓ appleï ÙÈ ÈÛÎfiÛ ËÌË ÛË ÙÔ. È ÔÚÈ fióùèâ, Î ÎÏÈÎ È ÙÔÌ, Ï ÙÔ Ô Ó ÓÙÔÓË ÎÏ ÛË appleúô Ù apple Óˆ Î È Â Ó È ÙÔappleÔıÂÙËÌ Ó ËÏ ÛÙÔ ÛÒÌ. ΔËÓ ÓˆÛË ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ Ì ÙË ÛË ÙÔÓ ÂÈ Û Ó ıˆ Ó ÎÙ ÏÈÔ ÛÙÔ ÚÒÌ ÙÔ appleëïô ÌÌ ÓÔ ÎfiÎ- ÎÈÓÔ. È ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ ÛÙÔ appleúˆèìfiùâúô ÛÎ ÊÔ Ó appleù ÛÛÔ- ÓÙ È Û fiïô ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ ÁÁÂ Ô 8 (apple Ú ÏÏ Á μ Û ÌÊˆÓ Ì ÙËÓ Î Ù Ù ÍË ÙË. Ure) Î È Û ÛÙ Â applefi Ï Á ÏÂappleÙ ÁÚ ÌÌ appleï Ù ÙÂÚ ٠ÈÓ Â Ì ÚÔ ÚÒÌ ÙÔ ÔÚ Ô Ó ÙÔ Î Ùˆ Ì ÚÔ ÙÔ. Ù ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚ apple Ú Â Á- Ì Ù ÔÈ ÛÎËÓ Î Ù Ï Ì ÓÔ Ó ÌfiÓÔ ÌÈ appleï ÙÈ ÒÓË Ó ÌÂÛ ÛÙÈ Ï (apple Ú ÏÏ Á C Û ÌÊˆÓ Ì ÙËÓ Î Ù Ù ÍË ÙË A. Ure) 9, ÂÓÒ ÙÔ applefiïôèappleô ÛÒÌ Î Ï appleùâù È ÌÂ Ì ÚË Ê. Ù Î ÓfiÓ ÙÔ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎfi ı Ì Âapple Ó Ï Ì - ÓÂÙ È apple ÓÔÌÔÈfiÙ apple Ì ÌÈÎÚ appleôîï ÛÂÈ Î È ÛÙÈ Ô fi ÂÈ ÙˆÓ ÛÎ ÊˆÓ ÙÒÓ. ŒÓ ÁψÛÛˆÙfi ÎfiÛÌËÌ appleâúèùú ÂÈ apple ÓÙ ÙÔ Î ÙÒÙ ÙÔ Ì ÚÔ ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ 10. ÛÎÔ ÙË ÛË Î Ï appleùâù È ÛÙÔ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ Ì ÚÔ ÙÔ Ì ÌÂÏ Ó Ê, ÂÓÒ ÛÙËÓ Î Ùˆ appleïâ Ú Ê ÚÂÈ ÔÌfiÎÂÓÙÚÔ Î ÎÏÔ ÌÂ Ì ÚË ÎÔ Î ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ. È Ï Â Ó È Î È Ù Ì ÚÂ, ÂÎÙfi applefi ÙËÓ Î Ùˆ appleïâ Ú ÙÔ appleô Ì ÓÂÈ ÊË. ÛˆÙÂÚÈÎ Ù ÁÁÂ Â Ó È Û Ó ıˆ ÔÏfiÌ Ú, fiappleˆ Ô ÛÎ ÊÔ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ, ÔÚÈÛÌ Ó ÊÔÚ fiìˆ ÌappleÔÚÂ Ó Ô Ó ÌÈ ÎÔ Î ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙÔ apple ıì Ó, Ô ÔappleÔ Ô Ê ÓÂÙ È ÛÙÔ ÚÒÌ ÙÔ appleëïô. ÙËÓ apple Ú ÏÏ Á μ Î È Û ÔÚÈÛÌ Ó ÁÁ ÙË apple Ú ÏÏ Á C (C1), ÙÔ Â È ÎÚÈÙÔ Â ÏÔ È ÎÔÛÌÂ Ù È ÌÂ Ô ÛÂÈÚ applefi ÎÈÛÛfiÊ ÏÏ, Ù ÔappleÔ Î appleôùâ appleô ÔÓÙ È ÙÂÏ ˆ Û ËÌ ÙÈÎ Ì ÙË ÌÔÚÊ ÌÈÎÚÒÓ Ì ÚˆÓ ÎÔ Î - ˆÓ. ÙÔ appleâúèûûfiùâúô ÛÎ ÊÔ ÙË apple Ú ÏÏ Á C, ÙÔ Â ÏÔ Î Ï appleùâù È appleïò ÌÂ Ì ÚË Ê (C2), fiappleˆ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ apple Ú ÏÏ Á μ apple ÓÙ Ù È Û ÓfiÙÂÚ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙË Ì ÙÔ ÚÔΈÙÔ Î È ÙÔ ÀappleÔ- ÚÔΈÙÔ, ÙÔ. ÙÔ ËÛ Î È ÙÔ Î ÎÏÔ ÙÔ. 9. ÙËÓ apple Ú ÏÏ Á C Ó ÎÔ Ó ÔÈ appleâúèûûfiùâúôè ÛÎ ÊÔÈ ÙË Ì CHC. 10. Ù Î Ï ÙÂÚ Â ÁÌ Ù ÔÈ ÁÏÒÛÛ appleô ÔÓÙ È ÂÓ ÏÏ Í Ì ÎfiÎÎÈÓÔ Î È Ì ÚÔ ÚÒÌ, Û ÏÏ ÙÛÈ Î È ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ ÌÔÈ Ô Ó Ì ÌÂÁ ÏÂ Ì Ú ÎÔ Î Â. 11. ΔÔ ÈÔ ÈÛ ÂÈ Î È ÁÈ ÙÔ applefiïôèappleô ÛÎ ÊÔ ÙË apple Ú ÏÏ Á Ù, Ì ÂÍ ÚÂ- ÛË ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ÔÏ Á ÚÔ (Sk 1), ÙË ªappleÔÏÒÓÈ (Sk 3) Î È Ó Ó Ì ÁÓˆÛÙÔ ÙfiappleÔ Ê Ï ÍË (Sk 19).

14 16 Ï ÓË ª Ó Î Ô ÒÚÔ Î Ùˆ applefi ÙÈ Ï ÁÂÌ ÂÈ Ì ÙË ÌÔÚÊ ÂÓfi Ï ÎÔ ÂÚˆ ÈÔ ÂÏÊÈÓÈÔ ÛÎ ÏÈÔ ÏÏÔ ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ (apple.. ÁÁÂ Ï ÙÚ ÙÈÎ ÛΠË) ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙË apple Ú ÏÏ Á μ. ÓËıÈÛÌ ÓË Â Ó È Î È Ë appleâèîfióèûë Ê ÙÈ- ÎÒÓ ÎÔÛÌËÌ ÙˆÓ appleô appleôùâïô ÓÙ È applefi Óı ÌÈ applefi Û Ó ÛÌÔ ÓıÂ- Ì ˆÓ, ÏÔ ÏÔ ÈÒÓ ÏˆÙÔ Î È ÏÈΠappleï ÛÙÈ Ï. Ù appleâúèûûfiùâú apple Ú -  ÁÌ Ù ÙË Ì CHC ÛÙËÓ apple Ú ÏÏ Á C ÔÈ ÌÔÚÊ ÙË apple Ú ÛÙ ÛË appleï ÈÛÈÒÓÔÓÙ È applefi Ê ÁÁ appleô Â Ó È ÛÙÚ ÌÌ Ó appleúô ÙÈ Ï. Ó È Ê ÚÔÓ apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ ÙÔ Ì ÁÂıÔ ÙˆÓ ÛÎ ÊˆÓ ÙË ÙËÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ. ΔÔ Ô ÙÔ Î Ì ÓÂÙ È Ó ÌÂÛ ÛÙ 10 Î È 27 ÂÎ., Ë È - ÌÂÙÚÔ ÙÔ Â ÏÔ applefi 14 ˆ 29 Î È ÙË ÛË applefi 8 ˆ 19 ÂÎ. Δ appleâúèûûfi- ÙÂÚ Ûˆ fiìâó apple Ú Â ÁÌ Ù, fiappleˆ Î È Ô ÛÎ ÊÔ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á - ˆÓ 12, Ó ÎÔ Ó ÛÙÔ ÌÂÛ Ô Ì ÁÂıÔ, ÌÂ Ô applefi 14 Ì ÚÈ 16 ÂÎ ÙÔÛÙ, ÂÓÒ ÂÓÙ appleˆûè Î Â Ó È ÔÈ È ÛÙ ÛÂÈ ÙˆÓ ÌÂÁ Ï ÙÂÚˆÓ ÛÎ ÊˆÓ Ô applefi 17 Ì ÚÈ 27 ÂÎ. 13. Δ ÌÂÛ Î È Ù ÌÂÁ Ï ÁÁ appleïëûè Ô Ó Î È ÍÂappleÂÚÓÔ Ó Û ˆÚËÙÈÎfiÙËÙ Ù ÙÚ Ï ÙÚ, appleôûfiùëù appleô ÓÙÈÛÙÔÈ Â ÛÂ Ó Ô Ò ÂÎ ÎÔÙ Ï 14 Î È Ù Ó, ˆ ÁÓˆÛÙfiÓ, ÙÔ Ì ÙÚÔ ÔÈÓÔappleÔÛ ÁÈ ÙÔ È Áˆ- ÓÈÛÌfi ÙˆÓ ÃÔÒÓ Î Ù Ù ÓıÂÛÙ ÚÈ Î ıò Î È ÁÈ ÏÏ ÂÔÚÙ ÛÙÈÎ Û Ìapplefi- ÛÈ 15. È ÛÎËÓ ÔÚÔ Ì appleôîïâèûùèî Á Ó ÈÎÂ Û ÌÌÂÙÔ Î È Ì ÙË Û ÓÔ Â ÌÔ ÛÈÎ Û ÓÈÛÙÔ Ó ÌÈ ÍÈÔappleÚfiÛÂÎÙË ıâì ÙÈÎ ÂÓfiÙËÙ, Î ıò appleâèîôó Ô- ÓÙ È Û ÚÎÂÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙË ÙËÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ Î È Ì ÏÈÛÙ Ì ÙÚÂÈ È ÊÔÚÂÙÈÎ apple Ú ÏÏ Á Ó ÏÔÁ Ì ÙË È Ù ÍË ÙˆÓ ÔÚ ÙÚÈÒÓ Î È ÙË ÌÔ ÛÈÎÔ Î ıò Î È Ì ÙÔ Â Ô ÙÔ ÔÚÔ appleô ÂÎÙÂÏ ٠È. Ò ı ÂÍÂÙ - ÛÙÂ Ó Ï ÙÈÎ ÌfiÓÔÓ Ë Ì applefi Ù, Î ıò appleâèîôó ÂÙ È ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÎÌ Á ˆÓ Î È Û ÙÔ Ï ÈÛÙÔÓ 18 ÎfiÌË Î Ú ÈÔ Î È appleôûapple - ÛÌ ÙÈÎÔ ÛÎ ÊÔ ΔÔ Ô ÙÔ ÊÙ ÓÂÈ Ù 16 ÂÎ., Ë È ÌÂÙÚÔ ÙÔ Â ÏÔ Â Ó È 21 ÂÎ. Î È Ë È ÌÂÙÚÔ ÙË ÛË 13,5 ÂÎ. ÚfiÌÔÈÂ È ÛÙ ÛÂÈ Ô Ó Î È ÔÈ appleâúèûûfiùâúôè ÛÎ ÊÔÈ ÙË È ÔÌ, fiappleˆ ÂΠÓÔÈ ÛÙÔ μ ÙÈÎ Ófi (Sk 3), ÛÙË ªappleÔÏÒÓÈ (Sk 4), ÛÙÔ ªÔ ÛÂ Ô Rodin (Sk 5), ÛÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÙË ÁÔÚ (Sk 10), Î È Ó ÏÏÔ ÌÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ applefi ÔÛË ÙÔ ÔÚÔ (ÙÚ ÙË apple Ú ÏÏ Á ) ÛÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÙË Ì (Sk 33). 13. ªÂÁ Ï ÙÂÚÔ applefi fiûô ÂÍÂÙ Ô ÌÂ Â Ó È Ô ÛÎ ÊÔ ÛÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ÔÏ Á ÚÔ (Sk 1) ÌÂ Ô 19,5 ÂÎ., È ÌÂÙÚÔ Â ÏÔ 22,5 ÂÎ. Î È È ÌÂÙÚÔ ÛË 14,5 ÂÎ. È ÔÚÈÛÌ ÓÔ È È- ÙÂÚ ÌÂÁ ÏÔ ÛÎ ÊÔ Ï. Scheibler 2000, 17 ÛËÌ E. Knauer, «é ÁaÚ qó àì», Greek Vases in the J. Paul Getty Museum 3 (1986) 94 ÛËÌ. 5. Scheibler 2000, Scheibler 2000, 19 ÛËÌ Ù ÏÔÁÔ fiïˆó ÙˆÓ Ûˆ fiìâóˆó ÁÁ ˆÓ Ì ÙËÓ apple Ú ÏÏ Á Ù Î È ÂÍ Ù Û ÙÔ ÛÂ Û ÛË Ì ÙÈ ÏÏÂ Ô apple Ú ÏÏ Á Û Manakidou, π.

15 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 17 ÈÎ. 3. ÂappleÙÔÌ ÚÂÈ Ì ÔÚ ÙÚÈ ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÛÙËÓ ÂÈÎ. 2. ªÂ ÛË Ù ÁÓˆÛÙ apple Ú Â ÁÌ Ù, Ì ÌÂÁ Ï ÙÂÚË Û ÓfiÙËÙ ÂÌÊ Ó ÂÙ È Ë apple Ú ÏÏ Á Ì ÙÈ ÔÚ ÙÚÈ Û ÛÂÈÚ, ÙË Ì apple Ûˆ applefi ÙËÓ ÏÏË, Î È Ì ΠÙ ı ÓÛË appleúô Ù ÂÍÈ. ÙÈ Ô fi ÂÈ Âapple Ó Ï Ì ÓÂÙ È ÙÔ ÈÔ ı Ì, fiappleˆ Û ÓËı ÂÙ È ÛÙ ÁÁ ÙË ÔÌ Ù (ÂÈÎ. 1-2). appleâèîôó ÂÙ È ÔÚfi ÙÚÈÒÓ Á Ó ÈÎÒÓ Ì ÙËÓ applefiîúô ÛË ÈappleÏÔ ÏÔ ÙÔÓ ÔappleÔ Ô apple ÂÈ ÌÈ Á Ó - Î -ÌÔ ÛÈÎfi. È ÔÚ ÙÚÈ (ÂÈÎ. 3) ÎÚ ÙÈÔ ÓÙ È applefi Ù ÚÈ Î È ÎÈÓÔ ÓÙ È Ì appleï Ù È ÛÎÂÏÈÛÌfi appleúô Ù ÂÍÈ : Ë ÊÙ ÚÓ ÙÔ apple Ûˆ appleô ÈÔ Â Ó È Ó ÛË- ÎˆÌ ÓË, ÂÓÒ ÙÔ ÌappleÚÔÛÙÈÓÔ apple Ù ÔÏfiÎÏËÚË ÛÙÔ ÊÔ. È Ô ÎÚÈ Ó ÎÔ ÌappleÔ Ó ÙÔ ÂÏ ıâúô ÚÈ ÛÙË Ì ÛË ÙÔ. ıò appleúô ˆÚÔ Ó, appleúô ÏÏÔ Ó ÂÏ ÊÚ ÙÔ apple Óˆ Ì ÚÔ ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ. ΔÔ ÎÂÊ ÏÈ, ÔÈ Ú ÔÓÂ Î È Ù applefi È ÙˆÓ ÔÚ ÙÚÈÒÓ Û Â È ÔÓÙ È Û Π٠ÙÔÌ, ÂÓÒ Ô ÎÔÚÌfi ÙÔ Î ÙÂÓÒappleÈÔÓ, appleô ÔÓÙ Ì ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ ÙÈ Û ÛÙÚÔÊ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ Î È ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ. È ÔÚ ÙÚÈ appleô appleâèîôó ÔÓÙ È ÛÙË ÌÈ appleïâ Ú ÂΠÓË Ì ÙË ÏÈÁfiÙÂÚÔ Î Ï È Ù ÚËÛË ÙÔ Ï ÎÔ ÚÒÌ ÙÔ ÛÙ appleúfiûˆapple ÓÔ Ó ÙËÓ ÂÓÙ appleˆûë fiùè Â Ó È appleèô ÎÈÓËÌ Ó applefi ÂΠӠÙË ÏÏË fi Ë. ŸÏ ÊÔÚÔ Ó appleô ÚË ÈÙÒÓ, ˆÛÌ ÓÔ ÛÙË Ì ÛË, Î È Ê ÚÔ Ó ÈÒ Ë Ù ÈÓ ÛÙ Ì ÏÏÈ. ÓÙÈÎÚÈÛÙ ÌÂ Ù Î È ÛÙÚ ÌÌ ÓË appleúô Ù ÚÈÛÙÂÚ ÛÙ ÎÂÙ È Ë ÏË- ÙÚ, ÎÚ ÙÒÓÙ ÌÂ Ù Ô ÚÈ ÙÔ ÈappleÏfi Ïfi ÛÂ Û Â fió ÔÚÈ fióùè ı ÛË

16 18 Ï ÓË ª Ó Î Ô ÈÎ. 4. ÂappleÙÔÌ ÚÂÈ Ì ÏËÙÚ ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÛÙËÓ ÂÈÎ. 2. (ÂÈÎ. 4). ÌÔ ÛÈÎfi 17 apple - ÚÈÛÙ ÓÂÙ È apple ÓÔÌÔÈfiÙ apple Û fiïâ ÙÈ Û ÂÙÈÎ ÛÎËÓ. Ù ÎÂÙ È Î ÓËÙË Î È Â ı - ÙÂÓ Î È apple Ù ÛÙ ıâú ÛÙÔ ÊÔ, ÙÔÓ ÔÓÙ ÙËÓ appleúôû ψÛË Î È ÙË Ó ÌË appleô apple ÈÙ ÙÔ apple ÍÈÌÔ ÙÔ ÏÔ 18. ºÔÚ ÈÙÒÓ Î È applefi apple Óˆ Ì ÎÚ ÈÌ ÙÈÔ Î È Ê ÚÂÈ ÈÒ Ë Ù ÈÓ ÛÙ Ì ÏÏÈ. ËÏ Â Î È Ù È- Ó Â Ï ÎÔ Î È ÈÒ Ô ÚÒ- Ì ÙÔ apple Ú Ô Ó È Ûapple Ú- Ù ÛÂ È ÊÔÚ ÛËÌÂ ÙˆÓ ÂÓ Ì ÙˆÓ fiïˆó ÙˆÓ Á - Ó ÈÎÒÓ, ËÌÈÔ ÚÁÒÓÙ ÌÈ ÂÓÙ appleˆûë appleôï ÚˆÌ. ΔÔ Âapple ıâùô Ï Îfi ÚÒÌ È ÙË- ÚÂ Ù È Î Ï ÛÙ Á ÌÓ Ì - ÚË ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ (appleúfiûˆapple Ì ÈÒ Ë ÎÔ Î ÁÈ ÙË - ψÛË ÙÔ Ì ÙÈÔ, Ï ÈÌÔ, ÚÈ, ÎÚ applefi È ). ΔÈ Ï appleï ÈÛÈÒÓÔ Ó 17. ÚfiÎÂÈÙ È apple ÓÙ ÁÈ Á Ó Î. Ï Óı ÛÌ ÓË ÂÚÌËÓ ÙË ÌÔÚÊ ˆ Ó ÚÈÎ Û ÔÚÈÛÌ Ó ËÌÔÛÈ ÛÂÈ ÔÊ ÏÂÙ È ÛÙËÓ appleòïâè ÙÔ Âapple ıâùô Ï ÎÔ applefi ÙÔ appleúfiûˆapplefi ÙË. 18. È ÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁ Î È ÙÔ apple ÍÈÌÔ ÙÔ ÏÔ Ï. K. Schlesinger, The Greek Aulos, ÔÓ ÓÔ M. Wegner, Das Musikleben der Griechen, μâúôï ÓÔ 1949, D. Paquette, L instrument de musique dans la céramique de la Grèce antique, Ú ÛÈ 1984, ªÈ ËÏ Ë, ÁÎ ÎÏÔapple ÂÈ ÙË Ú ÂÏÏËÓÈÎ ÌÔ ÛÈÎ, ı Ó , Ï. Ïfi.. Ì ÎË, Ú Ô ÂÏÏËÓÈÎfi ÏÔ, ı Ó Th. J. Mathiesen, Apollo s Lyre. Greek Music and Music Theory in Antiquity and the Middle Ages, Lincoln - ÔÓ ÓÔ 1999, M. L. West, Ú ÂÏÏËÓÈÎ ÌÔ ÛÈÎ, ÌÙÊ.. ÔÌÓËÓfi, ı Ó 1999, ªÔ ÛÒÓ ÒÚ 2004, ÔÏÏ Ï ÙÚ ÙÈÎ ÚÒÌÂÓ, Ó ÌÂÛ ÙÔ Î È ÔÚÔ, ÂÎÙÂ- ÏÔ ÓÙ Ó Ì ÙË ÌÔ ÛÈÎ Û ÓÔ Â ÙˆÓ ÏÒÓ: H. Brand, Griechische Musikanten im Kult. Von der Frühzeit bis zum Beginn der Spätklassik, Dettelbach 2000, Zschätzsch, Verwendung und Bedeutung griechischer Musikinstrumente in Mythos und Kult, Rahden 2002,

17 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 19 Ô Ê ÁÁ Πıèûì Ó ÛÙ apple Ûˆ applefi È Î È ÛÙÚ ÌÌ Ó appleúô Ù 19. apple ıâ- ÙÔ Ï Îfi ÚÒÌ Î Ï appleùâè ÙÔ appleúfiûˆappleô Î È ÙÔ Ï ÈÌfi ÙÔ Î È ÎËÏ Â ÈÒ Ô ÚÒÌ ÙÔ appleôèî ÏÔ Ó ÙÔ ÛÒÌ Î È Ù ÊÙÂÚ. Ú ÍË Â Ó È appleâúèôúèûì ÓË Î È ÚÎÂÙ ÌÂÏ, ÙfiÛÔ ÛÙ ÂÓ Ì Ù ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ fiûô Î È ÛÙÔ ÛÙ ıô Î È Ù ÊÙÂÚ ÙˆÓ ÊÈÁÁÒÓ. Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË ÛÎËÓ, apple Ú ÙÈ Û Â È ÛÙÈÎ ÙË Ó Ì Â, appleôù appleòóâè Ó Û ÂÙÈÎ Ûapple ÓÈÔ ı Ì Ì appleôîïâèûùèî Á Ó ÈÎÂ Û ÌÌÂÙÔ Î È appleúô Ï- ÏÂÈ Ô ÁÓˆÛÙÔ Î È applefi ÏÏ ÂÈÎÔÓÈÛÙÈÎ Û ÌÊÚ fiìâó Á Ó ÈÎÂ Ô ÚfiÏÔ, ÙË ÔÚ ÙÚÈ Î È ÙË ÌÔ ÛÈÎÔ, Û Ó Ó Û Ó ıèûùô Û Ó ÛÌfi appleô appleú appleâè Ó ÂÈ È È ÙÂÚË ÛËÌ Û. ÚÂÌË Î ÓËÛË, Ô Ú ıìèîfi ËÌ ÙÈÛÌfi Î È ÙÔ appleè ÛÈÌÔ ÙˆÓ ÂÚÈÒÓ Ì ÚÙ ÚÔ Ó fiùè Ô ÔÚfi appleô ÂÎÙÂÏÂ Ù È Â Ó È Û ÚÙfi Î È Û ÂÙÈÎ ÚÁfi Î È fiùè, apple Ú ÙË ÁÚ ÌÌÈÎ È Ù ÍË ÙˆÓ ÔÚ ÙÚÈÒÓ, Ì ÏÏÔÓ appleôóôâ Ù È Ó Î ÎÏÈÎfi (Î ÎÏÈÔ ) ÔÚfi 20. Ó È, ˆÛÙfiÛÔ, ÛÎÔÏÔ Ó appleúôû ÈÔÚ ÛÔ Ì Ì ÌÂÁ Ï ÙÂÚË ÎÚ ÂÈ ÁÈ appleôèô Â Ô ÔÚÔ appleúfiîâèù È Î È Ó ÙÔ ÒÛÔ ÌÂ Ó Ú Ô Û Á ÚÔÓÔ fióôì 21. ÎÙfi applefi ÙËÓ appleúôê Ó ÓÙ ıâûë Ó ÌÂÛ ÛÙËÓ Î ÓËÙË ÏËÙÚ Î È ÙÈ ÎÈÓËÌ Ó ÔÚ ÙÚÈÂ, È ÊÔÚÔappleÔ ËÛË apple Ú ÙËÚÂ Ù È Î È ÛÙËÓ ÂÓ Ì Û ÙˆÓ ÌÔÚÊÒÓ: ÔÈ ÔÚ ÙÚÈÂ Â Ó È ÓÙ Ì Ó ÌfiÓÔ Ì ˆÛÌ ÓÔ ÈÙÒÓ, Ô ÔappleÔ Ô Ê - ÓÂÙ È fiùè Ù Ó ÂÈÚ ˆÙÔ ÙÔ Ï ÈÛÙÔÓ Â Â ÎÔÓÙ Ì Ó ÎÈ 22, ÂÓÒ Ë ÌÔ ÛÈ- 19. appleï ÈÛ ˆÛË ÌÂ Ê ÁÁÂ Â Ó È Ë appleèô Û ÓËıÈÛÌ ÓË ÛÙËÓ ÔÌ Ù, ÓÂÍ ÚÙËÙ applefi ÙÔ ı Ì ÙË ÎÂÓÙÚÈÎ ÛÎËÓ. apple ÓÈfiÙÂÚ Û Ó ÔÓÙ È Ì Óı ÌÈ, ÏÏ Ù ÌappleÔÚÂ Î È Ó apple Ú Ï appleôóù È. Ê ÁÁ apple Ú Ô Ó Î È Û ÏÏÔ ÛÎ ÊÔ ÙË È apple Ú ÏÏ Á (Sk 3 7, Sk 10, Sk 11, Sk 19), ÏÏ ÌfiÓÔ ÛÂ Ó Ó applefi ÙÈ ÏÏ apple Ú ÏÏ Á (Sk 22). ÒÚÔ Î Ùˆ applefi ÙÈ Ï Ì ÓÂÈ ÎfiÛÌËÙÔ, Û ÓÙ ıâûë Ì ÙÔ ÏÏÔ ÛÎ ÊÔ ÙË ÙËÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ (Ù appleô μ), Ï. Î È Scheibler 2000, F. Weege, Der Tanz in der Antike, Halle 1926, L. Séchan, La danse grecque antique, Ú ÛÈ 1930, 75. L. B. Lawler, The Dance in Ancient Greece, Middletown Conn. 1964, 84-85, ªÈ ËÏ Ë, fi.apple. (ÛËÌ. 18) Ï. Î ÎÏÈÔ. Lonsdale 1993, 118. ªÔ ÛÒÓ ÒÚ 2004, ÚÌËÓ ÔÓÙ ÙËÓ apple Ú ÛÙ ÛË ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÛÙÔ ªÔ ÛÂ Ô Rodin (Sk 5), Ë Delavaud- Roux 1994, 111, ıâˆúâ fiùè appleúfiîâèù È ÁÈ Ó Â Ô «ˆÓ Ú ÈÎÔ» «ÙÚ Ù», ÁÈ Ù ÔÈ ÔÚ ÙÚÈ ÌÔÈ Ô Ó Ó appleè ÓÔÓÙ È applefi ÙÈ ÒÓ ÙÔ. ÌÊˆÓ fiìˆ Ì ÏÏÔ ÌÂÏÂÙË- Ù, Ë Î ıâìè ÎÔ Ìapple ÙÔ ÚÈ ÙË ÛÙÔ ÁÔÊfi ÙË ÌappleÚÔÛÙÈÓ, ÙÛÈ: G. Franzius, Tänzer und Tänze in der archaischen Vasenmalerei, Göttingen 1973, 104. H. Killet, Zur Ikonographie der Frau auf attischen Vasen archaischer und klassischer Zeit, μâúôï ÓÔ 1994, 49 ÛËÌ Ù Ë Ù appleèî ÁÈ ÙËÓ appleâú Ô Ô appleô ÂÍÂÙ Ô ÌÂ Î È ÔÏÈÎ ÂÓ Ì Û ÂappleÈÏ ÁÂÙ È ÁÈ ÙÈ appleâúèûûfiùâúâ ÔÚ ÙÚÈ ÛÙËÓ ÁÁÂÈÔÁÚ Ê, ÛÂ Ì ıôïôáèî Î È «Î ıëìâúèó» ÛÎËÓ, Î È ÈÔıÂÙÂ Ù È Û fiïô ÙÔ ÛÎ ÊÔ Î È ÛÙÈ appleâúèûûfiùâúâ ÏËÎ ıô Ì ÔÌ ÈÎÔ Á Ó È- ÎÂ Ô ÔÚÔ. øûùfiûô, Û apple Ú ÛÙ ÛÂÈ applefi ÙÔ Ù Ù ÚÙÔ Î È Ù Ì Û ÙÔ 6Ô È. apple.ã. ÌÂ È ÊÔÚÔ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁÈÎÔ ÔÚÔ applefi ÙË Ï ÙÚ ÙÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ ÙË ÂappleÔ, ÔÈ ÔÚ ÙÚÈÂ

18 20 Ï ÓË ª Ó Î Ô Îfi ÊÔÚ apple ÓÙ ÈÙÒÓ Î È ÈÌ ÙÈÔ 23. ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÔÚ ÙÚÈÒÓ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ Ì ÙÔ ÈÔ ı Ì appleôèî ÏÏÂÈ Ó - ÌÂÛ Û ÙÚÂÈ, Ù ÛÛÂÚÈ Î È Ûapple ÓÈfiÙÂÚ apple ÓÙ 24. ªÂÚÈÎ ÊÔÚ, ÏfiÁˆ ÏÏÂÈ- Ë ÒÚÔ ÂÍÈfiÙËÙ ÙÔ ÁÁÂÈÔÁÚ ÊÔ, ÔÈ ÔÚ ÙÚÈ ÙË ÌÈ fi Ë ÌappleÔÚÂ Ó Â Ó È ÏÈÁfiÙÂÚ applefi ÂΠӠÙË ÏÏË 25. Ó ıˆ fiïâ ÎÔÈÙ Ô Ó ÌappleÚÔÛÙ Î È ÌfiÓÔ ÛÂ Ì ÛÎËÓ Ë Â ÙÂÚË Î È Ë Ù Ù ÚÙË ÔÚ ÙÚÈ ÛÙÚ ÊÔ Ó ÙÔ ÎÂÊ ÏÈ ÙÔ appleúô Ù apple Ûˆ. Ù Î ÓfiÓ ÎÚ ÙÈÔ ÓÙ È applefi Ù ÚÈ, Ó Î È ÛÂ Ô appleâúèappleùòûâè ÂÓ appleè ÓÔÓÙ È ÏÏ ÔÚÂ Ô Ó Ë Ì apple Ûˆ applefi ÙËÓ ÏÏË 26. ÊÔÚÔ Ó Î Ù Î ÓfiÓ apple appleïô, fiappleˆ Û ÁÁ ÙË Ì Burgon (Delavaud-Roux 1994, Ú. 4, 101 Ú. 37) ÛÂ Ô ÏËÎ ıô ÙÔ. ÙÔ ÕÌ ÛË (Lonsdale 1993, 216 ÂÈÎ. 25. ª. ΔÈ ÚÈÔ, Ú ÁÁÂ, ı Ó 1996, Ú , 260). ÓÙ ıâù, ÔÈ ÈÙˆÓ ÛÎÔÈ appleúô- ÙÈÌÔ ÓÙ È ÁÈ ÂÙ Ú appleô ÔÚÂ Ô Ó (ÁÈ apple Ú Â ÁÌ Ù Ï. I. Peschel, Die Hetäre bei Symposion und Komos in der attisch-rotfigurigen Vasenmalerei des Jahrh. v. Chr., ºÚ - ÁÎÊÔ ÚÙË C. Reinsberg, Ehe, Hetärentum und Knabenliebe im antiken Griechenland, ªfiÓ Ô 1989, ) ÁÈ ÓÂ Ú ËÏÈÎ ÔÚ ÙÚÈÂ, fiappleˆ Ù ÎÔÚ ÙÛÈ ÛÙËÓ Û Ó ıèûùë ÛÎËÓ ÂÎÌ ıëûë ÔÚÔ Û ÌÈ Ï Î ıô ÛÙËÓ fiúèóıô, Ú ÈÔÏ. ªÔ ÛÂ Ô ªƒ 79 (A. Blair Brownlee, «Attic Black Figure from Corinth: III», Hesperia 64 [1995] 353 Ú. 191 apple Ó. 74) ÙÈ ÌÈÎÚ ÕÚÎÙÔ ÛÙÔ ÎÚ ÙËÚ ÛÎÔ applefi Ù ÈÂÚ ÙË ÚÙ ÌÈ Ô ÛÙË μú ÚÒÓ, ÙËÓ ı Ó Î È ÙË ªÔ ÓÈ (L. Ghali-Kahil, «Autour de l Artemis attique», AntK 8 [1965] apple Ó ΔË È, «Le cratérisque d Artémis et le Brauronion de l Acropole», Hesperia 50 [1981] apple Ó. 62. C. Sourvinou-Inwood, Studies in Girls Transitions, ı Ó 1988, 41 ÎÂ. R. Hamilton, «Alkman and the Athenian Arkeia», Hesperia 58 [1989] Ï È- ÔÎÚ ÛÛ, ΔÔ ÈÂÚfi ÙË ÚÙ ÌÈ Ô ªÔ ÓÈ, ı Ó 1991, apple Ó. 38, 40. Lonsdale 1993, ). ÃÈÙˆÓ ÛÎÔ ÊÔÚ Ó Î È ÔÈ Ô appleúôê ÓÒ ÓÂ Ú ÔÚ ÙÚÈÂ, appleô ÎÚ ÙÔ Ó «ÙÚÔ fi» ÂÏÊÈÓÈÒÓ Û Πıâ ÚÈ, ÛÙË ÛÂÚÌ Ó ÙË appleôûapple ÛÌ ÙÈÎ apple Ú ÛÙ ÛË ÂÓfi ÎÏÂÈ- ÛÙÔ ÁÁÂ Ô applefi ÙËÓ ıëó Î ÁÔÚ, ª. ÁÔÚ ƒ (ª. B. Moore M. Z. Pease- Philippides, The Athenian Agora XXIII. Attic Black-figured Pottery, Princeton 1986, 321 Ú apple Ó. 121). Ó ÌÂÁ ÏÔ ÛÎ ÊÔ ( ÙËÁÔÚ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ ) ÙÔ. ÙÔ ËÛ ÛÙÔ ÚÌÈÙ μ 4498 (. C. Gorbunova, Cernofigurnye vazi v Ermitaze, Leningrad 1983, Ú. 118) Û Ó ÔÓÙ È Ì ÏÈÛÙ Ô È ÊÔÚÂÙÈÎ Â Ë ÂÓ Ì Û ÛÙÈ ÔÚ ÙÚÈÂ, Î ıò ÔÈ Ù ÛÛÂÚÈ appleô ÔÚÂ Ô Ó applefi ÙÔÓ Ô ÏÔ ÛÙË ÌÈ appleïâ Ú ÙÔ ÁÁÂ Ô ÊÔÚÔ Ó ÈÙˆÓ - ÛÎÔ, ÂÓÒ ÔÈ apple ÓÙ appleô ÎÈÓÔ ÓÙ È applefi ÙÔÓ Ô Ï Ú ÛÙËÓ ÏÏË appleïâ Ú ÊÔÚÔ Ó appleô ÚÂÈ ÈÙÒÓÂ. 23. Ó ÏÔÁË ÂÓ Ì Û Ô Ó ÔÈ ÏËÙÚ Â Î È Û ÏÏ ÛÎËÓ, fiappleˆ ÛÂ Û ÌapplefiÛÈ, ÎÒÌÔ Î È ÛÎËÓ ÌÔ ÛÈÎ ÛÙÔ Á Ó ÈÎˆÓ ÙË. 24. applefi ÙÚÂÈ ÔÚ ÙÚÈ Û Πıâ fi Ë ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ μ ÙÈÎ ÓÔ (Sk 3) Î È ÙË ªappleÔÏÒÓÈ (Sk 4). applefi Ù ÛÛÂÚÈ ÛÙ ÁÁ ÙÔ ÔÏ Á ÚÔ (Sk 1), ÙË Û ÏÏÔÁ Ross (Sk 6), ÙË ÏÂ Û Ó (Sk 11) Î È ÁÓˆÛÙÔ ÙfiappleÔ Ê Ï ÍË (Sk 19). applefi apple ÓÙ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙË Û ÏÏÔÁ Rodin (Sk 5). 25.  ÙÚÂÈ applefi ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ (Sk 7, Sk 8, Sk 10) ÂÈÎÔÓ ÔÓÙ È apple ÓÙÂ Î È Ù ÛÛÂ- ÚÈ ÔÚ ÙÚÈ ÛÙË Ì fi Ë Î È applefi Ì ÔÚ ÙÚÈ ÏÈÁfiÙÂÚË ÛÙËÓ ÏÏË fi Ë ÓÙ ÛÙÔÈ. 26. ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ıóèîô ªÔ ÛÂ Ô (Sk 7) ÎÔ ÌappleÔ Ó ÙÔ ÂÍ ÚÈ ÛÙË Ì ÛË Î È appleúô- ÏÏÔ Ó ÙÔ ÚÈÛÙÂÚfi Ì ÙËÓ apple Ï ÌË Ó ÛËÎˆÌ ÓË appleúô Ù ÂÌappleÚfi. ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙË ƒfi Ô (Sk 8), apple Ú ÙËÓ Î Î È Ù ÚËÛË ÙÔ Ï ÎÔ, Ù ÚÈ ÙÔ Ì ÏÏÔÓ ÂÓ ÂÓÒÓÔÓÙ È ÏÏ

19 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 21 ÈÎ. 5. ı Ó, ıóèîfi Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ ÛÂ Ô Ú. Â Ú applefi ÙËÓ Δ Ó ÁÚ. Ó Ó applefi ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ Ì ÏÈÛÙ, Ë appleúòùë ÔÚ ÙÚÈ appleúôappleôúâ ÂÙ È ÙˆÓ ÏÏˆÓ Î È Ê ÓÂÙ È Ó Í ˆÚ ÂÈ ˆ Ë ÂappleÈÎÂÊ Ï ÙÔ ÔÚÔ 27 (ÂÈÎ. 5). ÙÔÓ ÈÔ ÛÎ ÊÔ fiïâ ÔÈ ÔÚ ÙÚÈ ÊÔÚÔ Ó ÛÙÂÊ ÓÈ applefi ÎÈÛÛfiÊ ÏÏ ÛÙ Ì ÏÏÈ 28, ÓÙ ÁÈ ÙË Û ÓËıÈÛÌ ÓË Ù ÈÓ. Ó applefiûapple ÛÙÔ ÛÙÔÈ Â Ô ÙˆÓ apple Ú ÛÙ ÛÂˆÓ appleôùâïâ Ë ÏËÙÚ 29. Â Ó È appleïò appleúôùâù Ì Ó. È ÛÙ Ô ÁÁÂ, Ô ÌË-Î ÓÔÓÈÎfi ÙÚfiappleÔ apple Ú Ù ÍË ÙˆÓ ÔÚ ÙÚÈÒÓ appleú appleâè Ó ÔÊ ÏÂÙ È ÛÂ Û Â È ÛÙÈÎ Ó Ì ÙˆÓ ÁÁÂÈÔÁÚ ÊˆÓ apple Ú Û Πappleôè È ıâûë appleúˆùôù apple ÂÎ Ì ÚÔ ÙÔ. 27. ÏÈ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ıóèîô ªÔ ÛÂ Ô (Sk 7). Ú Ï. Î È ÙËÓ «ÁËÛÈ fiú» appleô Ó - Ê ÚÂÙ È ˆ Ú ËÁfi Î È ÔÚËÁfi ÙÔ ÔÚÔ ÙˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÛÙÔ ÁÓˆÛÙfi apple Úı ÓÂÈÔÓ ÙÔ ÏÎÌ Ó : Lonsdale 1993, ÙÂÊ ÓÈ applefi ÎÈÛÛfiÊ ÏÏ ÊÔÚÔ Ó ÂÓ ÔÙÂ Î È ÔÈ ÔÚ ÙÚÈ Û ÛÎËÓ ÔÌ ÈÎÒÓ Á Ó ÈΠˆÓ ÔÚÒÓ Û ÏÏ Û Á ÚÔÓ ÁÁÂ, fiappleˆ Û ÛÎ ÊÔ (apple.. ÚÌÈÙ μ 4498, Gorbunova, fi.apple. [ÛËÌ. 22]), ÔÈÓÔ fiâ (apple.. ªfiÓ Ô, Antikensammlungen 1821: ABV 431, 2. CVA München 12, apple Ó. 28, 1-4), ÏËÎ ıô (apple.. È ÈˆÙ. Û ÏÏÔÁ Lichtenhahn: ª. Kunze [ÂappleÈÌ.], Griechische Vasen aus der Slg. Lichtenhahn, Ì Ô ÚÁÔ 2002, 8-9) Î È ÌÊÔÚ ÌÂ Ï ÈÌfi (apple.. Würzburg, Martin von Wagner Museum L 213: ABV 395, 6. E. Langlotz, Griechische Vasen in Würzburg, ªfiÓ Ô 1932, 38 Ú. 213 apple Ó. 40, 52). Ó È, ˆÛÙfiÛÔ, appleâú- ÔÏÈÎfi Î È ÎÚÈÙÔ Ô Ú ÎÙËÚÈÛÌfi fiïˆó ÙÒÓ ÙˆÓ ÔÚ ÙÚÈÒÓ ˆ Ì ıèîòó «ª ÈÓ - ˆÓ» ÏÏˆÓ Ì ıèîòó ÌÔÚÊÒÓ, fiappleˆ È Ô ÌÂ Û Ó ÛÙÈ appleâúèáú Ê ÙˆÓ Û ÂÙÈÎÒÓ ÁÁ ˆÓ. È apple Ú apple Óˆ ÛÎËÓ apple ÚÔ ÛÈ Ô Ó ÛËÌ ÓÙÈÎ Ó ÏÔÁ  Ì ÂΠÓÂ ÙˆÓ ÛÎ ÊˆÓ appleô ÂÍÂÙ Ô ÌÂ. 29. Ó È Âapple ÛË apple ÚÔ Û ÛÙÈ ÏÏÂ Ô apple Ú ÏÏ Á ÙˆÓ Á Ó ÈΠˆÓ ÔÚÒÓ ÛÙÔ ÛÎ - ÊÔ Ì ÙÈ appleèô ÂÏ ıâúâ ÔÚ ÙÈÎ ÂÎÙÂÏ ÛÂÈ (ÂÎÙfi applefi ÙÔ Sk 30), Û ÂÙÈÎ Ï.

20 22 Ï ÓË ª Ó Î Ô appleô Û ÙË applefi ÔÚÈÛÌ Ó ÛÎËÓ ÔÊ ÏÂÙ È, Î Ù ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ, Û ΠÎfi appleôïôáèûìfi ÙÔ È ı ÛÈÌÔ ÒÚÔ ÂÎ Ì ÚÔ ÙÔ ÁÁÂÈÔÁÚ ÊÔ ÛÙ appleèô appleúfi- ÂÈÚ Û Â È ÛÌ Ó ÁÁ ۈ ÛÂ Û ÓÂÈ ËÙ ÂappleÈÏÔÁ ÙÔ ÛÙÈ appleèô ÂappleÈÌÂÏË- Ì Ó ÛÎËÓ 30. ªfiÓÔ Û Ó Ó applefi ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙË ÔÌ Ì, apple Ú ÂÈ ÌÈ, ÛÙˆ Î È fiúèûùë, ÙÔappleÔÁÚ ÊÈÎ Ó ÊÔÚ ÁÈ ÙÔ appleô ÌappleÔÚÂ Ó ÙÂÏÔ ÓÙ Ó ÔÈ ÔÚÔ ÙÔ. ÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ Ú ÈÔÏÔÁÈÎÔ ªÔ ÛÂ Ô ÔÏ Á ÚÔ (ÂÈÎ. 6), Ó ÏÂappleÙfi ˆÚÈÎfi Î ÔÓ appleâèîôó ÂÙ È Û Πıâ fi Ë, apple Ûˆ applefi ÙËÓ ÙÂÏ ٠ÔÚ ÙÚÈ. ΔÔ ÌÔÓ ÈÎfi Ùfi Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎfi ÛÙÔÈ Â Ô ÔÚ ÂÈ ÙÔ ÚÈÛÙÂÚfi ÎÚÔ ÙË apple Ú ÛÙ ÛË. ΔfiÛÔ Ô Î ÔÓ fiûô Î È ÔÈ ÙÚÂÈ ÎfiÎÎÈÓ ٠ÈÓ Â appleô Ê ÓÔ- ÓÙ È ÎÚÂÌ ÛÌ Ó ÛÙÔ ıô ÙË ÛÎËÓ ÓÔ Ó Ó Ó È È ÙÂÚÔ Ú ÎÙ Ú ÛÙË Manakidou. appleâèîfióèûë ÏËÙÚ ˆÓ ÂÓ Â Ó È ÙfiÛÔ Û ÓËıÈÛÌ ÓË ÛÙ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÁÁÂ Î È Û Ó ıˆ apple ÚÈÛÙ ÓÔÓÙ È Ó ÁˆÁÔ Ó ÙÔ Û ÌappleÔÛÈ ÛÙ Ó Û ÓÔ Â Ô Ó Ì ÙË ÌÔ ÛÈ- Î ÙÔ Ó ÚÂ ÎˆÌ ÛÙ Î È ÙÈ Âapple ÁÁÂÏÌ Ù Â ÔÚ ÙÚÈÂ. È apple Ú Â ÁÌ Ù Û ÛÎ ÊÔ ÙË ÙËÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ Ï. Ure, fi.apple. (ÛËÌ. 5) 90 apple Ó Scheibler 2000, 24 apple Ó. 6, 1-2, 37 apple Ó. 5, 5-6. ªÔ ÛÒÓ ÒÚ 2004, 182 Ú. 73. Ó È Ê ÚÔ Û Â Ó È Ë apple Ú ÛÙ - ÛË ÌÈ ÔÊı Ï̈٠ΠÏÈÎ applefi ÙÔ ÂÚÁ ÛÙ ÚÈÔ ÙÔ ÈÎÔÛı ÓË ÌÂ Ô Î ıèûù Á Ó Î ÌÔ ÛÈÎÔ, ÌÈ ÏËÙÚ Î È ÌÈ Ï Ú ÛÙÚÈ, ÛÙÔ Milwaukee Public Museum N 17928/22266: W. G. Moon L. Berge (ÂappleÈÌ.), Greek Vase Painting in Midwestern Collections, ÈÎ ÁÔ 1979, Ú. 52. Í ÂÈ, ˆÛÙfiÛÔ, Ó ÂappleÈÛËÌ ÓÔ ÌÂ Â Ò Î È ÌÈ ÏÏË ÔÌ ÛÙÂÚÔ Ú ÎÒÓ apple Ú ÛÙ - ÛÂˆÓ fiappleô fiï Ù appleâèîôóè fiìâó appleúfiûˆapple Â Ó È Á Ó ÎÂ Î È ÛÙÈ ÔappleÔ Â ÌÈ ÏËÙÚ, Ì ÙËÓ È ÎÚÈ Ò ÛÙ ÛË Î È ÌÊ ÂÛË appleô appleâúèáú Ì ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ, Î ıô ËÁ ÌÔ - ÛÈÎ ÙÈ ÔÚ ÙÚÈÂ. ªÂÚÈÎ apple Ú Â ÁÌ Ù : OÈÓÔ fië ÛÙÔ Essen, Folkwang Museum A 22: H. Froning, Katalog der griechischen und italischen Vasen, Essen 1982, Ú. 58. ÈÓÔ fië ÛÙËÓ ı Ó, È ÈˆÙ. Û ÏÏÔÁ μï ÁÎ ÏË:. Ó ÚÂÈˆÌ ÓÔ, 25 (1970) ÃÚÔÓÈÎ, apple Ó. 454 (ÛÙÔ Ì ÛÔ). ÈÓÔ fië ÛÙÔ Bollingen, È ÈˆÙ. Û ÏÏÔÁ R. Blatter (ʈÙÔÁÚ. ÛÙÔ Ú Â Ô Beazley). Î ıô ÛÙÔ ÌapplefiÚÈÔ Ú ÈÔÙ ÙˆÓ ÙÔ ÔÓ ÓÔ : Bonhams 6/7/1993, 54 Ú Î ıô Ì Ï Îfi ıô ÙÔ æ Î ÛÙÔ Ú ÛÈ, È ÈˆÙ. Û ÏÏÔÁ Jameson: G. Richter, «A Kyathos by Psiax in the Museo Poldi-Pezzoli», AJA 45 (1941) 588, 591 ÂÈÎ ABV 293, 11. Addenda 76. È ÌÈ ÛÂÈÚ applefi Ï ÛÙÚ Ì Ï Îfi ıô ÙÔ. ÙÔ ÌappleÔÚ Ô : C. H. E. Haspels, Attic Black-Figured Lekythoi, Ú ÛÈ 1936, 263 Ú. 13, 15, 17, 265 Ú Gorbunova, fi.apple. (ÛËÌ. 22) 187 Ú ÔÏ appleèô Û Ó Â Ó È È Ë appleâèîfióèûë ÏËÙÚ ˆÓ Û ÛÎËÓ Ì ÂÎÌ ıëûë ÌÔ ÛÈÎ Î È ÔÚÔ applefi Á Ó Î ÛÙ ÂÚ ıúfiìôúê ÁÁÂ, Û ÂÙÈÎ Ï.. Vazaki, Mousike Gyne. Die musisch-literarische Erziehung und Bildung von Frauen im Athen der klassischen Zeit, Möhnsee 2003, 46-60, , È Âapple ÁÁÂÏÌ Ù Â ÏËÙÚ Â, ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎ ı ÛË Î È ÙÈ appleâèîôó ÛÂÈ ÙÔ Ï. J. Davidson, Ú ÔÈ ıëó ÔÈ: Ë ÔÓ, Î Ù Ú ÛÂÈ Î È apple ıë, ÌÙÊ. Ã. apple ËÌËÙÚ Ô, ı Ó 2003, , 149. S. Lewis, The Athenian Woman. An Iconographic Handbook, ÔÓ ÓÔ 2002, A. Bélis, Î ıëìâúèó ˆ ÙˆÓ ÌÔ ÛÈÎÒÓ ÛÙËÓ Ú ÈfiÙËÙ, ÌÙÊ.. μïôóù ÎË, ı Ó 2004, Ú Ï appleâù È ÌfiÓÔÓ applefi ÙÚÂÈ Î Ú ÈÔ ÛÎ ÊÔ (Sk 7, Sk 8, Sk 10).

21 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 23 ÔÚ ÙÈÎ ÂÎÙ ÏÂÛË ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ. ΔÔÓ Î ÔÓ, ÌÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ fiìˆ Ú ÛË, ÙÔÓ Í Ó Ú ÛÎÔ Ì Û ÙÚÂÈ ÛÎ ÊÔ ÙË K ÙËÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ (ÂÈÎ. 7) Î ıò Î È ÛÂ Ì Î ÏÈÎ Ì ÙËÓ apple Ú ÛÙ ÛË ÌÈ appleèô ÂÏ ıâúë apple Ú ÏÏ Á ÈÎ. 6. ÔÏ Á ÚÔ, Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ ÛÂ Ô Ú.  Ú. 373 (Û ÏÏ. ÌappleÚfiappleÔ ÏÔ ). ÈÎ. 7. Ì, Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi ªÔ ÛÂ Ô Ú. Â Ú applefi ÙÔ ª ÚÙ ÓÔ.

22 24 Ï ÓË ª Ó Î Ô ÙÔ Á Ó ÈÎÂ Ô ÔÚÔ 31. ÚfiÎÂÈÙ È Âapple ÛË ÁÈ ˆÚÈÎfi Î ÔÓ, ÏÏ ÂΠÂÛapplefi- ÂÈ ÛÙÔ Ì ÛÔ ÙË ÛÎËÓ, Î Ï appleùâù È ÂÓ Ì ÚÂÈ applefi Ó Ú Ê ÛÌ Î È appleô- ÙÂÏ ÙÔ ÛÙ ÚÈÁÌ apple fiappleô ÎÚ ÌÂÙ È Ó ÈÔÓ ÛÈ Îfi appleúôûˆappleâ Ô 32. ª appleˆ Î È ÛÙËÓ appleâú appleùˆû Ì Ì ÙÔÓ appleïfi Î ÔÓ ÂÓÓÔÂ Ù È Î ÙÈ Ó ÏÔÁÔ Ô Ì ÌfiÓÔ ÌÈ Ó ÂÈÍË ÁÈ ÙËÓ Ù ÏÂÛË ÙÔ ÔÚÔ Û Ó Ó ÔÚÔıÂÙËÌ ÓÔ ÒÚÔ 33 ; È ÊÔÚ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÛÙÔÈ Â appleâèîôó ÔÓÙ È Ûapple ÓÈ ÛÙ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚ- Ê ÁÁÂ, ÁÈ Ùfi Í ÂÈ Ó Ó Ê ÚÔ Ì ÙËÓ apple ÚÔ Û ˆÚÈÎÒÓ ÎÈfiÓˆÓ ÛÂ Ì ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊË Î ÏÈÎ Î È Û ÙÚÂÈ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÏËÎ ıô 34, Âapple ÛË Ì Á Ó ÈÎÂ Ô ÔÚÔ Î È Û Á ÚÔÓ Ì ÙÔ ÛÎ ÊÔ appleô ÂÍÂÙ Ô ÌÂ. ÙËÓ Î ÏÈÎ (ÂÈÎ. 8) ÂÈÎÔÓ ÂÙ È Ó ÌfiÓÔ Î ÔÓ, ÛÙÔ ÂÍ ÎÚÔ ÙË Ì appleïâ Ú, appleúô ÙÔÓ ÔappleÔ Ô Î Ù ı ÓÔÓÙ È Ì ÂÏ ıâúâ ÎÈÓ ÛÂÈ ÔÈ Ù ÛÛÂÚÈ ÔÚ ÙÚÈÂ Î È Â Ó È ÛÙÚ ÌÌ ÓË Ë ÏËÙÚ. ÙÈ Ô applefi ÙÈ ÏËÎ ıô, ÔÈ Á Ó Î ÔÚÂ Ô Ó Ó ÌÂÛ ÛÙÔ Î ÔÓ appleô Ó ÎÔ Ó Û Πappleôèô ÛÙˆÈÎfi ÔÈÎÔ fiìëì 31. μï. Scheibler 2000, 23. Batino, fi.apple. (ÛËÌ. 5) Manakidou, Ù ÏÔÁÔ π C (Sk 33-35) Î È Ù ÏÔÁÔ ππ C (Sch 10). ΔÔ ÈÔÓ ÛÈ Îfi appleúôûˆappleâ Ô Ó ÚÙËÌ ÓÔ Û ˆÚÈÎfi Î ÔÓ, Á Úˆ applefi ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÔÚÂ Ô Ó Ù ÚÔ Î È ª ÈÓ, apple ÚÈÛÙ ÓÂÙ È Î È ÛÙÔ ÂÍ ÛÎ - ÊÔ : ı Ó, ıóèîfi Ú ÈÔÏ. ªÔ ÛÂ Ô 498, ÙÔ. ÙÔ ËÛ : CVA ıëóòó 1, apple Ó. 4, 1-3. K. G. Kachler, Zur Entstehung und Entwicklung der griechischen Theatermaske während des 6. und 5. Jhs. v. Chr. im Beginn des europäischen Theaters, Basel 1991, 43 ÂÈÎ Frontisi- Ducroux 1991, ÂÈÎ. 79. ÔappleÂÁ ÁË, Ny Carlsberg Glyptothek 2759, ÙË ÙËÁÔÚ ÙÔ ÈÛÙ : ABV 628, 16. Addenda Frontisi-Ducroux 1991, , , A. Henrichs, «He has a God in him: Human and Divine in the modern Perception of Dionysus», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: T. H. Carpenter C. A. Faraone (ÂappleÈÌ.), Masks of Dionysus, Ithaca 1993, F. Frontisi-Ducroux, «Retour aux Vases des Lénéennes», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: B. Bravo, Pannychis e Simposio. Feste private notturne di donne e uomini nei testi letterari e nel culto, 1997, 126, ΔÔÓ appleúô ÏËÌ ÙÈÛÌfi ÁÈ ÙËÓ ÓÙ ÍË ÙˆÓ ÈÔÓ ÛÈ ÎÒÓ ÛÎËÓÒÓ Û ÎÏÂÈÛÙÔ ÈÂÚÔ apple ıúèô ÒÚÔ ÂÍÂÙ ÂÈ Ë Moraw 1998, , Î È ÂÈ ÈÎ ÁÈ ÙËÓ appleâèîfióèûë Ú ÈÙÂ- ÎÙÔÓÈÎÒÓ ÛÙÔÈ Â ˆÓ (Î ÔÓÂ, ˆÌÔ, appleâúèúú ÓÙ ÚÈ ) Û Ù, fi.apple., ı Ó, ªÔ ÛÂ Ô ÎÏ ÈÎ Δ ÓË 754:. ª Ú ÁÎÔ, Ú ÂÏÏËÓÈÎ Ù ÓË. Ï- ÏÔÁ.. Ô Ï Ó Ú, ı Ó 1985, 95 Ú ÏÔ, Ú ÈÔÏ ªÔ ÛÂ Ô μ ( applefi ÙÔ Ú ÔÓ): Haspels, fi.apple. (ÛËÌ. 29) 254 Ú. 1. Ch. Dugas, Délos X. Vases de l Héraion, Ú ÛÈ 1928, 175 Ú. 568 apple Ó. 41, 69. Altenburg, Lindenau Museum 215 ( applefi ÙË ÈÎÂÏ ): CVA Altenburg 1, apple Ó. 41, ÌapplefiÚÈÔ Ú ÈÔÙ ÙˆÓ: Kunst der Antike. Galerie G. Puhze, Freiburg 1977, Ú Ó Ï ÙÈÎ ÁÈ ÙËÓ ÂÚÌËÓÂ ÙˆÓ ÛÎËÓÒÓ ÙÒÓ Ï. Manakidou. Ó - ÏÔÁÔ ÛÎËÓÈÎfi appleô ËÏÒÓÔ Ó Î È ÔÈ Î ÔÓ appleô appleâèîôó ÔÓÙ È Û ÌÂÚÈÎ ÛÎËÓ ÔÚÔ ÌÂ Ù Ì ÏË ÙÔ ÈÔÓ ÛÈ ÎÔ ıè ÛÔ, Âapple ÛË Û ÛÙÂÚÔ Ú Î ÏËÎ ıô. Ù apple Ú Â ÁÌ Ù appleô apple Ú ı ÙÂÈ Ë ªoraw 1998, , ÌappleÔÚÔ Ó Ó appleúôûùâıô Ó: Δ Ú, Museo Archeol. Nazionale 4429: L. Masiello (ÂappleÈÌ.), Catalogo del Museo Nazionale Arheologico di Taranto I, 3: Atleti e guerrieri. Tradizioni aristocratiche a Taranto tra VI e V secolo A.C. Ù ÏÔÁÔ ÎıÂ- ÛË Taranto 1994, Taranto 1997, 307 Ú π ȈÙ. Û ÏÏÔÁ Theodor: P. Heesen, The J. L. Theodor Collection of Attic Black-Figure Vases, ÕÌÛÙÂÚÓÙ Ì 1996, Ú. 13 ÂÈÎ

23 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 25 ÈÎ. 8. ı Ó, ªÔ ÛÂ Ô ÎÏ ÈÎ Δ ÓË Ú.  Ú. 754 (Û ÏÏ. Ù Í ). Î È ÛÙËÚ Ô Ó Ó ÂappleÈÛÙ ÏÈÔ Ì ÙÚ ÁÏ Ê Î È ÌÂÙfiappleÂ. ÙËÓ ÙÚ ÙË Ï Î ıô, Ô ÔÚfi ÙˆÓ ÙÂÛÛ ÚˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ ÔÚ ÂÙ È ÂÍÈ Î È ÚÈÛÙÂÚ applefi Ó Ó Î ÔÓ, appleô ÌÔÈ ÂÈ appleôï Ì ÙÔÓ ÓÙ ÛÙÔÈ Ô ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ ÙÔ ÔÏ Á ÚÔ. È È apple Ú ÛÙ ÛÂÈ Ì appleúôûê ÚÔ Ó Î È ÔÚÈÛÌ Ó ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈÎ ÏÂappleÙÔÌ ÚÂÈ appleô Ô ËÁÔ Ó Ì ÌÂÁ Ï ÙÂÚË ÛÊ ÏÂÈ ÛÙÔ ÈÔÓ ÛÈ Îfi ÎfiÛÌÔ, fiappleˆ Ù ÛÙÂÊ - ÓÈ applefi ÎÈÛÛfiÊ ÏÏ appleô ÊÔÚ Ó ÔÈ appleâúèûûfiùâúâ ÔÚ ÙÚÈÂ, Ô ı ÚÛÔ appleô ÎÚ Ù Ì Î È Ù ÎÚfiÙ Ï appleô ÎÚ Ù Ó Ô applefi Ù, Ô ÙÚ ÁÔ Î È ÙÔ ÈÏÔ - ÚÔÂÈ appleô Û ÓÔ Â Ô Ó ÔÚÈÛÌ Ó applefi ÙÈ Á Ó ÎÂ. È ÙÚÂÈ applefi ÙÈ apple Ú apple Óˆ ÛÎËÓ ÂÓÙ ÛÛÔÓÙ È Û ÌÈ ÔÌ ÛÙÂÚÔ Ú- ÎÒÓ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊˆÓ ÏËÎ ıˆó ÛÙÈ ÔappleÔ Â ÚÎÂÙ Û Ó appleâèîôó ÔÓÙ È ÌÈÁ Á Ó ÈΠÔÈ ÔÚÔ appleô ÌappleÔÚÔ Ó Ó Û ÁÎÚÈıÔ Ó Ì ÙÔ ÔÚÔ ÙˆÓ ÛΠʈÓ, apple Ú ÙÔ È ÊÔÚÂÙÈÎfi ÙÚfiappleÔ ÂÎÙ ÏÂÛ ÙÔ. ÕÌÂÛË Û ÛË Ì ÙÔ ÙÂÏÂ Ù Ô Ê ÓÂÙ È fiùè Ô Ó ÔÈ Ï Î ıôè ÛÙÈ ÔappleÔ Â ÔÈ Á Ó Î ÔÚÂ Ô Ó Á Úˆ applefi Ó ÈappleÏfi ÈÔÓ ÛÈ Îfi appleúôûˆappleâ Ô, Ó ÚÙËÌ ÓÔ applefi Ó Ó Î ÔÓ ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË ÛÎËÓ 35. È ÔÚ ÙÚÈ ÂÓ appleè ÓÔÓÙ È applefi Ù ÚÈ Î È ÂÈÎÔÓ Ô- 35. È appleâúèûûfiùâúâ Ó ÎÔ Ó ÛÙÔ. ÙÔ ÌˆÓ Î È ÛÙÔ ÂÚÁ ÛÙ ÚÈfi ÙÔ. ÚÈÛÌ Ó applefi ÙÈ appleèô appleúôûâáì Ó apple Ú ÛÙ ÛÂÈ appleô ÔÓÙ È ÛÙÔ. ÙÔ ª Ú ıòó, Ô ÔappleÔ Ô Â ÓÂÈ È È ÙÂÚË appleúôù ÌËÛË ÛÙÈ ÈÔÓ ÛÈ Î ÛÎËÓ Ì ÔÚÔ. È Û ÂÙÈÎ ÛÎËÓ Ô Ó Û ÁÎÂ- ÓÙÚˆıÂ Î È Û ÔÏÈ ÛÙ ÂÎÙÂÓÒ applefi ÙË Frontisi-Ducroux 1991, ÈÔ Û ÓÔappleÙÈÎ : R. Osborne, «The Ecstasy and the Tragedy: Varieties of Religious Experience in Art, Drama and Society», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: C. Pelling (ÂappleÈÌ.), Greek Tragedy and the Historian, ÍÊfiÚ Ë 1997, , 210. Killet, fi.apple. (ÛËÌ. 21) Moraw 1998, 74-75,

24 26 Ï ÓË ª Ó Î Ô ÓÙ È Û Ó ıˆ Ó Â ÁË ÛÙÚ ÌÌ Ó appleúô ÙËÓ ÂÈÎfiÓ ÙÔ ıâô, ÙËÓ ÔappleÔ È- ÚÂÙÔ Ó appleúôûêˆóô Ó Ì ˆËÚ ÂÈÚÔÓÔÌ Â.  ÌÂÚÈÎ ÛÎËÓ Â Ó È apple ÚÔ - Û Î È ÌÈ ÏËÙÚ 36, Î ÙÈ appleô ÂÓÈÛ ÂÈ ÙË Û Ó ÂÛ ÙÔ Ì ÙÈ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ ÙˆÓ ÛΠʈÓ. ÙÈ applefiïôèappleâ ÏËÎ ıô, ÙÔ appleúôûˆappleâ Ô apple Ú Ï appleâù È Î È ÔÈ Á Ó Î ÔÚÂ Ô Ó appleúô È ÊÔÚ ΠÙ ı ÓÛÂÈ Ì ÓÙÔÓ ÎÈÓËÌ Ó ÚÈ Î È ÌÂÁ ÏÔ ËÌ ÙÈÛÌfi 37. È ÛÙÈ Ô appleâúèappleùòûâè, ÔÈ ÔÚ ÙÚÈ ÂÓ ÂÙ È Ó ÎÚ ÙÔ Ó ÎÚfiÙ Ï, ı ÚÛÔ ÎÏËÌ Ù Â, Ó ÊÔÚÔ Ó ÛÙÂÊ ÓÈ applefi ÎÈÛÛfi ÛÙ Ì ÏÏÈ Î È ÔÚ ÒˆÓ apple Óˆ applefi ÙÔ ÈÙÒÓ ÙÔ. ªÂÚÈÎ ÊÔÚ ÌappleÔÚÂ Ó Û ÓÔ Â ÔÓÙ È applefi È ÊÔÚ Ò, fiappleˆ Ó Ê Ú ÌÂ Î È appleèô apple Óˆ38. Í ÈÙ ÙˆÓ Â͈ÙÂÚÈÎÒÓ ÙÔ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ, Û Ó ÔÈ ÌÔÚÊ Ù ÂÚÌËÓ ÔÓÙ È ˆ Ì ıèî ª ÈÓ Â. øûùfiûô, ÔÚÈÛÌ Ó applefi Ù ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈÎ ÛÙÔÈ Â appleô appleúô Ó Ê ÚıËÎ Ó ÂÓ Û Ó ÔÓÙ È appleôîïâèûùèî Ì ÙÈ ª ÈÓ Â. Δ ÎÚfiÙ Ï 39 appleôùâïô Ó Ó appleôï ÎÔÈÓfi ÌÔ ÛÈÎfi fiúá ÓÔ appleô Û ÓÔ Â ÂÈ È ÊÔÚ ÔÚ ÙÈÎ ÂappleÈ Â ÍÂÈ Î È Ù ÎÚ ÙÔ Ó fi È ÌfiÓÔ Á Ó Î ÏÏ Î È Ó ÚÂ, ÎfiÌË Î È È ÊÔÚÂ Ì ıô- ÏÔÁÈÎ ÌÔÚÊ. Δ ÛÙÂÊ ÓÈ applefi ÎÈÛÛfiÊ ÏÏ 40 ËÏÒÓÔ Ó ÛÊ ÏÒ ÙË ÈÔ- Ó ÛÈ Î ÙÌfiÛÊ ÈÚ ÌÈ ÛÎËÓ, ÏÏ ÂÓ Ó ÎÔ Ó appleôîïâèûùèî ÛÙÔ Ì ıèîô ÎÔÏÔ ıô ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ. ÈÛÛÔÛÙÂÊ ÓˆÌ ÓÔÈ appleâèîôó ÔÓÙ È Û Ó ÔÈ Ó ÚÂ Û ÌappleÔÛÈ ÛÙ Î È ÎˆÌ ÛÙ Î ıò Î È ÔÈ Á Ó Î ÌÔ ÛÈÎÔ Î È ÔÚ ÙÚÈ appleô ÙÔ ÁˆÁÔ Ó appleô Û ÌÌÂÙ Ô Ó Û ÏÏ ÂÔÚÙ ÛÙÈ- Î ÂÎ ËÏÒÛÂÈ Î È ÌÔ ÛÈÎÔ ÁÒÓÂ. ÎfiÌË Î È ÔÈ ÓÂ Ú Â È ÊÔÚ ÔÚ ÒˆÓ ÊÔÚÈÔ ÓÙ È appleâúèûù ÛÈ Î applefi ÔÚ ÙÚÈ appleô appleâèîôó ÔÓÙ È ı Ó, ıóèîfi Ú ÈÔÏ. ªÔ ÛÂ Ô 464: ABV 553, 392. Para 281. Frontisi- Ducroux 1991, 103 ÂÈÎ. 46. Aı Ó, ªÔ ÛÂ Ô ÂÚ ÌÂÈÎÔ : Frontisi-Ducroux 1991, 126 ÂÈÎ Ú Ë, Archäol. Sammlung der Universität 2331: CVA Zürich 1, apple Ó. 17, Î È Á. ÂÙÚÔ appleôïë, ÚÌÈÙ 1435: Haspels, fi.apple. (ÛËÌ. 29) 223 Ú. 37., Ú ÈÔÏ. ªÔ - ÛÂ Ô R.80.24: CVA Thebes 1, apple Ó. 64, 1-3. Toronto, Royal Ontario Museum 323: CVA Toronto 1, apple Ó. 27, 1-3. ı Ó, Û ÏÏÔÁ μï ÛÙÔ : Haspels, fi.apple. (ÛËÌ. 29) 119, 231 apple Ó. 40, 3. Ú - ÎÔ ÛÂ, Museo Archeol. P. Orsi: ABV 706, 399 ter. Ú Á, ıóèîfi Ú ÈÔÏ. ªÔ ÛÂ Ô 778: CVA Prague 1, 45, 2-4. ÀfiÚÎË, Metropolitan Museum of Art : Para 269. ÁÔÚ Ú ÈÔÙ ÙˆÓ ÛÙÔ Ú ÛÈ: ABV 709, 21. È ÏÏ apple Ú Â ÁÌ Ù appleèô apple Óˆ, ÛËÌ È ÙË Û ÛË ÙˆÓ «ª ÈÓ ˆÓ» ÌÂ È ÊÔÚ Ò Ï. Moraw 1998, apple ÚÔ - Û ÙˆÓ ÒˆÓ ÂÓ Ó ÁÂÈ apple Ú ÙËÙ ÙÈ ÔÚ ÙÚÈ ٠ÛÂ Ì ıèîfi Âapple appleâ Ô, ÏÏ ÓÙ ıâ- Ù ÙÔÓ ÂÈ ÙËÓ ÌÊÈÛËÌ ÙÔ ÈÔÓ ÛÈ ÎÔ ÒÚÔ Î È ÙË Ù ÙfiÙËÙ ÙˆÓ appleâèîôóè fiìâóˆó Á Ó ÈÎÒÓ, ÙÛÈ Î È Ë Frontisi-Ducroux ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: Bravo, fi.apple. (ÛËÌ. 32) Wegner, fi.apple. (ÛËÌ. 18) 62-63, Paquette, fi.apple. (ÛËÌ. 18). ªÈ ËÏ Ë, fi.apple. (ÛËÌ. 18) 175 Ï. ÎÚfiÙ Ï. West, fi.apple. (ÛËÌ. 18) ª. Blech, Studien zum Kranz bei den Griechen, μâúôï ÓÔ - ÀfiÚÎË 1982, 74,

25 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 27 Ì Ì ÓÒÓ ÌÔ ÔÚ ٠Û ÛÎËÓ ÎÒÌˆÓ 41. ÏÔÁ appleúôî appleùâè ÏÔÈapplefiÓ ÙÔ ÂÚÒÙËÌ, Â Ó appleâèîôó ÔÓÙ È ÙfiÛÔ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ fiûô Î È ÛÙÈ ÏËÎ ıô ÔÈ Ì ıèî Û ÓÔ Ô ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ, ËÏ ÌÊ ª ÈÓ Â,  Ù ÔÈ ıóëù ıè ÛÒÙÚÈ ÙÔ ıâô, ËÏ ÔÈ Á Ó Î ÙË ı Ó, Î Ù ÙËÓ ÂÎÙ ÏÂÛË ÁÈÔÚÙ ÛÙÈÎÒÓ ÔÚÒÓ appleúô ÙÈÌ ÙÔ. ªappleÔÚ applefi ÙË ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊË ÁÁÂÈÔÁÚ Ê Ó appleô ÛÈ Ô Ó ÔÈ ÛÎËÓ ÙˆÓ ÂÎÛÙ ÙÈÎÒÓ ÔÚÒÓ appleô ÂÎÙÂÏÔ Ó Û Ó ÔÈ ÎfiÏÔ ıâ ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ ÛÙ ÂÚ ıúfiìôúê ÁÁ 42, ÂÓ Ï appleô Ó fiìˆ ÔÈ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ ÔÚÒÓ Ì appleèô ÂÏ ıâúâ Î È ˆËÚ ÎÈÓ ÛÂÈ, appleô Í ÓÔÓÙ È ÛËÌ ÓÙÈÎ Á Úˆ ÛÙ Ù ÏË ÙÔ 6Ô Î È ÛÙÈ Ú ÙÔ 5Ô È. apple.ã. Ó ÌÂÛ ÙÔ, ÌÈ appleôï ÚÈıÌË ÔÌ appleôùâïô Ó ÔÈ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÛÎËÓ Ì Á Ó Î appleô ÔÚÂ Ô Ó Û Ó ıˆ Ó Ô Û ÌÂÁ - Ï ÙÂÚ ÔÌ Â, ÏÏÔÙ Ì ÙË Û ÓÔ Â Ù ÚˆÓ Î È ÏÏÔÙ ÌfiÓ ÙÔ 43, fiappleˆ ÛÙÈ ÏËÎ ıô. Πfiappleô Û ÌÌÂÙ Ô Ó Î È Ù ÚÔÈ ˆ ÔÚ ٠ÌÔ - ÛÈÎÔ, ÔÈ ÔÚ ÙÚÈÂ Ú ÎÙËÚ ÔÓÙ È Ì ÌÂÁ Ï ÙÂÚË ÛÊ ÏÂÈ ˆ ª ÈÓ Â.  ÈfiÙËÙ ÁÈ ÙËÓ ÂÚÌËÓÂ ÙˆÓ ÔÚ ÙÚÈÒÓ apple Ú ÂÈ fiù Ó Ù ÂÌÊ Ó Ô- ÓÙ È ÌfiÓ ÙÔ Î È Ì ÏÈÛÙ ˆÚ Ù Â͈ÙÂÚÈÎ ÁÓˆÚ ÛÌ Ù Û Ì ÔÏ ÙˆÓ Ì ıèîòó ª ÈÓ ˆÓ. È ÛÎËÓ ÔÚÔ ÎÚ ÙÔ Ó Í ˆÚÈÛÙ ı ÛË ÛÙË Á Ó ÈΠÂÈÎÔÓÔÁÚ Ê,  Ù appleúfiîâèù È ÁÈ ÌÂÈÎÙ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ, ÛÙÈ ÔappleÔ Â ÔÈ ÔÚ ÙÚÈÂ Û Ó Ô- ÓÙ È ÌÂ Ó Ú ÔÚÂ Ù ÎˆÌ ÛÙ Û ÌappleÔÛÈ ÛÙ,  Ù appleúfiîâèù È ÁÈ ÔÚ ÙÈÎ ÚÒÌÂÓ Ì appleôîïâèûùèî Á Ó ÈÎÂ Û ÌÌÂÙÔ. ÙËÓ appleúòùë appleâú - appleùˆûë ËÏÒÓÔÓÙ È ÛÊ ÏÒ ÂÙ Ú Âapple ÁÁÂÏÌ Ù Â ÔÚ ÙÚÈÂ. ÙË Â ÙÂ- ÚË ÔÌ, ÌappleÔÚÂ Ë Ù ÙfiÙËÙ ÙˆÓ appleâèîôóè fiìâóˆó Á Ó ÈÎÒÓ Ó Â Ó È ÔÚÈ- ÛÌ Ó ÊÔÚ Û Ê, Û Ó fiìˆ ÌappleÔÚÔ Ó Ó Ù ÙÈÛÙÔ Ó Ì  applefiïëappleùâ ıëó  ÛappleÔÈÓÂ. ÔÌ Ù Â Ó È Û ÊÒ appleèô ÔÏÈÁ ÚÈıÌË ÏÏ Î È ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ ÂÓ È Ê ÚÔ Û ÁÈ ÙË ÌÂÏ ÙË ÙÔ Á Ó ÈÎÂ Ô ÙÚfiappleÔ ˆ Î È ÙˆÓ 41. ÚÎÂÙ Û Ó Â Ó È Ù ÙÔÈ ÛÎËÓ ÛÙÔ «Ù ÚÚËÓÈÎÔ» Î È ÙÔ ÈÎÔÛıÂÓÈÎÔ ÌÊÔÚÂ, ÁÈ apple Ú Â ÁÌ Ù Ï. J. Kluiver, The Tyrrhenian Group of Black-Figure Vases, Amsterdam 2003, V. Tosto, The Black-figure Pottery Signed NIKOSTHENES EPOIESEN, ÌÛÙÂÚÓÙ Ì 1999, apple Ó. 90, L. B. Lawler, «The Maenads: A Contribution to the Study of the Dance in ancient Greece», MemAcRom 6 (1927) Weege, fi.apple. (ÛËÌ. 20) M. W. Edwards, «Representations of Maenads on Archaic Red-Figure Vases», JHS 80 (1960) A. Schöne, Der Thiasos. Eine ikonographische Untersuchung über das Gefolge des Dionysos in der attischen Vasenmalerei des 6. und 5. Jhs. v. Chr., Göteborg 1987, ª.. Delavaud- Roux, Les dances dionysiaques en Grèce antique, Aix-en-Provence 1995, Moraw 1998, Schöne, fi.apple. (ÛËÌ. 42) Moraw 1998, 43-45, Batino, fi.apple. (ÛËÌ. 5) 49-50, 63.

26 28 Ï ÓË ª Ó Î Ô Á Ó ÈΠˆÓ Ú ÛÙËÚÈÔÙ ÙˆÓ Î È Â Ò ÂÓÙ ÛÛÔÓÙ È ÔÈ ÛÎËÓ ÙˆÓ ÛÎ ÊˆÓ Î È ÙˆÓ ÏËÎ ıˆó Ì ÙÔ Î ÎÏÈÔ Î È ÙÔ ÂÏ ıâúô ÔÚÔ. ÌÈÁ Á Ó ÈΠÔÈ ÔÚÔ ÂÌÊ Ó ÔÓÙ È ÛÙËÓ ÙÙÈÎ Ù ÓË Ë applefi Ù ÛÙÂÚ ÁˆÌÂÙÚÈÎ ÚfiÓÈ (ÙÂÏÂ Ù Ô Ù Ù ÚÙÔ 8Ô È. apple.ã.) Î È Í ÓÔ Ó appleúôô  ÙÈÎ ÛÙË È ÚÎÂÈ ÙÔ 7Ô È. apple.ã. ÛÙ appleúˆùô ÙÙÈÎ ÁÁ 44. È ÔÚ ÙÚÈ appleè ÓÔÓÙ È applefi Ù ÚÈ Î È Û Ó ıˆ ÎÚ ÙÔ Ó ÎÏ È ÛÙÂÊ ÓÈ.  ÔÚÈÛÌ Ó ÁÁ ÔÈ ÔÚÔ Â Ó È ÌÂÈÎÙÔ, ËÏ ÔÈ Á Ó Î ÂÓ ÏÏ ÛÛÔÓÙ È ÌÂ Ó Ú - ÔÚ ٠appleâèîôó ÔÓÙ È ÓÙÈÎÚÈÛÙ ÌÂ Ó ÏÔÁË ÔÌ Ó ÚÒÓ- ÔÚ ÙÒÓ. ÂÚÈÛÙ ÛÈ Î ÙÔ ÔÚfi ÙÔ Û ÓÔ Â ÂÈ Ë ÌÔ ÛÈÎ ÏÔ Ï Ú Î È Ô ÌÔ ÛÈÎfi Â Ó È apple ÓÙ Ó Ú 45. Ú ÏÏËÏ Ì ٠appleúòèì ÙÙÈÎ ÁÁÂ, ÛÙË È ÚÎÂÈ ÙÔ 7Ô Î È ÙÔ 6Ô È. apple.ã., Á Ó ÈΠÔÈ Î ÎÏÈÔÈ ÔÚÔ appleâèîôó ÔÓÙ È Âapple ÛË Û ÌÂÁ ÏÔ ÌÂÁ ıô ÁÚ appleù Î È Ó ÁÏ Ê ÁÁ applefi ÂÚÁ ÛÙ ÚÈ ÙË ÔÈ, ÙˆÓ ÎÏ ˆÓ Î È ÙË Ó ÙÔÏÈÎ ÏÏ, Î ıò Î È Û ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÎÔÚÈÓıÈ Î ÁÁ ÌÈÎÚÒÓ È ÛÙ ÛÂˆÓ ( Ï ÛÙÚ, ÊÏ ÛÎÈ, apple Í Â, fiïappleâ, ÎÔÙ Ï ).  ÔÚÈ- ÛÌ Ó ÛÎËÓ Ô ÔÚfi ÂÎÙÂÏÂ Ù È Ì ÙË Û ÓÔ Â ÙË ÌÔ ÛÈÎ ÏÔ appleô apple ÂÈ Ó Ì ÌÔ ÛÈÎfi Î È ÌÂÚÈÎ ÊÔÚ Û Ó ÂÙ È Ì ÏÏ ÚÒÌÂÓ, fiappleˆ appleôìapple, ı Û Â Î È appleúôûêôú. È appleâúèûûfiùâúâ applefi ÙÈ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ Ù Ô Ó Û Û ÂÙÈÛÙ Ì ıúëûîâ ÙÈÎ ÙÂÏÂÙ, ÔÈ ÔappleÔ Â Ï Ì Ó Ó ÒÚ ÛÙ ÈÂÚ È ÊfiÚˆÓ ıâôù ÙˆÓ appleô Â Ó È È ÙÂÚÂ Û ÛÂÈ Ì ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ È ÁˆÌÂÙÚÈÎ Î È appleúˆùô ÙÙÈÎ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ Á Ó ÈΠˆÓ ÔÚÒÓ Ï. R. Tölle, Frühgriechische Reigentänze, Waldsassen M. Wegner, Musik und Tanz (ArchHom III, Kap. U), Göttingen 1968, G. Wickert-Micknat, Die Frau (ArchHom III, Kap. R), Göttingen 1982, T. Rombos, The Iconography of Attic Late Geometric II Pottery, Jonsered 1988, Delavaud-Roux 1994, ÚÈÛÙ Û ÏÔ ÙÚÔÊfiÚÔ- Ú ÛÙËÓ ı Ó, ıóèîfi Ú ÈÔÏ. ªÔ ÛÂ Ô 313 Î È ÏËÙ Û ÏÔ ÙÚÔÊfiÚÔ- ÌÊÔÚ ÙÔ. ÙÔ Ó Ï ÙÔ ÛÙÔ Ú ÛÈ, Ô ÚÔ CA 2985: M. Denoyelle, «Le peintre d Analatos: Essai de synthèse et perspectives nouvelles», AntK 39 (1996) 86 Ú. 11 Î È 25, apple Ó. 14, 3 Î È 15, 1. Ú Ï. Î È ÙÔ ÌÔ ÛÈÎfi appleô apple ÂÈ ÈappleÏfi Ïfi Ó ÌÂÛ ÛÙÈ ÛÂÈÚ ÙˆÓ ÔÚ ÙÒÓ, ÂÓ ÏÏ Í Ó ÚÒÓ-Á Ó ÈÎÒÓ ÌfiÓÔ Á Ó ÈÎÒÓ, Û appleôûapple. Ó ÁÏ ÊÔ apple ıô applefi ÙÔ ÒÌappleÔ ÚÁÔ ÙË Δ ÓÔ : ªÔ ÛÒÓ ÒÚ 2004, Ú ø Ï ÚÈÛÙ ÂÌÊ Ó ÂÙ È Î È Ô ËÛ appleô Ô ËÁ ÙÔ ÌÂÈÎÙfi ÔÚfi ÂÎ ÙÂÛÛ ÚˆÓ ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ Î È ÁÔÚÈÒÓ ÛÙÔÓ ÎÚ Ù Ú François: E. Simon, Die griechischen Vasen, ªfiÓ Ô , ÂÈÎ È ÊÔÚ applefi ÂÈ Ô Ó È Ù appleˆıâ ÁÈ ÙË ÛËÌ Û ÙˆÓ ÔÚÒÓ ÙÒÓ Î È ÙÈ appleô- ÎÙÚÈ ıâ ÙÔ. È Â Ô Î Î È Î ÎÏ ÈÎ ÁÁ : Delavaud-Roux 1994, 100 Ú Simantoni-Bournia, La céramique grecque à reliefs. Ateliers insulaires du VIIIe-Vπe siècle av. J.-C., ÂÓÂ Ë È Û ÌÈ Î Ú : Vazaki, fi.apple. (ÛËÌ. 29) 152. È ÎÏ ÔÌÂÓÈ Î ÁÁ : Delavaud-Roux 1994, Lewis, fi.apple. (ÛËÌ. 29) 46. È ÎÔÚÈÓıÈ Î ÁÁ : I. Jucker, «Frauenfest in Korinth», AntK 6 (1963) apple Ó D. Callipolitis-Feytmans, «Déméter,

27 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 29 ªÈ Û ÓÙÔÌË ÂappleÈÛÎfiappleËÛË ÙˆÓ ÙÙÈÎÒÓ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊˆÓ ÁÁ ˆÓ Ì Á Ó È- ÎÂ Ô Î ÎÏÈÔ ÔÚÔ 47  ÓÂÈ fiùè Î È ÔÈ ÙÙÈÎ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ ÂÓÙ ÛÛÔÓÙ È Î Ù Î ÓfiÓ ÛÂ Ï ÙÚ ÙÈÎfi appleï ÛÈÔ. applefi ÙÈ ÁÚ appleù appleëá ÁÓˆÚ Ô Ì fiùè ÔÈ ÔÚ ÙÈÎ ÂappleÈ Â ÍÂÈ ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ ÂÎÙÂÏÔ ÓÙ Ó ÌÂ È ÊÔÚ ÊÔÚÌ Î È fiùè ÔÈ appleâúèûûfiùâúâ Û ÂÙ ÔÓÙ Ó Ì ıúëûîâ ÙÈÎ ÁÈÔÚÙ Î È ÙÂÏÂÙÔ ÚÁ Â, ÛÙÈ ÔappleÔ Â Û ÌÌÂÙÂ Ó Â Ù ˆ ÎÔÚ ÙÛÈ Î È ÊË Â, ËÏ apple Úı ÓÔÈ,  Ù ˆ apple ÓÙÚÂÌ Ó Á Ó Î 48. ŒÙÛÈ ÂÓ Â Ó È Ù Ô fiùè Û Ó ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÁÁ ÌÂ Û ÂÙÈÎ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ Ú ÛÎÔÓÙ È Û ÈÂÚ ıâôù ÙˆÓ appleô appleúôûù Ù - Ó ÙÈ Á Ó Î fiïˆó ÙˆÓ ËÏÈÎÈÒÓ, fiappleˆ ÙË ÚÙ ÌÈ Ô ÛÙËÓ ÙÙÈÎ (μú - ÚÒÓ, ıëó Î ÎÚfiappleÔÏË, ªÔ ÓÈ ), ÙË ÌÊË ÛÙË ÓfiÙÈ ÎÏÈÙ ÙË ÎÚfiappleÔÏË, ÙË ÌËÙÚ Î È ÙË fiúë ÛÙËÓ fiúèóıô Î È ÙËÓ ÏÂ Û Ó, ÛÂ Ú (apple.. ÏÔ, ÂÚ ÒÚ, ÌÔ ) Î È Û ÚÙÂÌ ÛÈ (apple.. ÛÔ ), Î È ÙfiÙ ÔÈ appleâèîôóè fiìâóôè ÔÚÔ appleúôê ÓÒ Û ÂÙ ÔÓÙ È Ì ÙÈ Ï ÙÚ ÙÈÎ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁ  ÛÙÈ ÔappleÔ Â Û ÌÌÂÙÂ Ó ÔÈ ıè ÛÒÙÚÈÂ ÙˆÓ ıâ ÈÓÒÓ ÙÒÓ 49. Ì ÔÏÈÎ ÛËÌ Û Â Ó Âapple ÛË ÔÈ ÔÚÔ ÙÔ ÌÂÓ Ô appleô ÙÂÏÔ ÓÙ Ó applefi ÙÈ Á Ó Î Ì ÊÔÚÌ ÙÈ Á Ì ÏÈ ÙÂÏÂÙ 50 Î È appleôùâïô Û Ó Ì applefi ÙÈ ÛËÌ ÓÙÈÎfi- ÙÂÚ ÂÎ ËÏÒÛÂÈ ÙË Á Ó ÈΠÎÔÈÓˆÓÈÎ ˆ. Û ÌÌÂÙÔ ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ ÙË ı Ó ÛÙË Ï ÙÚ ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ Â Ó È Corè et les Moires sur des vases corinthiens», BCH 94 (1970) Franzius, fi.apple. (ÛËÌ. 21) Delavaud-Roux 1994, E. Pemberton, «Wine, Women and Song: Gender Roles in Corinthian Cult», Kernos 13 (2000) È ÓÙfiappleÈ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ applefi ÙÔ ÚÙÂ- Ì ÛÈÔ ÙË ÛÔ : A. Coulié, La céramique thasienne à figures noires, Ú ÛÈ 2002, 112, ÂÓÈÎ ÁÈ ÙÔ Á Ó ÈÎÂ Ô ÔÚÔ Î È ÙÔ È ÊÔÚÔ ÙÚfiappleÔ applefi ÔÛ ÙÔ ÛÙ ÙÙÈÎ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÁÁ : G. Prudhommeau, La danse grecque antique, Ú ÛÈ 1965, Franzius, fi.apple. (ÛËÌ. 21) Delavaud-Roux 1994, 17, Killet, fi.apple. (ÛËÌ. 21) Cl. Calame, Choruses of Young Women in Ancient Greece, Lanham MD 1997, Lonsdale 1993, Batino, fi.apple. (ÛËÌ. 5) È Ó ÊÔÚ ÛÂ Û ÂÙÈÎ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÁÁ applefi ÈÂÚ Á Ó ÈΠˆÓ ıâôù ÙˆÓ Ï. appleèô apple Óˆ ÛËÌ. 22 Î È 46. applefi ÙÔ ÈÂÚfi ÙË ÌÊË ÛÙËÓ ı Ó : Ã. apple ÔappleÔ ÏÔ - ÓÂÏÏÔappleÔ ÏÔ, «Ó ÛÎ Ê. ÎÚÔapplefiψ. ªÂÏ ÓfiÌÔÚÊË ÎÂÚ ÌÈλ, 27 (1972) ã, ªÂÏ Ù È, 203, , 220. ΔË È, πâúfi ÙË ÌÊË. ªÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÏÔ ÙÚÔÊfiÚÔÈ, ı Ó 1997, applefi ÙËÓ fiúèóıô: E. Pemberton, Corinth XVIII, 1: The Sanctuary of Demeter and Kore. The Greek Pottery, Princeton 1989, Ú. 192 apple Ó. 21. applefi ÙË ÏÔ: Dugas, fi.apple. (ÛËÌ. 34) 173 Ú. 555, 174 Ú. 567 apple Ó. XLII. applefi ÙËÓ ÂÚ ÒÚ : T. J. Dunbabin, Perachora II. The Sanctuaries of Hera Akraia and Limenia, Oxford 1962, Ú Prudhommeau, fi.apple. (ÛËÌ. 47) Lonsdale 1993, Delavaud-Roux 1994, Thescra II (2004) Ï. Dance, [J. Oakley]. C. Mercati, «Le pissidi attiche figurate: problemi di forma e decorazione», AnnPerugia XXIV, N.S. X (1986/1987)

28 30 Ï ÓË ª Ó Î Ô Î Ï ÙÂÎÌËÚÈˆÌ ÓË, È È ÙÂÚ ÁÈ ÙËÓ ÎÏ ÛÈÎ ÂappleÔ 51, Î È ÔÈ ÔÚÔ ÎÚ ÙÔ - Û Ó ÎÂÓÙÚÈÎ ı ÛË Ó ÌÂÛ ÛÙÈ È ÊÔÚ ÂÎ ËÏÒÛÂÈ ÙÔ. ÓÙ ıâù, ÂÏ È- ÛÙÂ Î È Û Ó ıˆ ÌÌÂÛÂ Â Ó È ÔÈ appleïëúôêôú Â Ì ÁÈ ÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ ÛÙË ÈÔ- Ó ÛÈ Î Ï ÙÚ Π٠ÙÔ ÛÙÂÚÔ Ú ÎÔ ÚfiÓÔ, ËÏ Û ÌÈ ÌÂÙ - ÙÈÎ ÂappleÔ, appleô ÛËÌ ÙÔ ÔÙ ÙÔ apple Ú ÛÌ applefi ÙÈ apple Ú ÔÛÈ Î ÔÌ ÌÈ ÚÈÛÙÔÎÚ ÙÈÎ, appleèô Û ÓÙËÚËÙÈÎ ÎÔÈÓˆÓ ÛÙÈ Ó ÁΠÙË ÓÂÔÛ ÛÙ ÙË ÎfiÌË ıëó Î ËÌÔÎÚ Ù. ª applefi ÙÈ appleëá Ì Â Ó È Î È ÔÈ apple Ú ÛÙ - ÛÂÈ appleô apple ÚÔ ÛÈ Û ÌÂ, Î ıò ÔÈ ÔÚ ÙÈÎ ÂÎÙÂÏ ÛÂÈ ÙÔ Ó ÎÔ Ó appleúô- Ê ÓÒ ÛÙÔÓ ÈÔ ÒÚÔ. ÔÚfi Î È Ë ÌÔ ÛÈÎ ÙÔ ÏÔ Â Ó È Ó applefiûapple ÛÙ ÛÙÔÈ Â ÙË ÈÔÓ - ÛÈ Î Ï ÙÚÂ, ÙfiÛÔ ÛÂ Ì ıèîfi fiûô Î È Û appleú ÁÌ ÙÈÎfi Âapple appleâ Ô 52. μ È apple Ú Ô Ó Î È ÏÏ ÌÔ ÛÈÎ fiúá Ó, fiappleˆ ÙÔ Î Ì ÏÔ, ÙÔ Ù Ìapple ÓÔ Î È Ë Ú- ÈÙÔ, appleô Û Ó ÔÓÙ È Ì ÙÈ ÈÔÓ ÛÈ Î ÁÈÔÚÙ ÏÏ Ô Ïfi Û ÂÙ ÂÙ È È È- ÙÂÚ ÙfiÛÔ Ì ÙËÓ ÂÎÙ ÏÂÛË ÙÔ Èı Ú Ì Ô fiûô Î È Ì ÙÈ appleôìapple ÙˆÓ ıè - ÛˆÙÒÓ ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ ÛÙ Ó È, ÛÙ ÓıÂÛÙ ÚÈ Î È ÛÙ ÈÔÓ ÛÈ. ÈÎÔÓÔ- ÁÚ ÊÈÎ, Ô Ïfi Â Ó È ÙÔ Î Ú Ú Ô fiúá ÓÔ appleô apple Ô Ó ÛÙÈ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ ÔÈ ÎfiÏÔ ıôè ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ, Û ÓfiÙÂÚ ÔÈ Ù ÚÔÈ Î È ÔÚÈÛÌ - Ó ÊÔÚ ÔÈ ª ÈÓ Â.  ÚÎÂÙÔ, Ì ÏÈÛÙ, ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊÔ ÛÎ ÊÔ ÙË Ì CHC appleâèîôó ÔÓÙ È ª ÈÓ Â Î È Ù ÚÔÈ appleô ÔÚÂ Ô Ó, Î appleôùâ Ì ÙË Û ÓÔ Â ÙË ÌÔ ÛÈÎ ÈappleÏÔ ÏÔ appleô apple ÂÈ Ó ÏÏÔ Ù ÚÔ 53, Î È Ê ÓÂÙ È fiùè ÙÔ ı Ì Ùfi ÌÂ È ÊÔÚ ÌÈÎÚ apple Ú ÏÏ Á Ù Ó Á appleëùfi ÛÙËÓ ÙÙÈÎ ÁÁÂÈÔÁÚ Ê ÛÙ Ù ÏË ÙÔ 6Ô Î È ÙÈ Ú ÙÔ 5Ô È. apple.ã. appleôì Óˆ, ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó appleô Ì fiùè Ô ı Ì Ù Î ÚÈ Ú Ô Ó ÛÙÈ ÛÎËÓ ÙˆÓ ÛÎ ÊˆÓ appleô apple ÚÔ ÛÈ ÛÙËÎ Ó ÛÙËÓ Ú : ÌÂÛ Ô ÔÚfi appleô appleâèîôó Â- Ù È Û ÙÔ Î È ÌÌÂÛ Ë ÔÈÓÔappleÔÛ appleô appleô ËÏÒÓÂÙ È Ì Û applefi ÙÔ Û Ì ÙÔ ÊÔÚ ÙˆÓ apple Ú ÛÙ ÛˆÓ, ËÏ ÙÔ ÈÔ ÙÔ ÛÎ ÊÔ. ª ÓÂÈ ÙÒÚ Ó Ô Ì Û appleôèô ıìfi Ù ÔÈ ÔÚ ÙÈÎ ÂappleÈ Â ÍÂÈ, Î È Î Ù Âapple ÎÙ ÛË Ë Î Ù E. R. Dodds, È ŒÏÏËÓÂ Î È ÙÔ apple Ú ÏÔÁÔ, ÌÙÊ.. È ÙÚÔÌ ÓˆÏ ÎË, ı Ó 1978, J. Bremmer, «Greek Maenadism Reconsidered», ZPE 55 (1984) μ. Goff, Citizen Bacchae. Women s ritual practice in ancient Greece, Berkeley 2004, ÚÈÙÈÎ ı ÛË ˆ appleúô ÙËÓ apple ÚÍË Î È ÙËÓ appleâèîfióèûë ÙË ÂÎÛÙ ÙÈÎ ÈÔÓ ÛÈ Î Ï ÙÚÂ, ËÏ «Ì ÈÓ ÈÛÌÔ», ÛÙËÓ ÎÏ ÛÈÎ ı Ó : A. Henrichs, «Greek Maenadism from Olympias to Messalina», HSCP 82 (1978) T. H. Carpenter, Dionysian Imagery in Fifth-Century Athens, ÍÊfiÚ Ë 1997, Prudhommeau, fi.apple. (ÛËÌ. 47) D. Castaldo, Il pantheon musicale, Ravenna 2000, Zschätzsch, fi.apple. (ÛËÌ. 18) 84, Thescra II (2004) Ï. Dance, [T. J. Smith] Î È [A. Zschätzsch]. 53. Schöne, fi.apple. (ÛËÌ. 42). G. M. Hedreen, Silens in Attic Black-figure Vase-painting. Myth and Performance, Ann Arbor LIMC VIII 1B (1997) Ï. Silenoi [E. Simon].

29 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 31 Ó ÏˆÛË ÎÚ ÛÈÔ, ÓÙ Ó ÎÏÔ Ó Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÂ Ï ÙÚ ÙÈÎ appleú ÎÙÈÎ ÛÙËÓ ı Ó ÙˆÓ ÛÙÂÚˆÓ Ú ÎÒÓ ÚfiÓˆÓ, Û Ó Ê ÛÌ Ó Ì ÙË Û ÌÌÂÙÔ ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ, Î È Â Ó Â Ó È Ó Ùfi Ó ÂÓÙ ıô Ó ÛÙÔ appleï ÛÈÔ ÌÈ applefi ÙÈ ÁÓˆ- ÛÙ ÁÈÔÚÙ appleô ÙÂÏÔ ÓÙ Ó appleúô ÙÈÌ ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ. ªÂ ÚÒÌÂÓ ÛÙÔ appleï ÛÈÔ Î appleôè ıúëûîâ ÙÈÎ ÁÈÔÚÙ appleôîïâèûùèî ÁÈ Á Ó Î ÂÈ Û Ó Âı applefi ÙËÓ ÚÂ Ó Î È ÌÈ ÌÈÎÚ ÔÌ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊˆÓ apple Ú ÛÙ ÛÂˆÓ ÌÂ Û Ó ıúô ÛÂÈ Á Ó ÈÎÒÓ. È ÛÎËÓ Ù ÂÚÌËÓ ıëî Ó ˆ «ÙÂÏÂÙÔ ÚÁÈÎ Á Ó ÈÎÂ Û ÌapplefiÛÈ» 54, apple Ú ÙÈ ÂappleÈÌ ÚÔ È ÊˆÓ Â ÙˆÓ ÌÂÏÂÙËÙÒÓ Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ Ó Â Ó È ÂÊÈÎÙfi Î È Ó ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó appleúôû ÈÔÚ ÛÔ - Ì Û appleôè ÁÈÔÚÙ Û ÌÌÂÙÂ Ó ÔÈ Û ÌappleÔÛÈ Ô ÛÂ. appleèappleï ÔÓ ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó appleôîïâèûùâ ÙÔ ÂÓ Â fiìâóô ÔÈ Û ÂÙÈÎ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ Ó ÂÓÙ ÛÛÔÓÙ È ÛÂ È - ÊÔÚÂÙÈÎÔ ıâì ÙÈÎÔ Î ÎÏÔ, ÙÛÈ ÒÛÙÂ Ù È apple ÚfiÌÔÈ ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈ- Î ÛÙÔÈ Â Ó apple Ú apple ÌappleÔ Ó ÛÂ È ÊÔÚÂÙÈÎ Ï ÙÚÂ Â Î È ÙÂÏÂÙÔ ÚÁ Â. ÓÂÍ ÚÙËÙ, ˆÛÙfiÛÔ, applefi ÙËÓ ÂÚÌËÓ ÙÔ, ÁÈ ÙÔ ı Ì Ì ÂÈ È È ÙÂ- ÚË ÛËÌ Û Ë appleâèîfióèûë Û apple ÓÙ applefi ÙÈ ÛÎËÓ Ù applefi ÙÈ ÌfiÏÈ ÂappleÙ ÁÓˆÛÙ appleúô ÙÔ apple ÚfiÓ ÁÁ ˆÓ applefiûë ÎÚ ÛÈÔ. ÁÎÂÎÚÈÌ Ó appleúfiîâèù È ÁÈ Ó Ó Î Óı ÚÔ, ÌÈ Î ÏÈÎ Î È Î Ú ˆ ÁÈ ÌÂÁ ÏÔ ÛÎ ÊÔ 55. È ÙÂÏ - Ù ÔÈ È ÎÚ ÓÔÓÙ È ÁÈ ÙÔ ÂappleÈ ÏËÙÈÎfi Ì ÁÂıfi ÙÔ Î È Ó Î ÏÔ Ó ÙfiÌ Ù ÙÔ ÂÍ ÛÔ ÌÂÁ ÏˆÓ È ÛÙ ÛÂˆÓ «appleú ÁÌ ÙÈÎÔ» ÛÎ ÊÔ ÙË ÙËÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ 56. ÂÓ Â Ó È Âapple ÛË Ù Ô fiùè ÛÂ Ô ÁÁ 57 ÙË ÔÌ Ù Î ÚÈ Ú Â Ó ÎÏ Ì ÊÔÚÙˆÌ ÓÔ Ì fiùú Â Ó ÌÂÛ ÛÙÈ appleúˆ- Ù ÁˆÓ ÛÙÚÈÂ, Î ÙÈ appleô apple Ú apple ÌappleÂÈ ÌÌÂÛ ÛÙÔ Ì ÁÈÎfi ÒÚÔ ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ. appleôì Óˆ, ıâˆúô Ì ÚÎÂÙ appleèı ÓfiÓ fiùè ÔÚÈÛÌ Ó applefi Ù Ù «ÙÂÏÂ- ÙÔ ÚÁÈÎ Û ÌapplefiÛÈ» Û ÂÙ ÔÓÙ È Ì Πappleôè ÈÔÓ ÛÈ Î ÁÈÔÚÙ, fiappleˆ Î È ÔÈ Á Ó ÈΠÔÈ ÔÚÔ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ appleô ÂÍÂÙ Û ÌÂ, Î È fiùè Ù Ô Ù ÚÒÌÂ- Ó, ËÏ Ô ÔÚfi Î È ÙÔ Û ÌapplefiÛÈÔ Ì ÙËÓ Î Ù Ó ÏˆÛË ÎÚ ÛÈÔ, appleôùâïô S. Pingiatoglou, «Rituelle Frauengelage auf schwarzfigurigen attischen Vasen», AM 109 (1994) apple Ó Moraw 1998, ª. Schmidt, «Rituelle Frauengelage auf einer noch unbekannten attischen Vase», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: πªø. Mythes et cultes, Études d Iconographie en l honneur de Lilly Kahil, BCH Suppl. 38 (2000) ÂÈÎ μï. Û ÂÙÈÎ Manakidou, Ù ÏÔÁÔ III A. Ò appleú appleâè Ó ÂappleÈÛËÌ ÓıÂ Î È Ë Û Ó appleâèîfióèûë apple ÚfiÌÔÈˆÓ ÛÎ ÊˆÓ ÛÙÈ apple Ú ÛÙ ÛÂÈ ÔÚÈÛÌ ÓˆÓ ÂÚ ıúfiìôúêˆó ÛÙ ÌÓˆÓ, ÁÓˆÛÙÒÓ ÛÙË È ÏÈÔÁÚ Ê ˆ «ÁÁÂ ÙˆÓ ËÓ ˆÓ», appleèô Î Ùˆ ÛËÌ. 58. ΠÙÔ ÛÎ ÊÔ ÎÚ ÙÔ Ó ÔÈ Î Â ÙÚÈÂ, Î ıò Û ÔÏÔ ÓÙ È Ì ÙÔ ÌÔ Ú ÛÌ Î È ÙÔ ÛÂÚ ÚÈÛÌ ÙÔ ÎÚ ÛÈ- Ô, ÏÏ Î È ÂÓÒ Û ÌÌÂÙ Ô Ó Û ÔÚÔ Î È appleôìapple Ì ÙË Û ÓÔ Â ÌÔ ÛÈÎ. 56. Ÿappleˆ  ÛÙÔ apple Ú Ù ÚËÛÂ Ë Scheibler 2000, 39, ÛÙÈ ÛÎËÓ Ù appleâèîôó ÂÙ È ÌfiÓÔÓ Ó ÌÂÁ ÏÔ ÛÎ ÊÔ Î ıâ ÊÔÚ, ÁÂÁÔÓfi appleô Ûˆ appleô ËÏÒÓÂÈ ÔÌ ÈÎ ÔÈÓÔappleÔÛ ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ applefi ÙÔ ÈÔ ÁÁ Ô. 57. Pingiatoglou, fi.apple. (ÛËÌ. 54) 41. Schmidt, fi.apple. (ÛËÌ. 54) 435.

30 32 Ï ÓË ª Ó Î Ô Û Ó ÛÙ È ÙË È ÁÈÔÚÙ ÛÙˆ ÁÈÔÚÙ ÛÙÈÎ ÂΠψÛË. ÂÓ È ı ÙÔ - Ì appleúô ÙÔ apple ÚfiÓ ÚÎÂÙ ÛÙÔÈ Â ÁÈ Ó appleôûùëú ÍÔ Ì fiùè ÔÈ ÂÎ ËÏÒÛÂÈ Ù appleú ÁÌ ÙÔappleÔÈÔ ÓÙ Ó Î Ù ÙË È ÚÎÂÈ ÌÈ applefi ÙÈ ËÌÔÊÈÏ ÈÔÓ - ÛÈ Î ÁÈÔÚÙ 58, fiappleˆ Ù Ó ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ Ù Ó È Î È Ù ÓıÂÛÙ ÚÈ 59, fiùè Â Ó appleèô È ÈˆÙÈÎfi Ú ÎÙ Ú Ì ÙË ÌÔÚÊ apple ÓÓ ˆÓ, appleô appleâúèâï Ì- Ó Ó ÔÚÔ Î È ÔÈÓÔappleÔÛ 60, Û ÛÙÂÓfi ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ Îfi Î ÎÏÔ. ÓÂÙ È ÏÔÈapplefiÓ appleúôê Ó fiùè ÔÈ ÔÌ ÈÎÔ Á Ó ÈΠÔÈ ÔÚÔ appleô appleâèîôó - ÔÓÙ È ÛÙÔ ÌÂÁ ÏÔ ÛÎ ÊÔ ÙË ÙËÁÔÚ ÙÔ Â ÎÔ Úˆ ÈÔ Ù Ó Ì applefi ÙÈ Ï ÙÚ ÙÈÎ ÂÎ ËÏÒÛÂÈ appleúô ÙÈÌ ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ Î È fiùè ÂÌappleÂÚÈ- Â Ó ÛÙÔÈ Â «Ì ÈÓ ÈÛÌÔ». ÔÚfi Û ÓÈÛÙ, ˆ ÁÓˆÛÙfiÓ, ÌÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ 58. Ó ÏÔÁÔ appleúô ÏËÌ ÙÈÛÌfi ÂÎÊÚ ÂÙ È Ù ÙÂÏ ٠ÚfiÓÈ ÛÙËÓ ÚÂ Ó Î È ÁÈ Ù ÏÂÁfiÌÂÓ «ÁÁÂ ÙˆÓ ËÓ ˆÓ» (Lenäenvasen): Frontisi-Ducroux 1991, R. Hamilton, Choes and Anthesteria. Athenian Iconography and Ritual, Ann Arbor 1992, Osborne, fi.apple. (ÛËÌ. 35) Caprenter, fi.apple. (ÛËÌ. 51) Frontisi-Ducroux ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: Bravo, fi.apple. (ÛËÌ. 32) S. Peirce, «Visual Language and Concepts of Cult on the Lenaia Vases», ClAnt 17 (1998) D. Noel, «Du Vin et du Femmes aux Lénéennes», Hephaistos 18 (2000) M. Tiverios, «Zur Ikonographie der weiblichen Welt im Zeitalter des Perikles», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ: T. Ganschow M. Steinhart (ÂappleÈÌ.), OTIUM. Festschrift für V. ª. Strocka, Remshalden 2005, S. Peirce, The Lenaia Vases, Cambridge ( applefi Î ÔÛË). 59. ŒÓ Û ÏÏÔÁÔ applefi 14 ıëó  ÛappleÔÈÓÂ, ÔÈ ÂÚ Ú, apple È Â ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÈ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁ Â ÙˆÓ ÓıÂÛÙËÚ ˆÓ Î È Û ÌÌÂÙ  Âapple ÛË ÛÂ Ô ÏÏ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ÁÓˆÛÙ ÈÔ- Ó ÛÈ Î ÁÈÔÚÙ, Ù ÂÔ ÓÈ Î È Ù πô ÎÂÈ :. Pickard-Cambridge, The Dramatic Festivals of Athens, ÍÊfiÚ Ë , 5, 73. H. W. Parke, È ÂÔÚÙ ÛÙËÓ Ú ı Ó, ÌÙÊ. Ã. ÚÊ Ófi, ı Ó 2000, , Batino, fi.apple. (ÛËÌ. 5) 62. ÚfiÌÔÈÔÈ Á Ó ÈΠÔÈ ÈÔ- Ó ÛÈ ÎÔ ı ÛÔÈ Â Ó È ÁÓˆÛÙÔ applefi È ÊÔÚ appleâúèô ÙÔ Ú Ô ÂÏÏËÓÈÎÔ ÎfiÛÌÔ. Ó - Ê ÚÔ Ì ÂÓ ÂÈÎÙÈÎ ÙÈ ÓÙÂÎ ÈÔÓ ÛÈ Â ÛÙË ÎˆÓ, ÙÈ ÂÎ ÍÈ ÈÂÚ Á Ó Î ÛÙËÓ ÏÈ, ÙÈ ÂÓÓ È ÚÂÈ ÙÔ ÈÔÓ ÛÔ ÈÛ ÌÓ ÙË ÛÙËÓ ÙÚ, ÙÈ È Â ÛÙÔ ÂÏÊÔ Î È ÙÈ appleèûù ÎÔÏÔ ıô ÙÔ ıâô ÛÙË. Ó ÌÂÛ ÛÙ Ï ÙÚ ÙÈÎ ÚÒÌÂÓ ÙˆÓ ıè ÛˆÓ ÙÒÓ appleâúèï Ì ÓÔÓÙ Ó ı Û Â, ı ÚÛÔÊÔÚ Â, ÛÌ Ù, Î ÎÏÈÔÈ ÔÚÔ,  ˆ Â, Î Ù ÈÒÍÂÈ, Ì ÛÙÈÁÒÌ Ù Î È Ûapple Ú ÁÌÔ ÒˆÓ, appleô ıâˆúô ÓÙ Ó ˆ apple Ú ÙËÙ appleúô appleôı ÛÂÈ ÁÈ ÙËÓ Âapple Ù ÍË ÙË Î Â. μï. Û ÂÙÈÎ : N. Kaldis-Henderson, A Study of Women in Ancient Elis, È. È ÙÚ. University of Minnesota Ann Arbor 1983, D. Lyons, Gender and Immortality. Heroines in Ancient Greek Myth and Cult, Princeton 1997, L. Bruit Zaidman P. Schmitt Pantel, ıúëûîâ ÛÙÈ ÂÏÏËÓÈÎ applefiïâè ÙË ÎÏ ÛÈ- Î ÂappleÔ, ÌÙÊ.. ªappleÔ Ú, ı Ó 2002, S. Blundell, Ó Î ÛÙËÓ Ú ÏÏ, ÌÙÊ.. à ٠ËÊÒÙË, ı Ó 2004, ªÂÁ Ï appleôûfiùëùâ ÎÚ ÛÈÔ Î Ù Ó ÏˆÓ Ó ÔÈ Á Ó Î ÛÙ ÏÒ ( Ï. Pingiatoglou, fi.apple. [ÛËÌ. 54] 46), ÛÙ ÂÛÌÔÊfiÚÈ Î È appleèı ÓfiÓ ÛÙ πô ÎÂÈ Î È Ù ÂÔ ÓÈ. Ú Ï. ÙÈ Ó ÊÔÚ ÙˆÓ ÎˆÌÈÎÒÓ appleôèëùòó ÛÙËÓ ÓÙÔÓË ÚÔapple ÙÔ Á Ó ÈÎÂ Ô Ê ÏÔ appleúô ÙËÓ ÎÚ ÛÔ- Î Ù Ó ÍË Î È ÙË Ì ıë (AÚÈÛÙÔÊ., ÎÎÏËÛ., 14 ÎÂ., ÚÈÛÙÔÊ., ÒÎ ÏÔ, Û ıëó. XI 479c, Ô ÏÔ, apple. 43) Î ıò Î È Û ÔÚÔ appleô ÙÂÏÔ Û Ó ÔÈ Á Ó Î ÛÙÔ «Î  ÔÓ» ( ÚÈ- ÛÙÔÊ., ÛÈÛÙÚ., 1). È apple ÓÓ Â appleô ÙÂÏÔ ÓÙ Ó applefi Á Ó Î Ï. Chr. Schnurr-Redford, Frauen im klassischen Athen, μâúôï ÓÔ 1996, Î È Î Ú ˆ Bravo, fi.apple. (ÛËÌ. 32)

31 «òi ÈÔÓ ÂrÓ È ÈÔÓ ÛÔ» 33 ÂΠψÛË ÎÔÈÓˆÓÈÎfiÙËÙ Î È Ó applefi Ù appleï ÔÓ Î Ù ÏÏËÏ Ì Û ÁÈ ÙËÓ ÎÊÚ ÛË Î È ÙË ÌÂÙ ÔÛË Û Ó ÈÛıËÌ ÙˆÓ. appleôì Óˆ ÔÈ Á Ó ÈΠÔÈ ÔÚÔ apple Óˆ ÛÙÔ ÛÎ ÊÔ Î È Ë Û ÏÏÔÁÈÎ Î Ù Ó ÏˆÛË ÎÚ ÛÈÔ applefi ÙÈ Á Ó ÎÂ Ì Û applefi ÙÔ ÈÔ ÛÎ ÊÔ, ÛÙË È ÚÎÂÈ Î appleôè ÈÔÓ ÛÈ Î ÁÈÔÚÙ, ÏÈÁfiÙÂÚÔ appleâúèûûfiùâúô Âapple ÛËÌË, Â Ó È Ô ÂÎÊ ÓÛÂÈ ÙË ÎÔÈÓ ıúëûîâ ÙÈ- Î ÂÌappleÂÈÚ appleô ˆÓ Ó ÔÈ ıè ÛÒÙÚÈ ÙÔ ıâô Î È appleúôê ÓÒ appleôùâïô - Û Ó ÙÔ Ì ÛÔ appleô ı ÙÈ Ô ËÁÔ Û ÛÙËÓ appleôï applefiıëùë Î ÈÎ Î Ù ÛÙ ÛË. ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ ÙˆÓ ÛÎËÓÒÓ ÙÒÓ ÛÙÔ È ÛÙËÌ applefi ÙÔ 500 ˆ ÙÔ 480 apple.ã., Î ıò Î È Ó ÏÔÁˆÓ ÛÎËÓÒÓ Ì ª ÈÓ Â ÓÒÓ Ì Á Ó Î appleô ÔÚ - Ô Ó Û ÏÏ Û Á ÚÔÓ ÁÁ 61, appleúôûê ÚÂÈ ÌÈ ÛËÌ ÓÙÈÎ Ó ÂÈÍË ÁÈ ÙË È - ÔÛË ÙË ÈÔÓ ÛÈ Î Ï ÙÚÂ Ó ÌÂÛ ÛÙÈ ıëó  ÂΠÓË ÙË appleâúèfi Ô. 61. ÎÙfi applefi ÙÈ ÌÂÏ ÓfiÌÔÚÊ ÏËÎ ıô, ÙÈ ÔÈÓÔ fiâ, ÙÈ Î ÏÈÎÂ Î È ÙÔ ÌÊÔÚ ÌÂ Ï ÈÌfi, apple Ú Ô Ó Î È ÔÚÈÛÌ Ó Û Á ÚÔÓ ÂÚ ıúfiìôúê ÁÁÂ, fiappleˆ ÔÈ ÁÓˆÛÙ Î ÏÈΠÙÔ ª ÎÚˆÓ, Ï. N. Kunisch, Makron, Mainz 1997, 173 Ú. 128 apple Ó. 44, 177 Ú. 161 apple Ó. 57, 193 Ú. 313 apple Ó. 104, Ú. 345 apple Ó Manakidou, Ù ÏÔÁÔ ππ -C. ΔËÓ ÂÈÛ Áˆ- Á ÌÈ «Ì ÈÓ Èλ Ï ÙÚ ÂΠÓË ÙËÓ ÂappleÔ ÔÓÙ È Âapple ÛË Ô Osborne, fi.apple. (ÛËÌ. 35) Î È Ë Moraw 1998, 194, 252.

32 34 Ï ÓË ª Ó Î Ô «π π π π π À À»: Tanz und Musik auf einem schwarzfigurigen attischen Skyphos im Abgussmuseum der Universität Thessaloniki ELENI MANAKIDOU In der Original-Sammlung des Abgussmuseums der Aristoteles Universität befindet sich ein spätschwarzfiguriger attischer Skyphos, welcher hinsichtlich seiner Form der Reiher-Klasse (Hieron-Class) und was seine Bemalung betrifft, der CHC-Gruppe zugeschrieben werden kann. Von besonderem Interesse ist die Darstellung des Frauenreigens mit Musikbegleitung, die auf beiden Gefäßseiten zu sehen ist. Es handelt sich um den Reigentanz von vier Frauen, musikalisch begleitet von einer Aulosspielerin mit Doppelaulos. Auch auf einigen anderen Skyphoi derselben Klasse finden wir ähnlich dargestellte Reigentänze, die nur manchmal in der Anzahl der Frauen und ihren Haltungen variieren; auch die Auletin fehlt nur in ganz wenigen Fällen. Diese einheitliche Gruppe bildet die erste von insgesamt drei festgestellten Varianten solcher kollektiven Frauentänze auf Skyphoi der Reiher-Klasse, welche an anderer Stelle ausführlicher behandelt werden. Außerdem werden diese Szenen mit entsprechenden Darstellungen von Frauentänzen auf zeitgleichen spätschwarzfigurigen Lekythen und Schalen verglichen. Die Abbildung der an einer Säule befestigten Dionysos-Maske auf drei dieser Skyphoi und auf den meisten Lekythen sowie die Ausstattung der Tänzerinnen mit verschiedenartigen Attributen (Efeukränze, Thyrsoi, Pantherfelle, Ziegenbock und Hirsch) erlauben uns, diese sonst schwer einzuordnenden Frauen als sterbliche Bakchantinnen zu identifizieren und ihre Tanzvorführungen im Rahmen von halb-öffentlichen (z.b. anlässlich der Anthesterien) oder auch von privaten (Pannychiden) dionysischen Feiern zu lokalisieren. Als Äußerungen des gemeinsamen religiösen Erlebnisses der Frauen gelten sowohl die auf den Skyphoi abgebildeten Tänze als auch der Weinkonsum aus gleichformatigen großen Skyphoi. Beides war offensichtlich das Mittel zur Erlangung des gewünschten bakchisch-rauschhaften Zustandes. Ferner bieten diese Vasenbilder einen Hinweis für die Ausbreitung des Dionysos-Kultes unter den Athenerinnen im spätarchaischen Athen.

33 μarbara SCHMIDT-DOUNAS π NISCHE DOPPELSÄULENPFEILER IN MAKEDONIEN UND ANDEREN LANDSCHAFTEN* In der Architektur der hellenistischen Zeit findet eine besondere Stützenform * Es ist mir ein besonderes Anliegen folgenden Kollegen für Ihre Unterstützung und Hilfe zu danken: M. Korres erlaubte mir nicht nur, die Doppelsäulenpfeiler der Eumenesstoa zu untersuchen und zu fotografieren, sondern er stand mir mit seinem reichen Wissen für Fragen zur Verfügung und führte mich im Bereich der Halle, wofür ihm herzlich gedankt sei, ebenso wie K. Lazaridis, die die Erlaubnis zu diesen Untersuchungen von Seiten der 1. Ephorie erteilte. Mein Dank gilt ferner J. Jordan und S. Dumont von der Agora-Grabung der Amerikanischen Schule in Athen, die mir bei der Untersuchung der Doppelsäulenpfeiler der Attalosstoa in jeder Weise behilflich waren und wie auch A. Choremi, V. Christopoulou und K. Lazaridis von der 1. Ephorie die Publikationserlaubnis erteilten. Chr. Saatsoglou-Paliadeli verdanke ich Auskünfte zu den von ihr in der Tholos des Palastes von Vergina entdeckten Basisfragmenten von Doppelsäulenpfeilern und die Erlaubnis, die Stücke in Augenschein zu nehmen. St. Drougou diskutierte mit mir über von ihr beaufsichtigte Grabungen und Arbeiten im Palastbereich. Beide Kolleginnen erlaubten mir in großzügiger Weise, die bei den älteren Grabungen im Palastareal gefundenen, von Doppelsäulenpfeilern stammenden Architekturteile zu fotografieren, zu messen und hier abzubilden. Unsere Diskussionen haben mir in vielfacher Weise geholfen. P. Chrysostomou und B. Misailidou-Despotidou sowie N. Divari-Valakou verdanke ich die Erlaubnis, die Doppelsäulenpfeiler des Palastes von Pella zu untersuchen, zu fotografieren und abzubilden. Auch ihnen gilt mein aufrichtiger Dank ebenso wie M. Lilimpaki- Akamati, die mir als zuständige Ephorin die Arbeit im Magazin des Archäologischen Museums von Pella in jeder Hinsicht erleicherte und dank deren Hilfe das umgearbeitete Geison mit der Inv.Nr. Ta 222 ausfindig gemacht und untersucht werden konnte. Mein Kollege I. Akamatis machte mir die von ihm in zweiter Verwendung in einem Raum der Agora gefundene doppelte Halbsäulenpfeilerbasis in großzügiger Weise zugänglich und gab die Erlaubnis zu ihrer Publikation, wofür ihm auch an dieser Stelle herzlichst gedankt sei. Schließlich möchte ich mich auch bei P. Themelis und X. Arapogianni bedanken, die mir die Doppelsäulenpfeiler von Messene zu untersuchen und abzubilden erlaubten, und last but not least bei G. Karamitrou- Mentessidi, die mir die Architekturteile der Hallen von Aiani zugänglich machte. D. Pandermalis war so gütig, mit mir über die Rekonstruktion des Propylons des Palastes von Vergina zu diskutieren, wofür ihm auch an dieser Stelle gedankt sei. 35

34 36 Barbara Schmidt-Dounas Verwendung, die wir hier als Doppelsäulenpfeiler bezeichnen wollen 1. Es handelt sich um Pfeiler, deren zwei sich gegenüberliegende Seiten mit Halbsäulen geschmückt sind, die Kapitelle dorischer, tuskanischer, ionischer oder korinthischer Ordnung tragen können 2. Uns sollen hier nur die ionischen Doppelsäulenpfeiler interessieren, und zwar insbesondere die aus Makedonien bekannten, die als die ältesten Beispiele zu betrachten sind. Sie begegnen bereits im Palast von Vergina, der noch in das 4. Jh. v. Chr. datiert werden kann 3. Für das Übersenden von Fotografien und ihre Publikationserlaubnis danke ich M. Krumme (DAI-Abt. Athen), W. Radt (DAI-Abt. Istanbul), K. Christophi (École française d Athènes), P. Jan, S. Carnot und I. L hoir (Musée du Louvre, Département des antiquités grecques, étrusques et romaines). 1. Die Bezeichnungen für die uns hier interessierende Stützenform variieren. Büsing, 52 ff. spricht von doppelten Halbsäulen-Pfeilern, ebenso D. Gneisz, Das antike Rathaus. Das griechische Bouleuterion und die frührömische Curia, Wien 1990, 333 und Wannagat, 60. Doppelhalbsäulenpfeiler heißen die Stützen in der RE Suppl. XV (1978) 146 s.v. Messene (E. Meyer), bei Heermann, 263 und bei H. Lauter, Die Architektur des Hellenismus, Darmstadt 1986, 150, 255. Bei W.-D. Heilmeyer (Hrsg.), Der Pergamonaltar. Die neue Präsentation nach Restaurierung des Telephosfrieses, Tübingen 1997, 184 f. Kat ist von Doppelsäulenpfeilern die Rede, bei W. Hoepfner, ebenda, 50 jedoch von Doppelsäulen und ebenso bei J. Schrammen, Der große Altar. Der obere Markt, AvP III 1 (1906) 50 ff., Rumscheid I, 103, 310 ff., M. Korres, «Vorfertigung und Ferntransport eines athenischen Großbaus und zur Proportionierung von Säulen in der hellenistischen Architektur», in: Bauplanung und Bautheorie der Antike, DiskAB 4 (1983) 204 und I. Travlos, «apple ÚapplefiÏËÛÈ ÙÔ ÚıÂÓÒÓ applefi ÙˆÓ ÚÔ ÏˆÓ Î È Ë ÂappleÈÛΠÙÔ Î Ù ÙÔ ÚfiÓÔ ÙÔ ÙÔÎÚ ÙÔÚÔ πô ÏÈ ÓÔ», AEphem 1973, 231 («ÈappleÏÔ ÈˆÓÈÎÔ Î ÔÓ»). Dagegen spricht V. Kästner, «Die Architektur des Pergamonaltars und der Telephosfries», in: Heilmeyer, a.o., 57 von Säulenpfeilern, ebenda, 61 werden die Bezeichnungen Doppelsäulenpfeiler und Säulenpfeiler nebeneinander verwendet. G. P. Oikonomos, «Ó ÛÎ Ê ÂÓ ªÂÛÛ ÓË», Praktika 1909, 203 bezeichnet die Stützenform schließlich als ÈappleÏÔÎ ÔÓ, A. K. Orlandos, «ªÂÛÛ ÓË», Ergon 1962, 124, ders., «Ó ÛÎ Ê ªÂÛÛ ÓË», Praktika 1962, 102, 103, 104, ders., «ªÂÛÛ ÓË», Ergon 1974, 66 sowie P. G. Themelis, Ú ªÂÛÛ ÓË, Athen 1999, 74 als «ÌÊÈÎ ÔÓ». 2. s. zusammenfassend Büsing, 52 ff. J. J. Coulton, The Architectural Development of the Greek Stoa, xford 1976, 126 f., Abb. 32e-g. Rumscheid I, 310 ff. 3. Zur Datierung s. D. Pandermalis, «Beobachtungen zur Fassadenarchitektur und Aussichtsveranda im hellenistischen Makedonien», in: P. Zanker (Hrsg.), Hellenismus in Mittelitalien II. Kolloquium in Göttingen vom 5. bis 9. Juni 1974, Göttingen 1976, 395 (um 300 v. Chr.). Heermann, 312 ff. ( v. Chr.). Andronikos, 39. D. Pandermalis, «ÎÂÚ ÌˆÛË ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ ÛÙË μâúá Ó», in: ª Δ. Festschr. M. Andronikos II, Thessaloniki 1987, 602. R. Ginouvès, Macedonia from Philip II to the Roman Conquest, Athen 1993, 87. Nielsen, 81, 227 Anm I. Touratsoglou, Macedonia. History. Monuments. Museums, Athen 1995, 218. Hoepfner, 17. I. Touratsoglou, «Zur Baupolitik Kassanders», in: Basileia, 179. G. Velenis, «Δ ÓÈÎ ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË μâúá Ó», in: ªÓ ÌË ª ÓfiÏË Ó ÚfiÓÈÎÔ, Ú ÚÙËÌ ª ΠÔÓÈÎÒÓ Ú. 6 (1997) 26. M. Hamiaux, Musée du Louvre. Département des antiquités grecques, étrusques et romaines. Les sculptures grecques II, Paris 1998, 230. S. Drougou, ΔÔ Ú Ô ı ÙÚÔ ÙË μâúá Ó, Thessaloniki 1999, 58 f. S. Drougou - Chr. Saatsoglou-Paliadeli,

35 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 37 Auf der Südseite des eindrucksvollen Palastperistyls liegt eine Exedra, die Zugang zu zwei sie flankierenden Räumen gewährt (E - F - G) (Abb. 1) 4. Es handelt sich nach Heermann um eine sog. Flügeldreiraumgruppe 5, die sich mit drei Doppelsäulenpfeilern auf den säulenumstandenen Hof öffnet 6. Die Basen der Doppelsäulenpfeiler, an die der untere Teil des Schaftes angearbeitet ist, befinden sich noch in situ an ihrem ursprünglichen Platz (Abb. 2) 7. Sie kombinieren einen ausschwingenden Cavetto (H 7,6 cm) mit aufliegendem Torus (H 6,5 cm) (Abb. 3) 8. Die Halbsäulen verfügen über ó ó Kanneluren und werden von einem μâúá Ó. ÂÚÈ È ÔÓÙ ÙÔÓ Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi ÒÚÔ, Athen 1999, 21 ff. W. Hoepfner (Hrsg.), Geschichte des Wohnens I, Stuttgart 1999, 329 (Mitte des 4. Jhs. v. Chr.). Chr. Saatsoglou- Paliadeli, «The Palace of Vergina-Aegae and its Surroundings», in: I. Nielsen (Hrsg.), The Royal Palace Institution in the First Millennium BC., Monographs of the Danish Institute at Athens 4 (2001) 203 mit Anm. 33. Die griechische Klassik. Idee oder Wirklichkeit. Ausstellung Berlin 2002, Mainz am Rhein 2002, 429 (W. Hoepfner A. Kose) (mit Datierung in die Zeit des Perdikkas um 355 v. Chr.). Zu dem Palast s. außerdem Anaktoro. Pandermalis, a.o. (1976) 391 ff., Abb. I-VI, 1-5. Andronikos, 38 ff., Abb Pandermalis, a.o. (1987) 579 ff., Zeichnung 1-17, Taf Ginouvès, a.o., 84 ff., Abb Nielsen, 81 ff., Abb , Taf Hoepfner, 9 ff., Abb. 5-8, 11, Taf. 1. Brands, 62 ff., Abb. 1, 3-5, 6,1, 7,1. C. Kunze, «Die Skulpturenausstattung hellenistischer Paläste», in: Basileia, 120 ff., Abb Velenis, a.o., 25 ff., Zeichnung 1-5, Abb B. L. Kutbay, Palaces and large Residences of the Hellenistic Age, Lewiston Queenston Lampeter 1998, 18 ff., Abb. 5. M. Hamiaux, Musée du Louvre. Les sculptures grecques II. La période hellénistique (IIIe-Ier siècles avant J-.C.), Paris 1998, 230 ff. KNr , Abb Drougou - Saatsoglou-Paliadeli, a.o. (1999) 18 ff., Abb Drougou, a.o. (1999) 38 ff., Abb. Saatsoglou-Paliadeli, a.o. (2001) 201 ff., Abb Dies., «μâúá Ó Ó ÛÎ Ê ÛÙÔ ÈÂÚfi ÙË ÎÏÂÈ Î È ÛÙË ıfiïô ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ», AErgoMak 13 (1999) 547 ff., Zeichnung 2-3, Abb Hoepfner, a.o. (1999) 327 ff., Abb. Hoepfner Kose, a.o., 423 ff. Nr , Abb St. Drougou, «μâúá Ó. applefiïë ÙˆÓ ÈÁÒÓ. Ì ÔÏ ÛÙËÓ ÂÚÌËÓÂ ÙˆÓ Ú ÈÔÏÔÁÈÎÒÓ Â ÚËÌ ÙˆÓ», Egnatia 7 (2003) 138 ff., Abb. 2-3, Zeichnung Zu dieser Exedra s. Heermann, 259 ff. Andronikos, 42. Ginouvès, a.o. (Anm. 3) 86 f., Abb Nielsen, 84. Hoepfner, 13 f., Abb Heermann, 345 ff. 6. Die Doppelsäulenpfeiler sind abgebildet bei Velenis, a.o. (Anm. 3) 37, Abb. 11, s. auch ebenda, 28. Drougou - Saatsoglou-Paliadeli, a.o. (Anm. 3, 1999) 23, Abb. 16. Hoepfner Kose, a.o. (Anm. 3) 430 Nr. 292, ebenda, 431, Abb. 20 Rekonstruktion der Exedrafront. Vgl. auch Saatsoglou-Paliadeli, a.o. (Anm. 3, 2001) Chr. Saatsoglou-Paliadeli, «μâúá Ó Ó ÛÎ Ê ÛÙÔ ÈÂÚfi ÙË ÎÏÂÈ Î È ÛÙË ıfiïô ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ», AErgoMak 13 (1999) 550. s. auch Abb. 16 bei Drougou - Saatsoglou-Paliadeli, a.o. (Anm. 3, 1999) 23. Büsing, 52 zufolge ist dem Propylon die sog. Große ionische Ordnung zuzusprechen, der Exedra die sog. Kleine ionische Ordnung, die nach Hoepfner Kose, a.o. (Anm. 3) 430 Nr. 291 von den Fenstern der Banketträume stammt. Zu den Baugliedern der Kleinen ionischen Ordnung s. Hamiaux, a.o. (Anm. 3) 237 f. Nr und weiter unten S. 42 ff. 8. Die Maße stammen aus den Zeichnungen, die mir Chr. Saatsoglou-Paliadeli dankenswerterweise zur Verfügung stellte oder sind aus ihnen zu erschließen. Zu diesen Basen

36 38 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 1. Vergina, Grundriß des Palastes. Abb. 2. Vergina, Südexedra des Palastes.

37 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 39 Abb. 3. Vergina, Südexedra des Palastes, westliche Doppelsäulenpfeilerbasis. vorspringenden Pfeilerteil getrennt, der im Torus der Basis eine Breite von 0,57-0,588 m erreicht 9. Weitere Flügeldreiraumgruppen möchte Heermann im Nordflügel 10 und im Westflügel des Palastes 11 rekonstruieren. Es handelt sich um die Räume M1 - M3 im Westen, von deren Türwänden sich nur die unterste Lage der Fundamente erhalten hat 12, sowie N1 - N3 im stark zerstörten Nordflügel (Abb. 1) 13. Heermann zufolge sind die zentralen Räume dieser Raumfolgen wohl ebenfalls s. St. G. Miller, Hellenistic Macedonian Architecture: Its Style and Painted Ornamentation, Ann Arbor 1972, 19 f., Taf. X F. 9. Es sind Maßdivergenzen von z.t. über 2 cm zu beobachten, so z.b. am Pfeilerteil, dessen B über der Basis zwischen 0,45 m und 0,475 m schwankt. An der westlichsten Stütze mißt er auf der Westseite 0,45 m und auf der Ostseite 0,46 m. Es ist also an ein und demselben Pfeiler eine Maßdivergenz von 1 cm zu beobachten. Die größte B erreicht er auf der Ostseite der östlichsten Stütze mit 0,475 m. 10. Heermann, 265 f. 11. Heermann, 262 ff. 12. Anaktoro, Zum Nordflügel und seiner Rekonstruktion s. Heermann, 258 f.

38 40 Barbara Schmidt-Dounas mit ionischen Doppelsäulenpfeilern an der Front zu denken 14. Gegen diesen Vorschlag gab es jedoch Einwände 15. So wiesen Tomlinson und Nielsen darauf hin, daß die drei Räume der Westseite über einen erhöhten Randstreifen für die Aufstellung von Klinen und über einen Wasserabfluß verfügten, was der Rekonstruktion von M2 als Exedra entgegenstehe und die Nutzung als Banketträume nahelege 16. Die Räume des Nordflügels sind wiederum zu schlecht erhalten, so daß die Rekonstruktion als Flügeldreiraumgruppe hypothetisch bleiben muß. Tatsache ist, daß die Exedra F im Südflügel die einzige nachgewiesene des Palastes von Vergina ist 17. Mit Doppelsäulenpfeilern scheint sich auch Raum Pr3 des Propylons auf das innere Palastperistyl geöffnet zu haben (Abb. 1) 18. Das wird u.a. durch den Fund entsprechender Basisfragmente in der unmittelbar südlich des Propylons gelegenen Tholos des Palastes nahegelegt 19. Der Stützenstellung des Propylons schrieb man des weiteren das Kapitell, die Basis und das Basisfragment der sog. Großen ionischen Ordnung des Palastes zu, die im Pariser Louvre aufbewahrt werden (Abb. 4) 20. Die Architekturteile entsprechen was den Aufbau der Basen 14. Heermann, 263, 265 f. 15. Der Plan bei D. Pandermalis, «Beobachtungen zur Fassadenarchitektur und Aussichtsveranda im hellenistischen Makedonien», in: P. Zanker (Hrsg.), Hellenismus in Mittelitalien II., Kolloquium in Göttingen vom 5. bis 9. Juni 1974, Göttingen 1976, 389, Abb. I sieht für M1 und M2 einen Zugang vom Peristyl aus vor. So auch und zwar ebenfalls für M3 bei Andronikos, 43, Abb. 18 (Plan Travlos), Hoepfner, 8, Abb. 5 und Brands, 64, Abb. 3 (Rekonstruktion, Travlos). 16. R. A. Tomlinson, «Ancient Macedonian Symposia», in: Ancient Macedonia I, Thessaloniki 1970, 314. Nielsen, 87. Zum Zustand der Räume s. Anaktoro, 24 f. Andronikos u.a. hatten es jedoch ebenda wegen des niedrigeren Bodenniveaus von M2 trotzdem für möglich gehalten, daß der Raum das Vestibül zu M1 und M3 bildete. 17. Nielsen, 87 f., s. auch ebenda, 228 Anm. 191, war der Meinung, daß es sich generell um die einzige nachgewiesene Flügeldreiraumgruppe in der makedonischen Haus- und Palastarchitektur handele. Hoepfner, 14 f. merkte dagegen an, daß sich immer nur eine Flügeldreiraumgruppe pro Palast bzw. Haus nachweisen lasse. Tatsache ist, daß den Grabungsbefunden zufolge auch die bekannten Häuser in Pella über derartige Raumfolgen verfügten, s. Ch. Makaronas - E. Giouri, È ÔÈÎ Â Úapple Á ÙË Ï ÓË Î È ÈÔÓ ÛÔ ÙË ÏÏ, Athen 1989, 19, 24, 152 (Haus des Raubes der Helena), ebenda, 22, 152 (Haus des Dionysos). 18. Diese Rekonstruktion wurde zuvor bereits von L. Heuzey - H. Daumet, Mission archéologique de Macédoine, Paris 1876, Taf bis, Heermann, 260, 293, Andronikos, 39 und Ginouvès, a.o. (Anm. 3) 86 mit Abb. 70 vertreten. 19. Saatsoglou-Paliadeli, a.o. (Anm. 3, 2001) 204 f., ebenda, 210 Anm. 60 zu anderen Rekonstruktionen. Dies., «μâúá Ó Ó ÛÎ Ê ÛÙÔ ÈÂÚfi ÙË ÎÏÂÈ Î È ÛÙË ıfiïô ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ», AErgoMak 13 (1999) 549, 550, 551, Abb Das wird durch die Fundumstände nahegelegt, s. zusammenfassend Heermann, 293. M. Hamiaux, Musée du Louvre. Les sculptures grecques II. La période hellénistique (IIIe-Ier siècles avant J-.C.), Paris 1998, 231 ff. Nr , Abb legte alle Elemente der sog.

39 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 41 Abb. 4. Paris, Musée du Louvre MA708A, MA708B. Doppelsäulenpfeilerbasis und -kapitell des Palastes von Vergina. Großen ionischen Pfeilerordnung, die sich im Louvre befinden, in ihrem Katalog vor. Dort finden sich auch die Maße. Abbildungen auch bei Drougou - Saatsoglou-Paliadeli, a.o. (Anm. 3, 1999) 23, Abb. 15 und Die griechische Klassik. Idee oder Wirklichkeit. Ausstellung Berlin 2002, Mainz am Rhein 2002, 430 Nr. 292 (W. Hoepfner A. Kose).

40 42 Barbara Schmidt-Dounas betrifft den Stützen der Exedra F auf der Südseite des Palastperistyls, die einen analogen Platz einnehmen, unterscheiden sich laut Heermann jedoch in den Maßen 21. Die von Heermann angegebenen Unterschiede liegen indes im Bereich von 1-1,5 cm, was auch innerhalb ein und derselben Stützenreihe, wie z.b. der der Exedra F, nicht ungewöhnlich ist und deshalb wohl innerhalb der Toleranzgrenze gelegen haben muß 22. Das Kapitell des in den Louvre gelangten Doppelsäulenpfeilers ist als halbes Eckkapitell mit diagonal aufeinander treffenden Voluten gebildet 23. D.h. auch die Polsterseiten sind mit Voluten geschmückt, die beiderseits des trennenden Pfeilers ihren Ausgang nehmen. Der Pfeilerteil kragt nur leicht vor. Er bildet eine eigene Basis und ein eigenes Kapitell, deren Profilierung mit der aus einem ausschwingenden Cavetto und darüber liegendem Torus bestehenden Säulenbasis und dem Abakus der Halbsäulen in etwa übereinstimmt. Im Palastareal sind noch weitere Kapitelle dieses Typus zu sehen, so z.b. im Peristyl (Abb. 5-6) und beim Palastpropylon (Abb. 7) 24. Neben den Doppelsäulenpfeilern mit Diagonalkapitell kommt im Palast von Vergina noch ein zweiter Typus dieser Stützen zur Anwendung, der sich hinsichtlich der Gestaltung des Kapitells von den bisher betrachteten Stücken unterscheidet. Die Kapitelle dieses zweiten Typus sind mit seitlichen Polstern gearbeitet, die hart an den Pfeilerteil der Stütze stoßen 25. Ein gutes Beispiel ist im Bereich nördlich des Propylons aufgestellt (Abb. 8) 26. Heermann schrieb diese Doppelsäulenpfeiler dem ersten Durchgang nach der Ostfassade des Propylons zu, d.h. der Ostseite von Pr2 (Abb. 1) 27. Im Obergeschoß des Propylons folgten Heermann zufolge über dieser Stützenstellung Doppelsäulenpfeiler der sog. Kleinen ionischen Ordnung, auch diese mit Kapitellen mit seitlichen Polstern. Die Existenz dieser Doppelsäulenpfeiler ist nach Heermann nur durch eine Zeichnung Daumets belegt 28. Die Autopsie der 21. Heermann, s. S. 39 Anm Zu den Kapitellen der sog. Großen ionischen Ordnung s. Anaktoro, 16, Taf. 22,1-2. Miller, a.o. (Anm. 8) 25, Taf. XV D-E, XVI C. Heermann, 308 f. 24. Bei dem zuletzt genannten Kapitell haben sich die Voluten nicht erhalten, wahrscheinlich ist es jedoch als halbes Diagonalkapitell zu rekonstruieren. 25. Zu diesen Kapitellen s. Anaktoro, Taf. 22,3. Heermann, Heermann, 293, Abb Heermann, 294 f., 309. Auch der Plan von Travlos, der bei Andronikos, 43, Abb. 18 publiziert ist, sieht an der entsprechenden Stelle Doppelsäulenpfeiler vor, und nicht Pfeiler wie Hoepfner, 15 schreibt. 28. L. Heuzey - H. Daumet, Mission archéologique de Macédoine, Paris 1876, 200 f., Taf. 12. Heermann, 295, 497 Anm. 863, Abb. 43.

41 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 43 Abb. 5. Vergina, Palast, Doppelsäulenpfeilerkapitell im großen Palastperistyl. Abb. 6. Vergina, Palast, Doppelsäulenpfeilerkapitell im großen Peristyl.

42 44 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 7. Vergina, Palast, Doppelsäulenpfeierkapitell beim Propylon. Abb. 8. Vergina, Palast, Doppelsäulenpfeilerkapitell nördlich des Propylons.

43 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 45 Abb. 9. Vergina, Palast, Schaftelement der sog. Kleinen ionischen Ordnung am Aufgang zum Propylon. Abb. 10. Vergina, Palast, Schaftelement der sog. Kleinen ionischen Ordnung zwischen Propylon und Tholos.

44 46 Barbara Schmidt-Dounas im Palastareal aufbewahrten Architekturglieder führte jedoch zu anderen Ergebnissen. Zwei von ihnen sind wie ein Vergleich ihrer Maße mit den von Daumet in seiner Zeichnung notierten Werten und die auf beiden Seiten des Pfeilerteils erhaltenen Halbsäulen bestätigen eindeutig der sog. Kleinen ionischen Ordnung zuzuweisen, die sich durch ihre im Vergleich zu den übrigen Doppelsäulenpfeilern geringeren Abmessungen und den breiteren Pfeilerteil auszeichnet. Es handelt sich um Schaftelemente auf der Ostseite des Palastes, und zwar am Aufgang zum Propylon (Abb. 9) und im Bereich zwischen Propylon und Tholos (Abb. 10). Sie weisen auf beiden Langseiten, und zwar jeweils im Pfeilerteil und in ungefähr 0,13 m Abstand von der einen Kante, rechteckige Einarbeitungen mit den Maßen 4,5 : 7 cm auf. Weitere Architekturteile wie z.b. ein Schaftelement nördlich des Propylons (Abb. 11) oder ein Kapitell mit angearbeitetem Schaft und ein weiteres, davor liegendes Schaftelement südlich des Torbaus (Abb. 12) könnten ebenfalls von Doppelsäulenpfeilern der sog. Kleinen ionischen Ordnung stammen. Ihre Abmessungen stehen dem nicht entgegen. Sie sind jedoch nicht in voller Tiefe erhalten. An dieser Stelle erscheint es zweckmäßig, kurz auf die von der bisherigen Forschung vorgeschlagenen Rekonstruktionen der Ostfassade des Palastpropy- Abb. 11. Vergina, Palast, Schaftelement der sog. Kleinen ionischen Ordnung nördlich des Propylons.

45 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 47 Abb. 12. Vergina, Palast, Kapitell und Schaftelement südlich des Propylons. lons einzugehen (Abb. 13, 1-4) 29. Die französischen Gelehrten Heuzey und Daumet gingen in ihrer grundlegenden Publikation «Mission archéologique de Macédoine» aus dem Jahr 1876 von einem im Osten leicht vorkragenden, einstöckigen Torbau mit vier dorischen Halbsäulenpfeilern an der Front aus, die ein Giebeldach stützten 30. Pandermalis, der sich im Rahmen eines Kolloquiumsbeitrags mit der Architektur des Palastes beschäftigte, rekonstruierte gestützt auf Fragmente von Scheinfenstern, die an der Ostseite des Palastes gefunden wurden ein zweistöckiges Propylon, das im Obergeschoß, in Analogie zu dem zwischenzeitlich gefundenen Großen Grab in 29. Zur Rekonstruktion der Ost- und der Nordseite des Palastes s. zusammenfassend auch Brands, 62 ff. 30. Heuzey Daumet, a.o. (Anm. 28) 184 ff., Taf. 14 und 14bis.

46 48 Barbara Schmidt-Dounas Leukadia 31, mit Scheinfenstern in den Interkolumnien einer Stützenreihe ausgestattet war 32. Heermann schloß sich in ihrer Dissertation zur makedonischen Palastarchitektur dieser Ansicht an. i.e. ist die Ostfront des Torbaus im Untergeschoß mit zwei dorischen Säulen zwischen dorischen Halbsäulenanten zu denken 33. Sie vermutete weiterhin, daß darüber beidseitig ausgearbeitete Scheinfenster im Wechsel mit ionischen Halbsäulenpfeilern auf einer Sockelzone folgten (Abb. 13,1) 34. Im Innern des Propylons gab es Heermann zufolge keine Zwischenböden 35 und auf der Westseite sei der Torbau über dem Pultdach des Peristyls ebenfalls durch Scheinfenster gekennzeichnet gewesen 36. Der Rekonstruktionszeichnung ist zu entnehmen, daß sie die rechts und links an das Propylon anschließenden Hallen zweistöckig rekonstruiert und das Gebälk des Obergeschosses des Propylons auf gleicher Höhe mit dem des Obergeschosses der Hallen ansetzt. Die Giebel des Torbaus werden jedoch niedriger als die des Osttraktes rekonstruiert 37. Pandermalis kam im Jahre 1987 im Rahmen der Festschrift für Manolis Andronikos erneut auf die Rekonstruktion des Palastpropylons zurück 38. Er 31. Ph. Petsas, Ù ÊÔ ÙˆÓ Â Î ˆÓ, Athen B. Gossel, Makedonische Kammergräber, Berlin 1980, 157 ff. Nr. 18, Taf. 3c. St. G. Miller, The Tomb of Lyson and Kallikles: A Painted Macedonian Tomb, Mainz am Rhein 1993, 110 Nr. 18 C, Taf. 1c, 7b, 8b. K. Sismanidis, Ï ÓÂ Î È ÎÏÈÓÔÂÈ Â Î Ù ÛÎÂ ÙˆÓ Ì Î ÔÓÈÎÒÓ Ù ÊˆÓ, Athen 1997, 149 ff. M. Lilimpaki-Akamati, «ΔÔ Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi ÚÁÔ ÙË π ÙÔ 1998», AErgoMak 12 (1998) 299 ff., 306, Abb. 1. A. Stephani, «Ó ÛÎ Ê ÛÙÔÓ appleúôı Ï ÌÔ ÙÔ Δ ÊÔ ÙË Ú - Ûˆ ÛÙ Â Î È», ebenda, 413 ff., Zeichnung 1. K. Zampas, «appleôî Ù ÛÙ ÛË ÙË appleúfi- ÛÔ Ë ÙÔ Δ ÊÔ ÙˆÓ Â Î ˆÓ», ebenda, 421 ff., Zeichnung 1-4, Abb D. Pandermalis, «Beobachtungen zur Fassadenarchitektur und Aussichtsveranda im hellenistischen Makedonien», in: P. Zanker (Hrsg.), Hellenismus in Mittelitalien II., Kolloquium in Göttingen vom 5. bis 9. Juni 1974, Göttingen 1976, 391 ff. 33. Heermann, Taf. XII. Zur Rekonstruktion der Propylonfassade s. Heermann, 275 ff., zu der oberen Ordnung Heermann, 281 ff. 34. Heermann, 283. Die Rekonstruktion von Heermann übernahm auch M. Pfrommer, «Fassade und Heiligtum. Betrachtungen zur architektonischen Repräsentation des vierten Ptolemäers», in: Basileia, 102, Abb. 3, S. 103, 104 mit Anm. 52 und ders., Alexandria. Im Schatten der Pyramiden, Mainz am Rhein 1999, 99, Abb Heermann, Heermann, 293 f. Die Beobachtung, daß es zwei Serien von Scheinfenstern unterschiedlicher Abmessungen gab, findet sich bereits bei Pandermalis, a.o. (Anm. 32) 391 ff. mit den Abb. II-V, Heermann, Plan XII. 38. D. Pandermalis, «ÎÂÚ ÌˆÛË ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ ÛÙË μâúá Ó», in: ª Δ. Festschr. M. Andronikos II, Δhessaloniki 1987, 589 ff., 600, Abb. 17.

47 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 49 Abb. 13, 1. Vergina, Rekonstruktionen des Palastpropylons und der Palastnordseite nach Heermann.

48 50 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 13, 2. Vergina, Rekonstruktion des Palastpropylons nach Pandermalis. Abb. 13, 3. Vergina, Rekonstruktion des Palastpropylons nach Hoepfner.

49 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 51 Abb. 13, 4. Vergina, Rekonstruktion des Palastpropylons nach Brands. dachte sich nun das Obergeschoß der Ostfassade als geschlossene, von vier Fenstern durchbrochene Mauer und stattete den Torbau mit einem höher liegenden Dach als die seitlich anschließenden Gebäudeteile aus (Abb. 13,2). Hoepfner rekonstruierte schließlich in einem Beitrag im Rahmen des Symposions «Die Paläste der hellenistischen Könige» im Jahr 1992 in Berlin ein eingeschossiges Propylon mit Giebeldach und zwei dorischen Säulen in antis, das die seitlich daran anstoßenden Hallen nur leicht überragte (Abb. 13,3) 39, während Brands 40 wie Pandermalis in seinem ersten Vorschlag und Heermann in ihrer Dissertation eine zweigeschossige Gestaltung in Analogie zum Großen Grab von Leukadia für wahrscheinlich hielt. Das Propylon erhob sich s.e. deutlich über die rechts und links anschließenden Pultdächer der Hallen auf der Ostseite des Palastes. Sein Giebeldach dachte er sich jedoch auf gleicher Höhe mit dem des Kernbaues (Abb. 13,4). So viel zu den bisherigen Vorschlägen der Forschung, die nun auf der Grundlage der erhaltenen Architekturteile einer Prüfung unterzogen werden sollen. Da auf der Ostseite des Palastes in den südlich des Propylons liegenden Räumlichkeiten V und X (Abb. 1) zahlreiche Architekturteile der sog. Kleinen ionischen Ordnung gefunden wurden, ist mit an Sicherheit grenzender Wahrscheinlichkeit davon auszugehen, daß dieser Teil der Palastanlage zweistöckig war 41. Das ermöglicht es uns, von den Rekonstruktionen mit einem einstöckigen Torbau (Heuzey und Daumet, Hoepfner) abzusehen. Die Vorschläge von Heermann und Brands legen wie auch die erste Rekonstruktion von Pandermalis die Fassade des Großen Grabes von Lefkadia zugrunde und sehen in Analogie dazu für das Obergeschoß Scheinfenster zwischen 39. Hoepfner, 15, Abb Brands, 66, Abb. 5, S. 69 f. 41. Anaktoro, 26 f. s. auch Heermann, 273.

50 52 Barbara Schmidt-Dounas Halbsäulenpfeilern vor. Heermann verwies in ihrer Dissertation auf insgesamt fünf Architekturteile dieser Halbsäulenpfeilerordnung 42, die wie sie schreibt in etwa die gleichen Maße wie die kleinen ionischen Doppelsäulenpfeiler haben, die ebenfalls dem Obergeschoß des Propylons zugeschrieben werden 43. Bei unserer Autopsie der Architekturteile des Palastes war es uns nicht möglich, ein in voller Tiefe erhaltenes Element dieser Ordnung ausfindig zu machen. Mit Ausnahme der beiden oben aufgeführten Schaftelemente ionischer Doppelsäulenpfeiler sind alle anderen ionischen Bauglieder auf der Ostseite des Palastareals im Pfeilerteil gebrochen, so daß sie wie auch die im Louvre befindlichen Architekturteile dieser Ordnung 44 theoretisch auch zu Doppelsäulenpfeilern gehört haben könnten. Bei einigen dieser Stücke erreicht der erhaltene Pfeilerteil eine Breite von über 0,40 m. Es spricht viel dafür, daß diese Fragmente von Doppelsäulenpfeilern stammen. Durch ihre Gesamtlänge bzw. -tiefe von 0,994 m und ihre geringe Dicke von 0,40 m im Pfeilerteil waren diese Architekturteile ausgesprochen bruchempfindlich. Man kann annehmen, daß die erhaltenen Fragmente annähernd in der Mitte, in anderen Fällen im Verhältnis 1 : 2 gebrochen sein müssen. Stammten sie von Halbsäulenpfeilern, dann müßte der Bruch in geringem Abstand von der Rückseite des Pfeilerteils liegen, was wenig wahrscheinlich erscheint. Schließlich ist zu beachten, daß Heuzey und Daumet in ihrer Publikation unter der Überschrift «Petit ordre ionique» nur Doppelsäulenpfeiler, jedoch keine Halbsäulen-pfeiler erwähnen 45. Die Existenz von ionischen Halbsäulenpfeilern kann m.e. somit nicht als bewiesen gelten. Brands sah wie bereits erwähnt für das Propylon und die Räume des Palast- Osttraktes die gleiche Dachhöhe vor. Heermann zufolge war der Giebel des Propylons niedriger. In beiden Fällen wären die Doppelsäulenpfeiler der Kleinen ionischen Ordnung der Schnittstelle von Propylon und Kernbau zuzuweisen, d.h. der Ostseite von Pr2. Hier liegt eine Art Durchgangssituation vor, wie es auch für die Aufstellung anderer Doppelsäulenpfeiler zu beobachten ist. Geht man weiterhin davon aus, daß sowohl die Hallen des Peristylhofes als auch die der 42. Zur oberen Ordnung des Propylons s. Heermann, 281 ff. Heermann, 284 f. führt zwei «Pfeilerhalbsäulenschaftelemente» und drei Kapitelle auf. 43. Heermann, 295. s. o. S. 42 ff. Zu den Architekturgliedern der Kleinen ionischen Ordnung s. Heermann, 282 ff. 44. Abgebildet bei M. Hamiaux, Musée du Louvre. Département des antiquités grecques, étrusques et romaines. Les sculptures grecques II, Paris 1998, 237 f. Nr , Abb (Inv. Nr. Ma 1408 und Ma 1421). 45. Heuzey Daumet, a.o. (Anm. 28) 192, 200 f., Taf. 12.

51 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 53 Ostfassade eingeschossig waren und über Pultdächer verfügten 46, so wären für die Gestaltung der dem Peristylhof zugewandten Westseite des Torbaus grundsätzlich zwei Lösungen vorstellbar: a) das Propylon könnte mit der glatten westlichen Außenwand des Kernbaus abgeschlossen haben, b) man könnte die Westfassade wie bereits von Heermann vorgeschlagen mit einer Stützenreihe und mit Scheinfenstern in den Interkolumnien rekonstruieren. Da die rechts und links des Propylons anschließenden Räume im Obergeschoß durch Fenster beleuchtet worden sein müssen 47, würden die Scheinfenster eine Differenzierung des Propylons von jenen Gebäudeteilen gewährleisten. Im Gegensatz zu den eben vorgestellten Rekonstruktionen hat Pandermalis zweiter Vorschlag (Taf. 13,2) den Vorteil, daß sich das Propylon durch seine größere Höhe deutlich von den seitlich anschließenden, niedrigeren Gebäudeteilen abhebt und als gesonderter Baukörper zu erkennen gibt. Es wird auf diese Weise betont und ist auch für im Peristylhof stehende Personen leicht zu identifizieren. Es befremdet jedoch, daß die Scheinfenster, die durch zahlreiche Fragmente nachgewiesen sind, unberücksichtigt blieben 48. In einem Gespräch darauf angesprochen, vertrat Pandermalis die Ansicht, daß die in der 2. Rekonstruktion vorgesehenen Fenster durchaus durch die Scheinfenster ersetzt werden könnten. Die Scheinfensterzone würde in diesem Fall über einer relativ hohen, glatten Wand folgen 49. m.e. stellt diese Rekonstruktion die beste Lösung dar. In Anbetracht des Fehlens von eindeutig als Halbsäulenpfeiler zu betrachtenden Architekturelementen, könnte man in Erwägung ziehen, ob zwischen den Scheinfenstern des Obergeschosses eventuell Doppelsäulenpfeiler der sog. Kleinen ionischen Ordnung anzuordnen sind, von denen sich zahlreiche Architekturteile und Fragmente fanden. Sie haben den Vorteil, wie auch die Scheinfenster zweiansichtig zu sein. Der Aufbau der Fassade würde sich somit auf der Innenseite der Propylonwest -und- ostwand wiederholen und dem Innenraum, der wie bereits betont ohne Zwischenböden zu denken ist, einen repräsentativen Charakter verleihen. 46. Wie es in der zweiten Rekonstruktion von Pandermalis vorgesehen wurde, s. Anm So auch Heermann, 496 Anm Dies wurde auch von Brands, 66 hervorgehoben. 49. Brands betonte allerdings ebenda, daß die Analogien des Grabes zugrunde zu legen seien.

52 54 Barbara Schmidt-Dounas Daneben ist jedoch noch eine weitere Möglichkeit ins Auge zu fassen. Auf der von Heuzey im Jahre 1860 publizierten Ansicht der auf den Ruinen des Palastes von Vergina erbauten Kirche erscheint rechts oben im Bild ein Architekturteil, das aus einem breiten, rechteckigen Block besteht, dem eine wesentlich schmalere ionische Halbsäule vorgelegt ist 50. Auf der Tafel sind noch viele andere Architekturteile zu sehen, die von dem antiken Palast stammen, darunter auch eine große Anzahl von Doppelsäulenpfeilertrommeln. Das oben erwähnte, heute leider verschollene Architekturelement könnte durchaus vom Obergeschoß der Propylonfassade stammen. Das würde bedeuten, daß die Scheinfenster nicht von Halbsäulenpfeilern, sondern von schmalen Wandteilen mit vorgeblendeten ionischen Halbsäulen gerahmt wurden. Soviel zur Rekonstruktion des Propylons. Die Anzahl der erhaltenen Doppelsäulenpfeilerbasen der sog. Großen ionischen Ordnung erlaubt uns noch weitere Schlußfolgerungen zur Rekonstruktion des Palastes. Außer den in situ erhaltenen Basen der Exedra F auf der Südseite des Palastperistyls (Abb. 2-3) sind eine vollständige Basis und ein Basisfragment erhalten, die in den Pariser Louvre gelangt sind (Abb. 4). Zwei weitere Basen werden rechts hinter dem Eingang zur Archäologischen Stätte aufbewahrt (Abb ) 51. Nördlich des Palastpropylons Abb. 14. Vergina, Palast, Doppelsäulenpfeilerbasis A am Eingang zur Archäologischen Stätte. 50. L. Heuzey, Le Mont Olymp et l Acarnanie, Paris 1860, Taf Zu diesen beiden Basen s. Heermann, 266. Laut Heermann wurden sie an der Haliakmonmündung entdeckt.

53 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 55 befinden sich jedoch nicht in situ eine weitere Basis (Abb. 16) sowie drei Basisfragmente, die ebenfalls von Doppelsäulenpfeilern stammen könnten (Abb ) und schließlich sind noch die von Saatsoglou-Paliadeli vor wenigen Jahren in der Tholos gefundenen zwei Basisfragmente zu erwähnen. Abb. 15. Vergina, Palast, Doppelsäulenpfeilerbasis B am Eingang zur Archäölogischen Stätte. Abb. 16. Vergina, Palast, Doppelsäulenpfeilerbasis beim Propylon.

54 56 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 17. Vergina, Palast, Fragment einer Doppelsäulenpfeilerbasis. Abb. 18. Vergina, Palast, Fragment einer Doppelsäulenpfeilerbasis.

55 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 57 Abb. 19. Vergina, Palast, Fragment einer Doppelsäulenpfeilerbasis. Zieht man nur die annähernd vollständig erhaltenen Basen in Betracht, so haben sich Reste von mindestens sieben Doppelsäulenpfeilern erhalten. Dazu kommen die Fragmente, die nicht alle von einer Basis stammen können, sondern sich wohl auf mehrere verteilen. Von den Basen sind drei mit Sicherheit der Südexedra zuzuschreiben, wo sie in situ gefunden wurden. Problematischer liegt der Fall bei den Doppelsäulenpfeilern, die dem Propylon zugewiesen werden. Travlos sah in seiner Grundriß-Rekonstruktion für beide Fassaden des Torbaus sowie für den Zugang zu Pr2 jeweils drei Säulen bzw. drei Doppelsäulenpfeiler in antis vor (Abb. 1) 52. Die Analogie zur Front der Südexedra des Palastes ist nicht zu übersehen. Angesichts der Tatsache, daß die Türwand des Propylons nachgewiesenermaßen nur drei Durchgänge hatte, erscheint es mir jedoch naheliegender, wie auch andere Forscher lediglich zwei Stützen in antis für die Außen und die Innenfassade vorzusehen 53. Das würde bedeuten, daß vier weitere Doppelsäulenpfeilerbasen auf das Propylon entfallen. 52. Publiziert bei ndronikos, 43, Abb Heermann, 275 ff. Pandermalis, a.o. (Anm. 32) 389, Abb. I. Hoepfner, 15, s. auch ebenda, 8, Abb. 5. Brands, 69 mit Anm. 30. Chr. Saatsoglou-Paliadeli, «The Palace of Vergina- Aegae and its Surroundings», in: I. Nielsen (Hrsg.), The Royal Palace Institution in the First Millennium BC., Monographs of the Danish Institute at Athens 4 (2001) 204 f.

56 58 Barbara Schmidt-Dounas Nun bleibt noch den Basen, von denen die größeren und kleineren Fragmente stammen, ein Platz zuzuweisen. Der Gedanke Heermanns 54, daß sich außer der Südexedra auch andere Räume des Palastes mit Doppelsäulenpfeilern auf das Peristyl geöffnet haben könnten, erhält nun neues Gewicht. Die Rekonstruktion der Räume M1 - M3 auf der Westseite des Palastperistyls als Banketträume schließt diesen Gedanken nicht aus 55. Ihre Größe ist ein Indiz für ihre Bedeutung und könnte eine Hervorhebung durch Doppelsäulenpfeiler rechtfertigen. Doch auch N1 - N3 im Norden, die stark zerstört sind, müssen ins Auge gefaßt werden, denn diese Räume liegen der durch Doppelsäulenpfeiler betonten südlichen Raumgruppe ungefähr gegenüber und würden so ein Gegengewicht zu ihr bilden. Die obigen Ausführungen zeigen, daß im Palast von Vergina in großem Umfang ionische Doppelsäulenpfeiler Verwendung fanden und daß diese Stützen sein Erscheinungsbild entscheidend geprägt haben müssen. Ihre Bedeutung innerhalb des Architekturkomplexes bezeugt auch heute noch die große Anzahl von Doppelsäulenpfeiler-Trommeln, die über das gesamte Palastareal verstreut sind. Auch in der Architektur des Palastes auf der Akropolis von Pella (Abb. 20) 56 fanden Doppelsäulenpfeiler Verwendung. Die Ursprünge des Baus scheinen zwar noch in die Zeit des Archelaos zurückzugehen, der erhaltene Komplex stammt 54. s.o. S. 39 f. 55. s.o. S Heermann, 123 ff. M. Siganidou, «ÏÏ. ÔÚ ÛÌ Ù Ó ÛÎ ÊÒÓ ÙÚÈÂÙ », in: Ancient Macedonia IV, Thessaloniki 1986, 556 ff. ÀappleÔ ÚÁÂ Ô ÔÏÈÙÈÛÌÔ π ÊÔÚÂ Ú ÈÔÙ ÙˆÓ, ÏÏ. ÚˆÙÂ Ô Û ÙˆÓ Ú ˆÓ ª Πfióˆó. 30 ÚfiÓÈ Ó ÛÎ Ê , Thessaloniki 1987, 24 ff. (M. Siganidou). M. Siganidou, «ΔÔ Ó ÎÙÔÚÈ- Îfi Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙË ÏÏ», AErgoMak 1 (1987) 119 ff., Zeichnung 1-2. V. Misailidou-Despotidou, «Ó ÛÎ Ê ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ. ΔÔÌ applefiûù ÏÔ ˆÌ Ù Ô», ErgoMak 2 (1988) 101 ff., Zeichnung 1-4, Abb P. Chrysostomou, «Ô ÙÚ ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË Ï- Ï», rgomak 2 (1988) 113 ff., Zeichnung 1, Abb M. Siganidou, «ΔÔ ÌÓËÌÂÈ Îfi appleúfiapple ÏÔ ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 3 (1989) 59 ff., Zeichnung 1, Abb V. Misailidou-Despotidou, «Ó ÛÎ Ê ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 3 (1989) 67 ff., Zeichnung 1, Abb. 1. Dies., «ÓÛÊÚ ÁÈÛÙ ÎÂÚ Ì Â applefi ÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», in: Ancient Macedonia V 2, Thessaloniki 1993, 975 ff., Abb Ginouvès, a.o. (Anm. 3) 88 f., Abb Nielsen, 88 ff., Abb , Taf Hoepfner, 26 ff., Abb , C. Kunze, «Die Skulpturenausstattung hellenistischer Paläste», in: Basileia, 122 f., Abb. 11. M. Siganidou, «Die Basileia von Pella», in: Basileia, 144 ff., Abb P. Chrysostomou, «ΔÔ Ó - ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 10A (1996) 105 ff., Zeichnung 1-4, Abb Ders., «Ó - ÎÙÔÚÔ ÏÏ Î È ÂÏÏ ÃÒÚ Î Ù ÙÔ 1999», AErgoMak 13 (1999) 491 ff., Zeichnung 1, Abb Ders., «Ó ÎÙÔÚÔ ÏÏ 2001: Û ÏÂÈÔ Î Ú Ô», AErgoMak 15 (2001) 441 ff., Zeichnung 1-2.

57 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 59 Abb. 20. Pella, Grundriß des Palastes. Abb. 21. Pella, Palast, Nordseite des Gebäudes I.

58 60 Barbara Schmidt-Dounas jedoch im wesentlichen aus dem 3. Jh. v. Chr., mit einer früheren Bauphase, die in das 3. Viertel des 4. Jhs. v. Chr. datiert werden kann 57. Das Peristyl I des Palastes verfügt auf seiner Nordseite über eine imposante Raumfolge (Abb. 21). Sie besteht aus einem breitliegenden Saal mit Vorraum, den rechts und links kleinere, ebenfalls mit Vorräumen ausgestattete Säle flankieren. Da die Fundamente zwischen den Vorhallen und der Säulenstellung des Peristyls die eindrucksvolle Breite von 2,20 m erreichen 58, folgerte Hoepfner, daß hier Doppelsäulenpfeiler plaziert waren 59. Auch wenn diese Annahme nicht zu beweisen ist, erscheint sie doch plausibel, da die Doppelsäulenpfeiler im Palast von Vergina ebenfalls in antis in einem Durchgang hinter der Säulenstellung des Peristyls standen. Nachweise für die Verwendung von ionischen Doppelsäulenpfeilern in der Palastarchitektur Pellas fanden sich im mittleren Abschnitt der Oststoa von Gebäude II (Abb. 20). Hier wurde eine große halbkreisförmige Exedra ausgegraben. Sie gehört zur zweiten Bauphase dieses Gebäudes und ist wie auch 57. Heermann, 226 ff. mit Datierung um 200 v. Chr. ± 20 Jahre auf der Grundlage der Architekturformen und der historischen Situation. Die 1. Bauphase der Gebäude I und II datiert nach P. Chrysostomou, «ΔÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 10A (1996) 128, 131 in das 3. Viertel des 4. Jhs. v. Chr. Nach einer großen Katastrophe, die die Zerstörung des Palastes zur Folge hatte, erfolgte der Wiederaufbau zur Zeit des Antigonos Gonatas. Dagegen datierte Hoepfner, 27 das östliche Peristyl I mit den im Norden anschließenden Räumen in die Zeit Philipps V. Der Datierung des erhaltenen Komplexes in diese Zeit stimmte auch Nielsen, 84, 88 zu. Das Schwimmbecken im Nordosten gehört Hoepfner, 29 zufolge in die Frühzeit des Palastes. V. Misailidou-Despotidou, «Ó ÛÎ Ê ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ. ΔÔÌ applefiûù ÏÔ ˆÌ - Ù Ô», AErgoMak 2 (1988) 108 f. datierte den hypostylen Raum E in diesem Bereich an das Ende des 4. Jhs. v. Chr. und P. Chrysostomou, «Ô ÙÚ ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgo Mak 2 (1988) 119 den Bau V und das Große Bad des Palastes in die Zeit Kassanders, s. dazu auch V. Misailidou-Despotidou, «Ó ÛÎ Ê ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 3 (1989) 70. Eine spätere Bauphase gehört in die Zeit des Antigonos Gonatas, s. P. Chrysostomou, «ΔÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 10A (1996) 116. Der Stylobat des Riesenperistyls wird von M. Siganidou, «Die Basileia von Pella», in: Basileia, 146, 147 an den Beginn des 3. Jhs. v. Chr. datiert, s. auch P. Chrysostomou, «ΔÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 10A (1996) 109, das Gebäude III in die 2. Hälfte des 3. Jhs. v. Chr., s. Siganidou, a.o., 147, von Chrysostomou, a.o., 109, 110 in die Zeit des Antigonos Gonatas. In dieselbe Zeit datiert nach Chrysostomou, a.o., 113 auch das Gebäude VI. Zur Datierung außerdem M. Siganidou, «ΔÔ Ó ÎÙÔÚÈÎfi Û ÁÎÚfiÙË- Ì ÙË ÏÏ», AErgoMak 1 (1987) 124. P. Chrysostomou, «Ô ÙÚ ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË Ï- Ï», AErgoMak 2 (1988) 113 f. mit Anm. 5. Zu den verschiedenen Datierungsvorschlägen s. auch C. Kunze, «Die Skulpturenausstattung hellenistischer Paläste», in: Basileia, 122 Anm Nach Hoepfner, 29 beträgt die Breite 2,20 m. M. Siganidou, «Die Basileia von Pella», in: Basileia, 144 gibt die Breite mit 3 m an, P. Chrysostomou, «ΔÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 10A (1996) 122 dagegen mit 2,65 m. 59. Hoepfner, 29 f. Diese Hypothese wurde von Chrysostomou, a.o. (Anm. 58) 125 akzeptiert.

59 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 61 Abb. 22. Pella, Palast, Mauer auf der Ostseite des Gebäudes II. die Mauern der mittleren Räume des Westflügels von Bau I aus wiederverwendetem Material errichtet (Abb. 22). Zu den Baugliedern in Zweitverwendung gehören den Ausgräbern zufolge auch Trommeln und Basen von ionischen Doppelsäulenpfeilern 60. Die erste Phase der Gebäude I und II datiert nach Chrysostomou in das 3. Viertel des 4. Jhs. v. Chr., der Wiederaufbau des Palastes nach seiner Katastrophe, also die zweite Bauphase, in die Zeit des Antigonos Gonatas Dazu V. Misailidou-Despotidou, ADelt 46 (1991), Chron. B2, 296, Taf. 113Á. Chrysostomou, a.o. (Anm. 58) 127 f. 61. Chrysostomou, a.o. (Anm. 58) 128, 131.

60 62 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 23. Pella, Palast, in die obige Mauer verbaute Säulenbasen. Die Basen, die in die Mauer verbaut wurden, gehören zum attisch-ionischen Typus mit Plinthe (H 10,5 cm) und einem Trochilus (H 11,5 cm) zwischen zwei Tori (unterer: H 9 cm, oberer: H 8 cm) (Abb. 23). Durch die Wiederverwendung läßt sich nicht feststellen, ob es sich um Basen von Doppelsäulenpfeilern oder um einfache Säulenbasen handelt. Da die Mauer vorwiegend aus Baugliedern der Doppelsäulenpfeilerstellung errichtet wurde (Abb. 22), erscheint jedoch die Annahme berechtigt, daß auch die Basen als zugehörig zu betrachten sind, dies umso mehr, als das Material, aus dem sie gearbeitet sind, identisch ist. Bauglieder dieser Stützen sind nicht nur in der oben erwähnten Mauer verbaut, sondern liegen auch verstreut im Bereich des Grabungsschnittes, und zwar vorwiegend nördlich und nordwestlich der Exedra. Die erhaltenen Trommeln belegen, daß der die Halbsäulen mit ó ó Kanneluren trennende Pfeiler merklich vorkragt (ca. 7,5 cm) (Abb. 24). Man kann also wohl mit Recht davon ausgehen, daß der Pfeilerteil wie in Vergina ein eigenes Kapitell und eine eigene Basis bildete. Leider hat sich keines der Kapitelle erhalten, so daß offen bleiben muß, welchem Typus sie folgten. Was die Breite des eingeschobenen Pfeilerteils und der Kanneluren betrifft, so lassen sich Unterschiede feststellen, die es nahelegen, von zwei Serien von

61 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 63 Abb. 24. Pella, Palast, Doppelsäulenpfeiler-Trommel im Bereich der Ostapsis von Gebäude II. Doppelsäulenpfeilern auszugehen. In die Mauer wurden halbierte Trommeln mit einem größten erhaltenen Durchmesser von 0,87-0,88 m verbaut, deren Pfeilerteil eine Breite von 0,22 m und in anderen Fällen von ca. 0,24 m erreicht und die über 9 bis 9,5 cm breite Kanneluren verfügen (Abb. 22) 62. Die leichten Schwankungen in den Maßen sind wohl auf den Platz der Trommeln zurückzuführen, d.h. sie hängen davon ab, ob die Trommeln dem oberen oder dem unteren Teil der Stützen zuzuweisen sind. Ähnliche Differenzen sind nicht ungewöhnlich und lassen sich z.b. auch an den Doppelsäulenpfeilern des Nordsaales der Erweiterung der Philippshalle auf Delos feststellen Bei den Messungen bereiteten die Wiederverwendung der Bauteile und der durch das poröse Material bedingte schlechte Erhaltungszustand Schwierigkeiten. Die meisten Trommeln sind von Halbsäule zu Halbsäule halbiert, so daß ein Pfeilerteil erhalten ist. Sie sind so in die Mauer versetzt, daß der Pfeilerteil innen zu liegen kommt. Nur ein Architekturteil ist von Pfeiler zu Pfeiler halbiert. Bei diesem ist also nur eine der beiden Halbsäulen erhalten, die in der Mauer ebenfalls innen liegt. Die nach außen weisende Seite ist mit Anathyrose gearbeitet. 63. Zu der Erweiterung: R. Vallois, Les portiques au sud du Hiéron. 1. Le Portique de Philippe, Délos VII (1923) 77 ff. Zu dieser Doppelsäulenpfeilerstellung s. Vallois, a.o. (1923) 90 ff., Abb. 104, 109, , E. Dyggve - F. Poulsen - K. Rhomaios, Das Heroon

62 64 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 25. Pella, Palast, Mauer auf der Ostseite des Gebäudes II. Darüber hinaus weisen die halbierten Trommeln dieser Serie Anathyrose mit einem flüchtig mit dem Zahneisen gearbeiteten Randstreifen von 6,5-10,5 cm Breite auf. An einem dieser Architekturteile waren außerdem -förmige Klammerlöcher zu beobachten. Da die Anathyrose beim Zurichten der Trommeln zum Versetzen in die Mauer teilweise abgearbeitet wurde, muß sie von der ersten Verwendung dieser Architekturteile stammen (Abb. 25). Die Doppelsäulenpfeiler dieser Serie wurden also wie es scheint aus halben Trommeln konstruiert und die Anathyrose und die Klammern sorgten für den festen Verband der beiden Hälften. von Kalydon, Kopenhagen 1934, 114, Abb. 119a. R. Vallois, L architecture hellénique et hellénistique à Délos jusqu à l éviction des Déliens (166 av. J.-C.) II 1, Paris 1966, 121. Büsing, 52 f., Abb. 1a, 3c, 58-59, Taf. 6a. C. Wacker, Das Gymnasion in Olympia, Würzburg 1996, 39 B9, 44 und unten S. 75 ff. Auch hier liegen die Schwankungen der Breite des Pfeilerteils im Bereich von 2 cm. Zu den Maßen s. Vallois, a.o. (1966) 121. Andererseits ist zu beachten, daß in Makedonien oft z.t. nicht unerhebliche Maßdivergenzen an gleichartigen Bauteilen zu beobachten sind. Diese Tatsache spricht für ungenaue Steinmetzarbeit, s. Heermann, 284; ebenda, 494 Anm. 826 mit Hinweis auf den Palast von Pella.

63 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 65 Abb. 26. Pella, Palast, Doppelsäulenpfeiler-Trommel im Bereich der Ostapsis von Gebäude II. Im Gegensatz zu den in die Mauer verbauten Architekturteilen weisen einige der im Gelände nördlich der Exedra liegenden Bauglieder einen Pfeilerteil von ca. 0,15 bis 0,18 m Breite auf, während die Kannelurenbreite zwischen 8 und 9 cm schwankt (Abb ). An einem dieser Bauglieder ( 28-92) konnte der Durchmesser gemessen werden, der im Pfeilerteil 0,77 m beträgt. Sie scheinen von einer zweiten Doppelsäulenpfeilerstellung mit geringeren Abmessungen zu stammen, die sich aus ganzen Trommeln zusammensetzte. Dies ist wahrscheinlicher, als die Maßdivergenzen auf die ansonsten in Makedonien nicht ungewöhnliche, ungenaue Steinmetzarbeit zurückzuführen Zu diesen Maßdivergenzen s. Heermann, 284, 494 Anm An einem zweiten Architekturteil ( 27-92) beträgt der Durchmesser in den Halbsäulen 0,745 m. Da die Grate der Kanneluren gebrochen sind, kann man jedoch auch hier von einem Durchmesser von ca. 0,77 m ausgehen. Ein Architekturteil im nördlichen Abschnitt der oben genannten Mauer scheint ebenfalls zu der kleineren Doppelsäulenpfeilerstellung zu gehören. Der Durchmesser der halbierten Trommel beträgt von Pfeiler zu Pfeiler ca. 0,74 m. Zieht man in Betracht, daß der Pfeilerteil der einen Seite gebrochen ist und somit einige Zentimeter fehlen, dann kommen die Maße denen der anderen Architekturteile der zweiten Serie nahe. Zu beachten ist, daß diese

64 66 Barbara Schmidt-Dounas Da an die in die Mauer verbauten Basisteile der untere Teil des Schaftes angearbeitet ist, haben wir die Möglichkeit, die Kannelurenbreite zu ermitteln, die ca. 9 cm beträgt. Sollten diese Basen tatsächlich von Doppelsäulenpfeilern stammen, so könnten sie sowohl zu der größeren als auch zu der kleineren der beiden Serien gehören. Daß eine von diesen der Nordseite des Ostperistyls des Palastes zugeschrieben werden kann, erscheint durchaus möglich. Heermann 65 erwähnt in ihrer Dissertation zur makedonischen Palastarchitektur, daß im Grabungstagebuch des Jahres 1960 ein ionisches Geison mit der Inventarnummer Ta 222 aufgeführt werde, das aus einer Doppelsäulenpfeilerbasis umgearbeitet worden sei. Es wurde in der Nordportikus von Gebäude I des Palastes gefunden. Heermann war es nicht möglich zu prüfen, ob es sich tatsächlich um eine umgearbeitete Doppelsäulenpfeilerbasis handelt oder ob sie von einem Halbsäulenpfeiler stammt. Das fragliche Architekturteil befindet sich im Magazin des Museums von Pella. Dank der Hilfe der Ephorin M. Lilimpaki- Akamati war es mir möglich, es einer Autopsie zu unterziehen. Die Ausarbeitung des Pfeilerteils bestätigt, daß es sich mit Sicherheit um keine Doppelsäulenpfeilerbasis, sondern um eine umgearbeitete Halbsäulenpfeilerbasis handelt. Dieses Architekturteil kann hier also unberücksichtigt bleiben. Was die Datierung der uns hier interessierenden Bauteile betrifft, so liegt es nahe, die in Zweitverwendung gefundenen Basen und Trommeln der Ostexedra sowie die zu einem Geison umgearbeitete Basis aus der Nordportikus des Komplexes I der älteren Bauphase des Palastes zuzuschreiben, die den Ausgräbern zufolge noch in das 3. Viertel des 4. Jhs. v. Chr. zu datieren ist 66. Heermann wies im Zusammenhang mit der umgearbeiteten Basis zwar darauf hin, daß «bis zum Anfang des 3. Jhs. in Makedonien Pfeilerhalbsäulen ausschließlich peloponnesische Basen freien Stils aufweisen» 67 und kam deshalb zu dem Schluß, daß es sich bei Ta 222 um einen verworfenen Block des Palastes handeln müsse, der in der Nordportikus weitere Verwendung fand. Attisch-ionische Basen mit Plinthe erscheinen in Makedonien jedoch bereits an den ionischen Halbsäulen und an den mit Pilastern kombinierten Viertelsäulen der Fassade des Grabes von Langada 68, halbierte Trommel ein Klammerloch aufweist, das sicher nicht auf die Verwendung in der Mauer der Ostexedra zurückzuführen ist. Eine Anathyrose ist jedoch nicht festzustellen. 65. Heermann, 140. Zu diesem Bauteil s. auch Heermann, 145, 146, 465 Anm s.o. S. 58 ff. mit Anm Heermann, 465 Anm Th. Macridy, «Un tumulus macédonien à Langaza», JdI 26 (1911) 193 ff., Abb. 1-26, Taf B. Gossel, Makedonische Kammergräber, Berlin 1980, 142 ff. Nr. 16, Taf. IIIb. St. G. Miller, The Tomb of Lyson and Kallikles: A Painted Macedonian Tomb, Mainz am Rhein 1993, 109 Nr. 16 A, Taf. 1b mit älterer Lit. K. Tzanavari, ADelt 50 (1995) Chron. B2, 469. Dies.,

65 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 67 das meist noch in das 4. Jh. v. Chr. datiert wird. Ohne Plinthe werden sie in Vergina an Halbsäulen verwendet, auch hier bereits im 4. Jh. v. Chr 69. Beachtung verdient außerdem die große Zahl der in der Ostexedra des Palastperistyls II in Pella in Zweitverwendung verbauten Architekturglieder. Die Annahme, daß fertig ausgearbeitete Architekturteile von mindestens einer, wenn nicht gar zwei so umfangreichen Doppelsäulenpfeilerstellungen verworfen und nicht versetzt worden seien, erscheint mir ziemlich unwahrscheinlich. Eher wird man zu dem Schluß geführt, daß sie einem Umbau des Palastes zum Opfer fielen oder bei seinem Wiederaufbau nach einer Zerstörung wiederverwendet wurden. Ionische Doppelsäulenpfeiler könnten auch an anderen Bauten Pellas Verwendung gefunden haben, wie ein Fund von der Agora der Stadt bestätigt. Im Nordteil der Osthalle dieses ausgedehnten Komplexes wurde im Juli 1983 in der Zerstörungsschicht von Raum 24 eine besonders interessante Basis in Zweitverwendung gefunden. Sie war aus dem örtlich anstehenden Poros gearbeitet und mit dem Unterteil nach oben auf dem Fußboden des Raumes im Abstand von nur wenigen Zentimetern von der Nordwand und parallel zu dieser plaziert 70. Diese Basis, die mit dem unteren Stützenteil aus einem Stück gearbeitet ist, bleibt meines Wissens nicht nur in Makedonien, sondern auch in anderen griechischen Landschaften ohne Parallele. Genau genommen handelt es sich um eine Stütze, die aus zwei Halbsäulenpfeilern besteht, die durch ein zentrales Wandstück verbunden sind (Abb ) 71. Man könnte sie demnach als doppelten Halbsäulenpfeiler bezeichnen. «ÂÚ ÓÈ. ªÈ ÓÂÎÚfiappleÔÏË ÙË Ú ËÙ», AErgoMak 10A (1996) 462 f. K. Sismanidis, Ï ÓÂ Î È ÎÏÈÓÔÂÈ Â Î Ù ÛÎÂ ÙˆÓ Ì Î ÔÓÈÎÒÓ Ù ÊˆÓ, Athen 1997, 161 ff. 69. s. z.b. das sog. Grab der Eurydike (um 340 v. Chr.): M. Andronikos, Ergon 1987, 45 ff., Abb. 45, Ders., «μâúá Ó. Ó ÛÎ Ê 1987», AErgoMak 1 (1987) 81 ff., Abb Ders., «Ó ÛÎ Ê μâúá Ó», Praktika 1987, 128 ff. Miller, a.o. (Anm. 68) 115 Nr. 33 F mit älterer Lit. St. Drougou - Chr. Saatsoglou-Paliadeli, μâúá Ó. ÂÚÈ È ÔÓÙ ÙÔÓ Ú ÈÔÏÔ- ÁÈÎfi ÒÚÔ, Athen 1999, 60 f., Abb Das Grab mit ionischer Fassade beim Kulturzentrum von Vergina gehört bereits an den Anfang des 3. Jhs. v. Chr.: M. Andronikos, Ergon 1987, 50 f., Abb. 51, 53. Ders., «Ó ÛÎ Ê μâúá Ó», Praktika 1987, 143 ff., Taf. 95, 97, 98. St. Drougou, «Ô Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ Ì ȈÓÈÎ appleúfiûô Ë ÛÙË μâúá Ó», AErgoMak 1 (1987) 89 ff., Zeichnung 1, Abb Miller, a.o. (Anm. 68) 115 Nr. 33 G mit älterer Lit. Drougou - Saatsoglou-Paliadeli, a.o., 64, Abb Für Informationen zu diesem Fund und für die Erlaubnis, die Basis zu untersuchen, zu fotografieren und zu publizieren, danke ich dem Ausgräber der Agora, meinem Kollegen I. Akamatis. 71. Pella, Museum Inv.Nr. 83/6556: erh. H.: 0,292 m, erh. L (oben): 0,82 m, (unten) in Höhe des Torus gemessen: 0,90. B im Zentrum: 0,285 m, B in der Halbsäule in Höhe des Torus: 0,355 m, H der Basis: 9,2 cm, B der Kanneluren 3,1 cm, B des die Kanneluren trennenden Steges 0,7 cm.

66 68 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 27. Pella, Museum Inv.Nr. 83/6556. Doppelter Halbsäulenpfeiler von der Agora. Abb. 28. Pella, Museum Inv.Nr. 83/6556. Doppelter Halbsäulenpfeiler von der Agora. Die für die Halbsäulen und die anschließenden Pfeilerteile einheitliche Basis, ist leider stark bestoßen. Ihr unterer Teil ist nicht erhalten und über ihre genaue Form ist keine endgültige Klarheit zu gewinnen. Oben folgt auf jeden Fall unter der Apophyge (H 0,6 cm) ein Δorus (H 2,1 cm). Die erhaltenen Reste legen es

67 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 69 Abb. 29. Pella, Palast, Nordteil von Gebäude I, Ostapsis. nahe, unter diesem einen Trochilus zu rekonstruieren (obere Leiste H 0,7 cm), der wohl einem größeren Torus aufsaß, so daß die Basis mit der der Halbsäulenpfeiler der Ostapsis im Nordteil von Palastperistyl I zu vergleichen ist (Abb. 29). Die Halbsäulen haben ó ó Kanneluren und gehen in einen sich nach oben verjüngenden, um 1,1 cm vorspringenden Pfeilerteil über, dessen Breite in Höhe des Torus der Basis 0,20 m erreicht. Das zentrale Wandstück springt gegen die Pfeilerteile um 1,3-1,5 cm zurück und trennt diese samt den Basen. In Höhe der Tori der Basen ist es 0,21 m breit und verbreitert sich oben auf 0,27 m. Man kann nicht sagen, ob dieses Wandstück eine eigene Basis hatte oder sich glatt bis unten fortsetzte. Am unteren Bruch der einen Seite (Abb. 27) hat man den Eindruck, ein leichtes Ausschwingen ertasten zu können, was die erste der beiden Möglichkeiten wahrscheinlicher erscheinen läßt. Die Oberfläche des Architekturteils ist jedoch teilweise stark und unregelmäßig verwittert, so daß diese Unebenheit vielleicht auch auf diesen Umstand zurückzuführen ist. Auf der Oberseite des Architekturteils sind zwei rechteckige Einarbeitungen zu bemerken, die eine mit den Maßen 4,5 : 4 cm und einem Gußkanal von 6 cm Länge und 1,2 cm Breite, die andere mißt 3,6 : 4,7 cm. Die zierlichen Abmessungen dieser Basis besonders im Vergleich zu den in der Ostexedra des Palastes wiederverwendeten 72 könnten für ihre ursprüngliche 72. s.o. S. 62.

68 70 Barbara Schmidt-Dounas Aufstellung auf einem hohen Sockel bzw. Piedestal oder aber im Obergeschoß eines Gebäudes sprechen. Die Länge der Basis entspricht ungefähr der Länge der Doppelsäulenpfeiler im Obergeschoß der pergamenischen Hallen in Athen 73. Sie hat jedoch eine erheblich geringere Breite. Man könnte sie sich somit über einer Sockelzone aufgestellt denken in Analogie zu einigen Rekonstruktionen des Obergeschosses der Fassade des Palastpropylons von Vergina (Abb. 13, 1.4), des Großen Grabes von Lefkadia sowie der Nordseite des ionischen Peristyls des Hauses des Dionysos in Pella 74. Die große Länge der Stütze, die eine übermäßige Entwicklung in die Tiefe zur Folge hat, und ihre besondere Form lassen es jedoch wenig wahrscheinlich erscheinen, daß sie hinter einer Balustrade aufgestellt war, wie z.b. in der Rekonstruktion des Hauses des Dionysos vorgeschlagen wurde. Auch ein mittiger Anschluß der Balustrade an das zentrale, eingeschobene Wandstück ist problematisch, denn die vordere Hälfte der Stütze würde in diesem Fall übermäßig vorkragen. Eine solche Lösung wäre nur für einen Durchgang denkbar, der durch Schrankenplatten verschlossen wurde, jedoch nicht im Obergeschoß eines Peristyls. Da die Basis in Zweitverwendung gefunden wurde, muß diese Frage letztendlich leider offen bleiben. Was die Datierung betrifft, so ist die Basis durch den Fundzusammenhang sicher vor der Zerstörung der Agora von Pella am Beginn des 1. Jhs. v. Chr. entstanden. Die Ähnlichkeiten mit der oben erwähnten Halbsäulenpfeiler-Basis des Palastes spricht für eine Datierung in dieselbe Zeit 75. An dieser Stelle erscheint ein Verweis auf Obermakedonien angebracht, wo seit 1983 in geringer Entfernung nordöstlich des modernen Dorfes Aiani auf dem Hügel Megale Rache die Reste der antiken Stadt Aiani freigelegt werden. Die Grabungen brachten u.a. auch drei große, wohl öffentliche Gebäude zu Tage, darunter einen Hallenbau mit L-förmigem Grundriß 76, der von der Ausgräberin 73. s. I. Travlos, «apple ÚapplefiÏËÛÈ ÙÔ ÚıÂÓÒÓÔ applefi ÙˆÓ ÚÔ ÏˆÓ Î È Ë ÂappleÈÛΠÙÔ Î Ù ÙÔ ÚfiÓÔ ÙÔ ÙÔÎÚ ÙÔÚÔ πô ÏÈ ÓÔ», AEphem 1973, 231 Anm. 1 und unten S. 91 ff. 74. Zum Palastpropylon s.o. S. 46 ff. und zum Großen Grab von Lefkadia s. Anm. 31. Zum Obergeschoß des ionischen Peristyls des Hauses des Dionysos in Pella s. Makaronas Giouri, a.o. (Anm. 17) 63, Zeichnung Zu der Exedra s. zusammenfassend P. Chrysostomou, «ΔÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË ÏÏ», AErgoMak 10A (1996) 122 ff. mit Anm. 49 (dort auch die ältere Lit.), Zeichnung 3, Abb. 19. m.e. sollte man den Gedanken ins Auge fassen, daß die Basis aus dem Palastkomplex stammen könnte. 76. Zu der Halle s. G. Karamitrou-Mentesidi, Aiani of Kozani. Archaeological Guide, Thessaloniki 1989, 36 ff., Abb. 5. ÏÏËÓÈÎfi appleôïèùèûìfi. ª ΠÔÓ ΔÔ Û ÏÂÈÔ ÙÔ ªÂ- Á ÏÔ ÏÂÍ Ó ÚÔ, Athen 1993, 32 f., Abb. (G. Karamitrou-Mentesidi). Dies., È Ó, Athen 1996, 19 f., bb. 6, 8.

69 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 71 in die klassische Zeit datiert wird 77. Zu diesem Bau scheinen drei Architekturteile zu gehören, von denen eines in zweiter Verwendung in eine Mauer verbaut ist. Aufgrund ihrer geringen Abmessungen sind sie wohl dem Obergeschoß zuzuweisen. Die Ausgräberin spricht in ihren Publikationen einerseits von «ÙÌ Ì Ù ÌÊÈÎÈfiÓˆÓ» 78, andererseits von «ÛÊÔÓ ÏÔ ËÌÈÎÈfiÓˆÓ» 79. Eine Autopsie der fraglichen Architekturteile erwies, daß es sich um Fragmente von Halbsäulen mit 9 dorischen Kanneluren handelt, die mit einem ca. 2-3 cm breiten Steg gegen einen grob zugerichteten Pfeilerteil von geringerer Dicke und unterschiedlicher Ausarbeitung abgesetzt sind 80. Die Zurichtung des Pfeilerteils könnte m.e. auf einen späteren Eingriff anläßlich einer Zweitverwendung zurückgehen. Es würde sich dann ursprünglich um Halbsäulenpfeiler gehandelt haben. Doch kann ebenfalls nicht ausgeschlossen werden, daß wir es mit umgearbeiteten Doppelsäulenpfeilern zu tun haben. Da es sich nach Ausweis der Kanneluren um dorische Stützen handelt, seien sie hier nur am Rande erwähnt. Desgleichen wollen wir an dieser Stelle kurz auf eine interessante dorische Stützenform verweisen, die in Demetrias im Südwest-Peristyl des sog. Anti- Anaktorons (Abb. 30A) und im Anaktoron der Zeit Philipps V. (Abb. 30B) als Eckstütze Verwendung fand 81. Marzolff bezeichnete diese Architekturteile als «die Verschneidung zweier doppelseitiger Halbsäulenpfeiler unter 90Æ» 82. Sie sind bildhafter Ausdruck des Erfindungsreichtums der in makedonischen Diensten stehenden Architekten Karamitrou-Mentesidi, a.o. (1989) 37 und Karamitrou-Mentesidi, a.o. (1996) 20 (appleúòèìë ÚÔÓÔÏfiÁËÛË). s. auch Karamitrou-Mentesidi, a.o. (1993) Karamitrou-Mentesidi, a.o. (1989) 37 und Karamitrou-Mentesidi, a.o. (1996) Karamitrou-Mentesidi, a.o. (1993) Bei dem einen Fragment ist der Pfeilerteil hinten mit unregelmäßiger Rundung ausgearbeitet. Das zweite Fragment ist dagegen polygonal zugerichtet. 81. Dazu zuletzt: Nielsen, 93 f., Abb , S. 266 ff. Kat.Nr. 13. P. Marzolff, «Der Palast von Demetrias», in: Basileia, 156 ff. Zu den fraglichen Stützen P. Marzolff, «Untersuchungen auf Höhe 33 ( Anaktoron -Hügel)», in: V. Milojčić D. Theocharis, Demetrias I, Bonn 1976, 25 mit Anm. 37, Taf. 1 und ders., «Der Palast von Demetrias», in: Basileia, 155, Abb. 9, S. 158 mit Anm. 25, Abb Marzolff, a.o. (1976) 25. B. L. Kutbay, Palaces and large Residences of the Hellenistic Age, Lewiston Queenston Lampeter 1998, 33 erwähnt irrtümlich, daß «supports, each a rectangular pier with an engaged Doric half-column on both outer and inner faces» an der Front des zentralen Raumes des Westflügels des Palastes zu finden seien, ebenso Nielsen, 93 f. 83. Marzolff hält die Form für «westkleinasiatisch inspiriert». Die kleinasiatischen Beispiele sind jedoch herzförmige Halbsäulenpfeiler (s. die Zusammenstellung bei Büsing, 56 ff., Abb , und außerdem J. J. Coulton, «The Treatment of the Re-entrant Angles», BSA 61 [1966] 132 ff. Rumscheid I, 310 f. mit weiterer Lit.). Bei den Stützen aus Demetrias handelt es sich wegen der Verwendung der in Makedonien entwickelten Doppelsäulenpfeiler um eine

70 72 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 30A. Demetrias, Anti-Anaktoron, Eckbildung des Südwest-Peristyls. In der älteren Forschung wurde bereits die Ansicht geäußert, daß die ionischen Doppelsäulenpfeiler eine Erfindung der Architektur Makedoniens seien 84. Durch die Ausgrabungen der letzten Jahre haben sich die aus dieser Landschaft bekannten Beispiele nicht unerheblich vermehrt. Der Formenreichtum dieser Stützen überrascht ebenso wie der Umfang ihrer Verwendung, und zwar vor besondere Form, wenn man so will um eine Variante, die jedoch als typisch makedonisch zu betrachten ist. Marzolff, a.o. (1976) 25 Anm. 37 und ders., «Der Palast von Demetrias», in: Basileia, 158 Anm. 25 wies bereits darauf hin, daß die Form ein Unikum bzw. singulär ist. 84. Rumscheid I, 311. Auch V. Kästner, «Die Architektur des Pergamonaltars und der Telephosfries», in: W.-D. Heilmeyer (Hrsg.), Der Pergamonaltar. Die neue Präsentation nach Restaurierung des Telephosfrieses, Tübingen 1997, 66 Anm. 21 ging davon aus, daß die Doppelsäulenpfeiler von der makedonischen Profanarchitektur in die pergamenische Architektur übernommen wurden und eine besondere Stilisierung erfuhren.

71 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 73 Abb. 30B. Demetrias, Anaktoron, Eckbildung des Peristyls. allem in der makedonischen Palastarchitektur. Im Palast von Vergina beschränkten sie sich nicht auf die Räume des Peristyls, sondern begegneten auch im Untergeschoß und im Obergeschoß des Propylons. Im Palast von Pella waren zwei Serien von Doppelsäulenpfeilern unterschiedlicher Abmessungen nachzuweisen, über deren ursprüngliche Aufstellung wir leider nur Vermutungen anstellen können. Dasselbe gilt für die in Zweitverwendung gefundene Basis von der Agora der Residenzstadt, die zudem eine bisher unbekannte Form einführt, die doppelten Halbsäulenpfeiler. Nicht unerwähnt sollen auch die zur Eckbildung im rechten Winkel kombinierten, gleichwohl dorischen Doppelsäulenpfeiler des Palastes von Demetrias bleiben, die ebenfalls ohne Parallele sind. All diese Architekturteile führen uns den Formenreichtum der makedonischen Architektur vor Augen, deren Architekten unbefangen neue Lösungen suchten. Die makedonischen ionischen Doppelsäulenpfeiler stehen bevorzugt in antis, und zwar in Durchgängen, die hinter einer durchlaufenden Säulenstellung liegen So auch generell für Doppelsäulenpfeiler Büsing, 56.

72 74 Barbara Schmidt-Dounas Das gilt auch für die Stützen der sog. Kleinen ionischen Ordnung des Palastes von Vergina, die zum Obergeschoß des ohne Zwischenböden zu denkenden Propylons gehörten. Das Pfeilerelement dieses Stützentypus gewährleistete, daß sie bei verhältnismäßig weiten Interkolumnien die für das Gebälk erforderliche Tiefe erreichten, ohne mißproportioniert zu wirken 86. In den makedonischen Privathäusern sind in vergleichbaren Durchgängen Säulen oder Halbsäulenpfeiler zu finden 87. Die makedonischen Paläste zeigen zwar eindeutig ihre Beeinflussung vom spätklassischen Peristylhaus 88, sie unterscheiden sich von den gleichzeitigen makedonischen Privathäusern jedoch u.a. durch ihre beeindruckenden Abmessungen 89. Diese Monumentalisierung, die sich unweigerlich auch in größeren Mauerstärken niederschlug, verlangte nach besonderen Lösungen im einzelnen und führte zur Entwicklung dieser neuen Stützenform in antis, die harmonische Analogien und repräsentative Zweiansichtigkeit gewährleistete. Zieht man diesen Sachverhalt in Betracht, so gewinnt die Hypothese, daß das breite Fundament im Nordteil von Peristyl I des Palastes von Pella Doppelsäulenpfeiler trug, an Wahrscheinlichkeit 90. Zwischen den mächtigen Anten der monumentalen Räume des Nordtraktes konnten nur diese Stützen Platz finden. Der von Hoepfner publizierte Grundriß (Abb. 21) sieht darüber hinaus für die seitlichen Räume Doppelsäulenpfeiler geringerer Abmessungen vor als für den zentralen Saal. Dies würde in den von uns festgestellten zwei Serien dieser Stützen seine Bestätigung finden. Die Doppelsäulenpfeiler sind somit als eine Erfindung der makedonischen Palastarchitektur des 4. Jhs. v. Chr. zu betrachten 91. Mit der Ausbreitung der makedonischen Macht in der Folge des Alexanderzuges sind sie auch in so weit entfernten Städten wie Nippur und Babylon anzutreffen 92. In Nippur standen sie wie in Makedonien in einem Durchgang des Palastes, der in hellenistische Zeit 86. Büsing, 56 betonte, daß sie Antentiefe erreichten. s. außerdem H. Lauter, Die Architektur des Hellenismus, Darmstadt 1986, 255. Rumscheid I, 311 und Hoepfner, s. dazu zusammenfassend Heermann, 379 f. Wir können hier auf das Haus des Dionysos in Pella (I 1) als stellvertretendes Beispiel verweisen: Heermann, 28 ff. Makaronas Giouri, a.o. (Anm. 17) 72 ff., Abb ; S. 152, Abb Auf der Ostseite des ionischen Nordperistyls des Hauses liegt eine Pastas mit zwei oder drei Halbsäulenpfeilern zwischen Anten. 88. Anaktoro, 18. Heermann, 234, 274. Hoepfner, 41, 42. E. Walter-Karydi, «Die Nobilitierung des griechischen Wohnhauses in der spätklassischen Zeit», in: Basileia, 59. Brands, Anaktoro, 18. Nielsen, 85. Hoepfner, 42. Walter-Karydi, a.o. (Anm. 88) s.o. S Heermann, 380 betonte lediglich, «daß die frühesten bekannten Beispiele... ausschließlich aus makedonisch beeinflußten Gebieten stammen». 92. s. Büsing, 52 zu den Beispielen, ansonsten Rumscheid I, 311.

73 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 75 datiert. D.h. man übernahm von den Makedonen nicht nur die besondere Stützenform, sondern auch die Art ihrer Verwendung. Die in der makedonischen Palastarchitektur entwickelten Doppelsäulenpfeiler gelangten nicht nur in den fernen Osten, sondern sie fanden auch in andere Landschaften Griechenlands Eingang. Ihre Verwendung blieb jedoch auf wenige Monumente beschränkt, die sich an den Fingern einer Hand abzählen lassen. Hier sei an erster Stelle die Insel Delos genannt, wo Exemplare dieser Stützen in hellenistischen Bauten verwendet wurden 93. Die von dem Makedonenkönig Philipp V. auf die Insel gestiftete einschiffige, dorische Säulenhalle 94 vor dem Propylon des Apollon-Heiligtums wurde wahrscheinlich nach 180 v. Chr. ausgebaut (Abb. 31) 95. Man fügte im Westen eine zum Hafen ausgerichtete Halle hinzu, die länger als der ursprüngliche Bau war, so daß man sich genötigt sah, an die Philippshalle im Norden einen Saal anzufügen. Dieser Annex war durch eine Doppelsäulenpfeilerstellung auf attischionischen Basen von der neuen Westhalle aus zugänglich 96. Die Pfeiler dieser Stützen verfügten über eine eigene Basis und ein eigenes Kapitell (Abb ). Viereckige Einarbeitungen im Pfeilerteil 97 nahmen wohl die Köpfe hölzerner 93. Außer der in der Folge besprochenen Erweiterung der Halle Philipps V. kann hier noch ein Doppelsäulenpfeilerkapitell angeführt werden, das nach R. Vallois, Les portiques au sud du Hiéron. 1. Le Portique de Philippe, Délos VII (1923) 92 «paraît librement imité de celui de la Salle Nord». Es wurde bei den Ausgrabungen im sog. Hypostylen Saal der Insel Delos gefunden, wo es in zweiter Verwendung wohl im Peristyl eines römischen Hauses verbaut war. Zu dem Kapitell s. G. Leroux, La Salle hypostyle, Délos II (1909) 67, Abb. 93. Vallois, a.o. (1923) 92, Abb E. Dyggve - F. Poulsen - K. Rhomaios, Das Heroon von Kalydon, Kopenhagen 1934, 114, Abb. 119b-c. Büsing, 53, Abb. 2a, 60. Wacker, a.o. (Anm. 63) 38 f. B8, 44, Abb. 29. Die Polsterseiten sind als Blütenkelche gearbeitet und der Pfeiler verfügt über ein eigenes Kapitell. Durch die Wiederverwendung des Bauteils fehlt uns leider jegliche Information zu seiner ursprünglichen Aufstellung. Es ist somit durchaus denkbar, daß das Kapitell von einer entfernteren Stelle des Heiligtums herantransportiert wurde und ursprünglich nicht zum Hypostylen Saal gehörte. 94. Schenkungen I, 198 ff. KNr. 136 [E] und [A]. Schenkungen II 2, 29 f., 46 f., 179 ff., 260 f. und passim. 95. Zur Datierung s. Ph. Bruneau - J. Ducat, Guide de Délos, Paris , Zu der Erweiterung: R. Vallois, Les portiques au sud du Hiéron. 1. Le Portique de Philippe, Délos VII (1923) 77 ff. Zu dieser Doppelsäulenpfeilerstellung s. Vallois, a.o., 90 ff., Abb. 104, 109, , Dyggve - Poulsen - Rhomaios, a.o. (Anm. 93) 114, Abb. 119a. R. Vallois, L architecture hellénique et hellénistique à Délos jusqu à l éviction des Déliens (166 av. J.-C.) II 1, Paris 1966, 121. Büsing, 52 f., Abb. 1a, 3c, 58-59, Taf. 6a. Wacker, a.o. (Anm. 63) 39 B9, Zu diesen Einarbeitungen s. Vallois, a.o. (1923) 93, 94 f. s. auch ebenda, Abb. 144 nach S. 98.

74 76 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 31. Delos, das Gebiet südlich des Propylons zum Apollon-Heiligtum.

75 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 77 Abb. 32. Delos, Nordannex der Halle Philipps V., Rekonstruktion der Doppelsäulenpfeiler. Abb. 33. Delos, Nordannex der Halle Philipps V., Doppelsäulenpfeilerbasis.

76 78 Barbara Schmidt-Dounas Balken auf, die zur Konstruktion von zwischen den Stützen eingezogenen temporären oder fixen Scherwänden dienten. Der Pfeilerteil trennte die als Blütenkelche gestalteten Polsterseiten der Kapitelle der ionischen Halbsäulen, in die der den Eierstab des Echinus unten begrenzende Astragal wie ein Blütenstengel einmündete 98. Interessant ist, daß die Doppelsäulenpfeiler wiederum in einem Durchgang hinter einer Säulenstellung und darüber hinaus an einem Bau begegnen, der in unmittelbarem Zusammenhang mit der Stiftung eines makedonischen Königs genauer Philipps V. steht. Durch wen die Erweiterung der königlichen Halle finanziert wurde, ist leider unbekannt. Es würde uns jedoch nicht überraschen, wenn sich Verbindungen zu Makedonien ergäben. Ionische Doppelsäulenpfeiler begegnen darüber hinaus in Aitolien und auf der Peloponnes, und zwar ausschließlich in Peristylanlagen. Ihre Verwendung läßt sich somit gut mit der in den makedonischen Palästen vergleichen. Hier ist zunächst das Heroon im aitolischen Kalydon zu nennen, eine eindrucksvolle Grabanlage, die in das 2. Jh. v. Chr. datiert 99. An diesem Bau erscheinen die Doppelsäulenpfeiler hinter den Säulenhallen des Hofes im Durchgang zu Raum VII im Norden und Raum II im Osten der Anlage (Abb. 34). Sie beschränken sich damit auf die beiden bedeutendsten Räume des Komplexes: Raum VII gewährte Zugang zum Kultraum der Anlage, unter dem eine Krypta lag, während Raum II der größte und damit bedeutendste der Ostseite war. An der Front von Raum VII sind die Stützen in der bekannten Weise mit nach außen bzw. innen weisenden Halbsäulen aufgestellt. Bei Raum II nehmen dagegen die Pfeilerteile diesen Platz ein. 98. Zu der fraglichen Gruppe von Kapitellen s. St. G. Miller, Hellenistic Macedonian Architecture: Its Style and Painted Ornamentation, Ann Arbor 1972, 24. Heermann, 382 ff. Wacker, a.o. (Anm. 63) 43 ff. 99. s. Dyggve - Poulsen Rhomaios, a.o. (Anm. 93). Wacker, a.o. (Anm. 63) 211 ff., 246 mit älterer Lit. Zu Raum VII im Norden Dyggve - Poulsen - Rhomaios, a.o. (Anm. 93) 32, 44 f., Abb. 35 unten; 111 ff., Taf. IV D und Büsing, 54, zu Raum II im Osten ebenda, 30, 44, 111 ff., Taf. IV I, L, O, VII und Büsing, 54. Auch an den Doppelsäulenpfeilern von Kalydon sind die Polsterseiten der ionischen Kapitelle als Blütenkelche gebildet, in die der darunter liegende Rundstab wie ein Blütenstengel einmündet, s. Dyggve - Poulsen Rhomaios, a.o. (Anm. 93) 44, 45, Abb. 35 unten, Taf. IV D, O, VII. Wacker, a.o. (Anm. 63) 37 f. B6, 44, Abb. 63. Damit schließen sich die Kapitelle mit den delischen Exemplaren, und zwar insbesondere mit dem Kapitell aus dem Hypostylen Saal (s.o. Anm. 93), zu einer Gruppe zusammen. Das Pfeilerkapitell wird zum Schaft hin abgesetzt, bei den Stützen von Raum II auch gegen die Blütenkelche hin. In der zeichnerischen Rekonstruktion der Publikation stehen die Doppelsäulenpfeiler auf durchgehenden attisch-ionischen Basen.

77 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 79 Abb. 34. Kalydon, Grundriß des Heroons. Auf der Peloponnes beschränken sich die Doppelsäulenpfeiler auf die Stadt Messene. Die in dem an das Ende des 3. bzw. in den Beginn des 2. Jhs. v. Chr. zu datierenden Asklepieionkomplex (Abb. 35) gefundenen Exemplare bereiten aufgrund ihrer schlechten Erhaltung Probleme 100. Hinzu kommt, daß sich nur Basen, jedoch keine Kapitelle erhalten haben, so daß Zweifel an ihrer Zugehö Zur Datierung s. Anm. 101.

78 80 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 35. Messene, Grundriß des Asklepieionkomplexes. rigkeit zur ionischen Ordnung aufkommen können 101. Lediglich die Doppelsäulenpfeiler, mit denen sich die Oikoi im Westflügel des Asklepieions auf die Peri Das gilt insbesondere für das Bouleuterion der Stadt, das auf der Ostseite des Asklepieion-Komplexes hinter einer zweischiffigen Säulenhalle liegt (Abb. 35 ). Zu diesem Bau s. G. P. Oikonomos, «Ó ÛÎ Ê ÂÓ ªÂÛÛ ÓË», Praktika 1909, 202 f. W. A. McDonald, The Political Meeting Places of the Greeks, Baltimore 1943, 204 ff. und passim. A. K. Orlandos, «Ó ÛÎ Ê ÂÓ ªÂÛÛ ÓË», Praktika 1957, 124, Taf. 56b, 57, 58a. Ders., «ªÂÛÛ ÓË», Ergon 1973, 79 ff., Taf.. Ders., «ªÂÛÛ ÓË», Ergon 1974, 62 ff., Abb Ders., «ÂÒÙÂÚ È ÚÂ Ó È ÂÓ ªÂÛÛ ÓË», in: U. Jantzen (Hrsg.), Neue Forschungen in griechischen Heiligtümern, Tübingen 1976, 9 ff., Abb. 1-3, 5-9. R. Meinel, Das Odeion, Frankfurt am Main 1980, 172. N.

79 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 81 stylhalle öffnen, können mit überzeugenden Argumenten als ionisch betrachtet werden 102. Von den aus weichem Kalkstein gearbeiteten Doppelsäulenpfeilern des Artemisions (Abb. 35 K) 103 sind lediglich die Basen mit den unteren Teilen des Schaftes erhalten (Abb ) 104. Das Material hat sehr unter der Verwitterung gelitten und Einzelheiten sind nur schwer zu erkennen. Die zentrale Öffnung an der Front des Oikos war nach Ausweis der Einarbeitungen auf dem Stylobat mit einer hölzernen Tür geschlossen, der zwischen den Parastaden und den Doppelsäulenpfeilern verbleibende Raum durch eine niedrige Balustrade, so daß im oberen Teil fensterartige Öffnungen entstanden 105. Die Doppelsäulenpfeiler Kaltsas, Ú ªÂÛÛ ÓË, Athen 1989, 22 ff. D. Gneisz, Das antike Rathaus. Das griechische Bouleuterion und die frührömische Curia, Wien 1990, 101, 333 f. Nr. 40, Abb. 17, Taf. IIa. Wannagat, 89, Abb P. G. Themelis, Ú ªÂÛÛ ÓË, Athen 1999, 72 f., Abb. 55. Es kann wie auch die übrigen Bauten des Heiligtums an das Ende des 3. bzw. in den Beginn des 2. Jhs. v. Chr. datiert werden (H. Lauter, Die Architektur des Hellenismus, Darmstadt 1986, 112 [spätestens 2. Viertel 2. Jh. v. Chr.]. Gneisz, a.o., 334. Themelis, a.o., 82 f. [nach 215/14 v. Chr.]). Wir haben es mit einem annähernd quadratischen Bau mit vier Innenstützen zu tun, dessen Front im Westen lag und aus einer soliden Mauer im Zentrum mit jeweils drei Zugängen rechts und links derselben bestand. Diese Zugänge wurden durch Doppelsäulenpfeiler in antis gebildet, deren Pfeilerteil ohne vorzukragen eine Breite von 0,45 m erreichte. Folgerichtig bildet der Pfeilerteil keine eigene Basis (Abb. 36). Unstimmigkeit besteht hinsichtlich der Ordnung dieser Stützen, da nur Basen mit dem angearbeiteten unteren Stützenteil erhalten sind. McDonald, a.o., 206 f. ging von ionischen Doppelsäulenpfeilern aus, Gneisz, a.o., 101 und auch Meinel, a.o., 172 einerseits von korinthischen Halbsäulen, an anderer Stelle jedoch von doppelten Halbsäulenpfeilern ionischer Ordnung (Gneisz, a.o., 333). In der von Orlandos vorgelegten Rekonstruktionszeichnung wurden Doppelsäulenpfeiler korinthischer Ordnung gewählt, während im Text lediglich von «ÌÊÈÎ ÔÓ» ohne weitere Spezifizierung die Rede ist, s. Orlandos, a.o. (1974) 66 und Abb. 60. Auch Themelis, a.o., 72 f. macht keine Angaben zur Ordnung der Doppelsäulenpfeiler. Orlandos entschied sich wohl für diese Lösung, da die Säulen der den Platz einfassenden Säulenhallen ebenfalls korinthischer Ordnung waren, s. Kaltsas, a.o., 18 ff. Themelis, a.o., 61, Abb Laut Büsing, 53 handelt es sich um ionische Doppelsäulenpfeiler, Themelis, a.o. (Anm. 101) 74 spricht lediglich von «ÌÊÈÎ ÔÓ» Zum Artemision K s. A. K. Orlandos, «ªÂÛÛ ÓË», Ergon 1962, 124 ff., Abb Ders., «Ó ÛÎ Ê ªÂÛÛ ÓË», Praktika 1962, 102 ff., Taf Ders., a.o. (Anm. 101, 1976) 32 ff., Abb Kaltsas, a.o. (Anm. 101) 27 ff., Abb. 15. EAA Suppl. III (1995) 626 f. s.v. Messene (P. Themelis). Themelis, a.o. (Anm. 101) 74 ff., bes. 74, Abb Chlepa, 13 ff., Abb Taf. 1, 3. Zu den im Süden anschließenden Oikoi, Büsing, 8, 53. Orlandos, a.o. (Anm. 101, 1976) 35 f., Abb. 25. Kaltsas, a.o. (Anm. 101) 29 f. EAA Suppl. III (1995) 627 s.v. Messene (P. Themelis). Themelis, a.o. (Anm. 101) 76 ff., Abb. 61 und Anm s. A. K. Orlandos, «Ó ÛÎ Ê ªÂÛÛ ÓË», Praktika 1962, 104. Büsing, 53. Chlepa, 15, Abb Chlepa, 15, 55.

80 82 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 36. Messene, Doppelsäulenpfeilerbasis vom Bouleuterion. Abb. 37. Messene, Asklepieion, Doppelsäulenpfeilerbasis des Oikos K.

81 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 83 Abb. 38. Messene, Asklepieion, Doppelsäulenpfeilerbasis des Oikos K. haben attisch-ionische Basen ohne Plinthe, deren Profil zur besseren Einpassung der Balustradenplatten unterbrochen ist 106. Der Pfeilerteil kragt nicht vor, sondern geht wie auch bei den Stützen der Zugänge zum Bouleuterion im Osten des Asklepieion-Komplexes 107 glatt in die Halbsäulen über. Das Artemision wurde im Innern mit Hilfe von 2 2 ionischen Säulen, die zwischen Anten aufgestellt waren, in drei Schiffe unterteilt 108. Diese ionischen Innensäulen können im Verein mit den Anten als ein gewichtiges Argument dafür gelten, daß auch die Doppelsäulenpfeiler der Front der ionischen Ordnung angehörten. Leider haben sich keine Kapitelle dieser Stützen erhalten. Man könnte jedoch davon ausgehen, daß sie was die Einzelformen betrifft den Kapitellen der Innensäulen glichen. Die Fronten der südlich folgenden Oikoi M, N und sind mit der des Artemisions unmittelbar vergleichbar. Die Oikoi M und verfügten nachweislich 106. s. auch den Plan bei Chlepa, Taf s. Anm Zu den ionischen Innensäulen und Anten s. A. K. Orlandos, «ªÂÛÛ ÓË», Ergon 1962, 124, 131, Abb Ders., «Ó ÛÎ Ê ªÂÛÛ ÓË», Praktika 1962, 104, Abb. 5, Taf. 108ß,

82 84 Barbara Schmidt-Dounas über jeweils zwei Doppelsäulenpfeiler in antis 109. Akzeptiert man die Hypothese, daß sich das Artemision K mit ionischen Doppelsäulenpfeilern auf die Westhalle des Peristyls öffnete, so erscheint es aus Gründen der Uniformität wahrscheinlich, daß auch die Fronten der Oikoi M, N und in gleicher Weise zu rekonstruieren sind. Die Doppelsäulenpfeiler standen auch in Messene in Durchgängen hinter der Säulenstellung eines Peristylhofes. Dieser hatte die Funktion eines Staatsheiligtums 110, was die Wahl einer besonders repräsentativen architektonischen Lösung rechtfertigte. Die messenischen Doppelsäulenpfeiler haben jedoch die diesen Stützen in Makedonien eigene Monumentalität verloren. Sie wurden mit Balustraden und Türen kombiniert und gewährleisteten auf diese Weise die kontrollierte Zugänglichkeit und die Verschließbarkeit der entsprechenden Räume. In der archäologischen Forschung herrscht Einigkeit darüber, daß die Architektur Makedoniens in vielfältiger Weise von peloponnesischen Architekturformen beeinflußt wurde 111. Im vorliegenden Fall scheint jedoch der Schluß erlaubt, daß Makedonien der gebende Teil gewesen ist, denn die ionischen Doppelsäulenpfeiler können mit guten Gründen als eine Erfindung der makedonischen Palastarchitektur des 4. Jhs. v. Chr. betrachtet werden, während die aus Messene bekannten Beispiele eindeutig zu einem erheblich späteren Zeitpunkt entstanden sind Zu Oikos M s. Chlepa, 77 ff., Abb , 65, Taf ebenda, 77 f. zur Front des Oikos. Die Erhaltung der Doppelsäulenpfeiler läßt sehr zu wünschen übrig. Zu Oikos s. Chlepa, 82 ff., Abb. 62, 65, Taf Hier ist die Existenz der Doppelsäulenpfeiler durch einen entsprechenden Fund gesichert, s. Chlepa, 82 mit Anm. 116 mit der älteren Literatur. Chlepa zufolge war die Öffnung zwischen den rekonstruierten Doppelsäulenpfeilern ebenfalls mit einer Brüstung verschlossen. Zum Oikos N s. Chlepa, 79 ff., Abb. 61, 65, Taf Von den Anten und den Doppelsäulenpfeilern dieses Oikos haben sich keine Reste erhalten (s. Chlepa, 81). Die Einarbeitungen für die hölzerne Tür sind vorhanden. Im Falle des Oikos N sind die Doppelsäulenpfeiler lediglich rekonstruiert. Die seitlichen Öffnungen der Räume waren im unteren Teil durch Balustraden oder Geländer verschlossen, s. Chlepa, 74, 82. Die Oikoi wurden durch die auf diese Weise entstehenden Fenster beleuchtet. Mit Ausnahme von Oikos, wo eine Brüstung anzunehmen ist (Chlepa, 82), waren die zentralen Öffnungen durch hölzerne Türen verschlossen (Chlepa, 78, 81). Der nördliche Doppelsäulenpfeiler des Oikos M weist eine Einarbeitung zur Aufnahme des Türrahmens auf (Chlepa, 78, Abb. 60) F. Felten, «Heiligtümer oder Märkte», AntK 26 (1983) 84 ff St. G. Miller, Hellenistic Macedonian Architecture: Its Style and Painted Ornamentation, Ann Arbor 1972, 18 ff., 24, 55, 195 ff., 200 f., 228 ff. R. A. Tomlinson, «Vaulting Techniques of the Macedonian Tombs», in: Ancient Macedonia II, Thessaloniki 1977, 473. Ders., «Southern Greek Influences of Macedonian Architecture», in: Ancient Macedonia III, Thessaloniki 1983, 285 ff. J. des Courtils, «Thasos, Samothrace et l architecture macedonienne», in: Ancient Macedonia VI 1, Thessaloniki 1999, 358 ff.

83 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 85 Aus Kleinasien sind ionische Doppelsäulenpfeiler lediglich aus der pergamenischen Architektur und ihrem Umkreis bekannt 112. Chronologisch gesehen stehen sie durch ihre Datierung in das 2. und 1. Jh. v. Chr. bereits am Ende der Entwicklung. Nichtsdestotrotz bilden sie jedoch eine zahlenmäßig große und in sich geschlossene Gruppe. Am Großen Altar auf der Akropolis von Pergamon und im Gymnasium der Stadt erscheinen die Doppelsäulenpfeiler in gewohnter Weise im Zusammenhang mit dem Bautypus des Peristylhofes, und zwar wiederum in antis in Durchgängen hinter einer Säulenstellung. Sie sind in der Regel auf hohe Sockel gestellt. Der von Eumenes II. geweihte Pergamonaltar 113 verfügte über einen hohen Unterbau mit einer monumentalen Treppe im Westen, die den Zugang zu dem erhöhten Altarhof mit dem eigentlichen Opferaltar ermöglichte. Diesen umgab eine -förmige Mauer, der auf der Außenseite eine ionische Säulenstellung vorgelagert war. Die Säulenstellung setzte sich auch über den Treppenwangen und am oberen Ende der monumentalen Treppe auf der Westseite des Altares fort. Hinter der Säulenstellung des Treppenabsatzes folgte eine zweite Stützenreihe in antis, bestehend aus ionischen Doppelsäulenpfeilern auf hohen Sockeln Rumscheid I, Zu der Architektur des Altares s. Schrammen, a.o. (Anm. 1). H. Kähler, Der große Fries von Pergamon, Berlin 1948, 17 ff. W. Hoepfner, «Zu den großen Altären von Magnesia und Pergamon», AA 1989, 601 ff., bes. 619 ff. M. Kunze, «Neue Beobachtungen zum Pergamonaltar», in: B. Andreae u.a., Phyromachos-Probleme, 31. Ergh. RM (1990) 123 ff. W. Hoepfner, «Bauliche Details am Pergamonaltar», AA 1991, 189 ff. T.-M. Schmidt, «Der Pergamonaltar Weltwunder oder Investitionsruine?», Gymnasium 101 (1994) 1 ff. zur Datierung und historischen Interpretation. Rumscheid I, 36 ff. II, 56 f. Nr W. Radt, «Pergamon. Vorbericht über die Kampagne 1994», AA 1995, 575 ff. Ders., «Pergamon. Vorbericht über die Kampagne 1995», AA 1996, 446 f. W. Hoepfner, «Der vollendete Pergamonaltar», AA 1996, 115 ff. V. Kästner, «Die Architektur des Pergamonaltars und der Telephosfries», in: W.-D. Heilmeyer (Hrsg.), Der Pergamonaltar. Die neue Präsentation nach Restaurierung des Telephosfrieses, Tübingen 1997, 56 ff. Ders., «The Architecture of the Great Altar of Pergamon», in: H. Koester (Hrsg.), Pergamon. Citadel of the Gods, Harvard Theological Studies 46 (1998) 137 ff. M. Klinkott, «Kein Rasterbau und auch kein Hekatompedos», in: Bericht über die 40. Tagung für Ausgrabungswissenschaft und Bauforschung, Wien Mai 1998 (2000) 59 ff. V. Kästner, «Vorläufiger Bericht zu den Ergebnissen der Untersuchungen am Oberbau des Pergamonaltars», ebenda, 64 ff Zu Säulen auf hohen Sockeln bzw. Piedestalen s. H. Lauter, Die Architektur des Hellenismus, Darmstadt 1986, 259 ff. Wannagat, 11 ff., 15 ff. Zu den Piedestalen unter den Doppelsäulenpfeilern des Pergamonaltars s. Wannagat, 59 ff., 71, 79, 92, Abb Ihre Funktion lag «in der Differenzierung und bedeutungsvollen Erhöhung des Altarhofes und dessen Ausstattung» (Wannagat, 63). Als Vorbilder für diese Form betrachteten Rumscheid I, 103 und Wannagat, 64 f. das Artemision von Ephesos und den Artemistempel von Sardes. Beachte auch die Vermutung Wannagat, 90, «daß der Impuls zur Ausbreitung von Piedestalordnungen im 2. Jh. von Pergamon ausging», ebenso Wannagat, 92.

84 86 Barbara Schmidt-Dounas Es handelt sich um Dreiviertelsäulen mit 15 von Stegen getrennten Kanneluren, die auf attisch-ionischen Basen stehen und durch ein Zwischenelement in Form einer schmalen, zurückspringenden Wandscheibe getrennt werden. Die Länge des Zwischenelements entspricht dem Durchmesser der Säulen, seine Breite 5 Kanneluren 115. Es hat kein eigenes Kapitell, sondern die aus horizontalen Reihen von Akanthus und Schilfblättern bestehenden Polster der beiden Dreiviertelsäulen, die ein mit hängenden Schuppenblattreihen geschmückter Balteus trennt, treffen in der Mitte der Wandscheibe mit einer Naht aufeinander. Die Basisprofile der Dreiviertelsäulen greifen auf das Zwischenstück über. Im Oberen Gymnasium von Pergamon, das aller Wahrscheinlichkeit nach ebenfalls in die Regierungszeit Eumenes II. zu datieren ist 116, waren drei der später entstandenen Exedren der Palästra an der Front mit jeweils zwei ionischen Doppelsäulenpfeilern in antis ausgestattet, die mit nur einer Ausnahme ebenfalls auf hohen Sockeln plaziert waren 117. Die Doppelsäulenpfeiler der Hermes-Exedra 118 bestehen aus Dreiviertelsäulen mit 15 von Stegen getrennten Kanneluren. Die Kapitelle (Abb. 39) verfügen über ein einziges langgestrecktes Polster. Sie sind mit drei Reihen horizontaler, schuppenartiger Blätter verziert, aus denen große, horizontale Schilfblätter hervorwachsen. Den mit doppelten Rundstäben vom Polster abgesetzten Balteus schmücken hängende Schuppenblattreihen. Er ist durch einen weiteren vertikalen Rundstab zweigeteilt. Der Abakus zeigt ein lesbisches Kymation. Das Profil der auf Plinthen gesetzten attisch-ionischen Basen setzt sich unter dem Pfeilerelement fort. Dieser Teil der Basis ist jedoch nicht wie beim Pergamonaltar eingezogen Zu diesen Stützen des Altares s. Schrammen, a.o. (Anm. 1) 50 ff. Kähler, a.o. (Anm. 113) 21. Büsing, 54 f. J. J. Coulton, The Architectural Development of the Greek Stoa, Oxford 1976, 127, Abb. 32e. Rumscheid I, 103 ff., 297, II, Taf. 122,5-7, 123,1. Wannagat, 59 ff., Abb. 54, Hoepfner, 34 f., Abb. 30. Heilmeyer, a.o. (Anm. 113) 184 f. Kat mit älterer Lit W. Radt, Pergamon. Geschichte und Bauten, Funde und Erforschung einer antiken Metropole, Köln 1988, 133. Rumscheid I, Wannagat, 66 betonte ausdrücklich, daß keine Fragmente von Sockeln bzw. Piedestalen gefunden wurden. Er akzeptierte die von Schazmann vertretene Rekonstruktion der Front mit Säulen auf hohen Piedestalen nach gründlicher Überprüfung der Argumente nur für die Exedren des Hermes (s. Anm. 118) und des Pyrrhos (s. Anm. 119), s. Wannagat, 68 ff P. Schazmann, Das Gymnasion. Der Tempelbezirk der Hera Basileia, AvP VI (1923) 67 ff., Taf. 19, 22. Büsing, 55 f., Taf. 6b. Radt, a.o. (Anm. 116) 148. Rumscheid I, passim. II, 61 Nr. 229, Taf. 133,3-4, 134,1-4. Wannagat, 66 ff., 69 ff., 72 ff., 75 f., 79, 93, Abb ,

85 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 87 Abb. 39. Pergamon, Oberes Gymnasion, Doppelsäulenpfeilerkapitell der Hermes- Exedra. In gleicher Weise sind auch die Doppelsäulenpfeiler der Pyrrhos-Exedra 119 gestaltet, von deren Kapitellen nur ein Fragment gefunden wurde. Die Polster waren mit Schilfblättern geschmückt. Beide Exedren werden von Wannagat in die Zeit von 140 bis 110 v. Chr. datiert 120. Ihre Piedestalordnungen können die Beeinflussung durch die Architektur des Pergamonaltares nicht verhehlen 121. Die Gestaltung der Kapitellpolster ist jedoch im Vergleich zu den Altarkapitellen zweifelslos als die reifere Lösung zu betrachten. Es handelt sich um eine logische Weiterentwicklung der früheren Form. Dasselbe gilt auch für die Exedra des Diodoros Pasparos, die bereits in das Jahr 69 v. Chr. oder wenig später datiert werden kann 122. Die Halbsäulen der 119. Zu dieser Exedra s. Schazmann, a.o. (Anm. 118) 69. Büsing, 56. Radt, a.o. (Anm. 116) 148. Rumscheid I, passim. II, 61 Nr. 230, Taf. 134,5-6. Wannagat, 66 ff., 69 f., 71 ff., 76, 93, Abb Büsing, 56 zufolge sind keine Fragmente von Doppelsäulenpfeilern und Piedestalen gefunden worden, s. jedoch Wannagat, 71, der Basis und Schaft eines Doppelsäulenpfeilers erwähnt. Für das Vorhandensein von Piedestalen spricht Wannagat, 72 zufolge der geringe Säulendurchmesser Wannagat, 67 f., 74 f Schazmann, a.o. (Anm. 118) 67. Wannagat, 76, Zu der Exedra Schazmann, a.o. (Anm. 118) 52 f., Taf. 16. Büsing, 55. O. Bingöl, Das ionische Normalkapitell in hellenistischer und römischer Zeit in Kleinasien, 20. Beih. IstMitt (1980) 217 f. Nr. 214, Taf. 7,214, 26,214. M. N. Filgis - W. Radt, Die Stadtgrabung 1. Das Heroon, AvP XV (1986) 117, 118 f. Nr. 2. Radt, a.o. (Anm. 116) 143 f. Rumscheid I, 36 (dort auch zur Datierung) und passim. II, 60 f. Nr. 228, Taf. 132,4-6, 133,1-2. Wannagat, 66 ff., 72 ff., 79, Abb. 59, 62-65,

86 88 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 40. Pergamon, Oberes Gymnasion, Doppelsäulenpfeilerkapitell der Exedra des Diodoros Pasparos. Stützen haben 13 Kanneluren mit halbkreisförmigem Querschnitt, die von schmalen Stegen getrennt werden. Zwischen die Halbsäulen ist ein glatter Streifen eingeschoben. Die attisch-ionischen Basen sind wie die der zuvor besprochenen Exedren gebildet. Die Kapitelle (Abb. 40) verfügen über ein einziges langgestrecktes Polster mit zwei Reihen horizontaler Akanthusblätter beiderseits eines Balteus mit Heraklesknoten. Den Abakus ziert ein Eierstab. In Pergamon begegnen die Doppelsäulenpfeiler wie auch in Makedonien, in Aitolien und auf der Peloponnes in Zusammenhang mit dem Bautypus des Peristylhofes. Im Falle des Altares sollten sie gar in Erweiterung der aus Makedonien bekannten Verwendung ursprünglich im Innern des Altarhofes ein eigenes Peristyl bilden. Dieser Plan wurde jedoch niemals verwirklicht 123. Auch die Idee der Aufstellung der Doppelsäulenpfeiler auf hohen Sockeln könnte letztendlich auf makedonischen Einfluß zurückgehen, wie die Überlegungen zu dem Basisfund von der Agora in Pella zu zeigen vermögen Schrammen, a.o. (Anm. 1) 57. Kähler, a.o. (Anm. 113) 21, 144. Architekturteile, die für diese Stützenstellung vorgesehen waren, wurden u.a. in zweiter Verwendung in Palast V der Akropolis von Pergamon gefunden (Schrammen, a.o. [Anm. 1] 55 f. Kähler, a.o. [Anm. 113] 144) s. o. S. 69 f.

87 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 89 Geändert hat sich in Pergamon jedoch der Aufbau der Stützen. In Makedonien und später auf Delos wurde der Pfeilerteil durch eine eigene Basis und ein eigenes Kapitell besonders betont und auch in Aitolien konnte er durch die Ausbildung des Kapitells (s. Kalydon) seine Eigenständigkeit auch noch im 2. Jh. v. Chr. bewahren. Doch hat er in Kalydon wie übrigens auch in Messene bereits keine gesonderte Basis mehr, sondern diese ist einheitlich, mit durchlaufendem Profil gestaltet, ohne jedoch unter dem Pfeiler einzuspringen. Die Doppelsäulenpfeiler der pergamenischen Architektur stellen mit ihren Dreiviertelsäulen, ihrer einheitlichen Basis, dem zu einer Wandscheibe umgestalteten Zwischenstück und der Ausbildung des Polsters der Halbsäulenkapitelle zunächst mit zwei mit einer Naht aneinanderstoßenden Polstern, später mit einem einheitlichen 125 die logische Weiterentwicklung dieser Form dar. Die in Makedonien zu beobachtende klare Trennung der beiden Bestandteile der Stütze des Pfeilers und der Halbsäulen, die durch die halben Kanneluren neben dem Pfeilerteil zusätzlich betont wurde, hat man in Pergamon, wo auch die halben Kanneluren neben dem Wandstück fehlen, zugunsten einer einheitlichen Gestaltung mit fließenden Übergängen aufgegeben. Doppelsäulenpfeiler sollten auch in der pergamenischen Hallenarchitektur des 2. Jhs. v. Chr. eine besondere Rolle spielen. Als ein frühes Beispiel kann die Nordstoa im Athena-Heiligtum auf der Akropolis von Pergamon gelten. Bei dieser zweistöckigen pergamenischen Halle 126 wurden die Architekten mit neuen Problemen konfrontiert, für die sie Lösungen entwickeln mußten. Eines war zweifellos die Sicherheit der Benutzer des Hallen-Obergeschosses. Im Bereich des Athena-Heiligtums gefundene Doppelsäulenpfeiler wurden von Bohn der Westfront des Obergeschosses der Nordstoa zugeschrieben 127, wo es s.e. drei Öffnungen gab, deren Interkolumnien mit Schranken geschlossen waren. Der Rekonstruktionszeichnung zufolge handelte es sich um oblonge Pfeiler, die in Halbsäulen ausliefen. Der Pfeilerteil war also nicht gegen die Halbsäulen abgesetzt, aber auch noch nicht als Wandscheibe gebildet. «Die 125. Rumscheid I, s. dazu Stiftungen II 2, R. Bohn, Das Heiligtum der Athena Polias Nikephoros, AvP II (1885) 62 f. mit Abb. Rumscheid I, 103. II, 52 Nr. 188,20-22, Taf. 114,4 stimmte mit Fragezeichen zu. Büsing, 56 ging davon aus, daß sie «eher einem Eingang als einer Front angehörten», während W. Hoepfner, «Die Architektur von Pergamon», in: Heilmeyer, a.o. (Anm. 113) 50 meinte, daß sie von den Fenstern der Nordhalle stammen müßten. Bei der von Bohn, a.o., 63 errechneten Gesamthöhe der Stützen von ca. 3,35 m erscheint letzteres jedoch unwahrscheinlich.

88 90 Barbara Schmidt-Dounas Rundungen sind glatt, ohne Furchung, nur auf der einen Seite sind, erst 1,75 m über dem unteren Ende beginnend, elf Kanneluren mit schmalen Stegen dazwischen eingetieft» 128. Bohn nahm in seiner Rekonstruktion an, daß die Kapitelle der Doppelsäulenpfeiler über ein einziges langgestrecktes Polster verfügten 129. Bei den ionischen Frontsäulen im Obergeschoß derselben Halle mußten die Interkolumnien durch Balustradenplatten gesichert werden, deren Standfestigkeit durch die Verbindung mit den Frontsäulen zu gewährleisten war. Zu diesem Zweck arbeitete man im unteren Teil des Säulenschaftes auf beiden Seiten die Ansätze für Schranken samt deren oberer und unterer Profilierung an, ohne daß die Säulen ihren kreisförmigen Querschnitt eingebüßt hätten. Die Ansätze liegen nicht genau in der Mittelachse der Säulen. Das hatte zur Folge, daß der Kreisabschnitt der Front größer war als der der Rückseite 130. Außerdem wurde die Säulenbasis zur besseren Anpassung der Balustradenplatten mit einem rechteckigen Zwischenstück von 0,265 m Breite gearbeitet, das auf der Vorderseite die Profilierung der Säulenbasis wiederholt. Seine glatte Anschlußfläche lag mit der vertikalen Seitenfläche der Plinthe auf einer Ebene und erleichterte so das Versetzen weiterer Blöcke, die das Auflager für die Schrankenplatten bildeten, welche wiederum durch Dübel mit dem Sockel und dem vertikalen Schrankenansatz der Säulen verbunden waren (Abb. 41) 131. Die für die Nordhalle gewählte Lösung hat im Vergleich zu den späteren pergamenischen Hallen, die an der Front mit Doppelsäulenpfeilern statt mit Säulen ausgestattet waren, zweifellos noch einen Übergangscharakter 132. Die Ausarbeitung der Säulen mit Balustradenansätzen und den entsprechenden Profilen war ein umständliches Verfahren, dessen Ausführung große Genauigkeit erforderte. Bei den späteren pergamenischen Hallen in Athen, die uns in der Folge beschäftigen sollen, kam eine einfachere und praktischere Lösung zur Anwendung, für die die Verwendung von Doppelsäulenpfeilern Voraussetzung war Bohn, a.o. (Anm. 127) Bohn, a.o. (Anm. 127) 63. s. dazu auch Rumscheid I, 103 Anm Bohn, a.o. (Anm. 127) 38, Taf. 23. Coulton, a.o. (Anm. 115) 126, Abb. 32d Bohn a.o. (Anm. 127) 38 f., Taf. XXI, XXIII, XLIII, Als Parallele hierzu kann die Gestaltung im Obergeschoß der Markthalle an der Agora von Alinda betrachtet werden, wo die Brüstung den Raum zwischen den Säulenpiedestalen schließt, s. Wannagat, 84 f., Abb. 96. Zu der Datierung der Nordhalle im Vergleich zur Eumeneshalle in Athen s. zusammenfassend Schenkungen II 2, 38.

89 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 91 Abb. 41. Pergamon, Athena-Heiligtum, Rekonstruktion der Nordhalle. Die Stoa, die Eumenes II. nach Athen stiftete 133, wurde wie Korres überzeugend gezeigt hat in pergamenischem Marmor und von pergamenischen Bauleuten errichtet 134. Von ihr sind seit langem die Basis eines ionischen Doppelsäulenpfeilers und Fragmente des Schaftes bekannt 135, die der Fassade des Obergeschosses zugeordnet werden. Korres konnte weitere Fragmente dieser Stützen identifizieren, so daß ihr Aussehen in allen Punkten gesichert ist (Abb ) Zu der Halle Eumenes II s. Büsing, 55, der die Halle als Stoa Eumenes I. erwähnt. Schenkungen I, 62 ff. KNr. 28 [L] und [A], Abb. 7-8 mit älterer Literatur. Schaaf, 84 ff., Abb. 11. Schenkungen II 2, passim M. Korres, «Vorfertigung und Ferntransport eines athenischen Großbaus und zur Proportionierung von Säulen in der hellenistischen Architektur», in: Bauplanung und Bautheorie der Antike, DiskAB 4 (1983) 201 ff F. Versakis, «ªÓËÌÂ ÙˆÓ ÓÔÙ ˆÓ appleúôapplefi ˆÓ ÙË ÎÚÔapplefiψ», AEphem 1912, 174, Abb Coulton, a.o. (Anm. 115) 127, Taf. 15. Korres, a.o. (Anm. 134) Korres, a.o. (Anm. 134) 207 Anm. 18. Zu den Maßen s. I. Travlos, «apple ÚapplefiÏËÛÈ ÙÔ ÚıÂÓÒÓÔ applefi ÙˆÓ ÚÔ ÏˆÓ Î È Ë ÂappleÈÛΠΠ٠ÙÔ ÚfiÓÔ ÙÔ ÙÔÎÚ ÙÔÚÔ πô ÏÈ ÓÔ», AEphem 1973, 231 Anm. 1.

90 92 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 42. Athen, Halle Eumenes II, Doppelsäulenpfeiler vom Obergeschoß. Abb. 43. Athen, Halle Eumenes II, Doppelsäulenpfeiler vom Obergeschoß.

91 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 93 Der Schaft der Doppelsäulenpfeiler besteht wie beim Pergamonaltar aus Dreiviertelsäulen mit 15 Kanneluren und einem Verbindungsstück in Form einer sich nach oben leicht verjüngenden, zurückspringenden Wandscheibe. Korres hat auch Fragmente der Kapitelle identifizieren können, die seiner Auskunft nach wie die der Doppelsäulenpfeiler der Attalosstoa auf der Ostseite der Athener Agora gebildet sind. Die langgestreckte Basis besteht aus Plinthe, Torus und hängender Blattwelle. An das untere Ende des Schaftes war wohl ein Rundstab angearbeitet 137. Das Basisprofil läuft auf den Langseiten nicht durch wie beim Pergamonaltar. Die beiden ionischen Halbsäulenbasen werden vielmehr wie auch die Frontsäulen im Obergeschoß der Nordstoa im pergamenischen Athena-Heiligtum durch ein eingeschobenes, glatt gearbeitetes, rechteckiges Zwischenstück von 0,297 m Breite klar voneinander getrennt, dessen vertikale Seitenfläche hier jedoch mit der Seitenfläche der Plinthe auf einer Ebene liegt. Der Zwischenraum zwischen den Basen muß wiederum durch die Blöcke eines Sockels geschlossen worden sein, der die gleiche Höhe wie das Basiszwischenstück hatte und zusammen mit diesem die aus Sicherheitsgründen nötigen marmornen Schrankenplatten trug. Diese Lösung war erheblich einfacher als die für das Athena-Heiligtum von Pergamon gewählte und gewährleistete das problemlose und schnelle Ausarbeiten und Versetzen der Bauteile. Dieselbe Konstruktionsweise begegnet auch im Obergeschoß der Stoa Attalos II. auf der Ostseite der Athener Agora 138, deren Doppelsäulenpfeiler im Querschnitt denen des Pergamonaltars ähneln (Abb ). Es handelt sich um Dreiviertelsäulen mit 15 Kanneluren und eingeschobenem, zurückspringendem Wandstück. Letzteres ist beim Pergamonaltar jedoch länger 139. Es hat kein eigenes Kapitell, sondern die Polster der Halbsäulen treffen in der Mitte der Wandscheibe mit einer Naht aufeinander. Die Basis setzt sich aus Plinthe, Torus, hängender Blattwelle und bekrönendem Rundstab zusammen. Dieses Profil wird wie bei der Eumeneshalle unter der Wandscheibe durch ein eingeschobenes glattes Zwischenstück unterbrochen, dessen vertikale Fläche mit der senkrechten Seitenfläche der Plinthe abschließt. Die Konstruktion der Schranke erfolgte auf dieselbe Weise wie bei der oben besprochenen Eumenesstoa 140. Die erhaltenen 137. In Analogie zu der Attalosstoa, s.unten Zu der Halle Attalos II. s. Büsing, 55. Schenkungen I, 63 ff. KNr. 29 [E] und [A], Abb mit älterer Literatur. Schaaf, 94 ff., Abb Schenkungen II 2, passim s. S. 85 f Dasselbe gilt auch für die ionischen Doppelsäulenpfeiler, die in zweiter Verwendung im Gebiet der römischen Agora Athens gefunden wurden, s. Travlos,.. (Anm. 136) 231 ff., Taf. 110a-b. Travlos schrieb die Architekturteile der Front des Obergeschosses einer dritten pergamenischen Halle zu. Den Standort dieser Halle vermutete er nördlich der Akropolis und

92 94 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 44. Athen, Halle Attalos II., Doppelsäulenpfeiler vom Obergeschoß. Abb. 45. Athen, Halle Attalos II., Doppelsäulenpfeiler und Balustradenbekrönung vom Obergeschoß.

93 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 95 Fragmente belegen, daß die Balustradenbekrönung, die eine größere Dicke als die Brüstungsplatten hatte, in die Kanneluren der Doppelsäulenpfeiler eingriff (Abb ). Auch im unmittelbaren Einflußbereich der Stadt Pergamon wurden Doppelsäulenpfeiler in der Hallenarchitektur verwendet. Die Stoen der mysischen Stadt Aigai können ihre Abhängigkeit von pergamenischer Architektur nicht verheh- östlich des sog. Agoranomions (Travlos, a.o., 233 ff. Travlos, Athen, 577, Abb. 722 V. T). Zu der Halle s. außerdem: Schenkungen I, 444 f. KNr. **375 [A] mit älterer Literatur. Schaaf, 92 f. Schenkungen II 2, passim. Inzwischen liegen neue Erkenntnisse zu den Bauten in diesem Gebiet vor. So ging z. B. Ch. Bouras, «Hellenistic Athens», in: Akten des XIII. Internationalen Kongresses für Klassische Archäologie, Berlin 1988, Mainz am Rhein 1990, 269 davon aus, daß hier zwei Hallen zu lokalisieren sind: «One is a two-storey stoa, the members of which were used much later to repair the interior of the Parthenon and the other, aligned parallel to it a little to the north, is supposed to be the «Stoa of Rhomaios», the existence of which is known from an inscription. Both these stoas were similar in style to those of Attalos and Eumenes». s. auch ders., «ÔÏÂÔ ÔÌÈÎ Î È Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ı Ì Ù ÙˆÓ ıëóòó Î Ù ÙËÓ ÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÂappleÔ», in: π. applefi ÙËÓ Ï ÛÈÎ appleô ˆ ÌÂÚ (5Ô È. apple.ã Ì.Ã.), Athen 2000, 151. Bouras zufolge gab es in diesem Gebiet also zwei Hallen mit Charakteristika pergamenischer Architektur. Neue Beobachtungen von M. Korres, «The Parthenon from Antiquity to the 19th Century», in: P. Tournikiotis (Hrsg.), The Parthenon and its Impact in Modern Times, Athen 1994, 144 f., Abb. 8 erlauben es, noch weiter zu differenzieren. Ihm zufolge «apart from the Stoa of Eumenes and the Stoa of Attalos the city must have had at least two more porticoes of the same type; if it was not the case that one of these had a single-storey section (since that was its design, or because the upper storey was never finished), then there must have been still another portico, with one storey, perhaps in the vicinity». Korres bringt die Architekturteile mit den beiden Hallen östlich der Römischen Agora in Verbindung. «These porticoes flanked an elongated, though not narrow, straight unroofed space which began at the grand staircase directly opposite the east Propylum of the Roman Agora». Der Komplex war durch die Arkaden des sog. Agoranomions zugänglich, die demzufolge nicht zu einem Gebäude gehörten, sondern einen monumentalen Eingang bildeten. Eine detaillierte Publikation der Architektur dieser Hallen durch Korres liegt noch nicht vor, so daß wir uns hier auf diese kurzen Bemerkungen beschränken müssen. s. auch ders., «Recent Discoveries on the Acropolis», in: R. Economakis (Hrsg), Acropolis Restoration. The CCAM Interventions, London 1994, 177. W. Hoepfner (Hrsg.), Geschichte des Wohnens I, Stuttgart 1999, 226. Bei den von Travlos publizierten Architekturteilen ist wie bei der Eumeneshalle ein vertikales, glatt gearbeitetes, rechteckiges Zwischenstück auf den Langseiten der Basis trennend zwischen die Halbsäulen geschoben (Travlos, a.o. [Anm. 136] 231, Taf. 109b). Es kann als Indiz dafür gelten, daß auch hier die Balustrade in der oben besprochenen Weise konstruiert wurde. Die vertikale Seitenfläche des Zwischenstückes ist mit Anathyrose gearbeitet. Das Kapitell der Doppelsäulenpfeiler besteht aus zwei Polstern mit horizontalen Akanthusblättern, die ein mit Ranken geschmückter Balteus trennt (Travlos, a.o. [Anm. 136] 231, Taf. 110 ) und die in der Mitte der Wandscheibe mit einer Naht aufeinandertreffen.

94 96 Barbara Schmidt-Dounas Abb. 46. Athen, Halle Attalos II., Doppelsäulenpfeiler und Balustradenbekrönung vom Obergeschoß. len. Uns interessiert insbesondere die L-förmige Halle beim Nordwesttempel der Stadt, bei der in gewohnter Weise Doppelsäulenpfeiler an der Front des Obergeschosses erscheinen 141. Hier haben die Halbsäulen lediglich elf ganze und zwei halbe Kanneluren. Die Kapitelle sind nicht erhalten 142. Bohn geht jedoch davon aus, daß sie ionisch waren 143. Der Rekonstruktionszeichnung bei Bohn zufolge scheinen die Schrankenplatten in eine viereckige Aussparung der Basis eingeschoben worden zu sein 144, eine Lösung, die uns unmittelbar an die Doppelsäulenpfeiler der Oikoi auf der Westseite des Asklepieions von Messene erinnert (s. O. S. 81 ff.), in Pergamon jedoch ebenso wie die Kannelurenzahl und die halben Kanneluren neben dem Pfeilerteil keine Parallele findet Zu dieser Halle s. Schenkungen I, 502 KNr. ** 442 [A] mit älterer Literatur. s. auch R. Bohn, Altertümer von Aegae. 2. Ergh. JdI (1889) 36 f., Abb. 38. Coulton, a.o. (Anm. 115) 127. L. R. Seddon, The Agora Stoas at Assos, Aigai and Termessos: Examples of the Political Function of Attalid Architectural Patronage, Ann Arbor 1987, 76, Abb Coulton, a.o. (Anm. 115) Bohn, a.o. (Anm. 141) s. Bohn, a.o. (Anm. 141) Abb. 38.

95 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 97 Die obigen Ausführungen führen uns zu dem Schluß, daß die Verwendung von ionischen Doppelsäulenpfeilern im Obergeschoß an der Front von Hallen eine pergamenische Erfindung ist, die in der Stadt selbst in mehreren Schritten erfolgte. Anlaß waren die spezifischen Bedürfnisse des pergamenischen Hallentypus, dessen Zweistöckigkeit die Sicherung des Obergeschosses für die Besucher notwendig machte. Die Doppelsäulenpfeiler waren hierfür die ideale Lösung, denn sie hatten zwei Ansichtsseiten und boten darüber hinaus die Möglichkeit zum problemlosen Anschluß der im Obergeschoß erforderlichen Schrankenplatten an den zentralen Pfeilerteil. Außerdem konnten diese Stützen durch ihre große Tiefe, die dem Gebälk das nötige Auflager bot, mit der gleichen Interkolumnien-Weite wie im Untergeschoß versetzt werden 145. Es ist das Verdienst der pergamenischen Architekten, dies erkannt und die aus Makedonien übernommene Stützenform weiterentwickelt und in neuem Kontext verwendet zu haben Darauf wurde bereits früh in der Forschung hingewiesen, s. F. Adler, Die Stoa des Königs Attalos zu Athen, 34. BerlWPr (1874) 15. R. Bohn, Die Stoa König Attalos des zweiten zu Athen, Berlin 1882, 4 und außerdem Rumscheid I, 311.

96 98 Barbara Schmidt-Dounas Abkürzungsverzeichnis Außer den Abkürzungen, die im 1997, 611 ff. publiziert wurden, gelten hier folgende: Anaktoro M. Andronikos - Ch. Makaronas - N. Moutsopoulos - G. Bakalakis, ΔÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË μâúá Ó, Athen Andronikos ª. Andronikos, μâúá Ó. È ÛÈÏÈÎÔ Ù ÊÔÈ Î È ÔÈ ÏÏÂ Ú ÈfiÙËÙÂ, Athen Basileia W. Hoepfner - G. Brands (Hrsg.), Basileia. Die Paläste der hellenistischen Könige. Internationales Symposion in Berlin vom bis , Mainz am Rhein Brands G. Brands, «Halle, Propylon und Peristyl - Elemente hellenistischer Palastfassaden in Makedonien», in: Basileia, 62 ff. Büsing H. H. Büsing, Die griechische Halbsäule, Wiesbaden Chlepa E.-A. Chlepa, ªÂÛÛ ÓË. ΔÔ ÚÙÂÌ ÛÈÔ Î È ÔÈ Ô ÎÔÈ ÙË ÙÈ- Î appleù Ú Á ÙÔ ÛÎÏËappleÈ Ô, Athen Heermann V. Heermann, Studien zur makedonischen Palastarchitektur, Erlangen Nürnberg Hoepfner W. Hoepfner, «Zum Typus der Basileia und der königlichen Andrones», in: Basileia, 1 ff. Nielsen I. Nielsen, Hellenistic Palaces - Tradition and Renewal, Aarhus Rumscheid F. Rumscheid, Untersuchungen zur kleinasiatischen Bauornamentik des Hellenismus I-II, Mainz am Rhein Schenkungen I W. Ameling - K. Bringmann - B. Schmidt-Dounas, Schenkungen hellenistischer Herrscher an griechische Städte und Heiligtümer I. Zeugnisse und Kommentare, Berlin Schenkungen II 2 B. Schmidt-Dounas, Geschenke erhalten die Freundschaft. Schenkungen hellenistischer Herrscher an griechische Städte und Heiligtümer II. Historische und archäologische Auswertung 2. Archäologische Auswertung, Berlin Wannagat D. Wannagat, Säule und Kontext. Piedestale und Teilkannelierung in der griechischen Architektur, München 1995.

97 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 99 Abbildungsnachweis Abb. 1. Andronikos, 43 Abb. 18. Abb. 4. Foto: (C) LOUVRE, Dist RMN - Les frères Chuzeville. N Abb Heermann Plan XII. 2. D. Pandermalis in: AMHTO. Festschr. M. Andronikos II, Thessaloniki 1987, 600 Abb Hoepfner, 16 Abb Brands, 65 Abb. 5. Abb. 20. ª 10A (1996) 107 Zeichnung 1. Abb. 21. Hoepfner, 30 Abb. 25. Abb. 30A. P. Marzolff in: Basileia, 155 Abb. 9. Abb. 30B. P. Marzolff in: Basileia, 160 Abb. 16. Abb. 31. nach: R. Vallois, Les portiques au sud du Hiéron 1. Le Portique de Philippe, Délos VII (1923) Abb. 20 vor S. 25 und Ph. Bruneau - J. Ducat, Guide de Délos, Paris , 116 Abb. 17. Abb. 32. Vallois, a.o., 92 Abb Abb. 33. Foto: EFA Neg.Nr (Vallois, a.o., 91 Abb. 132). Abb. 34. H. Lauter, Die Architektur des Hellenismus, Darmstadt 1986, Abb. 47. Abb. 35. P. G. Themelis, Ú ªÂÛÛ ÓË, Athen 1999, 60 Abb. 40. Abb. 39. DAI-Abt. Istanbul Ist.Neg.Nr. Pergamon 77/56,3 (E. Steiner). Abb. 40. DAI-Abt. Athen Ist.Neg.Nr. Pergamon 811. Abb. 41. DAI-Abt. Istanbul Ist.Neg.Nr Allen anderen Abbildungen liegen Fotografien der Verfasserin zugrunde.

98 100 Barbara Schmidt-Dounas πø π π ªºπ π Δ ª π π ƒπ à ª ƒª ƒ ªπΔ- À ÙËÓ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÙË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÂappleÔ apple Ú ÙËÚÂ Ù È Ë Ú ÛË ÌÈ ÂÈ ÈÎ ÌÔÚÊ ÛÙËÚÈÁÌ ÙˆÓ, ÙˆÓ ÏÂÁfiÌÂÓˆÓ ÌÊÈÎÈfiÓˆÓ appleô ÌappleÔÚÔ Û Ó Ó Â Ó È ÙÔ ˆÚÈÎÔ, ȈÓÈÎÔ, ÎÔÚÈÓıÈ ÎÔ Î È ÙÔÛÎ ÓÈÎÔ Ú ıìô. ÌÂÏ ÙË Ù appleâúèôú ÂÙ È ÛÙÔ ÌÊÈÎ ÔÓ ȈÓÈÎÔ Ú ıìô, Ù apple ÏÈfiÙÂÚ apple Ú Â ÁÌ Ù ÙˆÓ ÔappleÔ ˆÓ Ì Â Ó È ÁÓˆÛÙ applefi ÙË ª ΠÔÓ. ΠÂÌÊ Ó ÔÓÙ È Ë ÛÙÔ Ó ÎÙÔÚÔ ÙË μâúá Ó, ÛÂ Ì ÂÍ Ú ÛÙË ÓfiÙÈ appleïâ Ú Î ıò Î È ÛÙÔ appleúfiapple ÏÔ, ÏÏ Ì ÏÏÔÓ Î È Û ÏÏÔ ÒÚÔ. πˆóèîô ÌÊÈÎ ÔÓÂ Ó ÎÔ Ó Î È ÛÙËÓ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ ÙË ÏÏ. Δ ÙÔÈ ÛÙËÚ ÁÌ Ù Ù Ó Ì ÏÏÔÓ ÙÔappleÔıÂÙËÌ Ó ÛÙË fiúâè appleïâ Ú ÙÔ Ó ÙÔÏÈÎÔ appleâúèûù Ï Ô ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ. μú ıëî Ó fiìˆ Î È Û  ÙÂÚË Ú ÛË ÛÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÙÌ Ì ÙË Ó ÙÔÏÈÎ ÛÙÔ ÙÔ ÔÈÎÔ ÔÌ Ì ÙÔ ππ. ŒÓ  ÚËÌ applefi ÙËÓ ÁÔÚ ÙË ÏÏ ÂappleÈ Â ÈÒÓÂÈ, fiùè ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ ÓÙ Ó Î È Û ÏÏ ÔÈÎÔ ÔÌ Ì Ù ÙË applefiïë. È ÈˆÓÈÎÔ ÌÊÈÎ ÔÓ appleú appleâè Ó ıâˆúëıô Ó ËÌÈÔ ÚÁ ÙË ÛÈÏÈÎ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÙË ª ΠÔÓ ÙÔ 4Ô È. apple.ã. ΔÔappleÔıÂÙÔ ÓÙ È Û Ó ıˆ ÛÙËÓ appleúfiûô Ë ÒÚˆÓ appleô Ú ÛÎÔÓÙ È apple Ûˆ applefi ÌÈ ÎÈÔÓÔÛÙÔÈ, appleèô Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó ÛÙÔ ıô ÙˆÓ ÛÙÔÒÓ ÂÓfi appleâúèûù Ï Ô. applefi ÙË ª ΠÔÓ ÂappleÂÎÙ ÓÂÙ È Ë Ú ÛË ÙÔ Î È Û ÏÏ appleâúèô ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎÔ ÎfiÛÌÔ, fiappleˆ Ë ÏÔ, Ë Ï ÒÓ Î È Ë ªÂÛÛ ÓË, Î È Ì ÙËÓ ÂÎÛÙÚ Ù ÙÔ ªÂÁ ÏÔ ÏÂÍ Ó ÚÔ ÊÙ ÓÔ Ó ÎfiÌ Î È ÛÙË μ ÏÒÓ. ÙË ªÈÎÚ Û appleâúèôú ÔÓÙ È Ù apple Ú Â ÁÌ Ù ÈˆÓÈÎÒÓ ÌÊÈÎÈfiÓˆÓ ÛÙËÓ appleâúá ÌËÓ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÙÔ 2Ô Î È ÙÔ 1Ô È. apple.ã. Î ıò Î È ÛÙÈ ÁÓˆÛÙ ÛÙÔ appleô ÒÚÈÛ Ó ÔÈ ÙÙ Ï Â ÛÙËÓ applefiïë ÙˆÓ ıëóòó.

99 Ionische Doppelsäulenpfeiler in Makedonien und anderen Landschaften 101

100 102 Barbara Schmidt-Dounas

101 ƒπ Δ Δ ª Δ Δ ª Δ Δ ƒ ºπ Δø Ãπ Δπ π ø ºπ π ø * ÙË ÌÓ ÌË ÙË ŒÏÏË ÂÏÂÎ Ó Ë ÈÛ ÁˆÁÈÎ. È Ú ÈÔÏÔÁÈÎ Ú Ó ÛÙËÓ applefiïë ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Î Ù ÙÔ ÌÂÛÔapplefiÏÂÌÔ Î È ÙÈ appleúòùâ ÌÂÙ appleôïâìèî ÂÎ ÂÙ Â ÊÂÚ Ó ÛÙÔ Êˆ ÛÂ Ú ÁÚ ÌÌ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ ÌÈ applefiïë appleô ÎÌ Û ÛÙË ÚˆÌ Î Î È ÛÙËÓ appleúòèìë ÓÙÈÓ appleâú Ô Ô (ÂÈÎ. 1). Δ appleúô-úˆì Î ÓË appleâúèôú ÔÓÙ Ó ÛÙ Ù Ë, ÙÔ ı ÙÚÔ Î È ÂÏ ÈÛÙ appleôûapple ÛÌ ÙÈÎ Â Ú Ì Ù ÛÙÔÓ applefiïôèappleô ÒÚÔ. ΔÔ 1960 appleôî Ï ÊıËÎÂ Ì Û ÛÙÔ appleúˆùô ÓÙÈÓfi Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó, Û Âapple Ê Ì ÙË fiúâè appleïâ Ú ÙÔ Ó Ô Î È Û ËÏfiÙÂÚË ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔÓ appleâú Á ÚÔ ı ÛË, ÌÈ ÙÂÙÚ ÁˆÓË Ì ÚÌ ÚÈÓË ÎÚËapple, Ë ÔappleÔ ÂÍ ÈÙ ÙË ı ÛË ÙË Ê ÓÂÙ È fiùè Â Â È È ÙÂÚË Ï ÙÚ ÙÈÎ ÛËÌ Û 1. ÂÚÌËÓ ÙË ÎÚËapple appleúô ÏËÌ ÙÈÛ ÙÔÓ Ó ÛÎ Ê ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ, ÈfiÙÈ ÚÔÓÔÏÔ- ÁÂ Ù È ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ appleâú Ô Ô. Ó Î Ï Ë, Ï ÁÔ ÚÁfiÙÂÚ, ÙÔ 1964, fiùè Î Ùˆ applefi ÙËÓ Î Ù ÛΠÙË ÎÚËapple ÛÙÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ apple Ú- ÂÈ Î Ì ÚÔÛÎ apple ÛÙÔ Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ 2, appleúôî ÏÂÛ ÛıËÛË. ÎfiÌË ÌÂÁ - Ï ÙÂÚË ÛıËÛË appleúôî ÏÂÛÂ Ë appleôî Ï Ë, ÙÔ , fiùè Ë ÎÚËapple apple Óˆ applefi ÙÔÓ Ù ÊÔ appleôùâïô Û ÙÌ Ì ÂÓfi appleúˆùô ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÔ Ï ÙÚ ÙÈÎÔ ÎÙÈÚ Ô ÙˆÓ Ú ÒÓ ÙÔ 4Ô È., ÊÈÂÚˆÌ ÓÔ ÛÙÔÓ applefiûùôïô ÏÔ. ΔÔ ÂÓ È Ê ÚÔÓ ÙÔ Û ÓfiÏÔ ÁÎÂÈÙ È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè ÊÂÓfi Ú ÛÎÂÙ È appleôï ÎÔÓÙ ÛÙÔ ÈÔÈ- * ª ÚÔ ÙË ÌÂÏ ÙË Ù apple ÚÔ ÛÈ ÛÙËΠˆ Ó ÎÔ ÓˆÛË ÛÙÔ 21Ô ÌapplefiÛÈÔ μ ÓÙÈ- Ó Î È ªÂÙ ÓÙÈÓ Ú ÈÔÏÔÁ Î È Δ ÓË (12-14/5/2000). ÃÚ ÛÈÌÂ Û ËÙ ÛÂÈ ÁÈ ËÙ Ì Ù Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ ı Ì Â Ì ÙÔ. Ô Ó ÚË,. Ô ÚÎÔ Ù Ô - ÈÎÔÏ Ô Î È ÃÚ. ÙÛfiÁÏÔ - ÏÈ ÏË, ÙÔ ÔappleÔ Ô Â ÚÈÛÙÒ. È Ù ÙÏÔÈ ÙˆÓ apple Ú appleôìappleòó Û ÓÙÔ- ÌÔÁÚ ÊÔ ÓÙ È ÌÂÙ ÙËÓ appleúòùë Ó ÊÔÚ.  apple Ú ÓıÂÛË Ó Ê ÚÂÙ È Ô ÚÈıÌfi ÙË appleôûë- Ì ˆÛË fiappleô Á ÓÂÙ È Ë appleï ÚË È ÏÈÔÁÚ ÊÈÎ Ó ÊÔÚ. 1. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1960, 87 ÎÂ. 2.. Ú Ë, 19 (1964) ÃÚÔÓÈÎ, 372 ÎÂ. 3. Ú Ë, fi.apple. 101

102 102 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÈÎ. 1. ÂÓÈÎfi ÙÔappleÔÁÚ ÊÈÎfi ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ( ÚÔÛ ÚÌÔÁ applefi: M. Boyd S. Provost, «Application de la prospection géophysique à la topographie urbaine», BCH 125 [2001]).

103 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 103 ÎËÙÈÎfi Î ÓÙÚÔ ÙË applefiïë, ÊÂÙ ÚÔ apple ÈÓ ÛÛÂÙ È ÙÔÓ appleèı Ófi Û Û ÂÙÈÛÌfi ÌÈ appleúôáâó ÛÙÂÚË ÂıÓÈÎ ÓÂÎÚÈÎ Ï ÙÚ Ì ÌÈ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚË ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ. ÛÙ Ò ÙÔ ÈÔ ÙÔ Â ÚËÌ ÌÂÈÓÂ, Ì ÙÔ ı Ó ÙÔ ÙÔ Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë ÙÔ 1980, Ô ÛÈ ÛÙÈÎ ËÌÔÛ Â ÙÔØ ÔÈ ÌfiÓ appleïëúôêôú  ÁÈ Ùfi appleúô Ú ÔÓÙ È applefi ÙËÓ appleúòùë ÎıÂÛË ÙÔ Ó ÛÎ Ê Î È Ù Û ÌappleÏËÚˆÌ ÙÈÎ ÛÙÔÈ Â appleô fiıëî Ó ÛÙË ËÌÔÛ Â ÛË ÙˆÓ fiúâèˆó appleúôûîùèûì ÙˆÓ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ 4. È fiappleôèâ ÏÏÂ Ó ÊÔÚ Î È appleôı ÛÂÈ Û ÔÓÙ È ÛÙËÓ apple Ú apple Óˆ È ÏÈÔÁÚ Ê. ÈÂÚ ÓËÛË ÙÔ Ï ÙÚ ÙÈÎÔ Ú ÎÙ Ú ÙÔ Û ÓÂ Ú Ì ÙÔ, Ë Û ÛË ÙÔ Ì ÙË ÚˆÌ Î applefiïë, Î ıò Î È Ì ٠applefiïôèapple Ï ÌappleÚ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÌÓËÌÂ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó appleôùâïâ ÙÔ ÛÙfi Ô Ù ÙË ÌÂÏ ÙË.. È appleúô ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÔ º ÏÈappleappleÔÈ Î È ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙÔ Ì Î ÔÓÈÎÔ Ù ÊÔ apple ÚÔ Û ÙÔ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ Ù ÊÔ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙË Ú applefiïë Î È Ë Ï ÙÚ ÙÈÎ Û Ó ÂÛ ÙÔ ÌÂ Ó ÌÂÁ ÏÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi Ó fi, Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó ÙÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè Ô ÒÚÔ apple Óˆ applefi ÙÔÓ Ù ÊÔ appleôù ÏÂÛ ΠÓÙÚÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ appleúô- ÛÎ ÓËÛË (ÂÈÎ. 4), appleúôî ÏÂÛ ÌÈ ÛÂÈÚ applefi appleôı ÛÂÈ Î È ıâûâ È ÊÔÚ ÂÚˆ- Ù Ì Ù. apple ÚÔ Û ÙÔ Ù ÊÔ ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙË applefiïë Î È Ë È È ÙÂÚË ÙÈÌ appleô, fiappleˆ appleúô Î Â applefi Ù Ó ÛÎ ÊÈÎ Â Ú Ì Ù, ÙÔ apple È Ó ÛÙ ÚÈ- ÛÙÈ ÓÈÎ Î È ÓÙÈÓ ÚfiÓÈ ÔÈ Î ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó, apple ÙËÛ ÌÈ Û ÓÔ- ÏÈÎ ÂÚÌËÓÂ. ŒÙÛÈ, Ô Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ Ì Û ÛÙÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙÔ ÎÙ - ÁÒÓÔ ÂÚÌËÓ ıëîâ Î Ùˆ applefi ÙÔ appleú ÛÌ ÙË Ù ÙÈÛË ÙË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ Ì ÙË ÚˆÌ Î applefiïë Î È ÙË Û Ó ÂÈ ÙË appleúòùë Ì Û ÛÙË Â ÙÂÚË. ÀappleÔÛÙËÚ - ıëîâ Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó : ) ŸÙÈ Ô Ù ÊÔ Ó Î Û ڈ -ÔÈÎÈÛÙ ÙË Ì Î ÔÓÈÎ applefiïë Î È appleôù ÏÂÛ ΠÓÙÚÔ ÛÙÈÎ ÂıÓÈÎ Ï ÙÚ 5. μ) ŸÙÈ ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈ- Îfi ÈÂÚfi È Ú ıëîâ ÛÙÔ ÛËÌÂ Ô Ùfi ÎÚÈ Ò ÁÈ Ó ÂappleÈÎ Ï ÂÈ ÙËÓ ÂıÓÈÎ Ï ÙÚ 6. ) ŸÙÈ ÔÈ Ô Ï ÙÚÂ Â Û Ó apple ÚÍ Ó ÛÙ fi ÈÌ ÚˆÌ Î ÚfiÓÈ 7, Î È ) fiùè Ë ÂÚÌËÓ ÙÔ Ù ÊÈÎÔ ÎÙ ÛÌ ÙÔ applefi ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÔ Â Â Û Ó ÛÂÈ 4.. Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô Î È Ù fiúâè appleúôûîù ÛÌ Ù ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó, ı Ó 1990, 55 ÎÂ. 5. ΔËÓ appleô Ë ÂÈÛ Á ÁÂ Ô Ú Ë, fi.apple. ÎÔÏÔ ıëûâ Ô Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, «È º ÏÈappleappleÔÈ Î È Ù ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÌÓËÌ ÙÔ», ª ΠÔÓ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË. ÊÈ ÚˆÌ ÙÂÛÛ Ú ÎÔÓÙ Â- ÙËÚ Ô, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1980, S. Pelekanidis, «Kultprobleme in Apostel-Paulus-Oktogon von Philippi in Zusammenhang mit einem älteren Heroenkult», Atti πã CIAC, Roma, 21-27/9/1975, ππ, ƒòìë 1978, 393 ÎÂ. 7. Ch. Bakirtzis, «Paul and Philippi: The Archaeological Evidence» ÛÙÔ: Ch. Bakirtzis H. Koester (ÂappleÈÌ.), Philippi at the Time of Paul and after His Death, Harrisburg PA 1998, 43. μï. Âapple ÛË, Ch. Koukouli-Chrysanthaki, «Colonia Julia Augusta Philippensis», ÛÙÔ: Bakirtzis Koester, fi.apple., 21.

104 104 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÙÔÓ applefiáâèô ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎfi Ù ÊÔ Ì ÙËÓ Ù Ê ÙÔ appleôûùfiïô ÏÔ, ÂÊfiÛÔÓ ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi ÈÂÚfi Û ÌÊˆÓ Ì ÙÈ ÂÓ Â ÍÂÈ Â Â È Ú ıâ appleúô ÙÈÌ ÙÔ appleô- ÛÙfiÏÔ ÏÔ 8 ÂÓfi ÔÌÒÓ ÌÔ Ì ÚÙ Ú. Ù ÊÔ ÂappleÈÛÙÂÊfiÙ Ó applefi apple ÚÁÂÈ Ì ÚÌ ÚÈÓË Î Ù ÛÎÂ. appleâúî Ù - ÛÎÂ Ù Ó Ó fiìôúêë Û ÙÚÈ ıìè ˆÙfi ıúô 9 Ì ÛËÎfi, appleúfió Ô Î È Â ÛÔ Ô ÛÙË fiúâè appleïâ Ú 10 Ø Â Â ÏÔÈapplefiÓ ÙÔÓ appleúôôúèûìfi ÂÓfi Ù ÊÈÎÔ ËÚÒÔ 11. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè Ô applefiáâèô Ù ÊÔ Â Ó È ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ applefi ÙÔ apple ÚÁÂÈÔ ËÚÒÔ (ÙÔ Ì ÎÔ ÙÔ ÈÛÔ Ù È Ì ÙÔ Ì ÎÔ ÙÔ Î Ú Ô ÒÚÔ, ÏÏ ÙÔ appleï ÙÔ ÙÔ Â Ó È Û ÊÒ ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ) Î È Â Â ı Ú ÂÈÛfi Ô ÛÙÔ ÓfiÙÔ, ÛÙËÓ ÓÙ ıâùë Î Ù ı ÓÛË ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔ ËÚÒÔ appleô ÏÈ fiù Ó applefi ÔÚÚ, appleôùâïâ Ó ÂÈÍË fiùè Ë Î Ù - ÛΠÙÔ ËÚÒÔ ÎÔÏÔ ıëûâ ÙÔÓ Ù ÊÔ. Ó fiìôúêë appleâúî Ù ÛΠapple Óˆ applefi ÙÔÓ Ù ÊÔ 12 Ú ıëîâ appleôíëïˆì ÓË, Î ıò Î È ÙÔ fiúâèô ÙÌ Ì ÙË ÎÚËapple. ªfiÓÔÓ Ë ÙÈÎ appleïâ Ú ÙÔ ÙÚÈ- ıìè ˆÙÔ ıúô È ÙËÚÂ Ù È ÛÙËÓ Ú ÈÎ ÙÔ ÌÔÚÊ. appleúfi ÔÌÔ Î È Ë appleôùèı ÌÂÓË Â ÛÔ Ô ÛÙË fiúâè appleïâ Ú ÙÔ Ó fiû ËÌÔ ËÚÒÔ Â Ó appleôíë- ψı ÂÎ ıâìâï ˆÓ 13. ÙÔÓ 1Ô È. Ì.Ã. Ù appleôïâ ÌÌ Ù ÙË Ù ÊÈÎ Î Ù ÛΠ- Î Ù ÏËÍ Ó Ó Û ÓÔÚÂ Ô Ó Ì ÙÔ Ú È Ô ÙÔ Ô ÙË Ï appleëúâû ÂÓfi ÚˆÌ ÎÔ ÏÔ ÙÚÔ, appleô ÂÎÙÂÈÓfiÙ Ó fiúâè ÙË ÎÚËapple 14 ˆ ÙËÓ fiúâè decumanus, ÙË ÏÂÁfiÌÂÓË ÁÓ Ù. 8. Pelekanidis, «Kultprobleme» (ÛËÌ. 6). μï. Âapple ÛË, H. Koester, «Paul and Philippi: The evidence from Early Christian Literature» Î È A. D. Callahan, «Dead Paul: The Apostle as Martyr in Philippi», ÛÙÔ: Bakirtzis Koester, fi.apple., 49 ÎÂ. Î È 67 ÎÂ. 9. Ú Ë, 19 (1964) ÃÚÔÓÈÎ, 372 ÎÂ. 10. Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), 55 ÎÂ., ÂÓÒ apple Ú ÙËÚ fiùè Ë fiúâè appleïâ Ú ÙË ÎÚËapple ÂÈ appleôîôappleâ, appleèûùâ ÂÈ fiùè Ë Â ÛÔ Ô ÚÈÛÎfiÙ Ó appleèı ÓÒ ÛÙË ÓfiÙÈ appleïâ Ú. ˆÛÙfiÛÔ Ù apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ Ù appleèî ÙÚÈ ıìè ˆÙ È ÌfiÚʈÛË, ˆÚ ÎÏ Ì Î appleúfiû ÛË. appleèappleï ÔÓ Ë Â ÛÔ Ô ÛÙË fiúâè appleïâ Ú ÚÈÛÎfiÙ Ó apple Ó ÓÙÈ applefi ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ applefiïë Ë ÔappleÔ, fiappleˆ ı appleôûùëú ÍÔ Ì apple Ú Î Ùˆ, ÂÎÙÂÈÓfiÙ Ó ÛÙËÓ appleï ÁÈ ÙÔ ÏfiÊÔ. 11. apple ÚÍË Î È Ë appleâúèáú Ê ÙÔ Ù ÊÈÎÔ ËÚÒÔ apple Óˆ applefi ÙÔÓ applefiáâèô Ù ÊÔ ÂÓ Ô Ó ˆ ÙÒÚ Á ÓÂÈ ÓÙÈΠÌÂÓÔ ËÌÔÛ Â ÛË. È appleôûapple ÛÌ ÙÈÎ Ó ÊÔÚ ÛÙÔ Â ÚËÌ ˆÛ Ó ÊÔÚÌ ÁÈ apple ÚÂÍËÁ ÛÂÈ. μï. Û ÂÙÈÎ ÙÔ appleúfiûê ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ B. Brenk, Die Christianisierung der spätrömischen Welt. Wiesbaden 2003, 8 ÎÂ., fiappleô Ô Brenk Û Á ÂÈ ÙÔÓ applefiáâèô Ù ÊÔ Ì ÙÔ apple ÚÁÂÈÔ ËÚÒÔ. 12. μï. Koukouli-Chrysanthaki, «Colonia Philippensis» (ÛËÌ.7), Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), 55. ÿ ÓË ÙË appleôí ψÛË È ÙËÚÔ ÓÙ È ÛÙÈ ÁˆÓ  ÙË fiúâè appleïâ Ú, fiappleô appleúôâí Ô Ó ÔÈ appleôï ÍÂÈ ÚÔÌÈÎÒÓ fiìˆó appleô ÂÌappleÏ ÎÔÓÙ Ó Ì ÙË Û Ó ÂÈ ÙË ÎÚËapple appleúô ÔÚÚ. 14. ÙÔ Ô Û ÌÂÚ ÔÚ ÂÈ appleúô ÓfiÙÔ ÙÔ appleùèûù ÚÈÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ, apple Ï ÈfiÙÂÚ fiìˆ appleôùâïô Û ÙÔ ÓfiÙÈÔ fiúèô ÙÔ ÏÔ ÙÚÔ : μï. Ô Ó ÚË, fi.apple., 47.

105 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 105 ÈÛÙÔÚ ÙÔ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ ÎÙ ÛÌ ÙÔ ÂÓ Ì Â Ó È ÁÓˆÛÙ Û ÏÂappleÙÔÌ - ÚÂÈÂ. ÌÔÓÔı Ï ÌÔ Î Ì ÚÔÛÎÂapple Ù ÊÔ Â Â ÓÔÈ ıâ ÛÙ appleúòèì ÚˆÌ - Î ÚfiÓÈ, fiappleˆ  ÓÂÈ Ë ÎÂÚ ÌÈÎ ÛÙ ÒÌ Ù appleô ÂÈÛ ÚÚÂ Û Ó ÛÙÔ ÂÛˆÙÂ- ÚÈÎfi ÙÔ 15. È ıâùâ applefi Ô ı ΠÁÈ Ù ÊÈÎ ÁÁÂ Ï ÚÓ Î È ÛÙÈ Ì ÎÚ appleïâ Ú Î È ÌÈ ÛÙË fiúâè ÛÙÂÓ appleïâ Ú, apple Ó ÓÙÈ applefi ÙËÓ Â ÛÔ Ô (ÂÈÎ. 5). ŒÓ fiú ÁÌ ÛÙÔ ˆÌ ÙÈÓÔ appleâ Ô ÛÙÔ Ì ÛÔÓ appleâú appleô ÙÔ ı Ï ÌÔ appleâúèâ  ÌÈ Û ÏËÙË ÌÈÎÚ Ï ÚÓ Î. appleúfiîâèùô ÏÔÈapplefiÓ ÁÈ Ó Ó ÔÈÎÔÁÂÓÂÈ Îfi Ù ÊÔ. Ÿappleˆ Ê ÓÂÙ È, ÌfiÓÔÓ ÔÈ Ô ı ΠÙË ÙÈÎ appleïâ Ú Â Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈËıÂ Î È Ù «Û Ï ıëî Ó», ÂÓÒ Ë ı ÌÌ ÓË ÛÙÔ ˆÌ ÙÈÓÔ appleâ Ô Ï ÚÓ Î È - Ê Á ÙË È Úapple Á, appleúôê ÓÒ ÈfiÙÈ ÂÓ Â Â Á ÓÂÈ ÓÙÈÏËappleÙ 16.  ÛÔ Ô Â Â Á ÓÂÈ applefi ÙÔ ÎÏÂÈ ÙË Î Ì Ú. ªÂÙ ÙËÓ appleô ÒÚËÛË ÙˆÓ Û ÏËÙÒÓ Ë Ôapple ÂÈÛfi Ô ÎÏ ÛÙËΠappleúôûâîùèî ÌÂ Ì ÚÌ ÚÈÓË appleï Î (!). Î Ï Ë ÙË Ôapple appleú appleâè Ó ÁÈÓÂ Û ÓÙÔÌ, ÈfiÙÈ Ù ÒÌ Ù ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ Ù ÊÔ ÂÓ Ù Ó appleôïï. ÂÚÌËÓ fiùè Ô Ù ÊÔ Û Ï ıëîâ ÂÈ Ó Ì Â : È Ó appleú ÁÌ ÙÔappleÔÈËıÂ Ë Â ÛÔ Ô ÛÙÔÓ applefiáâèô ÒÚÔ appleúâappleâ Ó appleúôëáëıâ Ë ÂÁÎ Ù ÏÂÈ Ë ÙË Ï - ÙÚÂ, Î ÙfiappleÈÓ Ë Î Ù ÊÈÛË ÙÔ ËÚÒÔ Î È ÙÔ Í ÏˆÌ ÙÔ Ï ıèóô apple Ô ÙÔ. Ò fiìˆ ÁÈÓÂ Ó Ùfi Ó Û ÏËıÂ, Û ÂappleÔ appleúôáâó ÛÙÂÚË ÙË ÂappleÈÎÚ - ÙËÛË ÙÔ ÃÚÈÛÙÈ ÓÈÛÌÔ, ÌÈ Âapple ÛËÌË Ù Ê ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË applefiïë, appleô Ù Ó Ù Ùfi ÚÔÓ Î ÓÙÚÔ ËÌfiÛÈ Ï ÙÚ ; ΔÔ ÙËÌ ÙË Û ÏËÛË ı appleú appleâè Ó Û ÂÙ ÂÙ È Ì ÙË È Ô applefi ÙË Ì Î ÔÓÈÎ ÛÙË ÚˆÌ Î applefiïë: Ÿappleˆ Â Ó È ÁÓˆÛÙfi ÙÔ Î ıâûùò ÙË apple ÏÈ applefiïë apple ÛÂ Ó ÈÛ ÂÈ Ì Û ÛÙÔ ÒÚÔ ÙË appleôèî. Ó ıëî Ó Ú Á ÔÈ Ù ÓÔÈ appleôèîôè ÙÈ Ú Â Ï ÙÚÂ Â Î È ÙË Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ Û Â fió ÙË applefiïë ; Ó Î appleùô Ó ÏÔÈapplefiÓ Ù ÂÚˆÙ Ì - Ù : È appleôèô ÏfiÁÔ appleôíëïòıëîâ Ô Ó ÛÎÔ apple Óˆ apple ÙÔÓ Ù ÊÔ Î È ÁÈ Ù Âapple ÛË ÍËÏÒıËΠapplefi Ù ıâì ÏÈ ÙÔ fiúâèô ÙÌ Ì ÙÔ Ì ÙÔÓ appleúfi ÔÌÔ; È Ù ÌÂÙ ÙË Û ÏËÛË Î Ï ÊıËΠÙÔ ÓÔÈÁÌ ÙË ÂÈÛfi Ô ÙˆÓ Ù Ì ˆÚ ˆÓ; Δ ÏÔ, appleò Ó Ú Ô Î È Ó ÁÓˆÚÈÛÌ ÓÔ Ï ÙÚ ÙÈÎfi ÒÚÔ Î Ù ÏËÍ ÛÙ ÚˆÌ Î ÚfiÓÈ Ó Û ÓÔÚ ÂÈ Ì ÙÔÓ ÏfiÙÔÈ Ô ÂÓfi ÏÔ ÙÚÔ, Û ÌÈ ÔappleˆÛ- appleôùâ ÛÌÂÓ, ÁÈ Ó ÒÚÔ appleô  fiù Ó ÙÈÌ, È ı ÙËÛË; 15. Ú Ë, 19 (1964) ÃÚÔÓÈÎ, 372 ÎÂ. ÂÓ Â Ó È Û Ê Ó ÂappleÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ ÒÌ Ù ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ Ù ÊÔ ÁÈ ÙÔ Á ÌÈÛÌ Ó ÌÂÛ ÛÙËÓ Î Ì Ú Î È ÙÔ appleâúîâ ÌÂÓÔ appleâ Ô ÙË ÎÚËapple. 16. Ï ÚÓ Î ˆÛ ÂÓ È Ê ÚÔÓÙ ÎÙÂÚ ÛÌ Ù Ì Ì ÙÔ fióôì ÙÔ ÓÂÎÚÔ Ø Ï. Û ÂÙ. Koukouli-Chrysanthaki, «Colonia Philippensis» (ÛËÌ. 7), 20. Œ ÂÈ ÂÓ È Ê ÚÔÓ ÙÔ fiùè Ë «Û - ÏËÙË» Ù Ê È Ê ÁÂ Î È appleúfiûê Ù ÙËÓ appleúôûô ÙˆÓ Ú ÈÔÏfiÁˆÓ, fiù Ó appleúˆùôìapple Î Ó ÛÙÔÓ Ù ÊÔ applefi ÙÔ ÎÏÂÈ ÙË Î Ì Ú. ªfiÓÔÓ fiù Ó Ó ÛÎ ÊËÎÂ Ë appleúfiû ÛË ÛÙË ÓfiÙÈ appleïâ Ú ÙÔ Ù ÊÔ Î È ÓÔ ıëîâ Ô Ï ıô ÙË ÂÈÛfi Ô ÁÈÓ ÓÙÈÏËappleÙ Ë Û ÏËÙË Ù Ê ÛÙÔ appleâ Ô.

106 106 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô È ÂappleÈÛËÌ ÓÛÂÈ Ù, ÂÓ appleôïïô ÓÙÈÎÚÔ fiìâóâ, appleúôî ÏÔ Ó ÌÈ ÛÂÈÚ applefi ÂÚˆÙ Ì Ù, applefi Ù ÔappleÔ Ù Î ÚÈfiÙÂÚ Â Ó È: ÔÈ Ù Ó Ë Û ÛË ÙÔ Ù ÊÔ Ì ÙËÓ Ú applefiïë; ÔÈ Ù Ó Ë ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÔ ˆ ÙËÓ Ú ÛË ÙÔ appleúòùô ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÔ ÈÂÚÔ ; ªÂ appleôèô ÙÚfiappleÔ apple Ú Ï Ó Î È appleò ÂÚÌ ÓÂ Û Ó ÔÈ ÚÈÛÙÈ ÓÔ ÙËÓ ÈÂÚfiÙËÙ ÙÔ ÙÔ ÎÙÈÚ Ô ; Ú ÙËÚÔ Ì fiùè Ë ıâˆú ÁÈ ÙÔÓ È È ÙÂÚÔ Ï ÙÚ ÙÈÎfi Ú ÎÙ Ú ÙÔ Ì Î ÔÓÈÎÔ Ù ÊÔ apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ appleôïï Ó Ì Â, ÏÔÁÈÎ Î È Ú ÈÔÏÔÁÈ- Î. ıâˆú Ù ÛÙËÚ ÙËΠÛÙËÓ applefiıâûë fiùè Ô Ù ÊÔ ÚÈÛÎfiÙ Ó ÛÙÔ ÂÛˆ- ÙÂÚÈÎfi ÙË Ì Î ÔÓÈÎ applefiïë, ÈfiÙÈ Ù fiúè ÙË applefiïë ÙÔ ºÈÏ appleappleô Û Ó appleèappleù Ó Ì ٠ÙË ÚˆÌ Î applefiïë Î È Û ÓÂappleÒ fiùè Ô ÛÙÂÚÔÂÏÏËÓÈÛÙÈÎfi Ù ÊÔ È Ú ıëîâ Î Ù ÂÍ ÚÂÛË ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË applefiïë. Ì ÛÙ ÏÔÈapplefiÓ appleô ÚÂ- ˆÌ ÓÔÈ Ó ÍÂÎÈÓ ÛÔ Ì applefi ÙÔ ÛËÌÂ Ô Ùfi. ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ Î È Ë ÚˆÌ Î applefiïë. È appleëá, ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎ Î È Ú ÈÔÏÔ- ÁÈÎ ÂÓ Â ÍÂÈ Û ÂÙÈÎ Ì ÙË Ì Î ÔÓÈÎ applefiïë ÏÏ Î È Ë ÎÔÈÓ ÏÔÁÈÎ appleô- ÂÈÎÓ Ô Ó fiùè Ù Â Â Ú ÈÎ ÌÈÎÚ ÎÙ ÛË Î È ÚÈÛÎfiÙ Ó appleèı ÓÒ ÛÙËÓ ÎÔÚ Ê Î È ÙÈ appleï ÁÈ ÙÔ ÏfiÊÔ ÙË ÎÚfiappleÔÏË. ŸÙ Ó Ô º ÏÈappleappleÔ Ô Úˆ- Û ÙËÓ applefiïë, ÙÔ 356 apple.ã. Ï ÁÔ ÚÁfiÙÂÚ 17, Û ÌappleÏ ÚˆÛ ÙÔÓ ÚÈıÌfi ÙˆÓ ÔÈÎË- ÙfiÚˆÓ 18, ÏÏ appleúôê ÓÒ ÙÔ Û ÓÔÏÔ ÙˆÓ Î ÙÔ ÎˆÓ apple Ú ÌÂÈÓ ÌÈÎÚfi. ÙÚ - ˆÓ Ï ÁÂÈ Û ÂÙÈÎ : «î b º ÏÈappleappleÔÈ ÚËÓÖ Â âî ÏÔÜÓÙÔ appleúfiùâúôó, Î ÙÔÈÎ ÌÈÎÚ. ËéÍ ıë b ÌÂÙa ÙcÓ appleâúd μúôüùôó Î d ÛÛÈÔÓ wùù Ó» 19. appleappleè Ófi Ï ÁÂÈ Âapple ÛË, appleâúèáú ÊÔÓÙ ÙËÓ applefiïë: «öûùè b ì applefiïè âappled ÏfiÊÔ appleâúèîú - ÌÓÔ, ÙÔÛ ÙË b Ùe Ì ÁÂıÔ ÛÔÓ âûùd ÙÔÜ ÏfiÊÔ Ùe ÂyÚÔ» 20. applefiïë appleâúè- ÏÏfiÙ Ó applefi ÏÔ Î È ÛÙÔ È ÛÙËÌ ÙˆÓ apple ÓÙ ÚfiÓˆÓ apple.ã. Ó ÌÂ- Û ÛÙËÓ Ú ÛË ÙË appleôèî ÙˆÓ Û ˆÓ ˆ ÙËÓ Ú ÛË ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó 21 fiûô È ÛÙËÌ ÌappleÔÚÂ Ó apple ÈÙ ıëîâ ÁÈ ÙËÓ Î Ù ÛΠÙË Ô ÚˆÛË, Ù Ó 17. Ÿ.apple., «..ó ÂéÊ b âappled Ú ÎË ˆÚ ÔÓ è ÚˆÛ ÙÂ..». 18. Èfi. ÈÎ., 16, 3, 7: «..ï ÛÈÏÂf çóôì Û ºÈÏ appleappleô âappleï ÚˆÛÂÓ ÔåÎËÙfiÚˆÓ». applefi ÔÛË ÙÔ ˆÚ Ô ÛÙ ÁÁÏÈÎ applefi ÙËÓ Koukouli-Chrysanthaki, «Colonia Philippensis» (ÛËÌ. 7), 7, ÛËÌ. 6, ÏÏÔÈÒÓÂÈ ÙÔ ÓfiËÌ ÙÔ ÎÂÈÌ ÓÔ. 19. Geogr. VII, 332, fr Bel.Civ. IV, C. Vatin, «Lettre addressée à la cité de Philippes par les ambassadeurs auprès d Alexandre», Ú ÎÙÈÎ ÙÔ ÈÂıÓÔ ÓÂ Ú Ô ÏÏËÓÈÎ Î È ÙÈÓÈÎ ÂappleÈÁÚ ÊÈÎ. ı Ó, 3-9/10/1982, ı Ó 1984, 267 ÎÂ. º ÓÂÙ È fiùè ÙÔÓ( ) Ù Ó ÙÔ fióôì ÙË ÛÈ - Î appleôèî Î È ÚËÓ Â ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÙÔappleˆÓ ÌÈÔ ÙÔ Ú ÎÈÎÔ ˆÚ Ô appleúèó applefi Ù Ó, contra Koukouli-Chrysanthaki, «Colonia Philippensis» (ÛËÌ. 7), 65, Ë ÔappleÔ ÈÛ Ú ÂÙ È fiùè ÔÈ ÚËÓ Â È Ú ıëî Ó applefi ÙÔ Û Ô ÛÙË ı ÛË ÙÔ ( Ú ÈfiÙÂÚÔ ) ÙÔ.

107 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 107 Ó ÙÔ Ó Ô Ó Á ÓÂÈ ÍÈ ÏfiÁÔ appleôíëú ÓÙÈÎ ÚÁ 22. ŸÏ ÔÈ ÈÛÙÔÚÈÎ ÂÓ Â ÍÂÈ ÏÔÈapplefiÓ Ì ÚÙ ÚÔ Ó ÌÈ appleâúèôúèûì ÓË ÂÁÎ Ù ÛÙ ÛË ÌÂ Î Ú ˆ Ô Úfi Ú ÎÙ Ú Î È ÌÈÎÚfi ÚÈıÌfi Î ÙÔ ÎˆÓ. È º ÏÈappleappleÔÈ ÛÙ appleúô ÙÔ ÚˆÌ ÎÔ ÂappleÔÈÎÈÛÌÔ ÚfiÓÈ Ù Ó Ó Ù appleâèófi appleôï ÓÈÔ, «une humble bourgade» Û Ì- ÊˆÓ Ì ÙË È Ù appleˆûë ÙË F. Papazoglou, Ë ÔappleÔ, ÛÙÔ ÛËÌÂ Ô Ùfi Ó apple - Ú ÁÂÈ ÙÔÓ P. Collart 23. ÎÙ ÛË ÙË ÙÂÈ ÈÛÌ ÓË applefiïë (ÂÈÎ. 1) ÌappleÔÚÂ Ó appleôïôáèûùâ ÔÓ ÚÈÎ Û 68 ÂÎÙ ÚÈ 24. H ÎÙ ÛË Ù Â Ó È appleôï ÌÂÁ Ï ÙÂÚË applefi ÙËÓ ÎÙ ÛË appleôïïòó applefiïâˆó ÙË ª ΠÔÓ Î È ÙË appleâ ÚÔ ÙËÓ ÂappleÔ ÂΠÓË, fiappleˆ ÙÔ ÔÓ, Ë ÕÏÔ, Ë ÛÛÒappleË, ÏÏ Î È ÙË Û, fiappleˆ Ë Î È ÙË μèı Ó Î È Ë Ô Ú - Úˆapplefi 25. ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó appleôùâıâ fiùè ÙÔ appleïëûè ÛÙÂÚÔ appleúô ÙËÓ ÎÔÚ Ê ÙÔ ÏfiÊÔ ÙÌ Ì ÙË applefiïë Ù Ó ÎÂÓfi, ÂÓ ÌappleÔÚ fiìˆ Ó appleô- ÛÙËÚÈ ıâ fiùè Ë Î ÙÔ ÎËÛË Î Ù Ï Ì Ó appleôîïâèûùèî ÙÔ appleâ ÈÓfi ÙÌ Ì Î È fiùè fiïë Ë appleï ÁÈ ÙÔ ÏfiÊÔ ÌÂÈÓÂ Ô ÎËÙË, ÈfiÙÈ, fiappleˆ ÂÈÍ Ó ÔÈ Ú Ó appleô ÁÈÓ Ó Ì ÙËÓ Â Î ÈÚ ÙË È ÓÔÈÍË ÙË Ô Ô appleúô ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô 26, Î ıò Î È Ù ÓË ÙÔ ˆÓ ÛÙËÓ appleâúèô fiúâè applefi ÙÈ μ ÛÈÏÈÎ Î È ÙÔ ªÔ Û Ô, Ó ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÙÌ Ì ÙÔ ÏfiÊÔ Î Ù Ï Ì ÓfiÙ Ó, ÛÙ ÚˆÌ Î ÙÔ Ï ÈÛÙÔÓ ÚfiÓÈ, applefi Î ÙÔÈÎ Â. Í ÏÏÔ Â Ó È ÂÓ ÂÈÎÙÈÎfi ÁÈ ÙÔ Ì ÁÂıÔ ÙË ÂÏÏËÓÈ- ÛÙÈÎ applefiïë fiùè fiù Ó Ë ª ΠÔÓ ÌÂÙ ÙËÓ Î Ù ÏË ÙË applefi ÙÔ ƒˆì - Ô È ÈÚ ıëîâ Û ÌÂÚ Â, appleúˆùâ Ô Û ÙË appleúòùë ÌÂÚ ÁÈÓÂ Ë ÌÊ appleô- ÏË Î È fi È ÔÈ º ÏÈappleappleÔÈ, ÈfiÙÈ ÔÈ ÙÂÏ ٠ÔÈ Ù Ó appleúôê ÓÒ ÌÈÎÚfiÙÂÚË applefiïë. applefiïë ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ıëîâ Ô Î Ì Ù ÂÁÎ Ù ÛÙ ÛË Ù ÓˆÓ ÂappleÔ - ΈÓ, ÙÔ 42 Î È ÙÔ 30 apple.ã. 27. ÂÓ ÛÒ ÔÓÙ È appleïëúôêôú  ÁÈ ÙËÓ ÚÈıÌËÙÈÎ Ó ÌË ÙˆÓ ÂappleËÏ ˆÓ ÏÏ ÎÔÈÓ Â Ó È Ë ÛıËÛË ÙˆÓ ÂÈ ÈÎÒÓ fiùè ÂappleÚfiÎÂÈÙÔ 22. ÂfiÊÚ ÛÙÔ, C.P., V.14, 5-6, appleâúèáú ÊÂÈ ÙËÓ appleô ÒÚËÛË ÙˆÓ ÂÏÒÓ ÛÙ ÚfiÓÈ ÙÔ ÏÂÍ Ó ÚÔ. μï. Û ÂÙÈÎ L. Missitzis, «A Royal Decree of Alexander the Great on the Lands of Philippi», Ancient World 12 (1985) 7 ÎÂ. 23. F. Papazoglou, «Quelques aspects de l histoire de la province de Macédoine», ANWR 7.1, ÂappleÈÌ. H. Temporini, μâúôï ÓÔ. ÀfiÚÎË 1971, P. Pilhofer, Philippi, I. Die erste christliche Gemeinde Europas, Tübingen 1995, 74. P. ÛÙËÚ ÂÙ È ÛÙÔÓ appleôïôáèûìfi ÙÔ. Ú Ë, º ÏÈappleappleÔÈ, ƒˆì Î appleôèî, ı Ó 1971, 31, apple Ú È S. Provost M. Boyd, «ΔÔ appleôïâô ÔÌÈÎfi Û ÈÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó: Ù appleúòù appleôùâï ÛÌ Ù Î È ÔÈ appleúôôappleùèî ÙˆÓ ÂÚ ÓÒÓ», ª 16 (2002) 100, ÛËÌ. 7, appleôïôá Ô Ó ÙËÓ ÎÙ ÛË Û 67 ÂÎÙ ÚÈ applefi Ù ÔappleÔ 38 Î Ï appleùô Ó ÙÔ appleâ ÈÓfi ÙÌ Ì ÙË applefiïë. 25. ÁÎÚ ÓÔÓÙ Ì ÛÙÔÈ Â appleô apple Ú ÂÈ Ô. μâï ÓË, Δ ÙÂ Ë ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË applefi ÙÔÓ ÛÛ Ó ÚÔ ˆ ÙÔÓ Ú ÎÏÂÈÔ, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1998, 31, ÔÈ Provost Boyd, fi.apple., 20 Î È Ë. ÙÂÊ Ó Ô -ΔÈ ÂÚ Ô, Ó ÛÎ Ê Ô, 1, Ô ÚˆÛË, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1998, 226 ÎÂ. 26. Ã. Ô ÎÔ ÏË-ÃÚ Û Óı ÎË, 45 (1990) ÃÚÔÓÈÎ, F. Papazoglou, Les villes de Macédoine a l époque romaine, BCH Suppl. 16, Ú ÛÈ 1988, 407.

108 108 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÁÈ ÌÂÁ ÏÔ ÚÈıÌÔ, ÂÈ ÈÎ Û fiùè ÊÔÚ ÙÔ Â ÙÂÚÔ ÂappleÔÈÎÈÛÌfi 28. ÛÙÂÚ applefi ÏÂappleÙÔÌÂÚ Ó Ï ÛË, Ô P. Pilhofer Î Ù ÏËÍ ÛÙÔ Û Ìapple Ú ÛÌ fiùè, ÛÙÂÚ Î È applefi ÙÔ Â ÙÂÚÔ ÙÈÓÈÎfi ÂappleÔÈÎÈÛÌfi, Ô Û ÓÔÏÈÎfi appleïëı ÛÌfi ÙË applefiïë ÈappleÏ ÛÈ ÛÙËΠ29. Δ Ù Ë. Δ ÙÂ Ë ÙË applefiïë appleô fiıëî Ó ÛÙÔÓ º ÏÈappleappleÔ applefi ÙÔ ÏÏÔ ÌÂÏÂÙËÙ ÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ Î È Ë appleô Ë Ù ÈÔıÂÙ ıëîâ applefi ÙÔ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚÔ, ŒÏÏËÓÂ Î È ÏÏÔ 31. applefi ÔÛË ÙÔ ÙÂ Ô ÛÙ ÚfiÓÈ ÙÔ ºÈÏ appleappleô Û ÛÙËΠÛÙËÓ apple ÚÔ Û Ì ÚÌ ÚÈÓˆÓ ÏÈıÔappleÏ ÓıˆÓ, Ë ÔappleÔ ÂÈ È appleèûùˆıâ Û ÛËÌ ÛÙÔ Î ÙÒÙÂÚÔ ÙÌ Ì ÙˆÓ ÙÂÈ ÒÓ, ÂÈ ÈÎfiÙÂÚ ÛÙÔ ÙÌ Ì ÙÔ ÙÂ Ô ÙË ÎÚfiappleÔÏË Î È ÛÙÔ ÙÂ Ô appleô ÓÂÈ apple Óˆ ÛÙÔ ÏfiÊÔ, ÙfiÛÔ ÛÙËÓ Ó ÙÔÏÈÎ fiûô Î È ÛÙË ÙÈÎ appleïâ Ú. ÙÔ appleâ ÈÓfi ÙÂ Ô È appleè- ÛÙÒıËΠÛappleÔÚ ÈÎ Ë Ú ÛË Ì ÚÌ ÚÔappleÏ ÓıˆÓ, apple ÓÙ ÛÂ Û Ó ÛÌfi Ì ÙË ÓÙÈÓ ÙÔÈ ÔappleÔÈ.  ÚÎÂÙ ÛËÌ ÙË È ÚÔÌ ÙÔ ÙÂ Ô ÂÈ ÙËÓ Â͈- ÙÂÚÈÎ fi Ë Ì ÏÈıÔappleÏ ÓıÔ, ÂÓÒ Ë ÂÛˆÙÂÚÈÎ Â Ó È ÌÂ Û ÂÛÙfiÎÙÈÛÙË ÙÔÈ ÔappleÔÈ. Ó ÏÔÁË Ú ÛË Ì ÚÌ ÚÔappleÏ ÓıˆÓ, Û Ó ıˆ Î ÏÔ-ÁˆÓÈ ÛÌ ÓˆÓ ˆÚ appleâúèù ÓÈ Î È Ó ı ÚˆÛË, apple Ú ÙËÚÂ Ù È Î È ÛÙÈ È ÌÔÚÊÒÛÂÈ ÙˆÓ apple ÏÒÓ appleô Ô Ó ÂÚ ÓËı ˆ ÙÒÚ. Î Ï ÙÂÚ ÂÚ ÓËÌ ÓË Ó ÙÔÏÈÎ apple ÏË, Ë apple ÏË ÙË Â appleôïë (ÂÈÎ. 2), È ı ÙÂÈ Ô ÌÂÁ ÏÔ ÔÚıÔÁÒÓÈÔ apple ÚÁÔ ÂÎ - Ù ÚˆıÂÓ ÙË ÂÈÛfi Ô, ÙÔ Î ÙÒÙÂÚÔ ÙÌ Ì ÙˆÓ ÔappleÔ ˆÓ Â Ó È ÎÙÈÛÌ ÓÔ ÌÂ Ì Ú- Ì ÚÈÓÔ fiìô ÓÈÛÔ Ô, ÔÈ appleâúèûûfiùâúôè applefi ÙÔ ÔappleÔ Ô Ô Ó Î ÊˆÛË Î È ıâˆú ıëî Ó applefi ÙÔÓ Ó ÛÎ Ê «ÂÏÏËÓÈÎÔ» 32. ÈÔ ˆÛÙfiÛÔ ÂÎÊÚ ÂÈ apple Ú Î Ùˆ ÙËÓ appleô fiùè ÙÔ Ï ÈÛÙÔ ÛÙÈ ÓÒÙÂÚ ÛÙÚÒÛÂÈ ÔÈ Ï ıôè ÙÔappleÔıÂÙ ıëî Ó (Û  ÙÂÚË Ú ÛË;) ÛÙ ÓÙÈÓ ÚfiÓÈ 33. ÚÎÂÙÔ Ï ıôè Ì ÂappleÈÌÂÏËÌ ÓË ÂappleÈÊ ÓÂÈ ˆÚ ΠʈÛË, appleô Û Ó ÔÓÙ È ÌÂÙ Í ÙÔ ÌÂ Û Ó ÛÌÔ Ô Ó ÓË Û Ó Û̈Ó, appleô ÔÓÙ È Û ÓÙÈÓ ÂappleÈ ÈÔÚ- 28. P. Lemerle, Philippes et la Macédoine orientale, Ú ÛÈ 1945, 13. «Les romains avaient peut-être l avantage du nombre». ÂÏÂÎ Ó Ë, «È º ÏÈappleappleÔÈ» (ÛËÌ. 5), 102, appleèûùâ ÂÈ Âapple ÛË fiùè Ë ÎÙ ÛË ÙË applefiïë Í ıëîâ ˆ Û Ó appleâè ÙÔ ÂappleÔÈÎÈÛÌÔ. 29. Philippi, I (ÛËÌ. 24), H. Ducoux P. Lemerle, «L acropole et l enceinte haute de Philippes», BCH 62 (1938) 4 ÎÂ., Î ıò Î È C. Roger, «L enceinte basse de Philippes», BCH 62 (1938) 21 ÎÂ Ú Ë, º ÏÈappleappleÔÈ, ƒˆì Î appleôèî, ı Ó apple ÛË, Ã. Ô ÎÔ ÏË Ã. ªapple ÎÈÚÙ, º ÏÈappleappleÔÈ ( Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi Ô ËÁfi ), ı Ó 1997, 18 ÎÂ. M. Sève, «Colonies et foundations urbaines dans la Grèce romaine», La ville neuve. Une idée de l ntiquité?, Ú ÛÈ.., ΔÛÔ Ú, «Â appleôïè ÃÚÈÛÙÔ appleôïè Ï», 53 (1998), 425 ÎÂ., appleúô- Ù ÓÂÈ ÁÈ ÙÔ ÙÂ Ô ÁÂÓÈÎ ÌÈ ÚÔÓÔÏfiÁËÛË Ó ÌÂÛ ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ 3Ô Î È ÛÙÔÓ 5Ô È. Ì.Ã. 32. Roger, «L enceinte basse» (ÛËÌ. 30), 26, apple Ó. πππ. 33. Ÿ.apple., 27, ÛËÌ.1.

109 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 109 ÈÎ. 2. apple ÏË ÙË Â appleôïë, Ÿ Ë ÙÔ Ë (J. Roger, BCH 62 [1938]).

110 110 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ıòûâè 34. ÙË ÙÈÎ appleïâ Ú ÙÔ appleâúè fiïô Ë apple ÏË ÙˆÓ ÚËÓ ˆÓ (apple ÏË μ) Û ËÌ - Ù ÂÙ È ÌÂ Ô Î ÎÏÈÎÔ apple ÚÁÔ applefi ÙÔ ÔappleÔ Ô ÍÂÎÈÓ Ó ÂÈÛ ˆÓ Â Ú appleâù ÏfiÛ ËÌÔ appleâú ÔÏÔ, ÛÙËÓ ÎÔÚ Ê ÙÔ ÔappleÔ Ô ÓÔ ÁÔÓÙ È ÌÈ ÎÂÓÙÚÈÎ Î È ÂÎ Ù ÚˆıÂÓ Ô ÌÈÎÚfiÙÂÚ apple Ï 35. øûùfiûô Ë È ÌfiÚʈÛË ÙË apple ÏË ÙË Â appleôïë fiûô Î È Ù ÙË apple ÏË ÙˆÓ ÚËÓ ˆÓ  ÓÔ Ó ÌÈ appleúô- ˆıËÌ ÓË ÓÙ ÏË Ë ÙË appleôïèôúîëùèî, Ë ÔappleÔ, Û ÌÊˆÓ Ì ÙÈ appleèô appleúfiûê - Ù applefi ÂÈ, ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó Ó ıâ ÛÙËÓ appleâú Ô Ô appleúèó applefi ÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ 3Ô È. apple.ã. 36. ÔÌ ÙÔ Ù Ô, ÛÙ ÛËÌ fiappleô appleôî Ï ÊıËΠappleï Úˆ, ÂÈ ÙËÓ È ÌÔÚÊ ÌÂ Ù Ó ÙË apple ÏË ÙË Â appleôïë : Û ÂÛÙfiÎÙÈÛÙË, Ì Âapple Ó - ÛË Ì ÚÌ ÚÔÏ ıˆó ÛÙËÓ Â͈ÙÂÚÈÎ fi Ë. ÙÔ Î Ìapple ÏÔ ÙÔ appleâù ÏÔ Î È ÛÙÈ apple Ú ÛÙ Â ÙˆÓ apple ÏÒÓ Ë Âapple Ó ÛË ÙˆÓ Ì ÚÌ ÚÔÏ ıˆó Ú ÛÎÂÙ È Î È ÛÙÈ Ô fi ÂÈ. Ó ÂÛÌÔÈ apple Ú Ô Ó Î È Â Ò ÛÙÔ fiìô, ÂÓÒ apple Ú ÙËÚÂ Ù È Î È ÌÈ ÎfiÌË ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚË, ÓÙÈÓ Î Ù ÙÔÓ Ó ÛÎ Ê, Âapple Ó ÛË Ì ÏÈıfiÎÙÈ- ÛÙË ÙÔÈ ÔappleÔÈ applefi ÏÈÎfi  ÙÂÚË Ú ÛË Î È ÂappleÈÌÂÏËÌ ÓÔ appleï Ù ÚÌÔÏfiÁË- Ì appleô Î Ï appleùâè ÙÈ Ù ÏÂÈÂ ÙˆÓ ÚÌÒÓ 37. ÚfiÌÔÈ ÙÔÈ ÔappleÔÈ Û Ó ÓÙ Ù È Û ÂappleÈÛÎÂ Î È appleúôûı ΠÓÙÈÓÒÓ ÎÙÈÚ ˆÓ ÙË applefiïë : ÛÙÈ ÓÙËÚ Â ÙË ÙË μ ÛÈÏÈÎ μ 38, ÛÙÔ ÌÂÁ ÏÔ appleâûûô ÙÔ ÓfiÙÈÔ appleúôapple ÏÔ 39 Î È ÛÙÔ appleâûûô ÙÔ μ appleùèûùëú Ô 40 ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ. Í ÏÏÔ Ë apple Ú Ù - ÚËÛË ÙË ÌÔÚÊ ÙÔ ÙÂ Ô 41  ÓÂÈ fiùè Ë apple ÎÓfiÙËÙ ÙˆÓ apple ÚÁˆÓ Î È ÙÔ apple Ô ÙÔ ÌÂÙ apple ÚÁ Ô Â Ó È ÛÙÔ ÔÚÂÈÓfi ÙÌ Ì ÌÂÁ Ï ÙÂÚ apple fiùè ÛÙÔ appleâ ÈÓfi, È ˆ ÛÙ ÛËÌ ÂÎÂ Ó fiappleô ÙÔ ÙÂ Ô Û ÓÔ Â ÂÙ È applefi ÙÔ appleúôùâ È- ÛÌ (ÂÈÎ. 1). apple ÛË, Ë ÂÊ ÚÌÔÁ ÙÔ appleúôùâè ÛÌ ÙÔ ÛÙËÓ Ô ÚˆÙÈÎ Â Ó È ÛÊ ÏÒ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚË applefi ÙËÓ ÂappleÔ ÙÔ ºÈÏ appleappleô μ. Ú ÛË ÏÈıÔappleÏ ÓıˆÓ ÂÓ Â Ó È applefi ÌfiÓË ÙË ÚÎÂÙ ÁÈ ÙË ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÛÙ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ, applefiûô Ì ÏÏÔÓ ÛÙ ÎÏ ÛÈÎ ÚfiÓÈ. Ó ÂÈÎÙÈÎfi Â Ó È Û ÂÙÈÎ 34. Ÿ.apple., Ÿ.apple., 31 ÎÂ., apple Ó. Ã. 36. Ÿappleˆ appleúôî appleùâè applefi ÙË Û ÁÎÚÈÛË ÙË fiúâè apple ÏË ÙÔ ÙÈÎÔ ÙÂ Ô Ì ÙÈ apple Ï ÙË Ë : H. W. McNicoll, Hellenistic Fortifications from the Aegean to the Euphrates, OÍÊfiÚ Ë 1997, 153, ÂÈÎ Roger, «L enceinte basse» (ÛËÌ. 30) 31, apple Ó. Ãπππ μ. 38. ÚÔÛˆappleÈÎ apple Ú Ù ÚËÛË ÙÔ appleôáú ÊÔÓÙ. μï., Âapple ÛË,. μâï ÓË, «μ ÛÈÏÈÎ μ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÛÙÔ appleï ÛÈÔ ÙË πô ÛÙÈÓÈ ÓÂÈ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈλ, 77 (2002) Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1971, 82 ÎÂ. È Û ÁÎÚ ÛÂÈ ÙˆÓ ÙÔÈ Ô ÔÌÈÒÓ appleôùâïô Ó appleúô- ÛˆappleÈÎ apple Ú Ù ÚËÛË. 40. Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), μï. Roger, «L enceinte basse» (ÛËÌ. 30), apple Ó. π, V, VI Î È VIII, Î ıò Î È Ô ÎÔ ÏË ªapple ÎÈÚÙ, º ÏÈappleappleÔÈ (ÛËÌ. 31), ÂÈÎ. 14.

111 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 111 ÙÔ apple Ú ÂÈÁÌ ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, fiappleô ÙÔ Ú ÈÎ ıâˆúô ÌÂÓÔ applefi fiïô ÙÔ ÂÚ ÓËÙ ÙË ÂappleÔ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎfi ÙÂ Ô 42 ÛÙÔ fiúâèô Î È ÔÚÂÈÔ ÙÈÎfi ÙÌ Ì ÙÔ appleâúè fiïô appleô  ÙËΠÚÁfiÙÂÚ ÚˆÌ Îfi 43. ŒÓ ÙÌ Ì, Ù ÏÔ, ÙÔ appleâúè fiïô ÛÙË appleïâ Ú ÙË applefiïë ÂÈ appleèı ÓÒ Í Ó ÎÙÈÛÙ ÛÙÔÓ 11Ô È., fiappleˆ  ıëîâ appleúfiûê Ù 44. appleôì Óˆ Ë ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙË Î Ù ÛΠÙÔ ÙÂ Ô ÛÙÔ ÛÙÂÚÔ ÎÏ ÛÈÎÔ ÚfiÓÔ ÁÈÓ Ì ÎÚÈÙ ÚÈÔ Ì ÏÏÔÓ ÙËÓ ÁÂÓÈÎ ÙÔ ÂÌÊ ÓÈÛË, ˆÚ ÌÈ Û ÛÙËÌ ÙÈÎ Ó ÛÎ Ê Î È ÚÂ Ó ÙÔ ÙÚfiappleÔ Ú ÍË Î È Î Ù ÛÎÂ. apple Ú Ù ÚËÛË ÙË ÙÔÈ ÔappleÔÈ, ÙÔ Ï È- ÛÙÔÓ ÛÙËÓ Ó ÙÔÏÈÎ apple ÏË, ÙËÓ apple ÏË ÙË Â applefiïâˆ,  ÓÂÈ fiùè ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈ- Îfi ÙË ÏÈıfiÎÙÈÛÙË appleúfiûô Ë apple Ú ÂÈ Ù ÙÔÈ ÔappleÔÈ ÌÂ Ú ÛË Û ÛÙË, Ù ÓÈÎ appleô ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó ÙÔappleÔıÂÙËı ÛÙ ÎÏ ÛÈÎ ÚfiÓÈ. ÙÔÓ appleúô ÏËÌ ÙÈÛÌfi ÁÈ ÙË ÌÔÚÊ Î È ÙËÓ ÎÙ ÛË ÙÔ appleâúè fiïô ÙË Ì ÎÂ- ÔÓÈÎ applefiïë appleú appleâè Ó ÏËÊıÔ Ó applefi Ë Âapple ÛË Ù ÏÂÁfiÌÂÓ ÈÂÚ ÙˆÓ Ú ˆÓ, Ù ÔappleÔ Ó Î È ÁÓˆÛÙ applefi appleôï apple ÏÈ 45, ÂÓ Û ÔÏÈ ÛÙËÎ Ó applefi ÙËÓ appleô Ë ÙË Û ÛË ÙÔ Ì ÙËÓ ÎÙ ÛË ÙË applefiïë. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ÌÈ ÛÂÈÚ applefi ÂÁÎ Ù ÏÂÏÂÈÌÌ Ó 46 Ì ÏÏÔÓ apple Ú ÂÍ ÓÙÏËÌ Ó Ì Ùˆapple Ï ÙfiÌ ÛË, fiappleô ÌÂÙ ÙËÓ apple ÛË ÙË ÂÍÔÚ ÎÙÈÎ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ, Ó appleù ıëî Ó ÛÙÔÓ 1Ô Î È 2Ô È. Ì.Ã. ÈÂÚ È ÊfiÚˆÓ ıâòó 47, Ù ÔappleÔ Â Ó appleèı ÓÒ ÍÂÎÈÓ ÛÂÈ applefi ÙÔ ÈÔ ÙÔ Ï ÙfiÌÔ. Δ Ì Ùˆapple ÏÈıˆÚ ÂÎÙ ÓÔÓÙ È apple Óˆ-Î Ùˆ Î Ù Ì ÎÔ ÌÈ ÈÛÔ Ô appleô ÍÂÎÈÓ applefi ÙÔ ÙÈÎfi ÎÚÔ ÙÔ ıâ ÙÚÔ Î È appleúô- ˆÚ ˆ appleâú appleô ÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi ÎÚÔ ÙÔ Ó ÚÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ 48. Ú - ÓÔÓÙ applefi ÙË ı ÛË Î È ÙË ÚÔÓÈÎ È ÚÎÂÈ Ú ÛË ÙˆÓ Ï ÙÔÌ ˆÓ, appleô Ê - ÓÂÙ È Ó È ÎfiappleÙÔ Ó ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÔ ÛÙÔÓ 1Ô, ÙÔ appleôï ÛÙÔ 2Ô È. Ì.Ã., ÌappleÔ- ÚÔ ÌÂ Ó appleô Ì fiùè Ù Û ÂÙ ÔÓÙ Ó Ì ٠ÌÂÁ Ï ÔÈÎÔ ÔÌÈÎ appleúôáú ÌÌ Ù ÙË ÚˆÌ Î appleôèî. Ò fiìˆ ı Ù Ó Ó Ù Ë Ú ÛË ÙÔ, Ó fiûô ÏÂÈ- ÙÔ ÚÁÔ Û Ó Ù appleâúèï Ì ÓÔÓÙ Ó Ë ÛÙËÓ ÎÙ ÛË ÙË applefiïë ; 42. ÌÊˆÓ Ì ÙÔ. Tafrali, Topographie de Thessalonique, Ú ÛÈ 1913, Ch. Picard, «Les recherches archéologiques de l Armée française en Macédoine», ABSA 23 ( ) 1 ÎÂ. apple ÛË, º. ÙÛ, «ÃÚÔÓÈÎ Ú ÈÔÏÔÁÈÎ », ª ΠÔÓÈÎ 9 (1969) 153 ÎÂ. 43. μâï ÓË, Δ ÙÂ Ë ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË (ÛËÌ. 25), 17 Î È 43 ÎÂ. 44. Provost Boyd, «ΔÔ appleôïâô ÔÌÈÎfi ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó» (ÛËÌ. 24), apple ÏÈfiÙÂÚË Û ÛÙËÌ ÙÈÎ ËÌÔÛ Â ÛË ÁÈ Ù ÈÂÚ apple ÚÔ ÛÈ ÛÙËΠÙÔ 1922 applefi ÙÔÓ Ch. Picard, ÛÙÔ Revue de l histoire des religions 86 (1922) 117 ÎÂ. 46. fiúô appleô ÚËÛÈÌÔappleÔÈÂ Ô P. Collart, Philippes, I, Ú ÛÈ 1937, 13, Â Ó È carrières desaffectées. 47. È ÙË È ÏÈÔÁÚ Ê Ï.:. Ô Ó ÚË. Ô Ó ÚË, º ÏÈappleappleÔÈ ( Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi Ë- Áfi ), ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 2004, 35 Î È appleôèâ appleôï ÌÈÎÚfiÙÂÚ ÂÓ Â ÍÂÈ Ï ÙÔÌ apple Ú Ô Ó Âapple ÛË ÛÙ ËÏfiÙÂÚ ÙÌ - Ì Ù ÙÔ ÏfiÊÔ, Ì Ûˆ Î Ùˆ applefi ÙËÓ ÎÚfiappleÔÏË (appleúôûˆappleèî apple Ú Ù ÚËÛË).

112 112 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÌappleÂÚ ÛÌ ÙÈÎ È appleèûùòóâù È fiùè ÙÔ ÙÂ Ô ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Ó ÎÂÈ Û appleâúèûûfiùâúâ applefi ÌÈ ÔÈÎÔ ÔÌÈÎ appleâúèfi Ô, ÙfiÛÔ Û fiùè ÊÔÚ ÙË ÌÔÚÊ fiûô Î È ÙË È ÚÔÌ ÙÔ, Ë ÂÍ ÎÚ ˆÛË ÙˆÓ ÔappleÔ ˆÓ apple ÈÙÂ Û ÛÙËÌ ÙÈÎ Ó - ÛÎ Ê Î È ÌÂÏ ÙË. ÌÊˆÓ Ì ٠ ÔÌ Ó appleô È ı ÙÔ Ì ˆ ÙÒÚ ÂappleÈÛË- Ì ÓÔ Ì fiùè, ÂÓÒ ÙÔ ÙÌ Ì ÙÔ appleâúè fiïô appleô ÓÂÈ apple Óˆ ÛÙÔ ÏfiÊÔ Â Ó È appleèı ÓfiÓ fiùè ÂÈ Ú ıâ ÛÙ Ì Î ÔÓÈÎ ÚfiÓÈ, Â Ó È apple ı ÓÔ fiùè Ë Û ÓÔ- ÏÈÎ appleâú ÌÂÙÚÔ ÙÔ appleâúè fiïô ÂÈ Ú ıâ Û ÌÈ ÌfiÓÔÓ ÔÈÎÔ ÔÌÈÎ appleâú Ô- Ô Î È Â Ó È ÎfiÌ appleâúèûûfiùâúô apple ı ÓÔ fiùè Ë appleâú Ô Ô Ù Â Ó È Ô 4Ô È. apple.ã. Î ÓÓ Ô ÙË applefiïë. appleô Ë fiùè Ô Î ÓÓ Ô ÙË applefiïë Ú ıëîâ ÛÙ ÚfiÓÈ ÙÔ ºÈÏ appleappleô ÂÓ Â Ó È Âapple ÛË appleâèûùèî. È Û ÁÎÚ ÛÂÈ ÁÈ ÙË ÛÙ ÚÈÍË ÙË appleô Ë Á ÓÔÓÙ È Ì applefiïâè ÙË ÂÁÁ Ó ÙÔÏ appleô Ú ıëî Ó ÛÙ ÚfiÓÈ ÙˆÓ È fi ˆÓ Î È ÙˆÓ appleèáfióˆó 49. øûùfiûô ÔÈ ÂÍÂÏ ÍÂÈ ÛÙÔ ÒÚÔ ÙË appleôïâô ÔÌ Ù Ó ÙfiÛÔ Ú Á Â Î È ÛËÌ ÓÙÈÎ ÛÙ ÚfiÓÈ appleô ÌÂÛÔÏ Ë- Û Ó applefi ÙËÓ ÂÎÛÙÚ Ù ÙÔ ÏÂÍ Ó ÚÔ ˆ ÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ 3Ô È. apple.ã., ÒÛÙ ÔÈ Û Â È ÛÂÈ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ applefiïâˆó Ô Ó ÙÂÏÈÎ appleâúèûûfiùâúâ Û ÁÁ ÓÂÈ-  Ì ÙÈ applefiïâè ÙÔ ÁÔ ÛÙÔ apple Ú Ì ÙÈ applefiïâè ÙˆÓ ÎÏ ÛÈÎÒÓ ÚfiÓˆÓ. Δ ÔÈÎÔ ÔÌÈÎ ÙÂÙÚ ÁˆÓ fiappleˆ appleúô Î Ó applefi ÙÈ È Ô ÈÎ Ú Ó (ÂÈÎ. 1),  ÓÔ Ó fiùè Ô Î ÓÓ Ô ÏÏ ÂÈ ÍÔÓ Û appleâúèûûfiùâúâ applefi ÌÈ appleâúèappleùòûâè 50 Ó Î È ÂÓ apple Ú Ô Ó ÁÂˆÊ ÛÈÎ ÓˆÌ Ï Â appleô ı ÈÎ ÈÔÏÔÁÔ - Û Ó ÙË ÌÂÙ ÔÏ Î È ÌÈ ÍÈÔÛËÌ ˆÙË ÂÏ ıâú ÛÙËÓ ÂÊ ÚÌÔÁ ÙˆÓ πappleappleô- ÌÂÈˆÓ Î ÓfiÓˆÓ ÛÂ Û ÛË ÌÂ Û Â È ÛÂÈ ÁÂÈÙÔÓÈÎÒÓ applefiïâˆó ÙˆÓ ÎÏ ÛÈÎÒÓ ÚfiÓˆÓ, apple.. ÙË Ï ÓıÔ 51. apple ÛË Â Ó È Ê ÓÂÚfi fiùè Ô Î ÓÓ Ô ÂÈ ÂÊ Ú- ÌÔÛÙ ÌfiÓÔ ÛÙËÓ appleâ ÈÓ ÎÙ ÛË ÙË applefiïë, ÓfiÙÈ ÙË «ÁÓ Ù» 52. È ÓÂfiÙÂ- Ú Ú Ó ÂÈÍ Ó fiùè ÔÈ ÓËÛ Â ÓfiÙÈ Î È Ó ÙÔÏÈÎ applefi ÙË È ÁÒÓÈ Ô fi Ô Ó appleèı ÓÒ È ÊÔÚÂ È ÛÙ ÛÂÈ applefi ÙÈ ÓËÛ Â Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ÁÔÚ, Î ıò Î È applefi Ù Ó ÌÂÛ ÛÙÈ Ô Î ÚÈ ÚÙËÚ Â 53. Ÿappleˆ appleúôî appleùâè 49. Koukouli-Chrysanthaki, «Colonia Philippensis» (ÛËÌ. 7), 14, ÛËÌ S. Provost M. Boyd, «Application de la prospection géophysique à la topographie urbaine», BCH 125 (2001) 2, 513 ÎÂ. 51. ÌÊˆÓ Ì ÙÔ A. G. Poulter P. Strange, «Philippi: The results of a geophysical survey», μsa 93 (1998) 453, ÂÈÎ. 1: «..Ë applefiïë Ù Ó ÔÚÁ ÓˆÌ ÓË ÛÂ Ô appleôïâô ÔÌÈÎ Û ÛÙ - Ì Ù..». È ÙËÓ ŸÏ ÓıÔ Ï. π. μôîôùôappleô ÏÔ. ÚˆÙÔ ÏÙË, «Ó ÛÎ ÊÈÎ ÚÂ Ó ÙˆÓ ÚfiÌˆÓ ÙÔ ÔÈÎÈÛÌÔ ÙÔ ÔÚÂ Ô ÏfiÊÔ ÙË Ú Ï ÓıÔ, », ª 8 (1994) 295 ÎÂ. 52. È Provost Boyd, «ΔÔ appleôïâô ÔÌÈÎfi ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó» (ÛËÌ. 24), 100, ÛËÌ. 7, apple È- Ó ÛÛÔÓÙ È fiùè ÌfiÓÔÓ Ë appleâ ÈÓ ÎÙ ÛË ÙË applefiïë Ù Ó Î ÙÔÈÎËÌ ÓË. ˆÛÙfiÛÔ Ù Â Ú Ì Ù ÙˆÓ ÂÚ ÓÒÓ ÙË Ô Ô appleúô ÙÔ ªÔ Û Ô, Ï. apple Ú apple., ÛËÌ. 26, ËÏÒÓÔ Ó fiùè ÌÂÁ ÏÔ Ì ÚÔ ÙË appleï ÁÈ ÙÔ ÏfiÊÔ Î ÙÔÈÎÔ ÓÙ Ó Ô Ó ÚË. μâï ÓË, «ÓÂappleÈÛÙËÌÈ Î Ó ÛÎ Ê ºÈÏ appleappleˆó », ª 10μ (1996), Û. 4.

113 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 113 applefi ÙÈ Ó ÛÎ Ê ÙÔ ÓÂappleÈÛÙËÌ Ô ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, ÔÈ ÓËÛ Â Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ÁÔÚ Ô Ó appleï ÙÔ appleâú appleô 32,5 Ì., appleôïôá ÔÓÙ ÙÔ ıúôèûì ÙË ÓËÛ Ì ÙÔÓ Ó Ó applefi ÙÔ Î ıâùô appleô ÙÈ appleï ÈÛ ˆÓ Ó Î È Ì ÎÔ appleâú appleô 80,1 Ì., ËÏ Ô Ó appleï ÙÔ 100 Î È Ì ÎÔ 270 applefi È 54. ΔÔ Ì ÙÚÔ ÙÔ appleô ÈÔ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô Â Ó È È ÊÔÚÂÙÈÎfi applefi Ùfi ÛÙÈ appleôïâô ÔÌÈÎ Û Â È ÛÂÈ ÙÔ 4Ô È. apple.ã., fiappleˆ ÙË Ï ÓıÔ, fiappleô ÙÔ applefi È ÈÛÔ Ù È Ì 29,7 ÂÎ., ÙË Û- ÛÒappleË 30 ÂÎ., ÙË ÚÈ ÓË 29,46 ÂÎ., ÙˆÓ ÚˆÓ, ÙË ÏÂÍ Ó ÚÂÈ Î È ÙË Ô Ú - ÚˆappleÔ, fiappleô ÙÔ applefi È ÈÛÔ Ù È Ì 29,4 ÂÎ. 55 Ø Â Ó È fiìˆ ÈÔ Ì ÙÔ applefi È ÛÙË 2Ë ÔÈÎÔ ÔÌÈÎ appleâú Ô Ô ÙË ÁÔÚ ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 56. È È ÊÔÚÔappleÔÈ ÛÂÈ ÛÙÔ Ì ÁÂıÔ ÙˆÓ ÓËÛ ˆÓ ÌappleÔÚÔ Ó Ì ÌÂÁ ÏË appleèı ÓfiÙËÙ Ó appleô ÔıÔ Ó Û Âapple ÎÙ ÛË ÙÔ Î ÓÓ Ô ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚË applefi ÙËÓ Ú ÈÎ Ú ÍË 57. ªÈ ÎfiÌË Ó ÂÈÍË ÁÈ ÙËÓ ËÏÈÎ ÙÔ Î ÓÓ Ô Ì ÓÔ Ó ÔÈ Ó ÏÔÁ Â ÙˆÓ ÓËÛ - ˆÓ, ÂÈ ÈÎ ÙÒÓ Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ÁÔÚ : Ó È 1 appleúô 2,7 1 appleúô 3 appleâú appleô, Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ appleôïôáèûìô ÙˆÓ S. Provost Î È M. Boyd 58. È Ó ÏÔÁ Â ÙˆÓ ÓËÛ ˆÓ ÙË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, ÙË Ï ÓıÔ Î È ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ applefiïâˆó ÙË Ú Ú ÛÎÔÓÙ È, ÓÙ ıâù, appleïëûè ÛÙÂÚ ÛÙÔ 1 appleúô È ÈÎ Ù ÙÂÙÚ ÁˆÓ Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ÁÔÚ ÂÓ ˆÛ Ó ÓË Ú ÈfiÙÂÚ ÙˆÓ ÛÙÂÚˆÓ ÚˆÌ ÎÒÓ ÚfiÓˆÓ 60. ÁÔÚ appleô appleôùâïâ ÙËÓ appleúô ÛÌ Û Ó ÂÈ ÙˆÓ ÙÂÙÚ ÁÒÓˆÓ ÙÒÓ ÂÈ ÙÔ ÈÔ Ì ÎÔ ÌÂ Ù Î È appleï ÙÔ 153 Ì ÙÚ, ËÏ ÛÔ Ì apple ÓÙ ÙÂÙÚ ÁˆÓ Ì Ì ÙÔ ÌÂÙ Í ÙÔ Ù ÛÛÂÚÈ Î ı ÙÔ, Ê ÈÚÒÓÙ ÙÔ Î ı ÙÔ applefi Ù Ô fiúè : 32,5 5 9 = 153,5 Ì. appleôì Óˆ Ë ÁÔÚ Ú ıëîâ Ì ÙÔ ÈÔ ÌÂÙÚÈÎfi Û ÛÙËÌ, 1apple = 0,325 Ì., Ì ÙÔ ÔappleÔ Ô Ú ıëî Ó ÔÈ ÓËÛ Â ÛÙ Ó ÙÔÏÈÎ ÙË. ÁÔÚ Â Ó È, apple fiûô ÁÓˆÚ Ô Ì ˆ ÙÒÚ, ÚÁÔ ÙˆÓ ÚˆÌ ÎÒÓ ÚfiÓˆÓ 61 Î È ÙÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè Ù 54. ÌÊˆÓ Ì ÌÂÙÚ ÛÂÈ apple Óˆ ÛÙÔ Û. 4, fi.apple. È Provost Boyd, «ΔÔ appleôïâô ÔÌÈÎfi ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó» (ÛËÌ. 24), 104, appleúôùâ ÓÔ Ó ÓËÛ Â È ÛÙ ÛÂˆÓ apple., ˆÚ Ó Û Ó appleôïôá Ô Ó ÙÔ appleï ÙÔ ÙˆÓ Ô ÒÓ appleô ÙÈ appleï ÈÛÈÒÓÔ Ó. 55. ÌÊˆÓ Ì ÙÔ : W. Hoepfner E. L. Schwandner, Haus und Stadt im klassischen Griechenland. Neubearbeitung, MfiÓ Ô 1994, ÛÙ ÂappleÈÌ ÚÔ Û È. 56. μï.. μâï ÓË, «Ú ÁÔÚ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË», ( ) μï. M. Vickers, «Towards a reconstruction of the town-planning of Roman Thessaloniki», ÂÛÛ ÏÔÓ ÎËÓ ºÈÏ appleappleô μ Û ÏÈÛÛ Ó, ªÂÏ Ù ÁÈ ÙËÓ Ú ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, ÂÛ- Û ÏÔÓ ÎË 1985, 469 ÎÂ. 58. Provost Boyd, «ΔÔ appleôïâô ÔÌÈÎfi ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó» (ÛËÌ. 24), M. Vickers, «Hellenistic Thessaloniki», ÂÛÛ ÏÔÓ ÎËÓ ºÈÏ appleappleô μ Û ÏÈÛÛ Ó (ÛËÌ. 57), 487 ÎÂ. 60. ÌÊˆÓ Ì ÙÔÓ Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, «ÌappleÂÚ ÛÌ Ù applefi ÙËÓ Ó ÛÎ Ê ÙÔ ÎÙ ÁÒ- ÓÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Û ÂÙÈÎ Ì ٠ÌÓËÌÂ Î È ÙËÓ ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙË applefiïë», Ï Î È Ë appleâúèô ÙË, ÙÔappleÈÎfi ÌapplefiÛÈÔ, Ï 18-20/4/1977, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1980, 153 Î È ÙÔÓ Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), 31.

114 114 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÂÓÙ ÛÛÂÙ È Û ÂÓÈ Û Â ÛË Ì ÙÔÓ applefiïôèappleô Î ÓÓ Ô Â ÓÂÈ fiùè Ë Ú ÍË ÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË applefiïë Â Ó È ÚˆÌ Î. È Ú ÈÔÏÔÁÈÎ Ú Ó apple Ù Ó Âapple ÛË Ó Â ÍÔ Ó ÓË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ applefiïë Ì Û ÛÙÔ ÌÓËÌÂÈ Îfi Î ÓÙÚÔ 62, ÙËÓ appleâúèô appleô Ú ÛÎÂÙ È ÓfiÙÈ applefi ÙÔ Ó ËÚÔ ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ, fiappleô ÚÁfiÙÂÚ ÎÙ ÛÙËÎÂ Ë μ ÛÈÏÈÎ. appleôè ÂÏÏËÓÈÛÙÈ- Î ÓË È ÈˆÙÈÎÔ ÛappleÈÙÈÔ ÛÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÌ Ì Î È Î Ùˆ applefi ÙÔ appleï ÎfiÛÙÚˆÙÔ ÙË ÁÔÚ, Â Ó È appleèı ÓfiÓ fiùè Ó ÎÔ Ó Û ÎÙ ÚÈÔ ÁÚÔÈÎ, ÈfiÙÈ ÂÓ ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÂÓÙ ıô Ó ÛÙÔÓ Î ÓÓ Ô ÙË applefiïë, Ô ÙÂ Ú ıëî Ó ÓË ÚfiÌÔ appleô Ì ÚÙ - ÚÔ Ó ÔÈÎÈÛÙÈÎ ÔÚÁ ÓˆÛË 63. appleôì Óˆ Ë ÔÈÎ ÏÔÁÈÎ ÚÈÛÎfiÙ Ó Íˆ applefi Ù fiúè ÙË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ applefiïë. Í ÚÂÛË appleôùâïâ Ó ÌÈÎÚfi ÎÙ ÚÈÔ, ÙÔ ÔappleÔ Ô Ë ÂÚÌËÓ appleúôî ÏÂÛ appleúô Ï Ì Ù : Ó È Ó fiû ËÌÔ, Ú ÛÎÂÙ È Û ÌÈÎÚ applefi- ÛÙ ÛË appleúô ÔÚÚ ÙË Ô Ô, ÛÙÔ ÙÈÎfi ÎÚÔ ÙÔ Ó ÚÔ appleô ÚÁfiÙÂÚ Î Ù Ï Â ÙÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙË μ ÛÈÏÈÎ Î È appleôîï ıëîâ «ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎfi Ë- ÚÒÔ» 64 (ÂÈÎ. 3). ΔÔ «ËÚÒÔ» apple Óˆ Û ËÏfi applefi ÈÔ, Ì appleúfiûô Ë appleúô ÙËÓ appleï Ù ÙË ÁÔÚ, Û ÌÔÚÊ ÌÈÎÚÔ Ó Ô Ì appleúfiûù ÛË Î È ÎÏ Ì Î ÂÈÛfi Ô ÛÙË ÓfiÙÈ 61. È Ì ÎÚfi ÚÔÓ Ú Ó ÙÔ M. Sève P. Weber, «Le côté nord du forum de Philippes», BCH 110 (1986) 531 ÎÂ., ÂÈÍ Ó fiùè Ë Ú ÈfiÙÂÚË ÁÔÚ ÚÔÓÔÏÔÁÂ Ù È ÛÙÔÓ 1Ô È. Ì.Ã., appleú ÁÌ appleô ÁÈÓ ÂÎÙfi applefi ÙË È ÏÈÔÁÚ Ê, apple ÚfiÏË ÙËÓ ÔÌÔÈfiÙËÙ appleô ÂappleÈÛË- Ì ÓÂÈ Ô Sève, «Colonies» (ÛËÌ. 31), Ì ÙÔÓ Ù appleô ÙË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÁÔÚ. appleôè appleôùâ applefiıâûë fiùè Ë ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÁÔÚ Ó appleú ÁÌ ÙÈ ÔÈ Ì Î ÔÓÈÎÔ º ÏÈappleappleÔÈ Â Ó Î ıâûùò ÙfiÓÔÌË applefiïë Î È ÂappleÔÌ Óˆ ÁÔÚ, ÚÈÛÎfiÙ Ó Û Πappleôè ÏÏË ı ÛË ÂÓ ÛÙËÚ ÂÙ È Û ΠÌÈ Ú ÈÔÏÔÁÈÎ Ó ÂÈÍË. 62. appleô Ë appleô appleúôûáú ÊÂÙ È applefi ÙËÓ Koukouli, «Colonia Philippensis» (ÛËÌ. 7), 14, ÛËÌ. 49, ÛÙÔÓ Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, fiùè ËÏ appleôî Ï ÊıËΠÓÔ ÚfiÌÔ appleô Ó ÎÂÈ ÛÙ ÂÏÏË- ÓÈÛÙÈÎ ÚfiÓÈ, ÔÊ ÏÂÙ È Û apple ÚÂÍ ÁËÛË ÌÈ È Ù appleˆûë ÙÔ ÙÂÏ ٠Ô. apple ÛË, Ù ÓË appleô Ó Ê ÚÔÓÙ È applefi ÙËÓ Ô ÎÔ ÏË ˆ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÛÙÔ «Colonia Philippensis», fi.apple., ÛËÌ. 51, Î ıò Î È ÛÙÔ 23 (1968) μ2, 352, Ú ÛÎÔÓÙ È Â Ù ÛÙÔ ÏÔÊÒ Â ÙÌ Ì ÙË applefiïë, ÔÚ ˆ ÙË «ÁÓ Ù», fiappleô Î È ÂÌ appleúôùâ ÓÔ Ì fiùè ÂÎÙÂÈÓfiÙ Ó Ë ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ applefiïë Â Ó È Û Ê, appleú Ï. ÙË È, 45 (1990) μ, 386 ÎÂ. Δ ÏÔ, ÙÔ ıúô Ì ÙËÓ ÂappleÈÁÚ Ê ÙÔ ˆÌ Ô applefiïïˆó, appleú Ï.. Ú Ë, 18 (1963) μ2, 255, ÂÓ Ú ıëîâ in primo situ ÏÏ Û  ÙÂÚË Ú ÛË Î È ÙÔ ÈÂÚfi ÛÙÔ ÔappleÔ Ô Ú ÈÎ Ó Î ÌappleÔÚÔ Û ΠÏÏÈÛÙ Ó Ú ÛÎÂ- Ù È Íˆ applefi ÙËÓ applefiïë. 63. Ã. Ô ÎÔ ÏË, 23 (1968) μ2, 352, apple Ó. 299Â. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè ÔÈ ÙÔ ÔÈ Â Ó ÎÙÈÛÙ Ì  ÙÂÏ ÏÈÎ, Î ıò Î È Ù Û ÓÂ Ú Ì Ù appleôıëîâ ÙÈÎÒÓ ÁÁ ˆÓ Î È Ì ÏÔÏ ıô, Û ÓË- ÁÔÚÔ Ó apple Ú ÙË appleô Ë fiùè ÂappleÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ ÁÚÔÈÎ. ŸÙÈ Ô appleúôû Ó ÙÔÏÈÛÌfi ÙˆÓ ÒÚˆÓ Û Ìapple appleùâè Ì ÙfiÓ ÙË ÁÔÚ, fiappleˆ ÂappleÈÎ ÏÂ Ù È Ô Sève, «Colonies» (ÛËÌ. 31), 190, ÁÈ Ó ÛÙËÚ ÍÂÈ ÙËÓ appleô Ë fiùè Ë ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ applefiïë applefiîâèù È ÙË ÚˆÌ Î ÂÓ Â Ó È Âapple ÚÎ ÈÎ ÈÔÏÔÁ. Ë Ô ÚˆÌ Îfi Î ÓÓ Ô fiûô ÂÚÂ Ó ıëîâ, ˆÛ ÙÚÂÈ È ÊÔÚÂÙÈÎÔ appleúô- Û Ó ÙÔÏÈÛÌÔ Ø ÁÈ Ù ı appleúâappleâ Ùfi Ó Û ÂÙÈÛÙ Ì ÙËÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ applefiïë; 64. Collart, Philippes (ÛËÌ. 46), 369 ÎÂ. apple ÛË, Ô ÎÔ ÏË ªapple ÎÈÚÙ, º ÏÈappleappleÔÈ (ÛËÌ. 31), 33 ÎÂ.

115 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 115 ÈÎ. 3. Úfiapple ÏÔ Î È ÙÈÎfi ıúèô μ ÛÈÏÈÎ (ª. Sève J. Weber, BCH 110 [1986], Ì appleúôûı ΠÙÔ Û ÁÁÚ.).

116 116 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÈÎ. 4. ÍÔÓÔÌÂÙÚÈÎfi ª ΠÔÓÈÎÔ Ù ÊÔ (. Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô Î È Ù fi- ÚÂÈ appleúôûîù ÛÌ Ù ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó, ı Ó 1990).

117 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 117 fi Ë, appleô fiıëîâ ÙÂÏÈÎ ÌÂÙ applefi appleúôûâîùèî ÂÍ Ù ÛË ÛÙÔ 2Ô È. Ì.Ã. 65. ΔfiÛÔ Ë Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÌÔÚÊ, fiûô Î È Ô È ÎÔÛÌÔ ÙˆÓ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎÒÓ ÙÔ ÌÂÏÒÓ, È ˆ Ù ÎÔÚÈÓıÈ Î ÎÈÔÓfiÎÚ Ó ÙË appleúfiûù ÛË Î È Ù Î Ù ÙÈ ÁÂ Û ÌÂ Ô ÔÓÙÒÛÂÈ ËÏÒÓÔ Ó ÙÔ ÚˆÌ Îfi Ú ÎÙ Ú ÙÔ ÎÙÈÚ Ô 66. ÈÔ appleúfiûê Ù ÂappleÈ ÂÈÚ ıëîâ Ó ÂÚÌËÓ ıô Ó Ù ÚˆÌ Î Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÙÔ ˆ Ó ÂÈÍË fiùè ÙÔ ÎÙ ÚÈÔ ÔÈÎÔ ÔÌ ıëîâ ÛÙ ÓÙˆÓ ÓÂÈ ÚfiÓÈ apple Óˆ ÛÂ Ú ÈfiÙÂÚË appleô Ô- Ì 67. øûùfiûô ÂÓ apple Ú ÙËÚÂ Ù È È ÊÔÚÔappleÔ ËÛË ÙÔ ÏÈÎÔ Î Ù ÛÎÂ Ó - ÌÂÛ ÛÙË ıâìâï ˆÛË Î È ÙËÓ appleâúî Ù ÛÎÂ Ø ÏψÛÙÂ Ë È Ë ÌÔÚÊ ÙÔ ËÏÔ appleô Ô, Ë ÎÏ Ì Î ÛÙËÓ appleïâ Ú ÙË appleúfiûô Ë Î È Ô appleúôû Ó ÙÔÏÈÛÌfi appleúô ÙËÓ ÁÔÚ ÛÙËÚ Ô Ó ÙË ÚˆÌ Î ÚÔÓÔÏfiÁËÛË. applefi ÙË Û ÙËÛË appleô appleúôëá ıëîâ appleúôî appleùâè ˆ ÛÔ Ú Ë appleèı ÓfiÙËÙ fiùè Ô appleâú ÔÏÔ ÙË appleâ ÈÓ applefiïë ÂÓ Ú ıëîâ ÛÙ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÚfiÓÈ. ÂÓ apple Ú Ô Ó Âapple ÛË ÛÊ Ï ÙÂÎÌ ÚÈ ÁÈ ÙÔ fiùè Ë Ì Î ÔÓÈÎ applefiïë ÂÎÙÂÈÓfiÙ Ó ÛÙÔ appleâ ÈÓfi ÙÌ Ì ÙË ÚˆÌ Î applefiïë. appleèappleï ÔÓ, ÔÈ appleëá fiûô Î È ÈÛÙÔÚÈÎÔ ÏfiÁÔÈ Û ÁÎÏ ÓÔ Ó ÛÙÔ Û Ìapple Ú ÛÌ fiùè Ë Ì Î ÔÓÈÎ applefiïë appleèı ÓÒ appleâúèôúè- fiù Ó ÛÙËÓ appleï ÁÈ ÙÔ ÏfiÊÔ Î Ùˆ applefi ÙËÓ Ô Ú ÎÚfiappleÔÏË. Ùfi Ì ÙË ÛÂÈÚ ÙÔ ÛËÌ ÓÂÈ fiùè Ô Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ, fiù Ó ÎÙ ÛÙËÎÂ, ÚÈÛÎfiÙ Ó Î Ù apple Û Ó appleèı ÓfiÙË٠͈ applefi Ù fiúè ÙË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ applefiïë, Ù Ó ÂappleÔÌ Óˆ ÌÈ Û Ó ıë Ù Ê Î È ÂÓ appleôùâïô Û ÓÙÈΠÌÂÓÔ ÛÙÈÎ Ï ÙÚÂ. Ù ÙËÓ Âapple ÎÙ ÛË ÙˆÓ ÔÚ ˆÓ ÙË applefiïë ÌÂÙ ÙÔ ÚˆÌ ÎÔ ÂappleÔÈÎÈ- ÛÌÔ Ô Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ Ú ıëîâ Ì Û ÛÙËÓ applefiïëø Â Ó È ÏÔÁÈÎfi fiùè ÂÓ ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó apple Ú Ì ÓÂÈ ˆ  Â. Àapple ÛÙË ÏÔÈapplefiÓ ÂÍ ÁÓÈÛÌfi Ì ÙËÓ Î ÚˆÛË ÙÔ Ù ÊÈÎÔ Ú ÎÙ Ú ÙÔ. Ÿappleˆ appleúôî appleùâè applefi ÙËÓ ÂÈÎfiÓ ÙÔ Â Ú Ì ÙÔ, appleúôëá ıëîâ Ë appleôí ψÛË ÙÔ Ó ÛÎÔ ˆ Î È ÙÔ appleâ Ô, Î ÙfiappleÈÓ Ê ÈÚ ıëîâ ÙÔ «ÎÏÂÈ» ÙË ÔÚÔÊ, ÓÔ ıëîâ Ô Ù ÊÔ, appleôì ÎÚ ÓıËÎ Ó Ù ÔÛÙ Î È Ù ÎÙÂÚ ÛÌ Ù applefi ÙÈ Ù ÊÈÎ ı ÎÂ, ÊÔ ÌfiÓÔÓ Ù Â Ó Á ÓÂÈ ÓÙÈÏËappleÙ applefi ÙÔ «Û ÏËÙ» Î È Ô ÒÚÔ apple Óˆ applefi ÙËÓ ËÌÈÎ ÏÈÓ ÚÈ- Î Î Ì Ú Î Ï ÊıËΠ̠ÒÌ Ù 68. ÚÔËÁÔ Ì Óˆ Í Ó ÎÏ ÛÙËÎÂ Ë Ôapple ÙË 65. Sève Weber, «Le côté nord» (ÛËÌ. 61), Ÿ.apple., 553 ÎÂ. È ÙËÓ ÂÚÌËÓ ÙÔ ÌÓËÌÂ Ô Ï. apple Ú Î Ùˆ,. ΔÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙË μ ÛÈ- ÏÈÎ. 67. È Ô ÎÔ ÏË ªapple ÎÈÚÙ, º ÏÈappleappleÔÈ (ÛËÌ. 31), 26, ÂappleÈÌ ÓÔ Ó fiùè Ë Ú ÈÎ ÌÔÚÊ ÙÔ ÎÙÈÚ Ô Â Ó È ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ. øûùfiûô ÂÓ apple Ú ÙËÚÂ Ù È È ÊÔÚÔappleÔ ËÛË ÙÔ ÏÈÎÔ Î Ù - ÛÎÂ Ó ÌÂÛ ÛÙË ıâìâï ˆÛË Î È ÙËÓ appleâúî Ù ÛÎÂ. 68. ÂÈÎfiÓ ÙË Î ı ÚÛË Ì ÙËÓ ÂÎÎ ÓˆÛË ÙÔ Ù ÊÔ Î È ÙËÓ Î ı ÚÂÛË ÙÔ ÂappleÔÈÎÔ- ÔÌ Ì ÙÔ ÂÓÈÛ ÂÙ È applefi ÙËÓ appleïëúôêôú appleô ÓÂÈ Ô Pelekanidis, «Kultprobleme» (ÛËÌ. 6), 395, fiùè ÌÈ ÂÓÂapple ÁÚ ÊË appleï Î Ì ÙÔ fióôì ÙÔ ÓÂÎÚÔ ÙÔ Ù ÊÔ ( ÙÔ apple Ù Ú appleúôapple ÙÔÚ ÙÔ ), Ú ıëîâ ÛÙÚˆÌ ÓË ÛÙÔ appleï ÎfiÛÙÚˆÙÔ ÙË ÁÔÚ (appleïëúôêôú ÌË ÂappleÈ Â Èˆ- Ì ÓËØ Ï. ƒ. Pilhofer, Philippi, Iπ, Die Inschriften, Tübingen 1995, 327/G478, 336). Ÿappleˆ Â Ó È

118 118 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÈÎ. 5. ÚËapple Ì ÎÂ ÔÓÈÎÔ Ù ÊÔ, Î ÙÔ Ë ( ÂÏÂÎ Ó Ë, 1973), ÌÂ Û - ÌappleÏËÚÒÛÂÈ ÙÔ Û ÁÁÚ Ê.

119 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 119 ÂÈÛfi Ô ÁÈ Ó ÌËÓ appleô ˆÚ ÛÔ Ó Ù ÒÌ Ù appleô ÛÎ apple Û Ó ÙËÓ Î Ì Ú. Δ ÏÔ appleôíëïòıëîâ ÙÔ ÙÌ Ì ÙË ÎÚËapple appleô ÓÙÈÛÙÔÈ Ô Û ÛÙËÓ appleúfiûù - ÛË ÙÔ Ó fiû ËÌÔ ÎÙÈÚ Ô, appleèı ÓÒ ÈfiÙÈ ÂÌapplefi È Â ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙˆÓ ÎÙÈÚ ˆÓ ÙÔ ÏÔ ÙÚÔ. Âapple Ì ÛË ÌappleÔÚÂ Ó ÚÔÓÔÏÔÁËı applefi ÙËÓ ÎÂÚ ÌÈÎ ÙË Âapple - ˆÛË, Ë ÔappleÔ Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔÓ. Ú Ë, Ô ÔappleÔ Ô ÂÚ ÓËÛ ÙÔÓ Ù ÊÔ, appleôùâïâ Ù È applefi ÁÁ ÛÙÂÚÔÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ Î È appleúòèìˆó ÚˆÌ ÎÒÓ Úfi- ÓˆÓ 69. Ó Û Ó ÛÔ Ì ÙË ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙË Âapple Ì ÛË ÛÙÔÓ Ù ÊÔ Ì ÙËÓ Ú ÛË ÙÔ ÏÔ ÙÚÔ 70, Â Ó È ÏÔÁÈÎfi Ó Û ÌappleÂÚ ÓÔ Ì fiùè Ô Ú ÈÎfi Ù ÊÈÎfi Ú ÎÙ Ú ÙÔ ÎÙ ÛÌ ÙÔ Î Ù ÚÁ ıëîâ ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ 1Ô È. apple.ã., ÛÙËÓ appleâú Ô Ô ÙË Âapple ÎÙ ÛË ÙË ÚˆÌ Î applefiïë Î È Î Ù ÙËÓ ÂappleÔ ÙË Âapple ÛÎÂ Ë ÙÔ ÏÔ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô   appleèı ÓÒ Í ÛÙÂ. μ. ΔÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ ΔÔ apple Ï ÈÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi appleúôûî ÓËÌ ÙÔ 4Ô È. 71 (ÂÈÎ. 6) appleôùâï ÛÙËΠapplefi: ) ÙÔÓ Î ÙÂÍÔ Ó ÒÚÔ appleúôûî ÓËÛË, ÙËÓ ÎÚËapple ÙÔ Ù ÊÈÎÔ ËÚÒÔ apple Óˆ applefi ÙÔ Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ, μ) ÙÔ ÒÚÔ ÙË Û Ó ıúôèûë ÙˆÓ appleèûùòó Ì ÙËÓ ÎÚËapple appleúôûîôïïëì ÓË ÛÙÔ Ì ÛÔ ÙË fiúâè appleïâ Ú ÙÔ Î È ) Ó appleèfi- Û ËÌÔ Û ÛÙËÌ ÒÚˆÓ appleô appleâúè ÏÏÂÈ applefi Ù Ó ÙÔÏÈÎ, fiúâè Î È ÙÈÎ ÙËÓ ÎÚËapple Î È ÂappleÈÎÔÈÓˆÓ Ì ÙÈ Ô apple Úfi Ô, cardines, appleô ÔÚ Ô Ó applefi Ù Ó ÙÔÏÈÎ Î È ÙÈÎ ÙËÓ ÔÈÎÔ ÔÌÈÎ ÓËÛ 72 (ÂÈÎ. 6). Ù ÙfiÙËÙ ÙÔ Ó Ô ËÏÒÓÂÙ È ÛÙËÓ ËÊÈ ˆÙ ÂappleÈÁÚ Ê ÛÙÔ appleâ Ô ÙÔ ÒÚÔ ÙË Û Ó ıúôèûë : ƒ[ºà]ƒπ π / Δ [ ] Δ - π Δ μ π π / À [À ] π Ã(ƒπ Δ)ø, fiappleô μ ÛÈ- ÏÈÎ ÏÔ ÓÔÂ Ù È Ô ÒÚÔ Û Ó ıúôèûë appleô Ê ÚÂÈ ÙÔ fióôì, appleúô ÙÈÌ Ó, ÁÓˆÛÙfi Ë ÁÔÚ ÁÂÈÙÔÓ ÂÈ Ì ÙÔÓ Ù ÊÔ Î È, Î ıò Ë Ú ÈfiÙÂÚË Ê ÛË ÙË Ó ÎÂÈ ÛÙÔÓ 1Ô È. Ì.Ã., Û Ìapple appleùâè Ì ÙËÓ Î ı ÚÛË ÙÔ Ù ÊÔ Ú Ë, 19 (1964) μ, Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), ŒÎıÂÛË ÙˆÓ ÂÚ ÓÒÓ ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ applefi ÙÔÓ Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë ÛÙ 1976, 124 ÎÂ., 1977, 71 ÎÂ. Î È 1978, 67 ÎÂ. ÓÔappleÙÈÎ appleâúèáú Ê Î ÓÂÈ Ô ÈÔ ÛÙÔ «ÌappleÂÚ ÛÌ Ù applefi ÙËÓ Ó ÛÎ Ê ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Û ÂÙÈÎ Ì ٠ÌÓËÌÂ Î È ÙËÓ ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙË applefiïë», Ï Î È Ë appleâúèô ÙË, ΔÔappleÈÎfi ÌapplefiÛÈÔ, Ï 18-20/4/1977, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, 1980, 108 ÎÂ. apple ÛË,. ÂÏÂÎ Ó Ô. ª ÓÙ Ô, «ÎÙ Áˆ- ÓÔ ºÈÏ appleappleˆó: ÚÒÙ Û ÌappleÂÚ ÛÌ Ù ÌÂÙ ÙÈ ÓÂfiÙÂÚ Ú Ó», ªÓ ÌË. Ú Ë: fiïè Î È ÒÚ ÛÙËÓ Ú ª ΠÔÓ Î È Ú ÎË, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1990, 600. ªÈ ÎfiÌË appleâúèáú - Ê, Ì Πappleôèâ apple ÚÂÚÌËÓ Â, ÓÂÈ Ô L. M. White, The Social Origins of Christian Architecture, II, Valley Forge Penn. 1997, 183 ÎÂ. μï. Âapple ÛË ÙËÓ ÂÓ È Ê ÚÔ Û Ó Ï ÛË ÙÔ B. Brenk, Die Christianisierung (ÛËÌ. 11), 8 ÎÂ. 72. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1976, 128 ÎÂ. apple ÛË, Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), 51 ÎÂ. Î È 55 ÎÂ.

120 120 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÈÎ. 6. ΔÔ appleúôûî ÓËÌ ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ, Î ÙÔ Ë (ª ÓÙ Ô ÂÏÂÎ Ó Ô, Ú Â Ô Ó ÛÎ Ê ).

121 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 121 ÙÔ ÏÔ 73. ÂÏÂÎ Ó Ë appleúòùô ÂÚÌ Ó Û ÙÔ ÎÙ ÛÌ ˆ Ì ÚÙ ÚÈÔ Î È Û Ó ÂÛ ÙÔ appleúfiûˆappleô ÙÔ ÏÔ ÙË ÂappleÈÁÚ Ê Ì ÙÔÓ ÔÌÒÓ ÌÔ applefiûùô- ÏÔ 74. μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ (ÛÙÔ ÂÍ : μ ÛÈÏÈÎ ) ÂÈ Î ÙÔ Ë ÔÚıÔÁÒÓÈ. ÂÓ Â Â Ó ÚıËÎ ıúèô appleúô ÛÌ ÈfiÙÈ Ô ÙÈÎfi ÙÔ Ô ÙË Êı Ó ˆ ÙÔ ÎÚ - ÛappleÂ Ô ÙÔ ÙÈÎÔ Î ıâùô ÚfiÌÔ, ÏÏ ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÔ Û Ì ÙÔÓ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÒÚÔ Ì Ûˆ ÙÔ ÂappleÈÌ ÎÔ ÒÚÔ ÙÈÎ ÙË ÎÚËapple. ÙÔ fiúâèô ÙÔ Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ Û ËÌ ÙÈ fiù Ó ÓÔÈÁÌ ÛÔ appleúô ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi appleï ÙÔ ÙË ÎÚËapple ÛÙÔ È ÛÙËÌ appleô ÂÊ appleùfiù Ó ÛÙË ÓfiÙÈ appleïâ Ú ÙË. ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÙÌ Ì ÙË μ ÛÈÏÈÎ, ÂappleÔÌ Óˆ, Ù Ó ÓÔÈÎÙfi appleúô ÙÔ ÒÚÔ ÙË ÎÚËapple. È ÈÚÂ Ù È ÂÁÎ ÚÛ ˆ Û ÙÚ, appleâú appleô Û Ì ÚË: ΔÔ Ó ÙÔÏÈÎfi appleôï ÁÂÈ Û appleèfiû ËÌË Ì appleôûùúôáá ÏÂ Ì Ó ÁˆÓ  75, ÂÁÁÂÁÚ ÌÌ ÓË Û apple Ï ÈfiÙÂÚÔ Â ı - ÁÚ ÌÌÔ Ì ÚÌ ÚfiÎÙÈÛÙÔ ÙÔ Ô appleô ÔÚ ÂÈ ÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi apple Ú ÙË ÓËÛ 76. ΔÔ È Ì ÚÈÛÌ Ùfi È ÊÔÚÔappleÔÈÂ Ù È applefi Ù ÏÏ Ô ÌfiÓÔÓ ˆ appleúô ÙÔ Â Ô ÙÔ apple Ô, appleô Â Ó È ÔÓ Úfi ËÊÈ ˆÙfi ÌÂ Ì ÚÌ ÚÔappleÏ Î È. ÙÔ Ì ÛÔÓ ÙÔ apple Ô ÔÚ ÂÙ È Ì ÙË È ÊÔÚÔappleÔ ËÛË ÙÔ apple Ô applefi ÔÓ Úfi ËÊÈ ˆÙfi ÛÂ Ì ÚÌ ÚÔı ÙËÌ, Ë ı ÛË fiappleô ÚÈÛÎfiÙ Ó Ë, appleúôê ÓÒ Í ÏÈÓË, ÙÚ appleâ. ÛÙ ıìë ÙÔ apple Ô ÙÔ Ó ÙÔÏÈÎÔ ÒÚÔ appleâú ÂÈ ÂÏ ÊÚ Ù ÙÔ ÌÂÛ - Ô Î Ù 1 ˆ 2 ÂÎ. ÂÓ apple Ú Ô Ó ÓË ÊÚ ÁÌ ÙÔ Ó ÌÂÛ ÛÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi Î È ÙÔ ÌÂÛ Ô È Ì ÚÈÛÌ. ΔÔ ÌÂÛ Ô ÙÌ Ì ÓÙÈÎÚ ÂÈ ÙËÓ ÎÚËapple ÙÔ Ù ÊÔ Î È ÂÈ appleâú appleô ÙÔ ÈÔ appleï ÙÔ Ì ٠Ó. ÙÔ appleâ fi ÙÔ Î Ï appleùfiù Ó Ì ËÊÈ ˆÙfi ËÏ appleôèfiùëù, Ì ÌÈÎÚfiÙÂÚÔ ÌÂÁ ıô ËÊ Â ÛÂ Û ÁÎÚÈÛË Ì ÙÈ ËÊ -  ÙÔ ÙÈÎÔ È ÌÂÚ ÛÌ ÙÔ, ÌÂ Ú ÛË ËÊ ˆÓ applefi ÏfiÌ. ΔÔ ÌÂÛ Ô ˆÚ ÂÙ È applefi ÙÔ ÙÈÎfi È Ì ÚÈÛÌ Ì ÂÁÎ ÚÛÈÔ ıâì ÏÈÔ. ÙÈ appleôï ÍÂÈ ÙÔ appleúô ÔÚÚ Î È ÓfiÙÔ ÙÔ ıâì ÏÈÔ Â Ó È apple ÙÂÚÔ 77. ΔÔ ıâì ÏÈÔ Ú ıëîâ ÛÙÔ ÌÂÁ - Ï ÙÂÚÔ Ì ÚÔ ÙË È ÚÔÌ ÙÔ ÌËÏfiÙÂÚ applefi ÙÔ appleâ ÔØ ÙÔ ÙÌ Ì Ùfi ÙË Ûˆ fiìâóë Óˆ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙÔ Û ËÌ ÙÈ fiù Ó ÏÂ Ô Î È ÙÔ appleâ Ô ÙÔ ÙÈÎÔ È ÌÂÚ ÛÌ ÙÔ Î Ï appleùâ Î Ù 10 ÂÎ. ÙÔ ıâì ÏÈÔ. appleôì Óˆ apple Óˆ ÙÔ apple ÙÔ ÛÂ Ó ÏÂÈ ÛÌ ÓÔ Ï ıèóô Ì ÏÔ, appleúôê ÓÒ Î appleôèô ÛÙ ÏÔ ÙË. ŒÙÛÈ Ê ÓÂÙ È fiùè ÙÔ ÙÈÎfi È Ì ÚÈÛÌ ˆÚÈ fiù Ó applefi ÙÔ ÌÂÛ Ô Ì applefiûù ÏÔ È ÊÚ ÁÌ, appleô 73. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1975, 101Ø Âapple ÛË, ÂÏÂÎ Ó Ë, «È º ÏÈappleappleÔÈ» (ÛËÌ. 5), Ú Ï., Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1975, 101 ÎÂ., Î È ÛÙ ÂapplefiÌÂÓ ÚÁ Ø appleú Ï. Pilhofer, Philippi, II (ÛËÌ. 68), 329/G Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1978, È ÙfiÓ Ï. apple Ú Î. ÂÏÂÎ Ó Ë, fi.apple.,   ıâˆú ÛÂÈ ÙÔ Ì ÚÌ ÚfiÎÙÈÛÙÔ ÙÔ Ô ˆ Ó ÎÔÓÙ ÛÙÔ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚÔ ÎÙ ÁˆÓÔ. ÙËÓ ÂÛˆÙÂÚÈÎ apple ÚÂÈ ÙË ÙÔÌ ÓÈ Ó ıëîâ Ô Û ÂÛÙfiÎÙÈÛÙÔ ÙÔ Ô ÙÔ Ó Ô, Ô ÔappleÔ Ô Û ËÌ Ù ÂÈ Û ÌappleÈÂÛÌ ÓË Î Ìapple ÏË. 77. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1976, 126.

122 122 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô Â Â appleèı ÓÒ ÌÔÚÊ ÙÚÈ ÏÔ 78.  ÛÔ Ô ÙÔ Ó Ô ÚÈÛÎfiÙ Ó ÛÙË fiúâè appleïâ Ú ÙÔ ÙÈÎÔ È ÌÂÚ ÛÌ ÙÔ, ÈfiÙÈ Ë ÔÌÂÙÚÈÎ È ÊÔÚ ÙÔ ÒÚÔ applefi ÙÔÓ Î ıâùô ÚfiÌÔ apple ÁfiÚ  ÙËÓ Î Ù ıâ Ó appleúfiû ÛË applefi ÙÔ ÚfiÌÔ 79. ΔÔ appleâ Ô ÙÔ ÙÈÎÔ È ÌÂÚ ÛÌ ÙÔ Î Ï appleùâù È Ì ÁˆÌÂÙÚÈÎfi ËÊÈ ˆÙfi, ˆÚ Πappleôèô Ú ÛÎÔ, Û ÌÊˆÓ Ì ÂappleÈÁÚ Ê : [Ã]ƒπ Δ μø π Δ À À À COY ƒπc À [C]À Δπ Δ À π À ÀΔ À 80. ΔÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙÔ Ì ÚÙ Ú Ô ÂÊ appleùfiù Ó appleúô ÔÚÚ ÛÙË ÓfiÙÈ Ï ÙÔ ÏÔ ÙÚÔ. ÚÔ ÓfiÙÔ ÂÎÙÂÈÓfiÙ Ó Û ÛÙ ıìë appleâú appleô 2 Ì. 81 Ó ÒÚÔ ˆÚ ÍÈfiÏÔÁ Â Ú Ì Ù, ˆ ÙË ÓfiÙÈ decumanus ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó, ÙË ÏÂÁfiÌÂÓË ÌappleÔ- ÚÈÎ Ô fi. È ÌËÏfiÙÂÚË ÛÙ ıìë apple Ú ÙËÚ ıëîâ Î È ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙË μ ÛÈÏÈÎ, appleú ÁÌ appleô ÛËÌ ÓÂÈ fiùè ÁÈ ÙËÓ Ú ÛË ÙÔ ÎÙÈÚ Ô apple ÈÙ ıëîâ ÛËÌ ÓÙÈÎ ÎÙ ÛË Âapple ˆÛË 82. ΔÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙË μ ÛÈÏÈÎ Ì ÙÔ appleèfiû ËÌÔ Û ÛÙËÌ ÙˆÓ ÒÚˆÓ appleô appleâúè Ï Ó ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ Ù Ó ÂÓÙ ÁÌ Ó Û ÂÓÈ Ô ÔÈÎÔ ÔÌÈÎfi appleúfiáú ÌÌ. È ÙÔ ÔÈ ÙË μ ÛÈÏÈÎ Û Ó ÔÓÙ È Ì ÙÔ ÙÔ Ô ÙÔ È. Œ Ô Ó ÙËÓ È ÙÔÈ Ô ÔÌ, applefi ÂappleÈÌÂÏËÌ ÓË ÚÁÔÏÈıÔ ÔÌ Ì Ï Îfi Û Ó ÂÙÈÎfi 83 Î È ÙÔ ÈÔ apple Ô, 0,78 Ì., ÂÎÙfi applefi ÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô appleô, ÂÎÙfi 78. ÂÏÂÎ Ó Ô ª ÓÙ Ô, «ÎÙ ÁˆÓÔ ºÈÏ appleappleˆó» (ÛËÌ. 71), 600. ÂÁÎ ÚÛÈ È ÚÂ- ÛË ÙÔ ÒÚÔ Î È ÙÔ ÙÚ ËÏÔ ı Ì Ô Ó ÙË È ÌfiÚʈÛË, Ì ÂÁÎ ÚÛÈ ÙÚ ËÏ, ÙÔ Ó Ô ÙË Santa Croce in Gerusalemme ÛÙË ƒòìë (± 320 Ì.Ã.). μï. R. Krautheimer, Three Christian Capitals, Berkeley Los Angeles London 1982, 23 ÛËÌ. 16. Bakirtzis, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 7), ÂÈÎ. 6, appleôî ıèûù Ó Ó ÂÁÎ ÚÛÈÔ ÙÔ Ô ÌÂ Ó ı Ú Ô ÓÔÈÁÌ. 79. ÌÊˆÓ Ì ÙÔÓ ÂÏÂÎ Ó Ë, «È º ÏÈappleappleÔÈ» (ÛËÌ.5), 108, apple Ú Â Â ÛÔ Ô ÛÙÔ Ì ÛÔ ÙÔ ÙÈÎÔ ÙÔ Ô. È ÊÔÚ ÛÙ ıìë Ó ÌÂÛ ÛÙË μ ÛÈÏÈÎ Î È ÙÔ ÚfiÌÔ ı Âapple Ï ÎÏ Ì Î, Ë ÔappleÔ ÂÓ Ú ıëîâ. ΔÔ appleúfiapple ÏÔ appleô apple ÈÓ ÛÛÂÙ È Ô ÂÏÂÎ Ó Ë, fi.apple., Â Ó È ıâì ÏÈÔ ÎÚËÓ Ô Î È Û Ó ÂÙ È appleèı ÓÒ Ì ÙÔ appleúòùô ÎÙ ÁˆÓÔ. 80. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1976, 128 ÎÂ., apple Ó ÛËÌ ÎÔappleÔ ÏÔ - Ù Î, Δ ËÊÈ ˆÙ appleâ ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1998, 117 ÛËÌ. 260, 118 Î È 127 ÎÂ., ÙÔappleÔıÂÙ ÙÔ ËÊÈ ˆÙfi ÛÙÔ Á Ù Ù ÚÙÔ ÙÔ 4Ô È. È Û ÁÎÚ ÛÂÈ fiìˆ appleô Ë È ÂappleÈÎ Ï - Ù È ÂÓ ÈÎ ÈÔÏÔÁÔ Ó ÌÈ ÙfiÛÔ fi ÈÌË ÚÔÓÔÏfiÁËÛË. Ù ÙË ÁÓÒÌË ÌÔ ÌÈ ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙÔ ËÊÈ ˆÙÔ appleïëûè ÛÙÂÚË ÛÙ ÙÂÙÚ Ú ÈÎ ËÊÈ ˆÙ ÙÔ Ó ÎÙfiÚÔ ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË ÂÓ ı appleú appleâè Ó appleôîïâèûùâ. 81. μï. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1976, 126 Î È 1977, 71 ÎÂ. 82. ÚÔÛˆappleÈÎ apple Ú Ù ÚËÛË applefi Âapple ÛΠÌÔ ÛÙÔ ÒÚÔ Î Ù ÙË È ÚÎÂÈ ÙˆÓ ÂÚÁ - ÛÈÒÓ ÁÈ ÙË ıâìâï ˆÛË ÙÔ ÛÙÂÁ ÛÙÚÔ, ÙÔ ª ÈÔ ÙÔ ÛÙ Ò ÔÈ ÂÎı ÛÂÈ ÂÎÂ ÓˆÓ ÙˆÓ ÂÚÁ ÛÈÒÓ ÂÓ Ô Ó ËÌÔÛÈ Ù ˆ Û ÌÂÚ. 83. fiúâèô ÙÔ Ô ÙÔ È, Ô ÔappleÔ Ô ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ıëîâ ˆ ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô ÙÔ μ appleùè- ÛÙËÚ Ô, Û Ó ÂÙ È Ì ÙÔ ÈÔ apple Ô ˆ ÙÔ ıô ÙˆÓ 2,20 Ì. Î Ùˆ applefi ÙÔ appleâ Ô, Ì ÚÁÔÏÈıÔ ÔÌ ˆÚ appleï ÓıÔ ( Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô [ÛËÌ. 4], 47). applefi ÙÔ ıô Ùfi Î È Î Ùˆ Û ËÌ Ù ÂÈ fióùè Ì appleúôâíô appleúô ÙË ÓfiÙÈ apple ÚÂÈ ÙÔ, appleï ÙÔ 0,10 Ì. Δ È Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÙÔÈ Ô ÔÌ Î È appleï ÙÔ ÔÓÙÈÔ ÂÈ Î È Ô ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ ( Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1976, 126), ÛÙÔÈ Â Ô appleô  ÓÂÈ fiùè ÔÈ ÙÔ ÔÈ ÙË μ ÛÈÏÈ- Î Î È ÙÔ È Â Ó È Û Á ÚÔÓÔÈ Î È Ó ÎÔ Ó ÛÙÔ ÈÔ ÎÙ ÚÈÔ.

123 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 123 applefi ÙÔ ÚÔ ÙÔ ÎÙÈÚ Ô Û ÁÎÚ Ù Âapple ˆÛË 2 appleâú appleô Ì. Î È ÂÈ apple Ô 0,90 Ì. ÙÈ Ó ÛÎ ÊÈÎ Ú ÓÂ, ÙfiÛÔ ÙÔ. Ú Ë fiûô Î È ÙÔ Ù. ÂÏÂÎ - Ó Ë, ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Î È ÛÙÔÓ appleâú Á ÚÔ ÙÔ Ù ÊÔ ÂÓ apple ÚÍ Ó Â Ú Ì Ù fiappleˆ ˆÌÔ, fiıúôè, ÎÂÚ ÌÈÎ, appleô Ó appleôûùëú Ô Ó ÙËÓ apple ÚÍË ÔappleÔÈ Û - appleôùâ appleúôáâó ÛÙÂÚË ÂıÓÈÎ Ï ÙÚ ÛÙÔ ÒÚÔ 84. ÙÈ Ú Ó appleô ÁÈÓ Ó ÙÔ 1992 Ì ÊÔÚÌ ÙË ıâìâï ˆÛË ÛÙÂÁ ÛÙÚÔ ÁÈ ÙËÓ Î Ï Ë ÙˆÓ ËÊÈ ˆÙÒÓ ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ 85, appleôî Ï ÊıËΠfiùè Ô ÙÈÎfi ÙÔ Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ Â Ú - ÂÙ È apple Óˆ ÛÂ Ú ÈfiÙÂÚÔ ÙÔ Ô Î Ù ÛΠÛÌ ÓÔ ÌÂ Ì ÚÌ ÚÈÓÔ ÏÈıfiappleÏÈÓıÔ ÌÈÎÚÔ ÌÂÁ ıô Ì ΠÓÔÓÈΠΠʈÛË, ÎÚÈ Ò ÛÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi ÎÚ ÛappleÂ- Ô ÙË apple Úfi Ô. ÿ È Î Ù ÛΠÙÔ Ô apple Ú ÏÏËÏÔ appleúô ÙÔÓ appleúôëáô ÌÂ- ÓÔ, Â Â Ê Ó ÛÙÈ Ú Ó ÙÔ Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë ÁÈ ÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi apple Ú ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ, ÛÙÔ ÙÈÎfi ÎÚ ÛappleÂ Ô ÙË apple Úfi Ô appleô ÔÚ ÂÈ applefi Ó ÙÔ- ÏÒÓ ÙÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ 86. ÌÊˆÓ Ì appleúfiûê ÙË appleô Ë Ô ÙÈÎfi ÙÔ Ô appleôùâ- ÏÔ Û ÙÌ Ì ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ appleâúè fiïô, ÙÔ appleúô ÛÌ fiúèô ÙÂÌ ÓÔ appleô appleâúè ÎÏÂÈ ÙÔ Ù ÊÈÎfi ËÚÒÔ 87, ÂÓÒ ÓfiÙÈÔ fiúèô ÙÔ appleôùèı ÌÂÓÔ appleâúè fiïô ıâˆú ıëîâ ÙÔ ıâì ÏÈÔ ÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ 88. apple ÚÍË appleâúè fiïô Á Úˆ applefi ÙÔÓ Ù ÊÔ Î È Ë ÚÔÓÔÏfiÁËÛ ÙÔ ÛÙ ÂÏÏË- ÓÈÛÙÈÎ ÚfiÓÈ ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó Á ÓÂÈ appleô ÂÎÙ ÁÈ ÙÔ ÂÍ ÏfiÁÔ : appleâú Ô- ÏÔ appleúô appleôı ÙÂÈ Ù ÌÂÓÔ Î È Ï ÙÚÂ, ÂÓ ÏÏ ÎÙÈÎ, Û ÁÎÚÔÙËÌ ÓË Ù ÊÈÎ Û ÛÙ, appleú ÁÌ appleô, fiappleˆ  ÌÂ, ÂÓ Ê ÓÂÙ È Ó Û Ì ÓÂÈ. Í ÏÏÔ, Ë ÁÂˆÊ ÛÈÎ È ÌfiÚʈÛË ÙÔ appleâúè ÏÏÔÓÙÔ ÒÚÔ ÛÙ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ Î È Ù appleúòèì ÚˆÌ Î ÚfiÓÈ ÂÓ ÂÍ appleëúâùô ÓÙ Ó Ì ÙËÓ apple ÚÍË appleâúè fiïô : Ù ÊÔ, fiappleˆ appleúô Î Â Î Ù ÙÈ Ó ÛÎ Ê ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ, Î Ï appleùfiù Ó applefi Ù Ì Ô 89 ÙÔ ÔappleÔ Ô ÙÔ Í ÚÌ Ù Ó Ê ÓÂÚfi ˆ ÙËÓ ÔÈÎÔ fiìëûë ÙÔ ÎÙ ÁÒ- ÓÔ, ÌÂ Û Ó appleâè Ë ÛÙ ıìë ÙÔ ËÚÒÔ apple Óˆ applefi ÙÔÓ Ù ÊÔ Ó Â Ó È ËÏfiÙÂÚË ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔÓ Á Úˆ ÒÚÔ. Ùfi, ÛÂ Û Ó ÛÌfi Ì ÙË ÁÂÓÈÎfiÙÂÚË ÎÏ ÛË ÙÔ Â ÊÔ appleúô ÓfiÙÔ ËÌÈÔ ÚÁËÛ ÙË ÌÂÁ ÏË ÔÌÂÙÚÈÎ È ÊÔÚ ÙË ÎÚËapple Ì ÙÔÓ Á Úˆ ÒÚÔ, È ˆ appleúô ÓfiÙÔ ÙÔ Ù ÊÔ, appleú ÁÌ appleô È appleèûùòıëîâ ÛÙÈ 84. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1976, 128, ıâˆúô Û fiùè Ë μ ÛÈÏÈÎ ÎÙ ÛÙËΠapple Óˆ ÛÂ Ú ÈfiÙÂÚ ÎÙ ÛÌ Ù, ÈfiÙÈ Ë ÛÙ ıìë ÙË μ ÛÈÏÈÎ appleúô Ïı applefi Âapple ˆÛË, Ë ÔappleÔ appleâúèâ -  ÁÎÚÂÌ ÛÌ Ù Ì ÓË ÊˆÙÈ, Ì Ì ÛÙ ÙÂ, applefi ÂappleÈÛΠÙÔ ÏÔ ÙÚÔ. 85. È Ù Ó Ï. apple Ú Î Ùˆ. 86. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1978, apple Ó. 59. apple ÛË Ï. apple Ú apple., ÛËÌ Bakirtzis, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 7), 42 ÎÂ. apple ÛË, Koukouli, «Colonia Philippensis» (ÛËÌ. 7), Bakirtzis, fi.apple., 42 ÎÂ. 89. Ì apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ Ì ÙËÓ. ÂÏÂÎ Ó Ô, ÛÙË fiúâè apple ÚÂÈ ÙË ÎÚËapple ÙÔ Ù ÊÔ, ÙËÓ apple ÚÔ Û ÎÔÎÎÈÓÔ ÒÌ ÙÔ ˆÚ apple ÙÚÂ, È ÊÔÚÂÙÈÎÔ applefi ÙÔ ÁÎÚ Ô-Î Ê ÒÌ ÙˆÓ ÂappleÈ ÒÛÂˆÓ ÛÙÔ ÒÚÔ ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ.

124 124 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô Ú Ó appleô ÁÈÓ Ó ÛÙ ÓfiÙÈ ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ Î È ÂappleÈ Â ÈÒıËΠapplefi ÙËÓ Ú ÈÎ ÓÙÔÓË ÎÏ ÛË appleúô ÓfiÙÔ ÙˆÓ apple Úfi ˆÓ ÛÙ Ó ÙÔÏÈÎ Î È ÙÈÎ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ 90. È Ì ÚÌ ÚfiÎÙÈÛÙÔÈ ÙÔ ÔÈ appleô ÔÚ Ô Ó ÙÔ appleâú ÁÚ ÌÌ ÙÔ appleôıâùèîô appleâúè fiïô ÎÔÏÔ ıô Ó Ù ÎÚ ÛappleÂ ÙˆÓ apple Úfi ˆÓ. Î ıò fiìˆ Ë Ú ÍË ÙÔ Î ÓÓ Ô Â Ó È ÚˆÌ Î, Â Ó È ÂapplefiÌÂÓÔ fiùè Î È ÔÈ ÙÔ ÔÈ Â Ó È ÚˆÌ ÎÔ. appleèappleï ÔÓ, Ù Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÙË Ì ÚÌ ÚÈÓË ÙÔÈ ÔappleÔÈ ÙÔ appleâúè fiïô ÂÓ Û ÌʈÓÔ Ó Ì ÌÈ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÚÔÓÔÏfiÁËÛË: ÙÔ ÌÈÎÚfi Ì ÁÂıÔ Î È Ë ÂappleÈÌÂÏËÌ ÓË Î ÊˆÛË ÙˆÓ fiìˆó ÛÂ Û ÛË, apple.., Ì ÙÔ fiìô ÙÔ Ù ÊÔ Î Ù Ù ÛÛÔ Ó ÙËÓ ÂÚÁ Û appleèô appleôï ÛÙÔ ÚÂ Ì ad rusticum ÙË ÂappleÔ ÙÔ Ï Ô, Á Úˆ ÛÙ Ì Û ÙÔ 1Ô È. Ì.Ã. 91, apple Ú ÛÙ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ ÚfiÓÈ. ÚfiÙÈ ÂÓ ÁÓˆÚ Ô Ì ÙÔ appleúô ÓfiÙÔÓ fiúèô ÙÔ appleâúè fiïô 92, Â Ó È apple ı ÓÔ fiùè Ùfi Û Ó appleèappleùâ Ì ÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ. ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó appleô Ôı Û ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎfi Ù ÌÂÓÔ : È Ê ÚÂÈ applefi ÙÔ Ì ÚÌ ÚfiÎÙÈÛÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi Î È ÙÈÎfi, Â Ó È Û ÂÛÙfiÎÙÈÛÙÔ, ÎÙÈÛÌ ÓÔ Ì ÂappleÈÌÂÏËÌ ÓË ÚÁÔÏÈıÔ ÔÌ, Â Ó È ÂÓÈ Ô applefi ÙË ıâìâï ˆÛË ˆ Î È apple Óˆ applefi ÙË ÛÙ ıìë ÙÔ ËÊÈ ˆÙÔ apple Ô ÙË μ ÛÈ- ÏÈÎ, ÂÓÒ Î È Ë Âapple ˆÛË Î Ùˆ applefi ÙÔ appleâ Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ Ù Ó ÂÓÈ 93 Ø ÙÔ ÌÂÁ ÏÔ apple Ô ÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô Â ÓÂÈ ÙËÓ Ó ÏËÌÌ ÙÈÎ ÙÔ ÏÂÈÙÔ ÚÁ, ÈfiÙÈ Û ÁÎÚ ÙÔ Û ٠Ùfi ÚÔÓ ÙÔ ÚÔ ÙÔ Ó ÚÔ Î È ÙÔ ÎÙÈÚ Ô. Ó Î ÏÔÈapplefiÓ ÛÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi ÈÂÚfi. ΔË ı ÛË Ù ÂÓÈÛ ÂÈ Ë Û ÁÎÚÈÛË Ì ÙÔÓ ÙÔ Ô appleô ÔÚ ÂÈ applefi ÔÚÚ ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi Ì ÚÙ ÚÈÔ Î È ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ıëîâ ÚÁfiÙÂ- Ú ˆ Ô ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô ÙÔ μ appleùèûùëú Ô ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ. ÙÔ Ô Ùfi Ê - ÓÂÙ È Û Á ÚÔÓÔ Ì ÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ : ÔÌ ÙÔ Î Ùˆ applefi ÙË ÛÙ ıìë ÙÔ ÒÚÔ appleôùâïâ Ù È Âapple ÛË applefi ÊÚÔÓÙÈÛÌ ÓË ÚÁÔÏÈıÔ ÔÌ Ì ÈÛ Úfi Û Ó ÂÙÈÎfi Û ÛÙË 94, fiappleˆ Î È ÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô, ÂÓÒ ÙÔ apple Óˆ applefi ÙË ÛÙ ıìë ÙÌ Ì Â Ó È ÎÙÈÛÌ ÓÔ Ì ٠appleèîfi ÌÂÈÎÙfi Û ÛÙËÌ. ıâìâï ˆÛ ÙÔ 90. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1978, 69. Ì ÙÚËÛË ÛÙÔ J.-P. Sodini, «La contribution de l archéologie à la connaissance du monde byzantin (IVe - VIIe siècles)», DOP 47 (1993) Û Boethius J. B. Ward-Perkins, Etruscan and Roman Architecture, Middlesex 1970, 209, ÛËÌ μï. apple Ú Î. 93. Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1976, 126 ÎÂ.: Ô ÙÔ Ô Î Ù ÓÂÈ ˆÚ È ÎÔapple Û ıô 1,60 Ì. applefi ÙË ÛÙ ıìë ÙÔ ËÊÈ ˆÙÔ, ÂÎÂ Û ËÌ Ù ÂÈ fióùè ıâìâïèòûâˆ Î È Û Ó ÂÙ È ÁÈ ÎfiÌË appleâú appleô 0,40 Ì. ÚÂ Ó ˆ 0,45 Ì. Î Ùˆ applefi ÙÔ ËÊÈ ˆÙfi ÂÈÍ fiùè Ô ÒÚÔ Â Â Ìapple ˆı Ì ÊÂÚÙ ÒÌ Ù. Bakirtzis, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 7), 44, ÂappleÈÎ ÏÂ Ù È ÙËÓ Â ÚÂÛË, «Û appleúfiûê ÙÂ Ó ÛÎ Ê», appleôïâèìì ÙˆÓ ÙÔ ˆÓ «just under the floor of the Christian assembly hall» ( ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ËÌÔÛ Â Ù Ú ÓÂ, ÁÈ ÙÈ ÔappleÔ Â Ï. Âapple ÛË apple Ú apple Óˆ, ÛËÌ. 82). ÂÓ ÙÂÎÌËÚÈÒÓÂÙ È fiìˆ Ô Û Û ÂÙÈÛÌfi ÙˆÓ appleôïâèìì ÙˆÓ Ì Πappleôè Ï ÙÚÂ, ÂıÓÈÎ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ. 94. Ô Ó ÚË, ΔÔ μ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), 47.

125 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 125 appleúô ˆÚ Û ıô 2,20 Ì.Ø ÛÙÔ ıô Ùfi Î È Ùfi Ô ÙÔ Ô Û ËÌ Ù ÂÈ Âapple ÛË fióùè appleô appleúô ÏÏÂÈ appleúô ÓfiÙÔ Î Ù 0,10 Ì. Âapple ˆÛË Á Úˆ applefi ÙËÓ ÎÚËapple ÂÈ appleúôî ÂÈ Î Ú ˆ applefi ÊÂÚÙ ÒÌ Ù 95, appleú ÁÌ appleô ÂÓÈÛ ÂÈ ÙËÓ appleô Ì ÁÈ ÙËÓ Ú ÈÎ apple ÚÍË Ù Ì Ô apple Óˆ applefi ÙÔÓ Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ. appleô Ë fiùè ÛÙÔ appleúòùô Ì.Ã. ÈÒÓ ÙÔ Ù ÌÂÓÔ ÂÓfi ÂıÓÈÎÔ ÈÂÚÔ Î ÙÂÏ Ì Ó ÙÔ ÒÚÔ fiúâè ÙÔ Ù ÊÔ, fiappleô ÚÁfiÙÂÚ È Ú ıëîâ ÙÔ μ appleùè- ÛÙ ÚÈÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ 96, ÓÙÈ ÓÂÈ Âapple ÛË ÛÙ Ó ÛÎ ÊÈÎ Â ÔÌ Ó, ÈfiÙÈ ÂÓ apple Ú ÂÈ Ô ÒÚÔ ÁÈ ÙËÓ ÎÙ ÛË ÙÔ ÙÔ ÈÂÚÔ : Ùˆ applefi ÙÔ ÒÚÔ ÙÔ μ appleùèûùëú Ô appleôî Ï ÊıËÎ Ó ÁˆÁÔ appleô Û ÂÙ ÔÓÙ È Ì ÙÔ ÏÔ ÙÚfi 97. Âapple ˆÛË ÙˆÓ ÒÚˆÓ ÙÔ μ appleùèûùëú Ô appleâúèâ  appleôïï Èı ÏË Î È appleôïâ Ì- Ì Ù Î ÛË, appleú ÁÌ appleô  ÓÂÈ fiùè Ô ÒÚÔ apple Ï ÈfiÙÂÚ appleôùâïô Û ÙËÓ Ï appleëúâû ÙÔ ÏÔ ÙÚÔ 98. Δ ÏÔ, Ô ÒÚÔ ÓfiÙÈ ÙË ÎÚËapple ÂappleÈ ÒıË- Πfiappleˆ  ÌÂ, ÛÙ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÚfiÓÈ. ÂÓ Â ÛÙ ıô Ó ÂappleÔÌ Óˆ ÔÈ applefi ÂÈ fiùè ÔÈ ÙÔ ÔÈ ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÔ Ì ÚÙ Ú Ô fiúè Ó Ú ÈÎ ÙÔ Ù ÌÂÓÔ ÂÓfi «ËÚÒÔ», fiùè Ë ıô Û ÙË ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÛÈÏÈÎ Î Ù Ï Â ÙÔ ÓfiÙÈÔ ÙÌ Ì ÙÔ ÂıÓÈÎÔ ÙÂÌ ÓÔ 99 Ô ÙÂ, appleôï appleâúèûûfiùâúô, fiùè ÙÔ Ù ÌÂÓÔ Ùfi ÚËÛÈ- ÌÔappleÔÈÔ ÓÙ Ó ÁÈ Î appleôèô ÚÔÓÈÎfi È ÛÙËÌ Ù Ùfi ÚÔÓ applefi ÂıÓÈÎÔ Î È ÚÈ- ÛÙÈ ÓÔ 100. ÓÙ ÛÙÔÈ, ÂÓ ÌappleÔÚ Âapple ÛË Ó ÛÙ ıâ Î È Ë applefiıâûë ÙÔ Ó ÛÎ Ê Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë fiùè Ë Ï ÙÚ ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÔ Ì ÚÙ Ú ÂÁÎ Ù ÛÙ ıëîâ, Ì ÌÈÎÚ È ÛΠÙÔ Ï ÙÚ ÙÈÎÔ ÒÚÔ, apple Óˆ applefi, appleï Û ÌÈ ˆ ÙfiÙ ÂÓ ÏÂÈ- ÙÔ ÚÁ ËÚˆÔÏ ÙÚÂ, ÙËÓ ÔappleÔ Î È ÂappleÈÎ Ï Â 101. È Ú ÓÂ, ÛÙˆ Î È appleô- Ûapple ÛÌ ÙÈÎ, ÂÓ ˆÛ Ó ÎÈÓËÙ ÛÙ ıâú Â Ú Ì Ù ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÒÓ ÙˆÓ appleúòèìˆó ÚˆÌ ÎÒÓ ÚfiÓˆÓ, appleô Ó appleô ÂÈÎÓ Ô Ó Ï ÙÚ ÛÙÔÓ appleâúè ÏÏÔ- ÓÙ ÒÚÔ ÙÔ Ù ÊÈÎÔ ËÚÒÔ. ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ Û ÂÙ È ÛÙËÓ ËÊÈ ˆ- Ù ÂappleÈÁÚ Ê ÙÔ apple Ô ÙÔ ÌÂÛ Ô ÒÚÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ, ÛÙËÓ ÔappleÔ ÌÓË- ÌÔÓ ÂÙ È Ô Âapple ÛÎÔappleÔ ÔÚÊ ÚÈÔ, ÁÓˆÛÙfi applefi ÙË Û ÌÌÂÙÔ ÙÔ ÛÙË ÓÔ Ô ÙË Ú ÈÎ, ÛÙ 342/3 Ì.Ã È Ù appleˆûë ÙË ÂappleÈÁÚ Ê ÙÔ ÂappleÈ- 95. Ÿ.apple., ÛËÌ Bakirtzis, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 7), ÂÈÎ Ô Ó ÚË, 1982, Ÿ.apple., Bakirtzis, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 7), 42, ÈÛ Ú ÂÙ È fiùè Ô ÓfiÙÈÔ ÙÔ Ô appleôùâ- ÏÔ Û ÙÔ ÓfiÙÈÔ appleâú ÔÏÔ ÙÔ Ú ÈÎÔ ÙÂÌ ÓÔ. ÂÓ ÂÍËÁ fiìˆ ÁÈ Ù Ùfi ÂÓ Â Ó È Ì Ú- Ì ÚÈÓÔ, fiappleˆ ÔÈ Ó ÙÔÏÈÎfi Î È ÙÈÎfi ÙÔ ÔÈ Ÿ.apple., ÂÏÂÎ Ó Ë, «ÌappleÂÚ ÛÌ Ù» (ÛËÌ. 71), 154 Πμï. apple Ú apple Óˆ ÛËÌ. 73.

126 126 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÛÎfiappleÔ ÔÚÊ Ú Ô, appleô ÌÓËÌÔÓ ÂÈ ÙËÓ ÊˆÛË ÙÔ apple Ô ÙÔ ÌÂÛ Ô ÒÚÔ, ÂappleÈÙÚ appleâè ÙËÓ applefiıâûë fiùè Ë Âapple Ì ÛË ÊÔÚÔ ÛÂ Û Ó Ë appleúô apple Ú- ÔÓ ÎÙ ÚÈÔ. ÌÊˆÓ Ì ٠ÙÈ ÂÓ Â ÍÂÈ Ô Ó ÛÎ Ê ÙÔappleÔı ÙËÛ ÙËÓ ÔÈÎÔ fiìëûë ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ Ï ÁÔ ÌÂÙ ÙÔ 313 Ûˆ ÌÂÙ ÙÔ 311 Ì.à øûùfiûô, apple ÚfiÙÈ Ë Ú ÛË ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÂÓ ÙÔappleÔıÂÙÂ Ù È ÓˆÚ ÙÂÚ applefi ÙÔ Ù Ù ÚÙÔ ÙÔ 4Ô È., ÙÔ Ì ÁÂıÔ ÙÔ ÔÈÎÔ ÔÌÈÎÔ appleúôáú ÌÌ ÙÔ Î È Ô ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÔÚÁ ÓÒÓÔÓÙ È Ù ÎÙ ÚÈ Á Úˆ applefi ÙËÓ ÎÚËapple ÙÔ Ì Ú- Ù Ú Ô, Ô Â Ú È ÚÔÌÔ Á Úˆ applefi ÙËÓ ÎÚËapple, Ë apple ÚÍË Ô ÂÈÛfi ˆÓ applefi ÙËÓ Ó ÙÔÏÈÎ Î È ÙÈÎ apple ÚÔ Ô ÓÙ ÛÙÔÈ, Û ÓÈÛÙÔ Ó ÂÓ Â ÍÂÈ fiùè ÙÔ appleúô- ÛÎ ÓËÌ Â Â Ë Î Ù ÙËÓ ÔÈÎÔ fiìëûë ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÌÈ ÍÈfiÏÔÁË Û ÓfiÙË- Ù ÂappleÈÛЈÓ, ÂappleÔÌ Óˆ fiù Ó appleúôûù ıëî Ó Ù ÎÙ ÚÈ Á Úˆ applefi ÙËÓ ÎÚËapple Ùfi Â Â Ë ÌÈ appleôïôá ÛÈÌË È ÚÎÂÈ Ú ÛË. È ÊˆÙÈÛÙÈÎ Ì ÚÙ Ú ÛÙÔ ÛËÌÂ Ô Ùfi appleúôûê ÚÂÈ ÙÌ Ì ÙÔ Ô appleô È ÙËÚ ıëîâ ÛÙËÓ Óˆ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙË Ï ıèóë ÎÚËapple, ÛÙË ÁˆÓ ÙË fiúâè Î È ÛÙÔ fiúâèô ÎÚÔ ÙË ÙÈÎ appleïâ Ú (ÂÈÎ. 7). ÙÔ Ô Ùfi Ê ÓÂÙ È fiùè ÂappleÈÛΠÛÙËÎÂ Î È ÂappleÂÎÙ ıëîâ Û ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚË appleâú Ô Ô, ÏÏ ÛÙÔ ÙÌ Ì appleô apple Ù ÂÈ ÛÙË ÙÈÎ appleïâ Ú ÙË ÎÚËapple, fiappleô È ÙËÚÂ Ù È Î Ï ÙÂÚ, ÂÌÊ Ó ÂÈ È È ÈÙ Úˆ appleúòèì Ú - ÎÙËÚÈÛÙÈÎ : appleôùâïâ Ù È applefi ÌÈÁ appleïèóıô ÔÌ, Ì appleï ÓıÔ apple Ô 6 ˆ 8 ÂÎ. Î È ÂÈ apple Ô fiûô ÙÔ appleï ÙÔ ÙË appleï ÓıÔ, 0,65 ÂÎ. È appleï ÓıÔÈ Û Ó ÔÓÙ È fi È ÌÂ Û ÂÛÙfiÏ ÛappleË ÏÏ Ì ÏÂappleÙfi, ˆ 5 ÈÏ., ÛÙÚÒÌ ÎÔÛÎÈÓÈÛÌ ÓÔ appleëïô- ÒÌ ÙÔ. ÙÔ Ô Ùfi Ê ÓÂÙ È fiùè ÎÔÏÔ ıô Û ÙÔ appleâú ÁÚ ÌÌ ÙË ÎÚËapple Ì  ÛÔ Ô ÛÙÔ Ì ÛÔ ÙË fiúâè appleïâ Ú Ø Ë ÓÒÙÂÚË ÛÙÚÒÛË ÙˆÓ Ì Ú- Ì ÚÔÏ ıˆó ÛÙÈ ÏÏÂ Ô appleïâ Ú Ï appleâè, Â Ó È ÏÔÁÈÎfi fiìˆ fiùè ÂÎÙÂÈÓfiÙ Ó Î È ÛÙÈ applefiïôèappleâ. º ÓÂÙ È ÂappleÔÌ Óˆ fiùè Û ËÌ ÙÈ Â Ó ÛÙËı Ô Ó Ó Û Â- ÙÈÎ ÌËÏfi ÔÈÎ ÛÎÔ Ì Â͈ÙÂÚÈÎ È ÛÙ ÛÂÈ 5,6 6,7 Ì. appleâú appleô. ÙÔ Ô ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó Û ÂÙÈÛÙ Ì ÙÔ Ú ÈÎÔ, apple ÙÂÚÔ Î È appleúôê ÓÒ ÏÈıfi- ÎÙÈÛÙÔ ÙÔ Ô ÙÔ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ Ù ÊÈÎÔ ËÚÒÔ. Ú ÛË Î ÏÔ ËÌ ÓˆÓ appleï ÓıˆÓ Ì Ô ËÁ ÛÙ ÚˆÌ Î ÚfiÓÈ, ÂÓÒ ÙÔ È È ÙÂÚ ÌÂÁ ÏÔ apple Ô ÙÔ, Ë appleô Û Û ÛÙË Î È ÙÔ ÌÂÈÎÙÔ Û ÛÙ Ì ÙÔ ÔÌ, appleô ÂÌÊ Ó ÂÙ È ÁÈ appleúòùë ÊÔÚ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô Ì ÙËÓ ÓÙˆÓ ÓÂÈ Ó Î Ù ÛΠÙË ÁÔÚ, Û ÓÈÛÙÔ Ó ÂÓ Â ÍÂÈ ÁÈ ÙË ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙÔ ÎÙ ÛÌ ÙÔ appleúèó applefi ÙËÓ ÁÔÚ, ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ 1Ô ÛÙÈ Ú ÙÔ 2Ô È. Ì.Ã. ÔÈ ÌappleÔÚÂ Ó Ù Ó Ë Ú ÛË ÙÔ ÔÈÎ ÛÎÔ ; Ó È Ó Ùfi Ó Û ÂÙÈÛı Ì ÙÈ apple Ú ÙË ÚÈÛÙÈ - ÓÈÎ Ï ÙÚÂ, Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ ÓÙ Ó ËÏ applefi ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÔ ÛÙËÓ appleâú Ô Ô ÙË Û ÂÙÈÎ ıúëûîâ ÙÈÎ ÓÔ, ÛÙÈ Ú ÙÔ 2Ô ˆ Ù Ì Û ÙÔ 103. ÂÏÂÎ Ó Ë, «ÌappleÂÚ ÛÌ Ù» (ÛËÌ. 71), 155, Î È «È º ÏÈappleappleÔÈ» (ÛËÌ. 5), 109 ÎÂ., ÂÈÎ ÂÈ fiùè Ù ËÊÈ ˆÙ ÙÔ ÔÚÊ Ú Ô Î È ÙÔ Ú ÛÎÔ ÛÙÔ ÌÂÛ Ô Î È ÙÈÎfi ÒÚÔ appleúô Ú ÔÓÙ È applefi  ÙÂÚË ÛÙÚÒÛË ÙÔ apple Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ.

127 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 127 ÈÎ. 7. ª ÚÙ ÚÈÔ ÎÙ ÁÒÓÔ : ÓË Ú ÈfiÙÂÚˆÓ ÙÔ ˆÓ (ºˆÙÔÁÚ Ê ÙÔ Û Á- ÁÚ Ê ). 3Ô È.; applefiıâûë Ù, fiappleˆ ı Ô Ì apple Ú Î Ùˆ, Í ÂÈ Ó ÏËÊı applefi Ë. Œ ÔÓÙ applefi Ë Ù ÛËÌ appleô ÂÎÙ ıëî Ó apple Ú apple Óˆ, Ô ËÁÔ Ì ÛÙ ÛÙËÓ Ó ÁÎË Ó Û Ó ÛÔ Ì ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ Ì Πappleôèô ÁÂÁÔÓfi applefi ÙËÓ appleúòèìë ˆ ÙË ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔÓ applefiûùôïô, Î È ÙÔ ÁÂÁÔÓfi Ùfi Û ÂÙ ÂÙ È ˆÚÈÎ ÌÂ, ÊÔÚ ÛÙËÓ È ÙËÓ ÎÚËapple. ÙËÓ ÚÂ Ó Ù ÌappleÔÚÔ Ó ÊÂÓfi Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈËıÔ Ó Ë ÚÔ- ÓÔÏfiÁËÛË Î È Ù Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÙÔ Û ÌappleÏ ÁÌ ÙÔ ÙÔ Ì Ú- Ù Ú Ô ÙË ÎÚËapple Ì ÙËÓ μ ÛÈÏÈÎ Î È, ÊÂÙ ÚÔ, apple ÚÓÔÓÙ applefi Ë ÙÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè Ë ÂÎÎÏËÛ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó È Ú ıëîâ applefi ÙÔÓ applefiûùôïô ÏÔ, appleú appleâè Ó ÍÈÔÏÔÁËı ÙÔ Î ÌÂÓÔ ÙˆÓ Ú ÍÂˆÓ appleô appleâúèáú ÊÂÈ ÙË Ú ÛË ÙÔ appleôûùfiïô ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô. ÂÙÈÎ Ì ÙËÓ Ù ÙfiÙËÙ ÙÔ appleúôûòappleô appleô Ó Ê ÚÂÙ È ÛÙËÓ ËÊÈ ˆÙ ÂappleÈÁÚ Ê ÙË μ ÛÈÏÈÎ, ÂÈ appleúôù ıâ fiùè ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ Î È Ë μ ÛÈÏÈÎ ÂÓ Ù Ó ÊÈÂÚˆÌ Ó ÛÙÔÓ applefiûùôïô ÏÔ, ÏÏ Û Πappleôèôó ÔÌÒÓ ÌÔ Ì ÚÙ - Ú 104, ÂÓ apple Ú Ô Ó fiìˆ Ú ÈÔÏÔÁÈÎ ÁÈÔÏÔÁÈÎ ÂÓ Â ÍÂÈ appleô Ó Û ÓËÁÔÚÔ Ó ÁÈ ÙËÓ apple ÚÍË ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô Ì ÚÙ Ú ÔÌÒÓ ÌÔ ÙÔ appleô Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), 57. ΔËÓ applefiıâûë Ê ÓÂÙ È appleˆ ÈÔıÂÙ Âapple ÛË Ô Pilhofer, Philippi, I. (ÛËÌ. 24).

128 128 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÛÙfiÏÔ 105 Î È Ë ÏÔÁÈÎ ÙˆÓ appleèı ÓÔÙ ÙˆÓ ÂÓ ÙË ÛÙËÚ ÂÈ. Ó È ÏÔÁÈÎfiÙÂÚÔ Ó Â ÙÔ Ì fiùè ÙÔ Ú ÈfiÙÂÚÔ Ì ÚÈ ÛÙÈÁÌ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi Ì ÚÙ ÚÈÔ ÛÙË ª ÎÂ- ÔÓ, Ë μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ Î ıò Î È Ô appleèô ÛËÌ ÓÙÈÎfi Ó fi ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó appleô È ÙËΠÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ, ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ, Ù Ó ÊÈÂÚˆÌ ÓÔÈ ÛÙÔÓ applefiûùô- ÏÔ ÏÔ apple Ú ÛÂ Ó Ó ÁÓˆÛÙÔ Î Ù Ù ÏÏ Ì ÚÙ Ú ÏÔ. ŒÙÛÈ, Ë appleô Ë appleô Û Ó ÂÈ ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ Ì ÙÔÓ applefiûùôïô ÏÔ apple Ú Ì ÓÂÈ ÂappleÈÎÚ - Ù ÛÙÂÚË. ÙÔ ÛËÌÂ Ô Ùfi appleú appleâè Ó ÂÍÂÙ ÛÙ Âapple ÛË ÌÈ appleúfiûê ÙË applefiıâûë appleô Û Ó ÂÈ ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ, ÂÈ ÈÎfiÙÂÚ ÙÔ Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ Î Ùˆ applefi ÙËÓ ÎÚËapple, Ì ÙËÓ, ÁÓ ÛÈ ÓÔÌÈ fiìâóë, Ù Ê ÙÔ appleôûùfiïô ÏÔ 106. applefiıâûë Ù Ú ÛÎÂÈ ÊÔÚÌ applefi Î appleôèâ Û ÊÂÈ ÛÙÈ appleâóè Ú appleëá ÙˆÓ appleúòùˆó Ì.Ã. ÚfiÓˆÓ Û ÂÙÈÎ ÌÂ Ù Ù Í È Î È ÙËÓ ÙÂÏ ٠appleâú Ô Ô ÙË ˆ ÙÔ - ÏÔ Ø ÂÓ ÌappleÔÚ ˆÛÙfiÛÔ Ó ÛÙËÚÈ ıâ ÈÛÙÔÚÈÎ ÛÙË ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÁÚ ÌÌ ÙÂ, ÙfiÛÔ ÙˆÓ appleôûùôïèîòó ÚfiÓˆÓ fiûô Î È ÙË ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚË. ÂÓ ÂÍËÁÂ Ù È Âapple ÛË appleˆ Ù Ó Ó Ùfi Ó ÁÂÓÓËıÂ Î È Ó Ó appleù ıâ Ï ÙÚ ÙÈÎ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô ÌÈ ÂÓ ÏÏ ÎÙÈÎ apple Ú ÔÛË ÙÔ Ì ÚÙ Ú Ô Î È ÙË Ù Ê ÙÔ ÏÔ, Ë ÔappleÔ ÎÔÏÔ ıˆ Û ËÛ ˆÚ Ó Ê ÛÂÈ Î Ó Ó ÓÔ ÛÙËÓ ÂÎÎÏËÛÈ ÛÙÈÎ apple Ú ÔÛË ÙË Ó ÙÔÏ. Ùfi Ê ÓÂÙ È ÎfiÌË ÏÈÁfiÙÂÚÔ appleèı Ófi Î Ùˆ applefi ÙÔ Êˆ ÙÔ ÓÙ ÁˆÓÈÛÌÔ Î È ÙË ÌÂÙ appleâèù ÓÔÈÎÙ Û ÁÎÚÔ ÛË ÙË ÂÎÎÏËÛ ÙË ˆÓÛÙ ÓÙÈÓÔ appleôïë Ì ÙËÓ Ú ÙË ƒòìë apple Óˆ ÛÙÔ ÙËÌ ÙÔ appleúˆùâ Ô ÙË ÂÎÎÏËÛ. ÙÔ appleï ÛÈÔ Ùfi, Ë Ù fió ÙÔappleÈÎ apple Ú ÔÛË ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÁÈ ÙÔÓ Ù ÊÔ ÙÔ ÏÔ Ó apple Ú Â, ı appleô- ÙÂÏÔ Û ÛËÌ ÓÙÈÎfi appleúôapple Á Ó ÈÛÙÈÎfi ÂappleÈ Â ÚËÌ ÁÈ ÙËÓ ÂÎÎÏËÛ ÙË ˆÓ- ÛÙ ÓÙÈÓÔ appleôïë Î Ù ÙÔ appleúˆùâ Ô ÙË ƒòìë. applefiıâûë ÂÓ ÛÙËÚ ÂÙ È Âapple ÛË ÛÙ Â ÔÌ Ó ÙÔ ÈÔ ÙÔ ÌÓËÌ Ô, Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ ÛÎÂappleÙÈÎfi appleô ÂÎı Û Ì apple Ú apple Óˆ: ÌÊˆÓ Ì ÙÔ Â ÚËÌ ÙË Ó ÛÎ Ê, ÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ appleúôûî ÓËÛË ÚÈÛÎfiÙ Ó apple Óˆ ÛÙÔ appleâ Ô ÙË ÎÚËapple Î È ÛÙ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÚfiÓÈ ÂÓ Ê ÛÙ ÙÔ ÔappleÔÈÔ appleôùâ Â Ô Û ÛË Âapple Ê Ì ÙÔÓ Ú ÈfiÙÂÚÔ Ù ÊÔ. Ùfi ÛÙËÚ ÂÙ È, ÂÎÙfi ÙˆÓ ÏÏˆÓ Î È ÛÙÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè Ô applefiáâèô Ù ÊÔ apple Ú ÌÂÈÓ appleúfiûèùô Û fiïë ÙË È ÚÎÂÈ ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÔ Ì ÚÙ Ú Ô Î È Û ΠÌÈ Ê ÛË ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ Ù ÂÓ È Ô Ó ÚË Û Ó ÂÈ ÙÔ fióôì ÙÔ Ó Ô Ì ÓıÚÒappleÈÓ ÔÛÙ ÛÙÔ ÊÔ, apple Óˆ ÛÙËÓ Âapple ˆÛË ÙË ÎÚËapple ÙÔ Ù ÊÔ Ø appleú Ï. Ô Ó ÚË, fi.apple. (ÛËÌ. 187). Δ Â Ú Ì Ù ÛÙËÓ Âapple ˆÛË ÙË Î Ì Ú ÙÔ Ù ÊÔ, Ó appleú ÁÌ ÙÈÎ Ó Î Ó Û ٠Ê, Â Ó È apple ı ÓÔ fiùè appleôùâ- ÏÔ Û Ó ÓÙÈΠÌÂÓÔ ÌÈ ÙfiÛÔ ÛËÌ ÓÙÈÎ Ï ÙÚÂ, ˆÚ ÓÙ ÛÙÔÈ Â È ıâù ÛÂÈ (apple.. Ï ÚÓ Î, ÎÈ ÒÚÈÔ) ÛÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙÔ ÒÚÔ H. Koester, «Paul and Philippi: The Evidence from Early Christian Literature» ÛÙÔ: Bakirtzis Koester, Philippi (ÛËÌ. 7), 57 ÎÂ., È ˆ 65.

129 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 129 ÌÔÚÊÒıËΠappleúfiû ÛË ÔappleÙÈÎ ÂappleÈÎÔÈÓˆÓ ÙÔ ÒÚÔ ÙË Ï ÙÚ Ì ÙÔÓ applefiáâèô Ù ÊÈÎfi ÒÚÔ, apple Ú ÙËÙË appleúô applefiıâûë ÁÈ Ó Û ÂÙÈÛÙ ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ Ì ÙÔÓ Ù ÊÔ. ªÈ Âapple ÛË appleúfiûê ÙË ıâˆú ÙÔ ª. Sève 107 appleúôùâ ÓÂÈ fiùè Ô Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ È Ú ıëîâ Ì Û ÛÙËÓ ÁÔÚ ÙË ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎ applefiïë. øûùfiûô ÔÈ Ú Ó Û ıô Î Ùˆ applefi ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ Î È ÙÔ ÚˆÌ Îfi ÏÔ ÙÚfi ÂÓ ˆÛ Ó Â Ú Ì - Ù appleúôáâó ÛÙÂÚ ÙˆÓ ÚˆÌ ÎÒÓ ÚfiÓˆÓ. apple ÚÍË, Âapple ÛË, Ù Ì Ô appleô Î Ï appleùâ ÙÔÓ Ù ÊÔ ( Ï. ÛËÌ. 89), appleôùâïâ ÛÔ Ú ÓÙ Ó ÂÈÍË ÁÈ ÙË ıâˆú,  ÔÌ ÓÔ fiùè Ô Ù ÊÔ Â Ó È Ô Ùˆ Ïψ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚÔ applefi ÙËÓ Ú ÛË ÙË applefiïë Î È ÙËÓ appleôùèı ÌÂÓË ÁÔÚ ÙË. ÛÙÂÚ applefi fiï Ù apple Ú apple Óˆ Î Ù Ï ÁÔ Ì ÛÙÈ ÎfiÏÔ ıâ È appleèûùòûâè Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ Î È ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi Ì ÚÙ ÚÈÔ:. ÌÔÓÔı Ï ÌÔ Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ È Ú ıëîâ ÛÙ appleâú ˆÚ ÙË ÂÏÏË- ÓÈÛÙÈÎ applefiïë Î È appleúôê ÓÒ Â Â ÚËÛÈÌÔappleÔÈËı applefi ÌÈ ÈÛ Ú ÔÈÎÔÁ ÓÂÈ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó. Èı ÓÒ Û Πappleôè ÛÙÈÁÌ ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÔ Û ÌappleÏËÚÒıË- ΠÌÂ Ó apple ÚÁÂÈÔ Ó fiû ËÌÔ Ù ÊÈÎfi ËÚÒÔ. μ. Ù ÊÔ ÂÓ Â Â Î appleôèôó È È ÙÂÚÔ Ï ÙÚ ÙÈÎfi Ú ÎÙ Ú ÛÙ ÚˆÌ - Î ÚfiÓÈ Î È ÂÓ appleôùâïô Û ΠÓÙÚÔ Ï ÙÚÂ. ÓÙ ıâù, ÌÂÙ ÙËÓ Î ı ÚÂ- ÛË ÙË appleâúî Ù ÛÎÂ Î È ÙÔÓ ÂÍ ÁÓÈÛÌfi ÙÔ, Ì ÙËÓ Â Î ÈÚ ÙË Âapple ÎÙ ÛË ÙË applefiïë, Ô Ú ÈÎfi ÙÔ appleúôôúèûìfi Î ÚÒıËÎÂ Î È Ë apple ÚÍË ÙÔ applefiáâèô ÎÙ ÛÌ ÙÔ appleèı ÓfiÙ Ù Í ÛÙËÎÂ. apple ÌÂÈÓ ÌfiÓÔÓ Ë Ï ıèóë ÎÚËapple ÙÔ ËÚÒÔ, Ë ÔappleÔ Â Â appleôû Û ÂÙÈÛÙ applefi ÙÔÓ appleôîâ ÌÂÓÔ Ù ÊÔ.. ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi Ú ÎÙ Ú ÙÔ ÒÚÔ ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó Ó ËÙËı ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔÓ Ú ÈÎfi ÙÔ appleúôôúèûìfi, ˆ Ù ÊÈÎÔ ÎÙ ÛÌ ÙÔ, ÏÏ ÛÂ Û Ó Ú- ÙËÛË Ì Πappleôèô ÁÂÁÔÓfi ÛÙË ˆ ÙË ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó.. ÒÚÔ appleô appleúôû Ï Â ÈÂÚfiÙËÙ ÁÈ ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÔ ÂÓ Ù Ó Ô applefi- ÁÂÈÔ Ù ÊÔ, ÊÔ Ë apple ÚÍ ÙÔ Ù Ó Î Ù apple Û appleèı ÓfiÙËÙ ÁÓˆÛÙË ÛÙÔ Î ÙÔ ÎÔ ÙË ÚˆÌ Î applefiïë, ÏÏ Ë Ï ıèóë ÎÚËapple Î È Ë ÈÂÚfiÙËÙ ÙË ÎÚËapple appleú appleâè Ó Ó ËÙËı ÛÂ Û ÛË Ì ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙË ÛÙÔ appleï ÛÈÔ ÙË ˆ ÙË ÚˆÌ Î applefiïë. º ÓÂÙ È appleèı ÓfiÓ fiùè ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ Û Ù ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ apple È Â Î È Ë ı ÛË ÙÔ Ù ÊÔ appleôï ÎÔÓÙ ÛÙËÓ ÁÔÚ Î È Âapple ÛË ÎÔÓÙ ÛÙÔÓ ÍÔÓ appleô Ê ÚÂÈ applefi ÙËÓ apple ÏË ÙË Â applefiï∠ÛÙËÓ apple ÏË ÙÔ appleôù ÌÔ. ÓˆÚ Ô Ì Âapple ÛË fiùè ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi Û ÁÎÚfiÙËÌ ÂÓ appleôùâïô ÛÂ Ó Ó appleïfi ÒÚÔ Û Ó - ıúôèûë, ÏÏ Ù Ó Ì ÚÙ ÚÈÔ ÊÈÂÚˆÌ ÓÔ ÛÙÔÓ applefiûùôïô ÏÔ. Ùˆ applefi 107. M. Sève, «De la naissance à la mort d une ville: Philippes en Macédoine (IVe siècle av. J.-C. VIIe siècle ap. J.-C.)», Histoire Urbaine, No 1 juin 2000, 187 ÎÂ.

130 130 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÙÔ Êˆ ÙˆÓ apple Ú apple Óˆ  ÔÌ ÓˆÓ ı Ó ËÙËı apple Ú Î Ùˆ Ë Ù ÙfiÙËÙ ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÔ Ì ÚÙ Ú Ô.. ΔÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ μ ÛÈÏÈÎ Û ÂÙ ÂÙ È Ì ÙÔÓ ÙfiappleÔ ÙË Ê Ï Î ÙˆÓ appleôûùfiïˆó: apple Ú ÔÛË ıâˆúâ ÙÔ applefiáâèô appleï ÛÙÔ appleúfiapple ÏÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ ˆ ÙË Ê Ï Î ÙˆÓ ÏÔ Î È Ï Î È Ë apple Ú ÔÛË Ù ÂÓÈÛ ÂÙ È applefi ÙË ıâì ÙÔ- ÁÚ Ê ÙÔ ˆÁÚ ÊÈÎÔ È ÎfiÛÌÔ ÙÔ appleôáâ Ô 108, Ô ÔappleÔ Ô Ó ÁÂÙ È ÛÙÔ ÌÂÙ ÙËÓ ÈÎÔÓÔÌ ÚfiÓÔ 109. fiûô ÍÈfiappleÈÛÙË Â Ó È fiìˆ Ë apple Ú ÔÛË Ù ; ÌÊˆÓ ÌÂ Ù Ú ÈÔÏÔÁÈÎ Â ÔÌ Ó Â ÈÒÓÂÙ È fiùè Ë ıâˆúô ÌÂÓË ˆ Ê Ï Î Â Ó È ÌÈ ÎÈÓÛÙ ÚÓ - ÙÔ ÂÍ ÌÂÓ, appleúôáâó ÛÙÂÚË ÙË μ ÛÈÏÈÎ 110, appleô ÌÂÙ ÙÚ appleëîâ Û ÈÂÚfi ÌÂÙ ÙËÓ Ú ÛË ÙË μ ÛÈÏÈÎ Î È ÌÂÙ ÙËÓ Ú ÛÙ ÛË ÙÔ Ú ÈfiÙÂÚÔ Û ÛÙ Ì ÙÔ Ú ÛË ÙË applefiïë, appleô Û Ó Ë ÌÂÙ applefi ÛÂÈÛÌfi, appleèı ÓÒ Î Ù ÙÔ 7Ô-8Ô È Δ Â ÔÌ Ó Ù Ê ÓÂÙ È appleˆ ı ÙÔ Ó Û ÌÊÈÛ ÙËÛË ÙËÓ ÍÈÔappleÈÛÙ ÙË ÓÙÈÓ Î È ÓÂfiÙÂÚË apple Ú - ÔÛË, ˆÛÙfiÛÔ ÏÏ ÂÓ Â ÍÂÈ Ô ËÁÔ Ó ÛÙÔ fiùè Ë apple Ú ÔÛË Û ÂÙÈÎ Ì ÙË ı ÛË ÙË Ê Ï Î ÛÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÒÚÔ Ú ÛÎÂÙ È appleôï ÎÔÓÙ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚÈÎ Ï - ıâè, ÛÙˆ Î È Ó Ùfi Î ı Ùfi ÙÔ ÎÙ ÚÈÔ ÙË ÙÔ ÂÍ ÌÂÓ ÂÓ ÌappleÔÚÂ Ó Û ÂÙÈÛÙ Ì ÙÔ Ú ÈÎfi ÎÙ ÚÈÔ ÙË Ê Ï Î : ÌÊˆÓ Ì ÌÈ ı ÛË appleô ÂÈ Â Ú appleô Ô, appleôùâïô Û apple Ú ÔÛË ÛÙÈ ÚˆÌ Î appleôèî Â Ë È Ù ÍË ÙˆÓ ÎÙÈÚ ˆÓ ÙË ÁÔÚ Î È ÙˆÓ «Âapple ÛË̈ӻ ÈÂÚÒÓ Ó ÔÚÁ ÓÒÓÂÙ È Û ÌÊˆÓ Ì ÙÔ appleúfiù appleô ÙË ÌËÙ Ú -applefiïë. ŒÙÛÈ ÔÈ appleôèîôè Âapple ˆÎ Ó Ó ÌÂÙ Ê ÚÔ Ó Ì Ûˆ ÙË ˆÚÔı ÙËÛË ÙÔ ËÌfiÛÈÔ ÌÓËÌÂÈ ÎÔ ÒÚÔ ÙËÓ ÌÂÛË ÛıËÛË ÙË appleúô Ï ÛË ÙÔ applefi ÙË ÚˆÌ Î res publica 112. O ÏÏÈÔ, Û ÁÁÚ Ê ÙÔ 2Ô È., appleô ÂÈ ÛÙÈ appleôèî  ÙË ƒòìë ÙÔ Ú ÎÙ Ú ÙË ÂÈÎfiÓ Û ÌÈÎÚÔ- ÁÚ Ê, effigia parva, simulacrum, ÙË ªËÙ Ú applefiïë 113. Âapple Ó ÏË Ë ÂÓ 108. Œ. ÂÏÂÎ Ó Ô, «Î Ù ÙËÓ apple Ú ÔÛË Ê Ï Î ÙÔ appleôûùfiïô ÏÔ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô», Ï Î È Ë appleâúèô ÙË, ÙÔappleÈÎfi ÌapplefiÛÈÔ, Ï, 18-20/4/1977, ÂÛ- Û ÏÔÓ ÎË 1980, 427 Π٠ÙÈÛË Û ÂÙ È Û Ó Ó Ù ÍÈ ÈÒÙË ÁÈ ÙÚfi ÙÔ 19Ô È., ÙÔÓ ªÂÚÙ ËØ Ú Ï. ÂÏÂÎ Ó Ô, fi.apple. O Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), 296, apple Ó. XIVa, c, d, ÚÔÓÔÏfiÁËÛ ÙÔ È - ÎÔÛÌÔ ÛÙÔ 10 Ô È. Bakirtzis, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 7), 48 ÛËÌ. 31, ÌÊÈ ÏÏÂÈ ÁÈ ÙËÓ Ù ÙÈÛË ÙÔ ÒÚÔ Ì ÙfiÓ appleô appleâúè ÁÚ Â Ô ªÂÚÙ Ë Î È ÁÈ ÙË ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙÔ È - ÎfiÛÌÔ Lemerle, fi.apple., Î È ÂÏÂÎ Ó Ô, «Ê Ï Î» (ÛËÌ. 108), ÂÏÂÎ Ó Ô, fi.apple., 429 ΠP. Zanker, «The city as a symbol: Rome and the creation of an urban image» ÛÙÔ: E. Fentress (ÂappleÈÌ.), Romanization and the city, JRA 2000, 28 Π, 16, 13, 8 ÎÂ.

131 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 131 Êı ÓÂÈ ÛÊ ÏÒ ÛÙËÓ Ù ÊÏ Î È applefiï ÙË Ì ÌËÛË ÙˆÓ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎÒÓ ÙË ªËÙ Ú applefiïë, appleôï appleâúèûûfiùâúô appleô Ë ÌÔÚÊ ÙÔ ËÌfiÛÈÔ ÒÚÔ ÙË ƒòìë   ÏÏ ÍÂÈ ÚÈ ÈÎ Ó ÌÂÛ ÛÙ ÙÂÏ ٠ÚfiÓÈ ÙË ËÌÔÎÚ Ù Î È Ù appleúòèì ÚfiÓÈ ÙË ËÁÂÌÔÓ. Î ÚÈÔ ÍÔÓ ÙË ËÌfiÛÈ ˆ ÛÙË ƒòìë apple ÚÙ ÂÙ È applefi ÙËÓ Â ıâ ÏÏËÏÂapple Ú ÛË ÙË ıúëûîâ ÙÈÎ Î È appleôïè- ÙÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁ, ÛÙÔ Û Ì ÁÔÚ (Forum) Î È ÒÚÔ ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ÛÙÔÓ appleè- ÙˆÏ ÓÔ ÏfiÊÔ. Ù ÎÚÈ Ò Ë ÁÂÓÈÎ Û ÛË ÌÂÙ Í ÙÔ ıúëûîâ ÙÈÎÔ Î È ÙÔ appleôïèùèîô ÒÚÔ ÂappleÈ Â ÈÒÓÂÙ È ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô, Ì Ì ÌÂÚÈÎ ˆÚÔÙ - ÎÙÈÎ ÏÂappleÙÔÌ ÚÂÈ appleô Âapple Ó Ï Ì ÓÔ Ó ÓÙ ÛÙÔÈ Â ÙË ƒòìë. º ÓÂÙ È fiùè Î È ÔÈ Î ÙÔÈÎÔÈ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó appleúôûapple ıëû Ó Ó Âapple Ó Ï Ô Ó, ÛÙË È Ù - ÍË ÙË ÁÔÚ Î È ÙÔ ÒÚÔ ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ÛÙÔ ÏfiÊÔ appleúô ÔÚÚ ÙË ÁÔÚ, ÙËÓ ÓÙ ÛÙÔÈ Ë ÔÚÁ ÓˆÛË ÙÔ ÚˆÌ ÎÔ Forum Ì ÙÔÓ appleèùˆï ÓÔ ÏfiÊÔ (ÂÈÎ. 8): fiúâè appleïâ Ú ÙË ÁÔÚ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô ÂÈ ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË rostra- Ì, ÂÓÒ ÛÙ Ô ÎÚ ÙË appleïâ Ú apple Ú Ô Ó Ë Ô Ú Î È Ó Ó fi, ÛÂ È Ù ÍË ÓÙ ÛÙÔÈ Ë, ÏÏ ÓÙ ÛÙÚÔÊË Ù ÛÙÔ Forum Romanum 114. ΔÔ Ó ËÚÔ ÙË ÁÔÚ Û Ó ÂÙ È Ì ÙÔÓ appleúô ÔÚÚ ÏfiÊÔ Ì ÎÏ Ì ÎÂ, apple ÚfiÌÔÈ-  Ì ٠appleô ÛÙË ƒòìë Ô ËÁÔ Ó applefi ÙÔ Âapple appleâ Ô ÙÔ Forum ÛÙÔ Ó fi ÙË ÌÔÓÔ, Ó fiû ËÌÔ ÔÈÎÔ fiìëì Û appleâú ˆÌ ÓÔ applefi ÈÔ Ì ÌÓËÌÂÈ Î ÎÏ Ì - Î, Î È ËÏfiÙÂÚ Û Ó ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔ Ó ËÚÔ appleô ÊÈÏÔÍÂÓÔ Û ÙÔ Δabularium 115. ÙÔ ºÈÏ appleappleô Ô ÌÈÎÚfi Ó fi Û appleâú ˆÌ ÓÔ ıúô Ì ÙË ÌÓËÌÂÈ Î ÎÏ - Ì Î, appleô   ÂÚÌËÓ ıâ ˆ ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎfi ËÚÒÔ 116, ÓÙÈÛÙÔÈ Â, ˆ appleúô ÙË ı ÛË, Ì ÙÔ Ó fi ÙË ÌÔÓÔ ÛÙË ƒòìë. Ù Ó ÙÔÏÈÎ ÙÔ Ó Ô Î È Û ÂÏ ÊÚ ËÏfiÙÂÚË ÛÙ ıìë, ÙÔ Â Ú ÙÂÚÔ Ó ËÚÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÊÈÏÔÍÂ- ÓÔ ÛÂ, fiappleˆ ÂÈÍ Ó appleúfiûê Ù Ú ÓÂ, appleâúèûûfiùâú applefi Ó Ó fiû ËÌ ÔÈÎÔ- ÔÌ Ì Ù 117. applefi Ù ÎÙ ÚÈ Ù appleúô Ú ÔÓÙ È appleèı ÓÒ Ù ıú ÛÌ Ù Ô ÛËÌ ÓÙÈÎÒÓ ÂappleÈÁÚ ÊÒÓ ÙÔ 4Ô È. apple.ã., appleô ÊÔÚÔ Ó ÙÔ Ó Î Ù ÏÔÁÔ Á ÈÔ- ÎÙËÛÈÒÓ appleô Ó Î Ó Û ÈÂÚ ÙË applefiïë ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó 118 Î È ÙÔ ÏÏÔ ÂappleÈÛÙÔÏ ÙÔ ÏÂÍ Ó ÚÔ appleúô ÙËÓ applefiïë Ì ÙËÓ ÔappleÔ Î ıôú ÔÓÙ È Ù fiúè ÙË 119. È 114. P. Zanker, Forum Romanum, Tübingen 1972, 18, ÂÈÎ L. Richardson Jr., A New Topographical Dictionary of Ancient Rome, μ ÏÙÈÌfiÚË Î È ÔÓ ÓÔ 1992, Sève Weber, «Le côté nord» (ÛËÌ. 61), 536 ΠŸ.apple., 553 ÎÂ. μï. Âapple ÛË, Ã. ΔÛÒ Ô, «ıúëûîâ ÙÈÎ ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Î Ù ÙÔÓ 2Ô Î È 3Ô È. Ì.Ã.», ª 17 (2003) P. Ducrey, «ÂÔ Î È ÈÂÚ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô ÙË ª ΠÔÓ», fiïè Î È ÒÚ ÛÙËÓ Ú ª ΠÔÓ Î È Ú ÎË ªÓ ÌË. Ú Ë, Ï 1990, 552 ΠVatin, «Lettre» (ÛËÌ. 21), 259 ÎÂ. apple ÛË, L. Missitzis, «A Royal Decree of Alexander the Great on the Lands of Philippi», Ancient World 12 (1985) 3 ÎÂ.

132 132 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÈÎ. 8. ÁÎÚÈÛË ÙË È Ù ÍË ÙˆÓ ËÌfiÛÈˆÓ ÒÚˆÓ ƒòìë Î È ºÈÏ appleappleˆó (ΔÔ Û ÁÁÚ Ê ).

133 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 133 ÂappleÈÁÚ Ê appleô Ú ıëî Ó ÎÙÈÛÌ Ó ÛÙË μ ÛÈÏÈÎ 120 Â Ó appleúôê ÓÒ ÙÔappleÔıÂÙËı ÛÙË ÚˆÌ Î appleâú Ô Ô Û Ó ÎÙ ÚÈÔ Ú Â Ô ÙˆÓ Á ÈÔÎÙËÛÈÒÓ ÙË applefiïë, ÙÔ ÔappleÔ Ô ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ, Û ÌÊˆÓ ÌÂ Ù Â Ú Ì Ù Ù, Ó Â Ó È ÙÔ Δabularium ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó. ı ÛË ÙÔ Δabularium Â Ò ÓÙ ÙÔ ÎÙÈÚ Ô ÛÙË ÙÈÎ appleïâ Ú ÙË ÁÔÚ 121 Û ÌʈÓ Ì ÙËÓ Ú appleô ÂÎı Û Ì apple Ú apple Óˆ, ÙË Âapple Ó ÏË Ë ÙË ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙË ƒòìë. Ù ÙÈÛË ÙÔ ÎÙÈÚ Ô ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÂÓÈÛ ÂÙ È Î È applefi Ù ÂappleÈÁÚ ÊÈÎ Â Ú Ì Ù, appleô Ù ÈÚÈ Ô Ó Û ÎÙ ÚÈÔ ÌËÙÚÒÔ Ú Â Ô. Î Ù ÙËÓ apple Ú ÔÛË Ê Ï Î ÙÔ appleôûùfiïô ÏÔ Ú ÛÎÂÙ È ÓfiÙÈ applefi ÙÔ Ó ËÚÔ, Û Ó ıèûì ÙÔ Â ÊÔ, ÛÙË ÛË ÙÔ ÏfiÊÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó. ÚfiÙÈ ÙÔ ÎÙ ÛÌ ÂÓ Ó ÎÂÈ ÛÂ Ê Ï Î Î È Â Ó È ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚÔ ÙÔ 1Ô È., Ê ÓÂÙ È ÂÓÙÔ ÙÔÈ fiùè Ú ÛÎÂÙ È ÎÔÓÙ ÛÙË ı ÛË ÙË Ú Ê Ï Î, Û ÌÊˆÓ Ì ÙË È apple ÛÙˆÛË fiùè Ë ı ÛË ÙÔ ÛÂ Û ÛË ÌÂ Ù Ó ËÚ ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ Î È ÙËÓ ÁÔÚ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô ÓÙÈÛÙÔÈ Â Ì ÙË ı ÛË ÙÔ ÚˆÌ ÎÔ Carcer ÛÙ applefi È ÙÔ ÒÌ ÙÔ ÙÔ Tabularium, appleï ÛÙË rostra Î È ÙÔ Forum Romanum, Ì ÙË È ÊÔÚ fiùè Ù ÎÙ ÚÈ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Ô Ó ÓÙ ÛÙÚÔÊË È - Ù ÍË. ΔËÓ Ù ÙÈÛË ÂÓÈÛ ÂÈ Ë Û Ó ıâè ÙˆÓ ƒˆì ˆÓ Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈÔ Ó ÎÈÓ- ÛÙ ÚÓ ÂÍ ÌÂÓ ÓÂÚÔ ˆ ÒÚÔ ÎÚ ÙËÛË 122. ΔËÓ apple ÚÍË Ì ÚÙ Ú Ô Û ÂÙÈÎÔ Ì ÙË Ê Ï Î ÙˆÓ appleôûùfiïˆó apple ÈÓ ÛÛÂÙ È ÌÈ ÛËÌ ˆÛË ÙÔ ÙË ÓˆÓ ÌÔ ÙÔ Bordeaux (333 Ì.Ã.) ÁÈ ÙÔ ºÈÏ appleappleô : «..ubi Paulus et Sileas in carcere fuerunt» 123. ÍÈÔappleÈÛÙ ÙË appleïëúôêôú ÂÓÈÛ ÂÙ È applefi ÙÔ ÁÂÁÔ- Ófi fiùè Ô ÈÔ Ô appleúôûî ÓËÙ apple Ú Û applefi ÙÔ ºÈÏ appleappleô Î Ù ÙËÓ ÂappleÈÛÙÚÔ- Ê ÙÔ applefi ÙÔ Á Ô ΔfiappleÔ 124. Óˆ applefi ÙË ÂÍ ÌÂÓ Â Â ÂappleÈÛËÌ Óı applefi ÙÔ Lemerle 125 Ó ÙÂÙÚ ÁˆÓÈÎfi Ó ÛÎÔ ÌÂ Ó ÚıËÎ, ÙÚÈÌÂÚ Ì, Ô ËÌÈÎ ÎÏÈÎ Î È ËÌÈÂÍ ÁˆÓÈÎ ÎÂÓÙÚÈÎ, Ô ÔappleÔ Ô, Ó ÎÚ ÓÔ Ì applefi ÙÔ Û Â fió ÙÂÙÚ ÁˆÓÔ Û Ì ÙÔ Ù Ó appleèı ÓÒ Ó ÂÁÁÂÁÚ ÌÌ ÓÔ ÛÙ ÚÔÂÈ 120. Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), 283, ÛËÌ. 3. ƒ. Lemerle ÙÈ Û Ó ÂÈ Ì ÙÔ Ó ÛÎÔ ÙÔ «ÂÏÏËÓÈÛÙÈÎÔ» ËÚÒÔ, Â Ó È ˆÛÙfiÛÔ appleèı ÓfiÙÂÚÔ fiùè appleúô Ú ÔÓÙ È applefi ÙËÓ È ı ÛË fiappleô Î È Í Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ıëî Ó ø Δabularium ıâˆú ıëîâ applefi ÙÔÓ ª. Sève, L oeuvre de l École française d Athènes à Philippes pendant la décennie , ª (1996) 10B, 711 ÎÂ., Ó ÎÙ ÚÈÔ ÛÙË ÓÔÙÈÔ- ÙÈÎ ÁˆÓ ÙË ÁÔÚ. μï. Âapple ÛË ÙÔ È Ô, «Nouveautés épigraphiques au Forum de Philippes», Inscriptions of Macedonia, 3d International Symposium on Macedonia. Thessaloniki, 8-12 Dec. 1993, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1996, 173 ΠCarcer appleúôâú fiù Ó applefi Ù ÙÔÈ È ı ÙËÛË, fiappleˆ Î È ÙÔ Tullianum: B. Rapske, The Book of Acts and Paul in Roman Custody, Grand Rapids 1994, Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), μï. T. B. Jones, In the Twilight of Antiquity, Minneapolis 1978, Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), Pl. XXXIII.

134 134 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÙÂÙÚ ÛÙ ÏÔ 126 Î È Ë appleèı Ó ÚÔÓÔÏfiÁËÛ ÙÔ Â Ó È ÌÂÙ ÙÔ 1000 Ì.Ã. (ÂÈÎ. 3). º ÓÂÙ È ÏÔÈapplefiÓ fiùè Ë appleúôûî ÓËÛË ÛÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÒÚÔ, ÂÓÒ appleúôëá ıëîâ ÙË Ó ÁÂÚÛË ÙË μ ÛÈÏÈÎ Û Ó ÛÙËÎÂ Î È ÚÁfiÙÂÚ, appleèı ÓÒ ÌÂÙ ÙËÓ Î Ù ÛÙÚÔÊ ÙË. appleôì Óˆ, Ô Ó fi ÙË μ ÛÈÏÈÎ Û ÂÙÈ fiù Ó Ì ٠ÁÂÁÔ- ÓfiÙ ÙË Ê Ï ÎÈÛË ÙˆÓ appleôûùfiïˆó Î È ÂÓÙ ÛÛfiÙ Ó Âapple ÛË ÛÙËÓ appleúôûî ÓË- ÛË ÙÔ ÏÔ ˆ Ô Ó fi -Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙË Ê Ï Î.. μ ÛÈÏÈÎ μ È ÙË μ ÛÈÏÈÎ μ ÁÓˆÚ Ô Ì ÏÈÁfiÙÂÚ apple fiùè ÁÈ ÙÔ Ô ÏÏÔ Ó Ô, ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ Î È ÙË μ ÛÈÏÈÎ. Δ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÙË Ú ÎÙËÚÈÛÙÈ- Î ÙË Ê ÚÓÔ Ó ÎÔÓÙ Û ÌÓËÌÂ, appleô ıâˆúô ÓÙ È Ì ÚÙ ÚÈ. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ÌÓËÌÂ Í ÏfiÛÙÂÁ, fiappleˆ Ë ÛÈÏÈÎ ÙÔ πïèûûô 127, ÏÏ Î Ú ˆ ıôïˆù fiappleˆ Ë ÛÈÏÈÎ «ÙÔ ÓˆÓ» ÛÙÔ ªÂÚÈ ÌÏ Î 128 Î È Ô Ó ÙÔÏÈÎfi Ó fi ÙÔ lahan 129. ΔÔ ÙËÌ ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÔ Ó Ô appleúôûîfiappleùâè ÛÙËÓ applefiıâûë ÙÔ P. Lemerle fiùè ÙÔ ÎÙ ÚÈÔ ÂÓ ÔÏÔÎÏËÚÒıËΠΠ٠ÚÚ ÛÂ Ì Ûˆ ÌÂÙ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ ÚˆÛ ÙÔ. applefiıâûë Ù Û Ó ÓÙ ˆÛÙfiÛÔ ÛÔ Ú ÓÙÈÚÚ ÛÂÈ : Ó fi È ı ÙÂÈ ÛÙÔÈ Â appleô Ú ÎÙËÚ Ô Ó ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁÈÎ Ú ÛË, fiappleˆ Û Ì- ÏÏÈ 130, ÛÙ ÏÔ ÙË ÊÚ ÁÌ ÙÔ ÌÂ Ú ÍÂÈ ÁÈ ÛÙËÚ ÁÌ Ù Î È ÎÈÔÓ - ÛÎÔ 131, appleôïïòó ÂÈ ÒÓ ıˆú ÎÈ, Î appleôè applefi Ù ÔappleÔ Ú ıëî Ó ÛÂ Û ÓÙÚ Ì- Ì Ù, Ú appleâû Ó appleèı ÓÒ applefi Ù appleâúò 132 Î È ÛÒ ÂÈ Û Πappleôè ÛËÌ in situ ÙÔ ÙÔÈ Ô Ù ÙË ÔÚıÔÌ ÚÌ ÚˆÛË 133, Ì Ì ÏÏ ÂÓ Â ÍÂÈ Û ÓÂ- Ô ÏÂÈÙÔ ÚÁ 134. Ã Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÔÈ ÓÙËÚ Â ÙÔ ËÌÈÎ ÎÏÈÎÔ ÙÔ Ô ÙË, ÔÈ ÔappleÔ Â appleúôûù ıëî Ó ÂÎ ÙˆÓ ÛÙ ÚˆÓ, ÈfiÙÈ Ô Ó È ÊÔÚÂÙÈÎ ÙÔÈ ÔappleÔÈ applefi ÙÔÓ ÙÔ Ô ÙË Î È Â Ó È Û Ó ÂÙ Ì ÙfiÓ. Ó fi ÓÂÁ ÚıËΠapple Óˆ ÛÂ Û ÁÎÚfiÙËÌ ËÌfiÛÈˆÓ ÎÙÈÚ ˆÓ ÁÔÚ Î È apple Ï ÛÙÚ Ø Ù ÎÙ ÚÈ ÚÔÓÔÏÔÁÔ ÓÙ È ÛÙÔ 2Ô È., Ù ÔappleÔ È ıëî Ó appleèı ÓÒ Ú ÈfiÙÂÚ ÎÙ ÚÈ ÌÂ Ó ÏÔÁË Ú ÛË, appleô Û ÂÙ ÔÓÙ Ó Ì ÙÔ ÂÌapplefi Â͈ÙÂÚÈÎ È ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ˆÓ  ÓÔ ÙË ÌÔÚÊÔÏÔÁÈÎ Û ÁÎÚÈÛË Ì ÙÔÓ ÕÁÈÔ ÂÚÌ Ófi ÙË Ú Ûapple Î È ÌÈ ÚÔÓÔÏfiÁËÛË Á Úˆ ÛÙÔ 1000 Ì.Ã. ÛÙÔ ÌÈÛfi ÙÔ 11Ô È. ÚÈÛÙÒ Â Ò ÙÔ Û Ó ÂÏÊÔ. μâï ÓË ÁÈ ÙË Ú ÛÈÌË Û ÙËÛË ÚÏ Ó Ô, Í ÏfiÛÙÂÁÔ ÛÈÏÈÎ ÙË ÌÂÛÔÁÂÈ Î ÏÂÎ ÓË,, Aı Ó 1954, R. Krautheimer, Early Christian and Byzantine Architecture, Harmondsworth 1979, 258. μï. Âapple ÛË, μâï ÓË, «μ ÛÈÏÈÎ μ» (ÛËÌ. 38), 119 ΠKrautheimer, fi.apple Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), Ÿ.apple., 510 Î È ÛËÌ Ÿ.apple., Ÿ.apple., μï appleâ Û ÂÙÈÎ, μâï ÓË, «μ ÛÈÏÈÎ μ» (ÛËÌ. 38), 131.

135 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 135 ÈÎ. 9. μ ÛÈÏÈÎ μ. ÙÔ Ë Ì ٠appleôîâ ÌÂÓ ÎÙ ÚÈ ÙË ÂÌappleÔÚÈÎ ÁÔÚ (. Ô Ó ÚË. Ô Ó ÚË, º ÏÈappleappleÔÈ [ Ú ÈÔÏÔÁÈÎfi ËÁfi ] ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 2004).

136 136 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÚÈÔ. Û ÛË ÙÔ Ì ÙË Ú ÛË ÙÔ ÏÔ Û ÂÙ ÂÙ È appleèı ÓÒ Ì ÙË Û ÏÏË Ë, ÙËÓ appleúôû ÁˆÁ ÙÔ ÛÙÔ ÛÙÚ ÙËÁÔ (duoviri jure dicundo) Î È ÙËÓ Î Ù ÎË ÙÔ appleô È Ú Ì Ù ÛÙËÎ Ó Û ÌË appleúôû ÈÔÚÈÛÌ ÓÔ ËÌfiÛÈÔ ÒÚÔ ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË applefiïë. Œ ÂÈ Â Ò ÛËÌ Û Ë È Ù appleˆûë ÙÔ ÎÂÈÌ ÓÔ ÙˆÓ Ú ÍˆÓ, 16, 19-20: «\I fióùâ b Ôî Î ÚÈÔÈ éùé ÙÈ âíéïıâó ì âïappled ÙÉ âúá Û éùáó, âappleèï fiìâóôè ÙeÓ ÜÏÔÓ Î d ÙeÓ Ï Ó Â ÏÎ Û Ó Âå ÙcÓ àáôúaó âappled ÙÔf ôú ÔÓÙ, Î d appleúôû Á ÁfiÓÙ éùôf ÙÔÖ ÛÙÚ ÙËÁÔÖ ÂrappleÔÓØ». ÚÔÎ Ï ÂÓÙ appleˆûë, Û ÂÙÈÎ Ì ÙÔ appleâúèûù ÙÈÎfi, fiùè ÂÓ Ú ıëîâ Î Ó Ó ÓÔ ÚÈÛÙÈ - ÓÈÎ Ï ÙÚ ÛÙÔ ÒÚÔ ÙË ÁÔÚ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó. apple ÓÙËÛË Ú ÛÎÂÙ È ÛÙÔ fiùè Ô ÏÔ ÂÓ appleúô Ï ÙËÓ È ÈfiÙËÙ ÙÔ ƒˆì Ô appleôï ÙË Î È ÂappleÔÌ - Óˆ apple Ê Á ÙËÓ ÁÔÚ Ø Ûˆ Ú ÛÎÂÙ È Âapple ÛË ÛÙË ÈappleÏ Ó ÊÔÚ ÙˆÓ Ú - ͈Ó, ÏÏÔ Û ôú ÔÓÙÂ Î È ÏÏÔ Û ÛÙÚ ÙËÁÔ. ªappleÔÚÂ Ó appleôùâıâ fiùè ÔÈ Ú ÔÓÙ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô Ô ËÁ ıëî Ó Ú ÈÎ ÔÈ applefiûùôïôè Ù Ó ÔÈ ÁÔÚ Ófi- ÌÔÈ, aediles, ÔÈ ÔappleÔ ÔÈ Â Ó ÚÌÔ ÈfiÙËÙ ÁÈ ÙËÓ Ù ÍË ÙˆÓ ÁÔÚ appleˆïëûèòó Î È ÈÎ ÈÔ ÔÛ Û ÌÈÎÚÔ ÈÎ Ì Ù Î È ÌÈÎÚÔ È ÊÔÚ Î È ÚÂ Ó ÛÙËÓ ÂÌappleÔÚÈÎ ÁÔÚ 135. ΔÔ ÎÙ ÚÈÔ ÙË ÂÌappleÔÚÈÎ ÁÔÚ (macellum) Ú ÛÎÂÙ È Î Ùˆ applefi ÙÔ Ó ÙÔÏÈÎfi ÙÌ Ì ÙÔ Ó Ô (ÂÈÎ. 9)Ø Â Ó È ÏÔÈapplefiÓ ÓfiÌÈÌÔ Ó appleôı ÛÔ Ì fiùè Ë μ ÛÈÏÈÎ μ È Ú ıëîâ ÛÙÔ ÒÚÔ ÙË appleúôû ÁˆÁ Î È Ó ÎÚÈÛË ÙˆÓ appleôûùfiïˆó Î È ÂappleÔÌ Óˆ fiùè Ô Ó fi Ùfi appleôùâïô Û Âapple ÛË Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙÔ appleôûùfiïô.. Δ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÌÓËÌÂ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Î È Ë Ó ÌÓËÛË ÙÔ ÏÔ ÓˆÚ Ô Ì fiùè Ë ÎÔÈÓfiÙËÙ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Â Â Ó appleù ÍÂÈ Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ Á Úˆ applefi ÙÔÓ applefiûùôïô ÏÔ. È ÎÔÈÓfiÙËÙ ÂÓ Û Â ÔÈÎÔÓÔÌÈÎ ÙÔÓ ÏÔ Î È ÙÔ ÛÙ ÚÈ Â ÌÂ Ó Ì ÏÔ ÙË, ÙÔÓ apple ÊÚfi ÈÙÔ 136. apple ÛË applefi ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó appleúô Ïı appleèı ÓÒ Ë appleúˆùô Ô Ï, ÛÙ Ù ÏË ÙÔ 1Ô È., ÁÈ ÙË Û ÚÚ Ê ÙË ÂappleÈÛÙÔÏ ÙÔ ÏÔ appleúô ÙÔ ºÈÏÈappleappleËÛ Ô applefi ÙÚÂÈ ÌÈÎÚfiÙÂÚ ÂappleÈÛÙÔÏ 137. È ÎÔÈÓfiÙËÙ Û Ó ÈÛÂ Ó Ó appleù ÛÛÂ- Ù È ÛÙÔ 2Ô È., fiappleˆ Ì ÚÙ ÚÂ Ë ÏÏËÏÔÁÚ Ê ÙÔ ÔÏ Î ÚappleÔ Ì ÚÓË 138 Î È ÙÔ πáó Ù Ô ÓÙÈÔ Â 139 Ì ÙÔ ºÈÏÈappleappleËÛ Ô, Î ıò Î È ÔÈ appleïëúô P. Î È J. Willems, Le droit public romain, Louvain 1910, 536 ΠKoester, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 106), 54 ΠKoester, fi.apple., P. N. Harrison, Polycarp s Two Epistles to the Philippians, Cambridge Ú Ï. K. Lake (ÂappleÈÌ.), The Apostolic Fathers, I, Cambridge, Mass. London 1975, 166 ÎÂ. ÂappleÈÛÙÔÏ ÙÔ πáó Ù Ô appleúô ÙÔ ºÈÏÈappleappleËÛ Ô ÂÓ ıâˆúâ Ù È ÁÓ ÛÈ Ø ˆÛÙfiÛÔ Â Ó È ÈÔ fiùè Ô πáó ÙÈÔ apple Ú Û applefi ÙÔ ºÈÏ appleappleô,   Âapple Ê Ì ÙËÓ ÂΠÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ Î È appleèı ÓÒ Û Ó ÁÚ Â Î Ù ÙËÓ apple Ú ÌÔÓ ÙÔ ÂappleÈÛÙÔÏ appleúô ÏÏ applefiïâè. μï. Û ÂÙÈÎ Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), 64.

137 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 137 ÊÔÚ Â ÁÈ ÙÔ ÂappleÈÛÎfiappleÔ ÙË applefiïë 140. applefi Ù apple Ú apple Óˆ appleúôî appleùâè fiùè, ÓÙ ıâù Ì ÙË μ ÚÔÈ Î È ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË, applefiïâè ÛÙÈ ÔappleÔ Â Ê ÓÂÙ È fiùè ÂÓ È ÙËÚ ıëî Ó ÓË ÙË Âapple ÛÎÂ Ë ÙÔ ÏÔ applefi ÙÔÓ 1Ô È. ˆ ÙÔÓ appleúòèìô 4Ô È. 141, Ë ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó È Ù ÚËÛ ÙË Û ÁÎÚfiÙËÛ ÙË ÛÙÈ appleâúèfi Ô ÙˆÓ ÈˆÁÌÒÓ ÙÔ 3Ô Î È ÙˆÓ Ú ÒÓ ÙÔ 4Ô È. Î È È Ù ÚËÛ Âapple ÛË ÙËÓ Ó ÌÓËÛË ÙË apple Ú ÌÔÓ ÙÔ ÏÔ ÛÙËÓ applefiïë ÙÔ. appleú appleâè ÂappleÔÌ Óˆ Ó ÈÂÚÂ Ó ÛÔ Ì ÙË Û ÛË ÙˆÓ Ó ÒÓ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Ì ÙËÓ apple ÚÔ Û ÙÔ appleôûùfiïô ÛÙËÓ applefiïë. Ú ÙË ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ appleúôûî ÓËÛË ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ÙfiappleˆÓ Î È Ë ÈÔ Î ÌË appleúô ÏÂ Û ÙË appleôùâïô Ó ÎfiÌË ÓÙÈΠÌÂÓÔ È ÊˆÓ 142. Ó È ˆÛÙfiÛÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè appleôï appleúèó ÙÔÓ ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ appleúô Î Â ÛÙÔ ÎfiÏappleÔ ÙË ÚÈ- ÛÙÈ ÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÂÓ È Ê ÚÔÓ ÁÈ ÙËÓ ÂappleÈÛ Ì ÓÛË Î È ÙË Û ÓÙ ÚËÛË ÙË Ó ÌÓËÛË ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ ÙfiappleˆÓ, ÙÔ ÔappleÔ Ô Â Â Î Ú ˆ Ú ÎÙ Ú appleôïôáëùèîfi 143. Ÿappleˆ Ù Ó Ê ÛÈÎfi, Ú ÈÎ Î ÓÙÚÔ ÙÔ ÈÛÙÔÚÈÎÔ ÙÔ ÂÓ È Ê ÚÔÓÙÔ appleôùâïô ÛÂ Ë Ï ÈÛÙ ÓË Ì ÙÈ È ÏÈÎ ÙÔappleÔıÂÛ Â Î È Ì Ú- Ù Ú ÙÔ ÂÓ È Ê ÚÔÓÙÔ apple Ú ÂÈ ÙÔ ÓÔÌ ÛÙÈÎfi ÙÔ ÛÂ Ô 144. Ù ÚfiÓÈ ÙÔ ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ, Ì ÙËÓ ÂÓ Û ÛË ÙÔ ÙÔÎÚ ÙÔÚ Î È ÙË ÔÈÎÔÁÂÓ ÙÔ, Ù Ë Ó ÌÓËÛË ıâûìôappleôè ıëîâ Î È ÂÓÙ ıëîâ 145. ÏÂÈÙÔ ÚÁÈÎ appleú ÎÙÈ- Î ÙË appleôìappleèî appleâúè ÁËÛË, ÏÈÙ ÓÂ, ÙˆÓ appleèûùòó ÛÙËÓ πâúô Û Ï Ì Ó - appleù ıëîâ Î È Û ÛÙËÌ ÙÔappleÔÈ ıëîâ ÛÙÔ ÌÂÙ ÙÔÓ ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ ÚfiÓÔ 146 Î È Ë ÂÍ ÏÈÍË Ù Û Ó ÛÙËΠˆ Î È ÛÙÔ appleúòùô ÈÒÓ ÙË Ú ÈÎ Î Ù ÎÙËÛË. Ã Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙË ÂÍ ÏÈÍË ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁÈÎ appleú ÎÙÈÎ Ù Ó ÊÂÓfi Ë Û ÛÙËÌ ÙÔappleÔ ËÛË ÙË ÏÈÙ Ó ÙÈÎ È ÚÔÌ Î È ÊÂÙ ÚÔ Ë Ó Lemerle, fi.apple., È ÙËÓ appleúòùë ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Ï. C. Vom Brocke, Thessaloniki. Stadt des Kassander und Gemeinde des Paulus, Tübingen 2001, 234 ÎÂ Ú Ï. ÛÙÔ R. Ousterhout (ÂappleÈÌ.), The blessings of Pilgrimage, Urbana Chicago 1990, ÙÔ ÚıÚÔ ÙÔ J. Wilkinson, «Jewish Holy Places and the Origins of Christian Pilgrimage», Ô ÔappleÔ Ô appleôûùëú ÂÈ ÙËÓ ÈÔ Î appleúô Ï ÛË ÙË Û Ó ıâè Î È Ùfi ÙÔ. Holum, «Hadrian and St. Helena: Imperial travel and the Holy Land pilgrimage», Ô ÔappleÔ Ô ÂÙ È fiùè ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi appleúôûî ÓËÌ Ú ÂÈ Ô ÛÈ ÛÙÈÎ Ì ÙÔÓ ª. ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πô ÛÙ ÓÔ Ì ÚÙ, Ë ÛÙÔÓ 2Ô È. Ì.Ã., Ó Ê ÚÂÙ È ÛÙÔÓ ÙfiappleÔ ÙË Á ÓÓËÛË ÙÔ Ú Ô. ÙÔÓ 3Ô È. Ô øúèá ÓË ÛÙÔÓ Ù ÏÛÔ ÏfiÁÔ ÙÔ ÌÓËÌÔÓ ÂÈ ÙÔ Ûapple Ï ÈÔ ÙË ÂÓÓ Ûˆ ÛÙË μëıïâ Ì Î È ÙË Ê ÙÓË ÙˆÓ ÒˆÓ. ÙË ƒòìë Û ÓÙËÚÂ Ù È Ë Ó ÌÓËÛË ÙÔ ÙfiappleÔ ÙË Ù Ê ÙˆÓ appleôûùfiïˆó ÛÙÔ μ ÙÈÎ Ófi, ÙÔ Ì ÚÙ Ú Ô ÙÔ ÏÔ ÛÙËÓ appleapple Î È ÙË Ê Ï ÎÈÛË ÙÔ ÙÚÔ Sivan, «The emergence of Christian Palestine» ÛÙÔ: The Blessings of Pilgrimage (ÛËÌ. 142), Holum, ÛÙÔ: The Blessings of Pilgrimage (ÛËÌ. 142), 66 ΠJ. F. Baldovin, The Urban Character of Christian Worship, Roma 1987 (OCA 228), 55 ÎÂ.

138 138 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô appleù ÍË ÙÔ Ó apple Ú ÛÙ ÙÈÎÔ -ÈÛÙÔÚÈÎÔ Ú ÎÙ Ú ÙË appleôìapple. Ú ÈÎ Ë Û Ó ıâè ÙË appleúôûî ÓËÛË Â Â appleâúèôúèûì ÓÔ ÙÔappleÈÎfi Ú ÎÙ Ú, ÊÔÚÔ Û ÙËÓ Î ıâìè ÎÔÈÓfiÙËÙ, Î È ÌfiÓÔÓ Ë Ï ÈÛÙ ÓË Î È Ë ƒòìë appleô- Ï Ì Ó Ó ÙËÓ Â Ú ÙÂÚË Ó ÁÓÒÚÈÛË. ÎÎÏËÛÈ ÛÙÈÎÔ Ó ÚÂ, fiappleˆ Ô πâúòó - ÌÔ, appleâú Ûapple ÛÙËÎ Ó ÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi Ú ÎÙ Ú ÙË appleúôûî ÓËÛË, Ë ÔappleÔ apple Ú ÂÈ ÛÙÔÓ appleèûùfi  ÏÔÁ Î È ÛÙ ÚÈÍË. Ã Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ ÁÚ ÊÂÈ Ô ÁÔ - ÛÙ ÓÔ : «Cum eo juxta solemnem meum morem post Pascha Domini, pro Apostolorum et martyrum veneratione venissem» 147. Û Ó ıâè ÂappleÂÎÙ ıëîâ ÚÁfiÙÂÚ Î È ÛÙÔ ÙfiappleÔ appleô Û Ó ıëî Ó Ì ÙË Ú ÛË Î È ÙÔ ı Ó ÙÔ ÙˆÓ Ì ÚÙ ÚˆÓ. Ùfi Û ÓÂÙ ÏÂÛ Âapple ÛË Ë ÈÛÙÔÚÈÎ ÊÈÏÔ ÔÍ ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ÎÔÈÓÔÙ ÙˆÓ Ó appleâúèûòûô Ó Ù ÏÂ Ó Î È Ó È ÙËÚ ÛÔ Ó ÙËÓ Ó ÌÓËÛË ÙË apple ÚÔ Û Î È ÙË Ù Ê ÙˆÓ Ì ÚÙ ÚˆÓ Î È Ô ÓÙ ÁˆÓÈÛÌfi ÌÂÙ Í ÙˆÓ ÎÔÈ- ÓÔÙ ÙˆÓ ÁÈ ÙËÓ ÈÂÚ Ú ÈÎ Î Ù Ù ÍË ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙË ÎÎÏËÛ. ŒÙÛÈ, apple Ú ÙÈ ÓÙÈÚÚ ÛÂÈ ÌÂÚÈÎÒÓ Ù ÚˆÓ ÙË ÎÎÏËÛ, Ë Û Ó ıâè ÙÔ appleúô- ÛÎ Ó Ì ÙÔ ÁÂÓÈΠÙËÎÂ Î È ÂappleÂÎÙ ıëîâ apple Ú applefi ÙÔ Á Ô ΔfiappleÔ Î È Ù appleôûùôïèî Ì ÚÙ ÚÈ ÙË ƒòìë 148, ÛÙËÓ appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎ Âapple ÛÎÂ Ë ÁÂÓÈÎ ÙfiappleˆÓ appleô Û Ó ÔÓÙ È Ì ËÌÔÊÈÏÂ Ì ÚÙ ÚÂ. È ÂappleÈÛÎ ÂÈ appleô Ï appleô Ó Û Ó ıˆ ÛÙËÓ appleóâ Ì ÙÈÎ ÔÈÎÔ fiìëûë, ÏÏ Û Ó Î È ÛÙË ıâú appleâ ÙˆÓ appleúô- ÛÎ ÓËÙÒÓ applefi È ÊÔÚ apple ı ÛÂÈ. «\EÁg \πˆ ÓÓË, applefiï∠ÙÉ ƒòìë ïúìò- ÌÂÓÔ, Ù ÊÏe çîùg ÚfiÓÔ ÁÂÓfiÌÂÓÔ âóı  (ÛÙËÓ ÏÂÍ Ó ÚÂÈ ) Èa ÙÉ ÙáÓ êá ˆÓ ÚÔ Î d \πˆ ÓÓÔ Ó Ìˆ appleúôûî ÚÙÂÚ Û àó Ï» 149. Ë applefi ÙÔÓ 4Ô È. Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi Û ÛÙ ÙÈÎfi ÛÙ appleúôûî Ó Ì Ù ÙˆÓ Á ˆÓ ΔfiappleˆÓ, fiappleˆ Ì ÚÙ ÚÔ Ó ÔÈ appleâúèáú Ê ÙË ÁÂÚ, Â Ó È Ë ÙÂÏÂÙÔ Ú- ÁÈÎ Âapple Ó ÏË Ë, Ì ÙË ÌÔÚÊ ÙË appleôìappleèî appleôúâ ÙˆÓ appleèûùòó, ÙË È ÚÔ- Ì appleô ÎÔÏÔ ı ıëîâ Î Ù ÙËÓ ÈÛÙÔÚ,  Ù ÊÔÚ ÙË ı Û ÙÔ ÃÚÈÛÙÔ Â Ù ÙË Ì ÚÙ Ú apple ÛÙˆ ÙˆÓ Á ˆÓ ÙË ÎÎÏËÛ 150. È Ú ÈÔÏÔÁÈÎ Ì Ú- Ù Ú Â Ê ÓÂÚÒÓÔ Ó fiùè ÌÂÙ ÙÔÓ 4Ô È. ËÌÈÔ ÚÁ ıëî Ó ÌÂÁ Ï ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎ Î ÓÙÚ Ì ΠÚÈÔ ÁÓÒÚÈÛÌ ÙËÓ apple ÎÓ È Ù ÍË ÌÂÁ ÏˆÓ Î È Ï ÌappleÚÒÓ ÂÎÎÏËÛÈ ÛÙÈÎÒÓ ÔÈÎÔ ÔÌËÌ ÙˆÓ appleô Û ÂÙ ÔÓÙ Ó Ì ÙËÓ appleúôûî ÓË- Ì ÙÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁ. Ú appleâè Ó ıâˆúëıâ ÏÔÁÈÎfi fiùè ÔÈ Ï ÌappleÚÔ Ó Ô ÛÙË ƒ Û Ê ÙË Ú appleô Ù Ó Î ÓÙÚÔ appleúôûî Ó Ì ÙÔ ÙÔ Á Ô ÂÚÁ Ô ÛÙË ÂÏ ÎÂÈ Ì ÙÔ appleúôûî ÓËÌ ÙË Á ÎÏ, ÙËÓ ÔappleÔ ÂappleÈÛÎ ÊıËÎÂ Ë ÈıÂÚ ÁÂÚ, Î Ù ÙËÓ ÂappleÈÛÙÚÔÊ ÙË applefi ÙËÓ Ï ÈÛÙ ÓË 151 ÏÂÈÙÔ Ú P. L., XXXIII,  appleïâ ÛÙ appleâúèappleùòûâè : H. Belting, Likeness and Presence, ÈÎ ÁÔ 1994, Ì Ù ÙˆÓ Á ˆÓ ÚÔ Î È πˆ ÓÓÔ, applefi ˆÊÚÔÓ Ô ÛÔÊÈÛÙÔ. Ú Ï., P. H. Delehaye, «Les recueils antiques des miracles des Saints», AnalBol 43 (1925), J. Baldovin, The Urban Character of Christian Worship, Roma 1987 (OCA 228), 94 ΠP. Maraval, Lieux saintes et pélérinages d Orient, Ú ÛÈ 1985, 356 ÎÂ.

139 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 139 ÁÔ Û Ó Ì Û Û Ó ÔÚÁ ÓˆÌ ÓÔ appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎfi appleï ÛÈÔ Î È Ô Î ı Ó ÓÙÈappleÚÔÛÒappleÂ Â Î È ÂfiÚÙ Â È È ÙÂÚ ÛÙÈÁÌ ÙË Ú ÛË ÙÔ ÂappleÒÓ ÌÔ Á Ô. ÙÈ ıúëûîâ ÙÈÎ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁ  ÙÈ ÊÈÂÚˆÌ Ó ÛÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ Á Ô, ÂappleÔÌ Óˆ, ÔÈ Ó Ô ÙÔ ÂÍ appleëúâùô Û Ó ÓÙ ÛÙÔÈ Ô ÛÙ ıìô ÛÙÔ ÂÔÚÙ ÛÙÈÎfi Ù appleèîfi. È ÂÈÎfiÓ ÌappleÔÚÂ Ó È appleèûùˆıâ ÛÙ ÛÙÂÚ - ÓÙÈÓ ÚfiÓÈ ÛÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Û ÌÊˆÓ Ì ÙÈ appleëá ÁÈ ÙÔ appleúôûî ÓËÌ ÙÔ Á Ô ËÌËÙÚ Ô, ÛÙÔ ÔappleÔ Ô Ù Ó ÂÓÙ ÁÌ ÓÔÈ ÔÈ ÌÂÁ ÏÔÈ Ó Ô ÙË applefiïë 152. ÙÔ ºÈÏ appleappleô Ë appleô Û ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ Ì ÚÙ ÚÈÒÓ ÁÈ ÙËÓ ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙË applefiïë Ì Ó ÁÎ ÂÈ Ó ÛÙÚ ÊÔ Ì Û ÌÈ Ù ÙÔÈ applefiıâûë ÁÈ ÙËÓ ÂÚÌËÓ ÙË ı ÛË ÙˆÓ ÌÓËÌÂÈ ÎÒÓ Ó ÒÓ Ì Û ÛÙÔÓ ÛÙÈÎfi Î ÓÓ Ô. π È ÙÂÚÔ ÂÓ È - Ê ÚÔÓ apple ÚÔ ÛÈ Ô Ó ÔÈ ÙÚÂÈ ÌÂÁ Ï ÙÂÚÔÈ Ó Ô, Ë μ ÛÈÏÈÎ ÛÂ Ó Ó ËÚÔ fiúâè ÙË ÁÔÚ, Ë μ ÛÈÏÈÎ μ Ì Ûˆ ÓfiÙÈ ÙË ÁÔÚ Î È ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ, Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ÁÔÚ Ì ÙË ÌÂÛÔÏ ËÛË ÌÈ ÔÈÎÔ ÔÌÈÎ ÓËÛ. ÎÚÈ Ò fiúâè ÙË ÁÔÚ, ÛÂ Ó ËÏfiÙÂÚÔ Âapple appleâ Ô appleô È ˆÚ ÂÙ È applefi ÙÔ Âapple - appleâ Ô ÙË ÁÔÚ Ì ÙË fiúâè decumanus ÙË ÚˆÌ Î applefiïë, ÙËÓ appleôî - ÏÔ ÌÂÓË ÁÓ Ù 153, Ú ÛÎÂÙ È Ë μ ÛÈÏÈÎ. ÙÔ ÓfiÙÔ, ÛÂ Û ÌÌÂÙÚÈÎ ˆ appleúô ÙËÓ ÁÔÚ ı ÛË Î È Û Πappleˆ ÌËÏfiÙÂÚÔ Âapple appleâ Ô, Ú ÛÎÂÙ È Ë μ ÛÈÏÈ- Î μ. Ó ÌÂÛ ÛÙËÓ ÁÔÚ Î È ÛÙ appleúôûîù ÛÌ Ù ÙË μ ÛÈÏÈÎ μ ÌÂÛÔÏ - Â Ë ÓfiÙÈ decumanus, Ë ÏÂÁfiÌÂÓË ÌappleÔÚÈÎ Ô fi. Ì Ûˆ Ó ÙÔÏÈÎ ÙË ÁÔÚ Ó ÛÎ ÊËΠÙÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ÙÔ ÔappleÔ Ô ˆÚ ÂÙ È applefi ÙËÓ Ó ÙÔÏÈÎ appleïâ Ú ÙË ÁÔÚ ÌÂ Ó Ó ÛÙÂÓfi Î ıâùô ÚfiÌÔ. Ú ÈÎ, Ó ÔÈÎÔ ÔÌÈÎfi ÙÂÙÚ ÁˆÓÔ appleï ÙÔ 32,5 Ì. (100 appleô ÒÓ) ÌÂÛÔÏ Ô ÛÂ Ó ÌÂÛ ÛÙËÓ ÁÔÚ Î È ÙÔ Ú ÈfiÙÂÚÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙË ÎÚËapple Î È ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ. È applefiûù ÛË apple Ú ÌÂÈÓÂ Î È ÛÙËÓ appleâú Ô Ô ÙÔ Ú ÈfiÙÂÚÔ ÎÙ - ÁÒÓÔ ( ÎÙ ÁˆÓÔ ) 154, ÛÙ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚ fiìˆ ÚfiÓÈ Ë ÓËÛ Ó ÌÂÛ 152. ÓÓÔÂ Ù È Ë appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎ ÏÈÙ Ó ÙË ÂÔÚÙ ÙÔ Á Ô ËÌËÙÚ Ô, Ë ÔappleÔ ÍÂÎÈÓÒÓÙ applefi ÙÔ ÌËÙÚÔappleÔÏÈÙÈÎfi Ó fi ÈÂÚ fiù Ó applefi ÙÔ ÛÙ ıìô ÙÔ Ì ÚÙ Ú Ô ÙÔ Á Ô Î È Î Ù ÏËÁ ÛÙÔ Ó fi ÙÔ, ÙfiappleÔ ÙË ı Ó ÙˆÛË Î È Ù Ê ÙÔ :. ª ÓÙ Ô, «fi ÙÔ Á. ËÌËÙÚ Ô appleúô Î È ÌÂÙ ÙËÓ apple ÚÎ ÁÈ ÙÔ 7Ô ÈÒÓ», Ú ÎÙÈÎ πμ appleèûù. ÌappleÔ- Û Ô ÃÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1-3/10/1998, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 2001, 232 ΠΔÔ fióôì ÁÓ Ù Â Ó È ÓÂfiÙÂÚÔ Î È ÂÓ Û ÂÙ ÂÙ È Ì ÙÔÓ Ú Ô ÚfiÌÔ. μï appleâ Koukouli-Chrysanthaki, «Colonia Philippensis» (ÛËÌ. 7), 15, ÛËÌ. 52. øûùfiûô Ë decumanus maximus ÙË applefiïë ÂÓ Ù Ó appleèı ÓÒ Ù, ÏÏ Ë ÌappleÔÚÈÎ Ô fi ÛÙË ÓfiÙÈ appleïâ Ú ÙË ÁÔÚ È ÓÂfiÙÂÚ Ú Ó ÌÂÙ ÙÔ ı Ó ÙÔ ÙÔ Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë ÂÈÍ Ó fiùè ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ ÂÓ Â Â Ó ÚıËÎ Î È ıúèô. Ï.. ª ÓÙ Ô. ÂÏÂÎ Ó Ô, «Ú ÙËÚ ÛÂÈ apple Óˆ ÛÙËÓ ÂÍ ÏÈÍË ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙË apple Ï ÈÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈ- Î appleâúèfi Ô», ÂÚÈÏ ÂÈ Ó ÎÔÈÓÒÛˆÓ, Î ÙÔ ÌapplefiÛÈÔ μ ÓÙÈÓ Î È ªÂÙ - ÓÙÈÓ Ú ÈÔÏÔÁ, ı Ó 1990, 45.

140 140 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÛÙÔ Ó fi Î È ÙËÓ ÁÔÚ ÂÓÛˆÌ ÙÒıËΠÛÙÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎfi Û ÁÎÚfiÙËÌ 155, ÙÛÈ ÒÛÙ ÙÂÏÈÎ Ùfi Êı ÛÂ Ó ÂÊ appleùâù È ÛÙËÓ Ó ÙÔÏÈÎ appleïâ Ú ÙË 156. apple Ú Ù ÚËÛË ÙÔ Ó ÛÎ ÌÌ ÓÔ Î ÓÙÚÔ ÙË appleúˆùô ÓÙÈÓ applefiïë ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó  ÓÂÈ Ó Ó Û ÓˆÛÙÈÛÌfi ÌÂÁ ÏÔappleÚÂappleÒÓ Ó ÒÓ ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË applefiïë, Û ÌÈÎÚ applefiûù ÛË Á Úˆ applefi ÙËÓ ÁÔÚ 157, ˆÚ Ó appleôïôáèûùô Ó Â Ò Ô ÎfiÌË Ó Ô, Ó ÌË Ó ÛÎ ÌÌ ÓÔ, ÙÈÎ ÙË ÁÔÚ, appleô   ÂappleÈ- ÛËÌ Óı apple Ï ÈfiÙÂÚ 158 Î È ÂÚÂ Ó ıëîâ apple ÏÈ appleúfiûê Ù 159 Î È Ë Ó ÛÎ ÌÌ - ÓË μ ÛÈÏÈÎ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô appleô apple ÂÈ appleâú appleô 50 Ì. ÙÈÎ applefi ÙÔ ÙÈÎfi ÎÚÔ ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ 160. OÈ Ó Ô ÂÓ ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÂÚÌË- Ó ıô Ó ˆ ÂÓÔÚÈ ÎÔ, ÊÔ Ú ÛÎÔÓÙ È Û appleôï ÌÈÎÚ applefiûù ÛË ÌÂÙ Í ÙÔ Î È appleâúè ÏÏÔÓÙ È Î Ù ÙÔ appleïâ ÛÙÔÓ applefi ËÌfiÛÈ ÎÙ ÚÈ : Ã Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ÙË ˆÚÔı ÙËÛ ÙÔ Â Ó È Âapple ÛË fiùè ÁÂÈÙÔÓÂ Ô Ó appleôîïâèûùèî Ì ËÌfiÛÈÔ ÒÚÔ, È ˆ Ì ÙËÓ ÁÔÚ, Î È apple Ú Ù ÛÛÔÓÙ È Î Ù Ì ÎÔ ÌÈ È ÚÔÌ apple ÚÈÍ ÙË ÁÔÚ. ΔÔ Ì ÁÂıÔ ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ Ó ÒÓ Î È Ë ı ÛË ÙÔ ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË applefiïë apple ÈÓ ÛÛÔÓÙ È Ó Ó ÂÈ ÈÎfi Ú ÎÙ Ú. È ÙËÓ ÂÚÌËÓ ÙÒÓ ÙˆÓ Ó ÒÓ Ô Ó appleúôù ıâ È ÊÔÚ appleôı ÛÂÈ : Ë Ô Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë È Ù appleˆ- Û ÙËÓ ÂÚÌËÓ fiùè Ë μ ÛÈÏÈÎ ÏÔ appleô ÎÙ ÛÙËΠappleï ÛÙËÓ ÎÚËapple ÙÔ Ì Î ÔÓÈÎÔ Ù ÊÔ appleôùâïô ÛÂ, fiappleˆ Î È ÙÔ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚfi ÙË ÎÙ ÁˆÓÔ, Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙÔ appleôûùfiïô 161, ÂÓÒ ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ ÛÙÈ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚÂ Ê ÛÂÈ ÙÔ ÏÂÈÙÔ ÚÁËÛ ˆ Ô Î ıâ ÚÈÎfi Ó fi ÙË applefiïë. È ÙËÓ ÂÚÌËÓ ÙÔ ÙÂÏ - Ù Ô ˆ Î ıâ ÚÈÎÔ Ó Ô Ô Ó È Ù appleˆıâ ÓÙÈÚÚ ÛÂÈ 162 Ø apple ÓÙˆ, Â Ó ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ ÏÂÈÙÔ ÚÁËÛ ˆ Î ıâ ÚÈÎfi Ó fi, Ùfi ÂÓ Û Ó Ë appleúèó applefi Ù 155. ΔÔ ıúèô appleô Î Ù Ï Â ÙÔ ÒÚÔ Ó ÌÂÛ ÛÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ Î È ÙËÓ ÁÔÚ Â Â ıâˆ- ÚËı applefi ÙÔÓ Ó ÛÎ Ê Ú ÈfiÙÂÚÔ, ˆ  ÚÈÛÎfiÌÂÓÔ Û ÌËÏfiÙÂÚË ÛÙ ıìë ( Ù. ÂÏÂÎ - Ó Ë, 1967, 77 ÎÂ.) appleôùâïâ, fiìˆ, ÚÁÔ ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚË Âapple ÎÙ ÛË ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì - ÙÔ, appleô Û Ó ÂÙ È Ì ÙËÓ ÌÂÙ ÙÚÔapple ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ Û Πıâ ÚÈÎfi Ó fi. Ú Ï. ª ÓÙ Ô ÂÏÂÎ Ó Ô, fi.apple M. Sève, «Le forum de Philippes», L éspace grec, Cent cinquante ans de fouilles de l Ecole française d Athènes, ı Ó 1997, 123 ÎÂ Ú Ï. Sodini, «La contribution» (ÛËÌ. 90), 157 ΠLemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), 103, ÛËÌ 1. ( ÊÔÚ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÙÔ ª. Feyel, BCH 59 [1935] 60) Provost Boyd, «ΔÔ appleôïâô ÔÌÈÎfi» (ÛËÌ. 24), 95 ΠÈÎÔÏ Ô - Ô ÚÎÔ Ù Ô, «Ó ÛÎ Ê ÛÙË ÛÈÏÈÎ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô ºÈÏ appleappleˆó», ª 2 (1988), 409 ΠÙ. ÂÏÂÎ Ó Ë È Ù appleˆûâ Ú ÈÎ ÙËÓ appleô Ë fiùè ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ Ù Ó Ô ÂappleÈÛÎÔappleÈ- Îfi Ó fi ÙË applefiïë. ΔËÓ appleô Ë ÈÔı ÙËÛ ÙÔ 1993 Ô Sodini, «La contribution» (ÛËÌ. 90), Ô ÚÎÔ Ù Ô - ÈÎÔÏ Ô, «ΔÔ ÂappleÈÛÎÔappleÂ Ô ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÛÙÔÓ 6Ô È.», ªÓ ÌË ª ÓfiÏË Ó ÚfiÓÈÎÔ, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1997, 115 ÎÂ., ÂÈÍ ÙÈ Ó Ì Â ÙË Ù ÙÈÛË ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ ÙÔ «ÂappleÈÛÎÔapple Ի ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ Ì ÂappleÈÛÎÔappleÈÎ È ÌÔÓ Î È apple Ú apple Ú, ÙË ÛÎÔÏ ÙË Ù ÙÈÛË ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ Ì ÙÔÓ Î ıâ ÚÈÎfi Ó fi ÙË applefiïë.

141 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 141 Ì Û ÙÔ 6Ô È ªÂ ÙÔÓ ÏÔ Û Û ÙÈÛ Âapple ÛË ÙË μ ÛÈÏÈÎ Ô Ó ÛÎ - Ê P. Lemerle: ÓÒ ıâòúëûâ ÏÔÁÈÎ Î È Ó ÁÎ ÙË ı ÛË fiùè Ô Ó fi Û Ó Âfi- Ù Ó Ì ÙËÓ appleúôûî ÓËÛË ÙÔ ÏÔ, ÂappleÈÊ Ï ıëîâ Ó ÙÔÓ appleô ÒÛÂÈ ÙÂÏÈÎ ÛÙËÓ ÙÈÌ ÙÔ 164 Ø ÙfiÓÈÛ ˆÛÙfiÛÔ fiùè Ë apple ÚÍË È È ÙÂÚË È ÌfiÚʈÛË ÛÙË ÌÓË- ÌÂÈ Î ÎÚ ÓË ÙÔ Ó Ô Ì ÌÈ ÎÂÓÙÚÈÎ ÎfiÁ Ë, ÙËÓ ÔappleÔ Û Û ÙÈÛ Ì ÙÈ ÂappleÈ- ÛÎÔappleÈÎ appleúôûú ÛÂÈ 165, Î ıò Î È Ë apple ÚÍË appleùèûùëú Ô, appleôùâïô Ó ÂÓ Â - ÍÂÈ fiùè Ô Ó fi Ù Ó Î ıâ ÚÈÎfi 166. Ù ÙÈÛË, ÂÈ ÈÎ fiûôó ÊÔÚ ÙÔ appleùèûù - ÚÈÔ, ÌÊÈÛ ËÙ ıëîâ ÈÎ ÈÔÏÔÁËÌ Ó applefi ÙÔÓ Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë 167 Î È Û ÌÂÚ ÂÓ Á ÓÂÙ È appleô ÂÎÙ 168. ƒ. Lemerle apple ıâûâ Âapple ÛË fiùè ÌÂÙ ÙËÓ Î Ù ÛÙÚÔÊ ÙË μ ÛÈÏÈÎ Ë ÂappleÈÛÎÔappleÈÎ Ú ÌÂÙ Ê ÚıËΠÛÙË μ ÛÈÏÈÎ μ 169. ÏÏ Ô Ó fi Ùfi Â Ó È apple ı ÓÔ Ó apple ÚÍ ÂappleÈÛÎÔappleÈÎfi, ÈfiÙÈ, fiappleˆ Ê ÓÂÙ È, ÂÓ ÂÈ appleùèûù ÚÈÔ 170 Î È ÂÓ Û Ó ÂÙ È Ì ÂappleÈÛÎÔappleÈÎfi ÎÙ ÚÈÔ. ÍÈÔappleÔÈ ˆÛÙfiÛÔ ÛÙ μ ÒÚÔ ÙˆÓ appleúôáâó ÛÙÂÚˆÓ ÎÙÈÚ ˆÓ, ÔÈ ÔappleÔ ÔÈ Û ÌappleÏËÚÒıËÎ Ó Î È ÂÓÛˆ- Ì ÙÒıËÎ Ó ÛÙÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙÔ Ó Ô Î È ı ÌappleÔÚÔ Û Ó Ó ÂÍ appleëúâù ÛÔ Ó appleúôûî ÓËÙ. È appleôı ÛÂÈ ÙÔ ƒ. Lemerle Ù Ó ÈÎ ÈÔÏÔÁËÌ Ó ÙËÓ ÂappleÔ appleô È Ù appleòıëî Ó, ÈfiÙÈ ÙÔ Ù Ó ÔÈ ÌfiÓÔÈ ÁÓˆÛÙÔ Ó Ô ÙË applefiïë Î È ÌappleÔÚÔ - Û Ó Ó ÂÚÌËÓ ıô Ó Ì ÙÔ Û Ì ÙË È Ô ÙˆÓ Î ıâ ÚÈÎÒÓ. applefi ÙfiÙÂ Ó - ÛÎ ÊËÎ Ó ÂappleÈÛËÌ ÓıËÎ Ó ÏÏÔÈ ÙÚÂÈ ÌÂÁ ÏÔ ÌÂÁ ıô ÛÙÈÎÔ Ó Ô Î È ÁÈÓÂ Ê ÓÂÚfi fiùè ÁÈ ÙËÓ ÂÚÌËÓÂ ÙˆÓ μ ÛÈÏÈÎÒÓ Î È μ appleúâappleâ Ó Ó ËÙËı ÌÈ ÏÏË ÂÚÌËÓ applefi Ù Ó ÙÔ Î ıâ ÚÈÎÔ Ó Ô. ÓÔ ÔÓÙ ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó Â ıô Ì fiùè, Û ÌÊˆÓ Ì ÙËÓ ˆ ÙÒÚ ÁÓÒÛË Ì ÁÈ ÙËÓ applefiïë, Î Ó applefi ÙÔ apple Ú apple Óˆ Ó Ô ÂÓ ÎÙ ÛÙËÎÂ Î Ù Ú Ó 163. Ô ÚÎÔ Ù Ô - ÈÎÔÏ Ô, fi.apple., 121, appleèûùâ ÂÈ fiùè ÙÔ ÂappleÈÛÎÔappleÂ Ô ÌÂÙ Ê ÚıËΠapplefi ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ ÛÙË μ ÛÈÏÈÎ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô appleâú ÙÔÓ 7Ô È. ΔÔ ÈÛ Úfi ÂappleÈ Â ÚËÌ ÁÈ ÙÔÓ ÂappleÈÛÎÔappleÈÎfi Ú ÎÙ Ú ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ Â Ó È ÙÔ appleùèûù ÚÈÔØ Ùfi fiìˆ appleúôûù ıëîâ ÛÙÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ Î Ù ÙËÓ Ê ÛË ÙˆÓ ÌÂÁ ÏˆÓ appleúôûıëîòó Î È Ó Î Ù ÛΠÒÓ, appleèı ÓÒ ÌÂÙ ÙÔ Ó ÚıËÎ Î È ÙÔ ÙÈÎfi ıúèô. ÕÚ, ÙÔ Ú ÈÎfi ÎÙ ÁˆÓÔ ÌË ÔÓÙ Ó ÚıËÎ, ıúèô Î È appleùèûù ÚÈÔ, ÂÓ ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó Â Ó È Î ıâ ÚÈÎfi Ó fi, ÏÏ Ì ÚÙ ÚÈÔØ appleú Ï.. ª ÓÙ Ô. ÂÏÂÎ Ó Ô, «Ú ÙËÚ ÛÂÈ apple Óˆ ÛÙËÓ ÂÍ ÏÈÍË ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÛÙÔ Ù ÏÔ ÙË apple Ï ÈÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ appleâúèfi Ô», ÂÚÈÏ ÂÈ Ó ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ 10Ô ÌappleÔÛ Ô ÃÚÈÛÙÈ ÓÈÎ Ú ÈÔÏÔÁ, ı Ó 1990, Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), Ÿ.apple., 319 ΠŸ.apple., 335 ΠÂÏÂÎ Ó Ë, «ÌappleÂÚ ÛÌ Ù» (ÛËÌ. 71), 156 ΠSodini, «La contribution» (ÛËÌ. 90), Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), ÂÏÂÎ Ó Ë, «ÌappleÂÚ ÛÌ Ù» (ÛËÌ. 71), 157. Lemerle, fi.apple., 439 ÎÂ., ÌÌÂÛ Ó - Ê ÚÂÙ È Û Ùfi fiù Ó ÂÚÌËÓ ÂÈ ˆ appleùèûù ÚÈÔ Ó ÒÚÔ ÊÈ ÏË Î È fiù Ó appleúôùâ ÓÂÈ fiùè Ë μ ÛÈÏÈÎ μ È ıëîâ ÙËÓ μ ÛÈÏÈÎ.

142 142 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô Î È Î Ù Î ÚÈÔ ÏfiÁÔ ˆ ÂappleÈÛÎÔappleÈÎfi. Ùfi appleô Û ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÈ appleâúèûûfiùâúâ appleèı ÓfiÙËÙÂ Â Ó È Ë μ ÛÈÏÈÎ μ ÛÈÏÈÎ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô 171. ÊfiÛÔÓ Ë apple ÚÔ - Û ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ Ó ÒÓ ÂÓ ÂÍËÁÂ Ù È Ì ÙËÓ apple Ú Ô fiùè appleúfiîâèù È ÁÈ Ù appleèîô ÂappleÈÛÎÔappleÈÎÔ Ó Ô, Û Ó ÁÂÙ È fiùè appleúfiîâèù È ÁÈ appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎÔ Ó Ô, appleúôê ÓÒ appleúô ÙÈÌ Ó ÙÔ ÏÔ Î È ÙÔ Ï 172. Í ÏÏÔ apple Ú ÙËÚÔ ÓÙ È ÛÙÔÈ Â ÂÓ ÂÈÎÙÈÎ ÙÔ fiùè Ù ÙÚ Û ÁÎÚÔÙ Ì Ù ÊÈÏÔÍÂÓÔ Û Ó ÌÂÁ ÏÔ ÚÈıÌfi appleèûùòó: μ ÛÈÏÈÎ μ ÚËÛÈÌÔappleÔÈ ˆ ˆÊ ÏÈÌÔ ÒÚÔ ÙÔ fiúâèô ÒÚÔ ÙË ÂÌappleÔÚÈÎ ÁÔÚ Î È ÙË ÚˆÌ Î apple Ï ÛÙÚ, Âapple ÛË ÍÈÔappleÔÈ ÙÈ ÌÂÁ ÏÂ Ï ÙÚ Ó 173. μ ÛÈÏÈÎ ÂÈ Ô È Ô ÈÎ appleâú ÛÙ Ï ıúè. ÂappleÈappleÏ ÔÓ, ÓfiÙÈ ÙÔ Î Ú ˆ ÈıÚ Ô, ÛÙÔÓ Î Ù ÙÔ appleïâ ÛÙÔÓ ÛÎ ÊÔ ÒÚÔ appleô Û ÌÂÚ Î Ù Ï Ì ÓÂÙ È applefi ÙÔÓ Ì ÍÈÙfi ÛÊ ÏÙfi ÚÔÌÔ Î È ÙÔ appleú Ó Ì ÙÔ ÎÚ Ûapple fi ÙÔ, Â Ó ÂappleÈÛËÌ Óı ÓË ÂÓfi ÏÔ ÙÚÔ, appleô Ó Î appleèı ÓfiÙ Ù ÛÙÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ ÙÔ Ó Ô 174. ΔÔ ÎÙ ÁˆÓÔ appleôùâïâ ÙËÓ appleï ÔÓ Ú ÎÙËÚÈÛÙÈ- Î appleâú appleùˆûë Ú ÛË ÔËıËÙÈÎÒÓ ÒÚˆÓ: ÂÈ ÂÎÙÂÙ Ì ÓÔ ÒÚÔ ÊÈÏÔÍÂ- Ó (appleúôûî ÓËÙÒÓ;), ÙfiÛÔ ÛÙ ÙÈÎ, fiûô Î È ÛÙ Ó ÙÔÏÈÎ ÙÔ Ó Ô 175, ÏÏ Î È ÏÔ ÙÚfi, ÙÔ ÔappleÔ Ô fióù Ú ÈfiÙÂÚÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ, appleâúèï ÊıËΠ۠Πappleôè ÚÔÓÈÎ ÛÙÈÁÌ ÛÙÔ ÂÎÎÏËÛÈ ÛÙÈÎfi Û ÁÎÚfiÙËÌ 176. Ÿappleˆ ÏÔÈapplefiÓ Â - ıëîâ, ÙÔ ÌÂÁ ÏÔ Ì ÁÂıÔ, Ë appleôï Ù ÏÂÈ ÙË Î Ù ÛÎÂ, Ë apple ÚÔ Û ÂÎÙÂÙ Ì - ÓˆÓ ÔËıËÙÈÎÒÓ ÒÚˆÓ Î È Ë apple ÎÓ È Ù ÍË ÙˆÓ ÙÚÈÒÓ ÌÂÁ ÏˆÓ Ó ÒÓ ÛÙÔ Î ÓÙÚÔ ÙË applefiïë, Á Úˆ applefi ÙËÓ ÁÔÚ 177, appleôùâïô Ó Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ Û Ó - ıèûù ÁÈ ÌÈ applefiïë ÙË Ù ÍË ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Î È apple Ú apple ÌappleÔ Ó Û ÏÂÈÙÔ ÚÁ appleô Û ÂÙ ÂÙ È Ì ÙÔ appleúôûî ÓËÌ. ª ÓÂÈ Ó È ÎÚÈ ÒÛÔ Ì ÙÔ Ú ÎÙ Ú ÙË appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎ Ï ÙÚÂ Î È ÙË Û ÛË Î ıâófi Ó Ô Ì ÙËÓ ÈÛÙÔÚ ÙÔ ÚÈ- ÛÙÈ ÓÈÛÌÔ ÛÙËÓ applefiïë Î È ÂÈ ÈÎfiÙÂÚ Ì ÙË Ú ÛË ÙÔ ÏÔ. ÙËÓ Ó ÙËÛË Ù ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó appleúô ˆÚ ÛÔ ÌÂ Ó ıâˆú ÛÔ Ì fiùè ÔÈ Ó Ô appleôùâïô Û Ó ÛÙ ıìô ÌÈ ÓÂappleÙ ÁÌ ÓË ıúëûîâ ÙÈÎ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁ 171. Ô ÚÎÔ Ù Ô - ÈÎÔÏ Ô, «ΔÔ ÂappleÈÛÎÔappleÂ Ô ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó» (ÛËÌ. 162), 118 ΠÚÒÙÔ È Ù appleˆûâ ÙËÓ appleô Ë Ù Ô R. F. Hoddinott, Early Byzantine Churches in Macedonia and Southern Serbia, ÔÓ ÓÔ 1963, Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), Sève Weber, «Le coté nord» (ÛËÌ. 61), ÂÏÂÎ Ó Ë, «È º ÏÈappleappleÔÈ» (ÛËÌ. 5), 115 ÎÂ., appleô ÂÙ È ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙÔ ÂappleÈ- ÛÎÔappleÂ Ô Î È ˆ ÍÂÓÒÓ. Ã. ªapple ÎÈÚÙ, «ΔÔ ÂappleÈÛÎÔapple ÔÓ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó», Ú ÎÙÈÎ ÙÔappleÈÎÔ Û ÓÂ Ú Ô, Ï Î È Ë appleâúèô ÙË, Ï 1987, 151 ÎÂ., appleèûùâ ÂÈ fiùè ÙÔ ÎÙ ÚÈÔ μ ÙÔ Ó Ô Ù Ó appleôîïâèûùèî ÂappleÈÛÎÔapple Ô, ÏÏ Ùfi ÛÙ μ ÙÔ Ó Ô ÏÂÈÙÔ Ú- ÁÔ Û ˆ ÍÂÓÒÓ appleúôûî ÓËÙÒÓ Ô Ó ÚË, ΔÔ Ï ÓÂ Ô (ÛËÌ. 4), 3 ÎÂ Ã Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ Ë È Ù appleˆûë ÙÔ Sodini, «La contribution» (ÛËÌ. 90), 157 ÎÂ., fiùè Ô ËÌfiÛÈÔ ÒÚÔ ÙË applefiïë Û Â fió ÂÛÌ ÂÙ È ÁÈ ÙËÓ ÂappleÈÎÔÈÓˆÓ Ó ÌÂÛ ÛÙÔ ÙÚÂÈ Ó Ô.

143 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 143 ÌÂ Ú Ì ÙÈÎfi- Ó apple Ú ÛÙ ÙÈÎfi Ú ÎÙ Ú. ÙËÓ appleâú appleùˆûë Ù ÔÈ Ó Ô ˆ Ì ÚÙ ÚÈ Û Ó ÔÓÙ Ó Ì ÌÈ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁ appleô appleâúèâï Ì Ó ÌÈ appleôìappleèî, ÏÈÙ Ó ÙÈÎ ÌÂÙ ÛË ÙˆÓ appleèûùòó applefi ÙÔÓ Ó ÛÙÔÓ ÏÏÔ. ΔËÓ applefiıâûë ÂÓÈ- Û ÂÈ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi fiùè ÙÔ Ó Ô Û Ó ÂÈ Û ÓÙÔÌË È ÚÔÌ ÌÂ Ú ÛË ÙˆÓ Ô Î ÚÈˆÓ ÚÙËÚÈÒÓ ÙË applefiïë. ªÂ ÙÈ ÚÙËÚ Â Ù ÔÈ Ó Ô ÂappleÈÎÔÈÓˆÓÔ Ó Ì Ûˆ ÌÓËÌÂȈ ÒÓ appleúôapple ψÓ. ΔÔ appleúfiapple ÏÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ μ Á ÂÈ appleúô ÔÚÚ, ÛÙË ÓfiÙÈ ÌappleÔÚÈÎ Ô fi. ΔÔ ÎÙ ÁˆÓÔ, Ó ÌÂÛ ÛÙÔ Ô ÏÏÔ, ÂÈ Ô ÌÓËÌÂÈÒ ÂÈ ÂÈÛfi Ô, ÌÂ Ú ÈfiÙÂÚË Î È ÌÓËÌÂȈ ÛÙÂÚË ÙË ÓfiÙÈ, ÛÙË ÏÂÁfiÌÂÓË ÌappleÔÚÈÎ Ô fi, appleâú appleô 160 Ì. ÙÈÎ ÙÔ appleúôapple ÏÔ ÙË μ ÛÈ- ÏÈÎ μ, ÂÓÒ ÛÙË fiúâè appleïâ Ú, Ó ÏÏÔ appleúfiapple ÏÔ Á ÂÈ ÛÙË fiúâè decumanus ÙË applefiïë, 170 appleâú appleô Ì. Ó ÙÔÏÈÎ applefi ÙÔ appleúfiapple ÏÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ. È ª. Sève Î È ƒ. Weber appleèûùâ Ô Ó fiùè Ë ÌÓËÌÂÈ Î ÎÏ Ì Î appleúfiû ÛË ÛÙÔ Ó ËÚÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ Ó ÎÂÈ ÛÙË ÚˆÌ Î appleâú Ô Ô 178. ÓÙ ıâùâ ÂÓ Â ÍÂÈ, appleèûùâ ˆ, Ô ËÁÔ Ó ÛÙËÓ appleô Ë fiùè Ë ÌÓËÌÂÈ Î appleúfiû ÛË Î Ù ÛΠÛÙËΠÁÈ Ó ÂÍ appleëúâù ÛÂÈ ÙËÓ appleúˆùô ÓÙÈÓ ÛÈÏÈÎ : appleúôû Ó ÙÔÏÈÛÌfi ÙË ÎÏ - Ì Î È ÊÔÚÔappleÔÈÂ Ù È applefi ÙÔÓ appleúôû Ó ÙÔÏÈÛÌfi ÙÔ ÚˆÌ ÎÔ Ó ÛÎÔ. Ó ÌÂÛ ÛÙËÓ ÓÒÙÂÚË Î Ù ÙÔ ª. Sève Î È ƒ. Weber ÛÂÈÚ ıì ˆÓ Î È ÙÔÓ Ó ÏËÌÌ ÙÈÎfi ÙÔ Ô appleô ÔÚ ÂÈ ÙÔ ÓfiÙÈÔ apple Ú ÙÔ appleúˆùô ÓÙÈÓÔ ÎÙÈ- Ú Ô È ÙËÚÂ Ù È ÌÈÎÚfi ÙÌ Ì ÌÈ ÂÓ È ÌÂÛË ÂÓfiÙËÙ ıì ˆÓ appleô Ô ËÁ ÛÙË ÛÙ ıìë ÙÔ ÈıÚ Ô ÙË ÛÈÏÈÎ. Δ ÏÔ, Ë Ú ÙË ÎÏ Ì Î Ê ÓÂÙ È Ó ÍÂÎÈÓ fi È applefi ÙËÓ decumanus, ÙË ÏÂÁfiÌÂÓË ÁÓ Ù, ÏÏ applefi Ó ËÏfi- ÙÂÚÔ Âapple appleâ Ô, ÛÙÔÓ Ó ÏËÌÌ ÙÈÎfi ÙÔ Ô ÙÔ ÔappleÔ Ô Ú ıëîâ ÂÓ ÔÌËÌ ÓÔ ıúô ÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ 3Ô È Û Ó ÂÛË ÙˆÓ Ó ÒÓ Ì ÙÔ ÚfiÌÔ ÎÔÏÔ ıâ ÙË appleôúâ : μ ÛÈÏÈÎ μ- Ó ÙÔÏÈÎ appleúô ÙÔ ÓfiÙÈÔ appleúfiapple ÏÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ. Ë ÁÚ ÌÌ È Û ÂÈ ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ applefi ÙÔ ÓfiÙÔ appleúô ÔÚÚ Î È applefi ÙÔ fiúâèô appleúfiapple ÏÔ ÙÔ Ó Ô ÛÙÚ ÊÂÙ È appleúô ÛÌ ÁÈ Ó Û Ó ÓÙ ÛÂÈ, apple Óˆ ÛÙËÓ «ÁÓ Ù», ÙÔ appleúfiapple - ÏÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ. È ÈÎ ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ appleú appleâè Ó ÚÈÛÎfiÙ Ó ÛÙÔ Ì ÛÔ ÙË È ÚÔÌ, ÈfiÙÈ ÌfiÓÔÓ Ùfi È ıâùâ Ô ÌÓËÌÂÈ Î appleúôû ÛÂÈ appleô Î ıâìè ÙÔ Â Ó È ÛÙÚ ÌÌ ÓË appleúô ÙÈ ÏÏÂ Ô ÛÈÏÈÎ. μï appleô Ì fiùè ÔÈ Ó Ô - Ì ÚÙ ÚÈ appleôùâïô Ó ÛÙ ıìô ÌÈ appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎ appleôúâ appleô Âapple Ó - Ï Ì ÓÂÈ ÌÈ ÈÛÙÔÚÈÎ È ÚÔÌ Ì ÚÙ Ú Ô, Â Ò appleúôê ÓÒ ÙË È ÚÔÌ ÙˆÓ ÏÔ Î È Ï, fiappleˆ ÛÙËÓ πâúô Û Ï Ì ÙÔ 6Ô È. 180 Î È ÚÁfiÙÂÚ ÛÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Ì ÙËÓ ÂÔÚÙ ÛÙÈÎ Ó apple Ú ÛÙ ÙÈÎ appleôìapple appleúô ÙÔ Ó fi ÙÔ 178. Sève Weber, «Le côté nord» (ÛËÌ. 61), 579 ΠŸ.apple., 550 ÎÂ., Û ÈÔ È ÌÈ ÁÂÓÈÎ ÙÔappleÔı ÙËÛË, Ï. B. Flusin, «Les églises d orient et d occident », Histoire du christianisme, πππ, Ú ÛÈ 1998, 648.

144 144 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô Á Ô ËÌËÙÚ Ô 181, ÂappleÔÌ Óˆ ÌappleÔÚÔ Ó Ó ÂÍËÁËıÔ Ó ˆ Ó ÌÓËÛÙÈÎ ÙˆÓ È Ô ÈÎÒÓ ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ ÛÙ ıìòó ÙË Ú ÛË ÙÔ ÏÔ ÛÙËÓ applefiïë 182. º ÓÂÙ È ÏÔÈapplefiÓ fiùè ÙÔ appleúôûî ÓËÌ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó Ù Ó ÔÚÁ ÓˆÌ ÓÔ Û Ó ÙÂÏÂÙÔ ÚÁÈÎfi appleô ÂÍÂÏÈÛÛfiÙ Ó apple Óˆ ÛÙÔ Â ÁÔ ÙˆÓ Ô Î ÚÈˆÓ Ô ÈÎÒÓ ÍfiÓˆÓ ÙË applefiïë 183. ÌÊˆÓ Ì Ùfi Ë ÏÈÙ ÓÂ ÙˆÓ appleúôûî ÓËÙÒÓ ÍÂÎÈ- ÓÔ Û ÛÙËÓ applefiïë applefi ÙË μ ÛÈÏÈÎ μ, Î ÙfiappleÈÓ Î Ù ı ÓfiÙ Ó appleúô ÙÔ ÎÙ - ÁˆÓÔ, fiappleô ÂÈÛÂÚ fiù Ó applefi ÙÔ ÓfiÙÈÔ appleúfiapple ÏÔ Ì appleúôôúèûìfi ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ Î È ÙËÓ Ì ÚÌ ÚÈÓË ÎÚËapple. appleèûùú ÊÔÓÙ ÔÈ appleúôûî ÓËÙ Ó Ú ÔÓÙ Ó ÙËÓ ÙÚ - ÎÏÈÙË ÛÙÔ - ıúèô appleúô ÔÚÚ Î È Ì Û applefi ÙÔ fiúâèô appleúfiapple ÏÔ Á ÈÓ Ó ÛÙËÓ «ÁÓ Ù», apple fiappleô Î Ù ı ÓÔÓÙ Ó appleúô ÛÌ Î È ÂÈÛ Ú ÔÓÙ Ó ÛÙÔ ÒÚÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ Ì Ûˆ ÙË ÌÓËÌÂÈÒ Ô ÎÏ Ì Î ÙÔ appleúôapple ÏÔ. Ó fi Ùfi appleôùâïô Û ÙÔ Ù ÚÌ ÙË Ó apple Ú ÛÙ ÙÈÎ ÏÈÙ ÓÂ ÙˆÓ appleúô- ÛÎ ÓËÙÒÓ, fiappleˆ ÎÚÈ Ò Ë Ê Ï Î appleôùâïô Û ÙËÓ Î Ù ÏËÍË ÙË È ÚÔÌ ÙˆÓ ÏÔ Î È Ï ÛÙËÓ applefiïë ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ( Ú Í., 16, 23-34). ÈÎ ÈÔÏÔ- ÁËÌ Ó ÏÔÈapplefiÓ ÂÚÌËÓ ÂÙ È ˆ ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙË Ê Ï Î ÙÔ ÏÔ. È ÏÏÔÈ Ô Ó Ô ÌappleÔÚÔ Ó Âapple ÛË Ó ÂÚÌËÓ ıô Ó Ì ÙË Ô ıâè ÙˆÓ Ú ÍˆÓ. ÌÊˆÓ Ì ÙËÓ Ê ÁËÛË ( Ú Í., 16, 16-23), Ù ÁÂÁÔÓfiÙ appleâúèï Ì- ÓÔ Ó, Ì ÙË ÛÂÈÚ, ÙÔ ı Ì ÙË ÂÎ ˆÍË ÙÔ Î ı ÚÙÔ appleóâ Ì ÙÔ applefi ÙËÓ ÂÁÁ ÛÙÚ Ì ıë Ó, ÙË Û ÏÏË Ë Î È appleúôû ÁˆÁ ÙˆÓ appleôûùfiïˆó ÛÙÔ Ú ÔÓÙÂ Î È ÙÔ Ú ÈÛÌfi ÙÔ. ΔÔ ÎÙ ÁˆÓÔ appleôùâïâ ÙÔÓ Ì Ûˆ appleúôëáô - ÌÂÓÔ, ÙÔÓ appleúôùâïâ Ù Ô, ÛÙ ıìfi ÙË appleôúâ ÙˆÓ ÌÈÌËÙÒÓ ÙÔ ÏÔ, Û Ó- ÂÙ È ÏÔÈapplefiÓ Ì ÙÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ ÙÔ Ú ÈÛÌÔ ÙˆÓ appleôûùfiïˆó. ΔÔ appleâúèûù ÙÈ- Îfi   ÌÂÁ ÏË ÛËÌ Û ÁÈ ÙÔ appleèûùô, ÈfiÙÈ ÂΠÔÈ applefiûùôïôè ˆÛ Ó «Ì ÚÙ Ú Ó apple ÛÙˆ». ÌÊˆÓ Ì ÙËÓ ÎıÂÛË ÙˆÓ ÁÂÁÔÓfiÙˆÓ ÛÙÈ Ú ÍÂÈ (16, 22-23), ÔÈ applefiûùôïôè appleúèó applefi ÙË Ê Ï ÎÈÛ ÙÔ Ô ËÁ ıëî Ó ÛÂ Ó Ó ÙfiappleÔ ÎÔÓÙ ÛÙËÓ ÁÔÚ fiappleô Ú ÛÙËÎ Ó. ÒÚÔ ÙË ÂÎÙ ÏÂÛË ÙˆÓ ÛˆÌ - ÙÈÎÒÓ appleôèóòó appleúâappleâ Ó Â Ó È appleâú ÔappleÙÔ, ÏÏ fi È ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ ÈÔÈÎË- ÙÈÎÔ Î ÓÙÚÔ Ø ÙÛÈ ÌappleÔÚÂ Ó Ù ÙÈÛÙ Ì ÙËÓ ÎÚËapple apple Óˆ applefi ÙÔÓ Î - ÚˆÌ ÓÔ Ì Î ÔÓÈÎfi Ù ÊÔ. appleâú ˆÌ ÓË ÎÚËapple 184 Ë ÔappleÔ appleôùâïô Û ÙÔ 181. ª ÓÙ Ô, «Ó fi ÙÔ Á Ô ËÌËÙÚ Ô» (ÛËÌ. 152), 234 ΠÂÓ ı Ù Ó apple Ú ÏÔÁÔ fiùè Ë Ú ÙÔ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁÈÎÔ Ô ÔÈappleÔÚÈÎÔ ÚÈÛÎfiÙ Ó ÛÙÈ fi ıâ ÙÔ appleôù ÌÔ ÁÁ ÙË, ͈ applefi ÙÔ ÙÈÎfi Ù Ô, fiappleô appleèı ÓÒ apple Ú Â Ì ÚÙ ÚÈÔ Î È appleúôûî ÓËÌ ÙË «appleúôûâ» ( Ú Í. 16, 13) Î È ÙË appleùèûë ÙˆÓ appleúòùˆó ÚÈÛÙÈ ÓÒÓ È ÙÔ ÚfiÏÔ ÙˆÓ appleôìappleèîòó Ô ÒÓ Ï. J.-P. Sodini, «La hierarchisation des éspaces a Qal at Sem an», ÛÙÔ: M. Kaplan (ÂappleÈÌ.), Le sacré et son inscription dans l éspace à Byzance et en Occident, Ú ÛÈ 2001, 257 ÎÂ Ê ÛË ÙË Ï ÙÚ  Ò, Û ÌÈ ÛÙÂÚË appleâú Ô Ô, appleâúèï Ì Ó ÙËÓ applefiïë Ë ÁÈ - ÛÌ ÙÔ -Ì ÚÔ applefi ÂÍ ÌÂÓ appleï ÛÙËÓ ÎÚËapple, ÁÈ ÙËÓ ÔappleÔ Ï. Ô Ó ÚË Ô Ó ÚË, º ÏÈappleappleÔÈ (ÛËÌ. 47), 72 ÎÂ., Î È Bakirtzis, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 7), 46 ÎÂ. Û Û ÂÙÈÛÌfi

145 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 145 Î ÓÙÚÔ ÙË appleúôûî ÓËÛË Â Ò, Ú ÛÎÂÙ È ÎÔÓÙ ÛÙËÓ ÁÔÚ, apple ÂÈ 48 appleâú appleô Ì. applefi Ù Ó. ÎÚËapple Î È appleúèó applefi ÙËÓ Ú ÛË ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ÎÙÈÚ ˆÓ Ù Ó appleâú ˆÌ ÓË Î È appleâú ÔappleÙË, ÙfiÛÔ applefi ÙËÓ ÁÔÚ fiûô Î È applefi ÙËÓ ÌappleÔ- ÚÈÎ Ô fi, ÈfiÙÈ Â Ú fiù Ó ÛÙÔÓ Ù Ì Ô ÙÔ Ì Î ÔÓÈÎÔ Ù ÊÔ Î È Ó ÂÈ- ÎÓ fiù Ó applefi ÙË Ê ÛÈÎ ÎÏ ÛË ÙÔ Â ÊÔ appleúô ÓfiÙÔ. Δ Ùfi ÚÔÓ Ù Ó apple Ú ÌÂÚË, ÈfiÙÈ ÂÊ appleùfiù Ó ÛÙËÓ apple Ûˆ Ï ÙÔ ÏÔ ÙÚÔ, apple fiappleô ÂÍ appleëúâ- ÙÔ ÓÙ Ó Ë ÙÚÔÊÔ ÔÛ ÙË ÊˆÙÈ Î È appleôúú appleùôóù Ó ÔÈ ÛÙ ÙÂ Ø Ù ÈÚÈ ÂÈ ÏÔÈapplefiÓ Ó ÂÚÌËÓ ıâ Ë ÎÚËapple ˆ Ô ÙfiappleÔ ÂÎÙ ÏÂÛË appleôèóòó Î È ÂappleÔÌ Óˆ ˆ Ô ÒÚÔ ÙÔ Ú ÈÛÌÔ ÙˆÓ appleôûùfiïˆó. μ ÛÈÏÈÎ μ, ÎÙÈÛÌ ÓË apple Óˆ Û ËÌfiÛÈÔ ÒÚÔ apple Ï ÛÙÚ Î È ÁÔÚ ÒÚÔ fiappleô Û Ó ıˆ Û ÁÎÂÓÙÚÒÓÔÓÙ È ÔÈ appleôï ÙÂ Î È Û ÓÂappleÒ Ù Ó applefi ÙËÓ ÂappleÈÌ ÏÂÈ ÙˆÓ ÂÎÏÂÁÌ ÓˆÓ Ú fióùˆó, ÚÈÛÎfiÙ Ó ÛÙË ı ÛË fiappleô ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó ÂÈ Û Ì Â ÙÔ appleâúèûù ÙÈÎfi ÙË Û ÏÏË Ë ÙˆÓ appleôûùfiïˆó Î È ÙË appleúôû - ÁˆÁ ÙÔ ÛÙÔ Ú ÔÓÙÂ,  Ù ÂappleÚfiÎÂÈÙÔ ÁÈ ÙÔ ÁÔÚ ÓfiÌÔ Â Ù ÁÈ ÙÔ ÛÙÚ ÙËÁÔ 185. Ù Ï ÁÔÓÙ appleôûùëú Ô Ì fiùè ÔÈ ÙÚÂÈ ÌÂÁ ÏÔÈ Ó Ô ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó, ÔÈ μ ÛÈÏÈÎ Î È μ Î È ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ, ÏÂÈÙÔ ÚÁÔ Û Ó ˆ appleúôûî Ó Ì Ù ÙÔ appleôûùfiïô ÏÔ. ÓÙ ÛÛÔÓÙ Ó Û Ó ÎÔÈÓfi ÂÔÚÙ ÛÙÈÎfi-ÙÂÏÂÙÔ ÚÁÈÎfi appleï ÛÈÔ, ÙÔ ÔappleÔ Ô Î ÚÈÔ ÛÙÔÈ Â Ô Ù Ó ÌÈ appleôìappleèî ÏÈÙ ÓÂ. Ù, Û Ì- ÊˆÓ Ì ÙÈ ÂÎÎÏËÛÈ ÛÙÈÎ Û Ó ıâèâ ÙË ÂappleÔ,   ÈÛÙÔÚÈÎfi- Ó apple Ú - ÛÙ ÙÈÎfi Ú ÎÙ Ú Î È Ó apple ÚÈÛÙÔ Û ÙË Ú ÛË ÙÔ ÏÔ ÛÙËÓ applefiïë. È Ú ÈÔÏÔÁÈÎ ÂÓ Â ÍÂÈ Â ÓÔ Ó fiùè ÙÔ appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎfi Ù appleèîfi ÂÓ Û ËÌ Ù ÛÙËÎÂ È ÌÈ, Ô Ù ÙfiÛÔ ÓˆÚ ÛÙË ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ appleâú Ô Ô ÙË applefiïë ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆóø Ë μ ÛÈÏÈÎ ÙÔ ÂappleÈÛÎfiappleÔ ÔÚÊ Ú Ô Î È ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ, ÙÔ appleúòùô ÎÙ ÁˆÓÔ appleô ÙË È ıëîâ, Ù ÔappleÔ, fiappleˆ Ê ÓÂÙ È, Ù Ó Ù appleúòù Ì ÚÙ ÚÈ ÙË applefiïë ÛÙÔÓ 4Ô Î È ÙÔÓ 5Ô È., ÂÓ È ıâù Ó ÌÓËÌÂÈÒ ÂÈ appleúô- Û ÛÂÈ 186 Î È Î Ù apple Û appleèı ÓfiÙËÙ ÂÓ ÂÍ appleëúâùô Û Ó appleôìappleèî Ï ÙÚÂ. μ ÛÈÏÈÎ appleô ÎÙ ÛÙËΠÛÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ 5Ô ÛÙÈ Ú ÙÔ 6Ô È. 187 Î È Â Ó È appleèı ÓfiÓ fiùè ÏÂÈÙÔ ÚÁËÛ ˆ  ÙÂÚÔ Ì ÚÙ ÚÈÔ, ÂÓ Ê ÓÂÙ È Ó Â Â applefi ÙÔÓ Ã. ªapple ÎÈÚÙ, ÙË ÂÍ ÌÂÓ Î È ÙÔ ÁÈ ÛÌ ÙÔ Ì ٠ÊÔ Ì ÚÙ Ú, ÁÓ ÛÈÔ ÓÔÌÈ- fiìâóô, apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ appleôïï ÛÎÔÏ Â. ΔÔ ÙËÌ ÚÂÈ ÂÙ È apple Ú apple Ú ÚÂ Ó μï. apple Ú apple Óˆ, Û Ó ÛÎ Ê Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë Â Â appleúôï ÂÈ Ó ÒÛÂÈ ÙÔ 1980, «È º ÏÈappleappleÔÈ» (ÛËÌ. 5), 112 ÎÂ., Ù appleúòù Û ÌappleÂÚ ÛÌ Ù ÙÔ ÁÈ ÙÈ Ê ÛÂÈ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ. ªÂÙ ÙÈ Û ÌappleÏËÚˆÌ ÙÈÎ Ú Ó وÓ. ª ÓÙ Ô Î È. ÂÏÂÎ Ó Ô ÁÈ ÙËÓ appleúôâùôèì Û ÙË ËÌÔÛ Â ÛË ÙÔ ÌÓËÌÂ Ô (ª ÓÙ Ô ÂÏÂÎ Ó Ô, «Ú ÙËÚ ÛÂÈ» [ÛËÌ. 163], 45) Ù Û ÌappleÂÚ ÛÌ Ù Ù ÚÂÈ ÛÙËÎÂ Ó ÙÚÔappleÔappleÔÈËıÔ Ó Û ÌÂÚÈÎ ÛËÌ : ΔÔ ÎÙ ÁˆÓÔ ÂÓ Â Â Ó ÚıËÎ Î È ıúèô μï. appleúfiûê Ù, Sève, «Le forum de Philippes» (ÛËÌ. 156), 128 ÎÂ.

146 146 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô Ú ÈÎ Î appleôè ÌÓËÌÂÈ Î Û Ó ÂÛË Ì ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ. ΔËÓ Ú ÙË ÔÚÁ ÓˆÛË ÙË appleôìappleèî «ÈÛÙÔÚÈλ Ó apple Ú ÛÙ ÙÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁ Ì ÙÔ ÙÚÂÈ Ó Ô ÌappleÔÚÔ ÌÂ Ó appleúôû ÈÔÚ ÛÔ Ì ÚÁfiÙÂÚ, Ì ÙËÓ Ú ÛË ÙÔ ÂÁÁÂÁÚ ÌÌ ÓÔ ÎÙ ÁÒÓÔ μ, ÌÂ Ó ÚıËÎ Î È ıúèô, ÙËÓ Î Ù ÏË Ë ÙË ÂÓ È ÌÂÛË apple Úfi Ô, ÙÔ fiúâèô appleúfiapple ÏÔ Î È ÙÔ appleúfiapple ÏÔ apple Óˆ ÛÙË ÓfiÙÈ ÌappleÔÚÈÎ Ô fi, ÛÙ Ì Û ÛÙ Ù ÏË ÙÔ 6Ô È. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi Ùfi Û Ó ÂÙ È appleèı ÓÒ Ì ÙËÓ Ó ÁÂÚÛË ÛÙËÓ È appleâú Ô Ô ÙË μ ÛÈÏÈÎ μ. ÙËÓ È appleâú Ô Ô ÌÂÙ ÏÏÂÙ È Âapple ÛË Ë ÌÔÚÊ ÙË ÁÔÚ. È ÂÏÂÁ fiìâ- Ó  ÛÔ ÔÈ ÛÙËÓ ÁÔÚ 188 Î Ù ÚÁ ıëî Ó Î È Ë appleï Ù appleô fiıëîâ ˆ ÂÏ - ıâúô ÒÚÔ. Ú ÏÏËÏ Ë ÌÊ ÛË ÌÂÙ Ê ÚıËΠÛÙË ÓfiÙÈÔ Ó ÙÔÏÈÎ appleïâ Ú, fiappleô ÙÔ ÌÂÓ ÎÙ ÚÈÔ ÙË ÓÔÙÈÔ Ó ÙÔÏÈÎ ÁˆÓ Í Ó ÎÙ ÛÙËΠ̠ÌÈ ÏÔÍ ˆ appleúô ÙÔÓ ÍÔÓ È ÛË appleô Ô ËÁÔ Û ÛÙÔ ıúèô ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ 189, ÂÓÒ Ë ÓfiÙÈ ÛÙÔ ÙÔ Forum Ó ÛÙËÏÒıËÎÂ, ˆ Û Ó ÂÈ ÙÔ appleúôëáô ÌÂÓÔ ÎÙÈÚ Ô, Ì ȈÓÈÎ ÌÂ Û ÌÊ Âapple ıëì ÎÈÔÓfiÎÚ Ó 190. ªÂ ÙÈ ÂappleÂÌ ÛÂÈ Ù ÌÂÙ - ÏÏÂÙ È Ô Ú ÈÎfi Ú ÎÙ Ú ÙË ÁÔÚ 191, È ÙËÚÂ Ù È fiìˆ apple Ú ÏÏ Á- Ì ÓÔ Ô ËÌfiÛÈÔ Ú ÎÙ Ú ÙË Ø Ô ËÌfiÛÈÔ ÒÚÔ ÂÍ appleëúâùâ appleï ÔÓ ÙËÓ appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙˆÓ Ó ÒÓ Á Úˆ applefi ÙËÓ ÁÔÚ 192. Δ. apple ÏÔÁÔ Ó appleù ÍË ÙÔ ıúëûîâ ÙÈÎÔ Ù appleèîô ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô Ê ÓÂÙ È fiùè Û Ó ÂÙ È ÛÙÔ ÚfiÓÔ appleô ÎÔÏÔ ıëû Ó ÙËÓ Î ıè ÚˆÛ ÙÔ : ÂÍ Ù ÛË ÙˆÓ È Ô ÈÎÒÓ ÌÂÙ ÛΠÒÓ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ÌÂÙ applefi Ó Ó ÛÂÈÛÌfi, ÙÔ ÔappleÔ Ô Ë appleôù ÌËÛË Î È ÚÔÓÔÏfiÁËÛË appleèûùâ ˆ fiùè appleú appleâè Ó Âapple ÓÂÍÂÙ - ÛÙÔ Ó 193,  ÓÂÈ ÙË Û ÓÂ È fiìâóë ÌÊ ÛË ÛÙÔÓ appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎfi Ú ÎÙ Ú ÙÔ Ó Ô. ΔÔ Û ÁÎÚfiÙËÌ appleúôû ÚÙ, Û Á ÚfiÓˆ Ï ÁÔ ÚÁfiÙÂÚ applefi ÙËÓ 188. Ÿ.apple., 128. Ó ÏÔÁË, Ì ÂÏÂÁ fiìâóâ appleúôû ÛÂÈ, Ù Ó Î È Ë È ÌfiÚʈÛË ÙË ÁÔÚ ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË. μï. μâï ÓË, «Ú ÁÔÚ ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË» (ÛËÌ. 56), 132 ΠM. Sève, «Le forum de Philippes, lieu d autocélébration de l élite municipale?», Contextes-images-textes, Clermont-Ferrant 2004, V. Vemi, Les chapiteaux ioniques à imposte de Grèce à l époque paléochretienne, BCH Suppl. 17, ı Ó - Ú ÛÈ 1989, 159. Δ ÎÈÔÓfiÎÚ Ó ÙÔappleÔıÂÙÔ ÓÙ È applefi ÙË Vemi ÛÙËÓ ÈÔ ÛÙÈÓÈ ÓÂÈ appleâú Ô Ô M. Sève, «L oeuvre de l École française d Athènes à Philippes pendant la décennie », ª 10B (1996), 708 ΠSodini, «La contribution» (ÛËÌ. 90), È Ùo ÛÂÈÛÌfi Ì ÏËÛÂ Ú ÈÎ Ô Ã. ªapple ÎÈÚÙ, «ËÌ Ú ÌÂÙ ÙËÓ Î Ù ÛÙÚÔÊ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô», Ú ÎÙÈÎ ÙÔ ÈÂıÓÔ ÌappleÔÛ Ô, Î ıëìâúèó ˆ ÛÙÔ μ - ÓÙÈÔ μ / π (1988), ı Ó 1989, 695 ÎÂ., fiappleô ÙÔÓ Û Ó ÂÈ Ì ÙÔ Ì ÚÙ ÚÔ ÌÂÓÔ ÛÙ «Ì Ù» ÙÔ Á Ô ËÌËÙÚ Ô ÛÂÈÛÌfi ÙË ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË Á Úˆ ÛÙÔ 620, Î È ÛÙÈ ÌÂÙ ÁÂ- Ó ÛÙÂÚ ËÌÔÛÈ ÛÂÈ ÙÔ.

147 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 147 applefiîùëûë ÈıÚ Ô Î È Ó ÚıËÎ, ÙË ÈappleÏ Ó ÓËÛ ÙÔ «ÂappleÈÛÎÔapple Ի ÍÂÓÒÓ (;) 194, ÂÓÒ appleúô ÔÚÚ ÙÔ ÈıÚ Ô ÎÙ ÂÙ È ÍÂÓÒÓ appleúôûî ÓËÙÒÓ 195. ÙË Ê ÛË ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ appleô Ó Ê ÚÂÙ È applefi ÙÔÓ Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë ÎÙ Áˆ- ÓÔ μ1 196, ÙÔ ÓfiÙÈÔ appleúfiapple ÏÔ ÙÔ Ó Ô Í Ó ÎÙ ÂÙ È Û ÌÓËÌÂȈ ÛÙÂÚË ÌÔÚÊ, ˆ ÙÂÙÚ apple ÏÔ appleô Î Ù Ï Â fiïô ÙÔ appleï ÙÔ ÙÔ ÚfiÌÔ 197, ÙÔ ıúèô Î È ÔÈ appleúôû ÛÂÈ ÙÔ appleúô ÙÔ Ó ÚıËÎ È ÛΠÔÓÙ È Î È ÂappleÂÎÙ ÓÂÙ È ÙÔ Û ÁÎÚfi- ÙËÌ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ appleúô ÙËÓ fiúâè decumanus «ÁÓ Ù». Ù ÛΠÂÙ È ÙÚ ÎÏÈÙË ÛÙÔ - ıúèô Î È È Ú ÂÙ È Ó Âapple ÛË ÌÓËÌÂÈ Îfi appleúfiapple ÏÔ apple Óˆ Û ÙfiÓ ÙÔ ÚfiÌÔ 198. ªÈ ÏÏË Û Ó appleâè ÙÔ ÛÂÈÛÌÔ Ù Ó Ë Ú ÛÙ ÛË ÙÔ Û ÛÙ Ì ÙÔ ÚÔ fiùëûë ÙˆÓ ÙÔÎÚ ÙÔÚÈÎÒÓ ÚfiÓˆÓ. applefi ÙËÓ Ó Û ÁÎÚfi- ÙËÛË ÙË applefiïë ÌÂÙ ÙÔ ÛÂÈÛÌÔ appleúô Î Â Ë È ıâûèìfiùëù ÙË applefiáâè ÙÔ ÂÍ ÌÂÓ appleï ÛÙÔ appleúfiapple ÏÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ 199, Ë applefiáâè Î Ù ÛÎÂ Û ÌappleÏ ÚˆÛ Ì ÌÂÁ Ï ÙÂÚË ÏËıÔÊ ÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ ÙÔ appleúôûî Ó Ì ÙÔ ˆ ıâóùèî Ê Ï Î ÙˆÓ appleôûùfiïˆó 200. ÙÂÏÈÎ Ù È ÌfiÚʈÛË ÛËÌ ÙÔ Ó ÛÎ Ê Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë Î È Ô ªapple ÎÈÚÙ, «ΔÔ ÂappleÈÛÎÔapple ÔÓ» (ÛËÌ. 175), ıâˆúô Û Ó ÙÔ ÎÙ ÚÈÔ ˆ ÂappleÈÛÎÔappleÈÎ Î ÙÔÈÎ, Î ÙÈ appleô Û ÌÂÚ ÌÊÈÛ ËÙ ٠È. Ú Ï., Ô ÚÎÔ Ù Ô - ÈÎÔÏ Ô, «ΔÔ ÂappleÈÛÎÔappleÂ Ô ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó» (ÛËÌ. 162), 116, ÛËÌ μï. Û ÓÔappleÙÈÎ, ªapple ÎÈÚÙ, «ΔÔ ÂappleÈÛÎÔapple ÔÓ» (ÛËÌ. 175). ΔÔ È Ô, «Paul and Philippi» (ÛËÌ. 7), ÌÊˆÓ Ì ٠appleôú ÛÌ Ù ÙˆÓ ª ÓÙ Ô ÂÏÂÎ Ó Ô, (appleú Ï. ÙËÓ Ó ÎÔ ÓˆÛË ÛÙÔ 10Ô ÌapplefiÛÈÔ ÃÚÈÛÙÈ ÓÈÎ Ú ÈÔÏÔÁ, «Ú ÙËÚ ÛÂÈ» [ÛËÌ. 154], 45), ÙÔ ÎÙ - ÁˆÓÔ μ apple ÎÙËÛÂ Ó ÚıËÎ Î È ıúèô Î È appleú appleâè Ó ÙÔappleÔıÂÙËı ÛÙÔÓ 6Ô ÈÒÓ. ΔÔ ÎÙ - ÁˆÓÔ μ1 È Ù ÚËÛ ÙÔ ıúèô Î È ÙÔ ÓfiÙÈÔ appleúfiapple ÏÔ Î È apple ÎÙËÛ Âapple ÛË appleúfiapple ÏÔ appleúô ÙËÓ ÁÓ Ù. Ê ÛË appleú appleâè Ó ÙÔappleÔıÂÙËı ÌÂÙ ÙÔÓ 6Ô È Ù. ÂÏÂÎ Ó Ë, 1971, 82 ΠÂÏÂÎ Ó Ë, «È º ÏÈappleappleÔÈ» (ÛËÌ. 5), 114, Â Â È ÁÓÒÛÂÈ fiùè Ë fiúâè appleúfiû - ÛË ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ ËÌÈÔ ÚÁ ıëîâ Û ÌÈ ÛÙÂÚË Ê ÛË ÙË ˆ ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ ÌÂÙ ÙÚÔapple ÙË ÎÈÓÛÙ ÚÓ Û Ó Ë Î Ù ÙÔÓ 7Ô 8Ô È.:. ÂÏÂÎ Ó Ô, «Î Ù ÙËÓ apple Ú ÔÛË Ê Ï Î ÙÔ appleôûùfiïô ÏÔ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô», Ï Î È Ë appleâúèô- ÙË, ÙÔappleÈÎfi ÌapplefiÛÈÔ, Ï 18-20/4/1977, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1980, 429. ÂÓ ÈÛ ÂÈ fiìˆ Ë applefiıâûë ÙË Û ÁÁÚ Ê ˆ, fiùè ÙËÓ ÂappleÔ ÂΠÓË Î Ù ÛÙÚ ÊËÎ Ó Ù ÌÂÁ Ï (ÂÎÎÏËÛÈ ÛÙÈ- Î ) ÎÙ ÛÌ Ù. appleúôûâîùèîfi ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÁÈÓ Ó ÔÈ ÂappleÂÌ ÛÂÈ ÛÙÔ appleúfiapple ÏÔ ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÁÈ ÙËÓ ÂÍ ÛÊ ÏÈÛË ÙË appleúfiû ÛË appleúô ÙËÓ ÎÈÓÛÙ ÚÓ, Ë ÙÔappleÔı ÙËÛË ÙË ÎÚ ÓË ÌÂÙ ÙË ı Ú appleúô ÙÔ appleúôûî ÓËÌ, Î ıô fió appleúô ÙÔ Ó fi,  ÓÔ Ó fiùè ÙÔ appleúôûî - ÓËÌ ÙË ÎÈÓÛÙ ÚÓ Î È Ë μ ÛÈÏÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁÔ Û Ó Ù Ùfi ÚÔÓ. ÂÓ ÚÂÈ ÂÙ È Âapple ÛË Ó appleôùâıâ fiùè ÛÙËÓ ÎÈÓÛÙ ÚÓ Î È ÂappleÔÌ Óˆ ÛÙË μ ÛÈÏÈÎ, ÌÂÙ Ê ÚıËÎÂ Ë appleúôûî ÓËÛË ÙÔ appleôûùfiïô applefi ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ: appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎ ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙˆÓ Ô Ó ÒÓ Ù Ó applefi ÙËÓ Ú È ÎÚÈÙ. ÕÏψÛÙ ÔÈ Ó Ô ÏÂÈÙÔ ÚÁËÛ Ó Û Á ÚÔÓ ÁÈ ÙÔ Ï ÈÛÙÔ Ô ÈÒÓÂ Î È appleèı ÓÒ ÁÈ appleôï appleâúèûûfiùâúô, Î È ÂÓ apple Ú ÂÈ Ó ÂÈÍË appleô Ó Û Ó ÂÈ ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ Ì ÙË Ê Ï Î ÙÔ ÏÔ Ó È appleèı ÓfiÓ fiùè appleúèó applefi ÙËÓ ÍÈÔappleÔ ËÛË ÙË ÎÈÓÛÙ ÚÓ Ô ÒÚÔ appleúôûî ÓËÛË Â ÚÈÛÎfiÙ Ó ÛÂ Ó ÚÈÔ ÎÚÈ Ò Âapple Óˆ applefi Ù Ó, Ì appleúfiû ÛË applefi ÙÔ appleúfiapple ÏÔ Ì ı Ú ÛÙÔ ÛËÌÂ Ô fiappleô ÚÁfiÙÂÚ È Ú ıëîâ Ë ÌÈÎÚ ÎÚ ÓË.

148 148 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô ÔÙ ٠Ùfi ÚÔÓ ÙËÓ ÔÏÔÎÏ ÚˆÛË ÙÔ Ó apple Ú ÛÙ ÙÈÎÔ Û Ì ÙÔ ÙË appleúô- ÛÎ ÓËÌ ÙÈÎ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô Î È ÙËÓ ÂappleÈÎ ÚˆÛË ÙË ÌÂÙ Ô- Ï Û applefiïë appleúôûî Ó Ì ÙÔ 201. È apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ appleô ÂÎÙ ıëî Ó apple Ú apple Óˆ appleôîùô Ó Ú ÙËÙ ÁÈ ÙËÓ ÂÎÙ ÌËÛË ÙË ÈÛÙÔÚ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÛÙ ÌÂÛ ÈˆÓÈÎ ÚfiÓÈ. appleô Ë fiùè Ë applefiïë Êı Û ÛÙË Ì ÛË ÓÙÈÓ appleâú Ô Ô ˆÚ Ú Ì ÙÈÎ Ó ÛÙ ÙÒÛÂÈ appleúôûê ÚÂÈ ÌÈ appleïëú ÛÙÂÚË ÂÍ ÁËÛË ÛÙÔ Ê ÈÓfiÌÂÓÔ ÙË Û Ó ÂÈ ÙË Ï ÙÚ ÛÙÔ Ó Ô appleô, fiappleˆ Â Í ÌÂ, appleú appleâè Ó Ó ÁÓˆÚÈÛÙÔ Ó ˆ appleúôûî Ó Ì - Ù : ÛÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ Ì ÙÈ È Ô ÈÎ ÌÂÙ ÛΠÙÔ appleô  ÓÔ Ó È ÚÎÂÈ ˆ, ÙË μ ÛÈÏÈÎ Ì ÙËÓ Ó appleù ÍË ÙÔ appleúôûî Ó Ì ÙÔ ÙË Ê Ï Î Î È ÙÔ Ó ÛÎÔ apple Óˆ applefi Ùfi, Î È ÙË μ ÛÈÏÈÎ μ, fiappleô Û Ó ÂÙ È Ë Ú ÛË ÙÔ Ó ÚıËÎ Î È ÙÔ ÓfiÙÈÔ appleúôûîù ÛÌ ÙÔ ˆ Ó ÒÓ 202. Ù ÌÂÙ ÙÈÎ Î È ÌÂÛÔ ÓÙÈÓ ÚfiÓÈ 203, Ë applefiïë Ê ÓÂÙ È fiùè ÛÙËÚ ıëîâ ÛÙÔÓ appleúôûî ÓËÌ - ÙÈÎfi ÙË Ú ÎÙ Ú, appleô appleôùâïô Û appleèı ÓÒ ÌÈ applefi ÙÈ Î ÚÈ ÈÙ Â ÙË ÂappleÈ ˆÛ ÙË 204. Û Ó ÂÈ ÙË Ï ÙÚ ÙÔ appleôûùfiïô ÏÔ ÌappleÔÚÂ Ó ÈÎ ÈÔÏÔÁËıÂ Û Ó Ó ÛÙÈÎfi ÒÚÔ appleô, ÛÙˆ Î È Û ÚÚÈÎÓˆÌ ÓÔ, Û Ó È Â Ó ÏÂÈÙÔ ÚÁÂ Ø ÏψÛÙÂ Ë appleúôûî ÓËÌ ÙÈÎ Ï ÙÚ appleúô appleôı ÙÂÈ ÌÈ ÔÚÁ ÓˆÌ ÓË ÛÙÈÎ appleô ÔÌ. ÓËÁÔÚÔ Ó ÏψÛÙ ÁÈ Ùfi ÔÈ Û ÓÂ È fiìâóâ Ó ÊÔÚ ÂappleÈÛÎfiappleˆÓ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó 205 Î È ÔÈ ÌÓ  ÙË applefiïë ÛÙÈ appleëá, appleô  ÓÔ Ó fiùè Ë applefiïë ÂappleÈ Â ˆ ÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ 12Ô È Ú apple Ú ÂÓ Â ÍÂÈ ÁÈ ÙË Û Ó - ÂÈ ÙË ˆ ÛÙÔ ºÈÏ appleappleô ÛÙË Ì ÛË ÓÙÈÓ appleâú Ô Ô Ô Ì ÛÙËÓ ÂappleÈ ÚÔÓÔÏfiÁËÛË ÙÔ ÛÂÈÛÌÔ ÙˆÓ ÛÂÈÛÌÒÓ appleô Û Ó ÙÂÈÓ Ó ÛÙË ÌÂÙ ÔÏ ÙË Ê ÛÈÔÁÓˆÌ ÙË applefiïë ÛÙÈ Ú ÙÔ 7Ô È. (ªapple ÎÈÚÙ, «ËÌ Ú ÌÂÙ ÙËÓ Î Ù - ÛÙÚÔÊ» [ÛËÌ. 193]), Â Ó È, Û ÌÊˆÓ Ì ٠fiû ÂÎÙ ıëî Ó apple Ú apple Óˆ, appleúòèìë: Ù Ú Ó Ë ÛÂÈÛÌÈÎ ÎÔÏÔ ı ÙË ÏÂÎ ÓË ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó ÂÓ ÂappleËÚ ÂÙ È applefi Ù Ó ÙÔ ÂÚÌ ÎÔ ÎfiÏappleÔ. ÂappleÈappleÏ ÔÓ Ù appleôùâ ÂÓ Ì ÚÙ Ú fiùè Ë Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ ÛÙËÓ applefiïë ÛÙ Ì ÙËÛ ÁÈ apple Óˆ applefi 300 ÚfiÓÈ, ˆ ÙÔ 10Ô È. ÔapplefiÙ ÚÔÓÔÏÔÁÔ ÓÙ È ÔÈ ÂappleÂÌ ÛÂÈ ÛÙ Ù Ë, ÛÙË μ ÛÈÏÈ- Î μ Î È ÔÈ fi ÈÌ appleúôûı ΠÛÙË μ ÛÈÏÈÎ Î È ÛÙÔ «ÂappleÈÛÎÔapple Ի ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ Lemerle, Philippes (ÛËÌ. 28), 444 (ÓfiÙÈÔ appleúfiûîùèûì ) Î È 425 (Ó ÚıËÎ ) Contra ªapple ÎÈÚÙ, «ËÌ Ú ÌÂÙ ÙËÓ Î Ù ÛÙÚÔÊ» (ÛËÌ. 193), 695 ΠªÂÙ ÙÔ ÎÙ ÁˆÓÔ μ1 apple Ú ÙËÚÂ Ù È ÌÈ ÎfiÌË ÌÂÙ ÁÂÓ ÛÙÂÚË ÂappleÈÛÎÂ, appleú Ï. ª ÓÙ Ô ÂÏÂÎ Ó Ô, «Ú ÙËÚ ÛÂÈ» (ÛËÌ. 163), ÌÂ Ú ÎÙ Ú Û ÓÙËÚËÙÈÎfi Î È ÁÓÒ- ÚÈÛÌ ÙËÓ ÂÎ ÙˆÓ ÂÓfiÓÙˆÓ ÍÈÔappleÔ ËÛË ÙˆÓ ÒÚˆÓ. Ù Ó appleú appleâè Ó appleô ÔıÂ Î È Ë Î Ù ÚÁËÛË ÙÔ ÈıÚ Ô, ÙËÓ ÔappleÔ Ô ÂÏÂÎ Ó Ë, «È º ÏÈappleappleÔÈ» (ÛËÌ. 5), 114, Û Ó ÂÛ Ì ÙË Ê ÛË μ Ÿ.apple., 242. μï. Âapple ÛË. Ú Ë, È º ÏÈappleappleÔÈ, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1956, 22 ÎÂ. Úfi- ÛÊ Ù ÎÂÚ Û Ì ÙÔ appleï Ú fióôì ÂÓfi ÎfiÌ ÂappleÈÛÎfiappleÔ ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó: S. Provost, «Une réfection des ramparts de Philippes sous Michel VII Doukas», REB 61 (2003) 167 ΠÌÊˆÓ Ì ÙÔÓ Provost, fi.apple., ÂÓÈÛ ÂÙ È Ë ÍÈÔappleÈÛÙ ÙË appleïëúôêôú ÙÔ ÕÚ Idrisi, appleú Ï. Lemerle, Philippes (ÛËÌ.28), 245 ÎÂ, fiùè ÔÈ º ÏÈappleappleÔÈ Ù Ó ÎfiÌË ÛÙÔ 12Ô È. ÌÈ ÎÌ Ô Û applefiïë.

149 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 149 ÛΠÙË Ô ÚˆÛË ÙË ÎÚfiappleÔÏË Î È ÙÔ appleâúè fiïô ÙˆÓ ÙÂÈ ÒÓ ÙÔ 10Ô È. 207, Î ıò Î È ÛÙ appleúfiûê Ù Ó ÛÎ ÊÈÎ ÛÙÔÈ Â : ÙËÓ ÂappleÈÛ Ì ÓÛË ÂÓfi ÌÂÛÔ ÓÙÈÓÔ appleâúèùâè ÛÌ ÙÔ ÛÙË ÓÔÙÈÔ ÙÈÎ ÁˆÓ ÙÔ ÌÂÁ ÏÔ appleâúè fi- ÏÔ 208 ÏÏ Î È ÛÙ ÌÂÛÔ ÓÙÈÓ ÓË ÙË μ ÛÈÏÈÎ ÙÔ ªÔ ÛÂ Ô 209, ÛÙÈ ÛÙÂÚ ÂÓ Â ÍÂÈ Î ÙÔ ÎËÛË appleô Úı Ó ÛÙÔ Êˆ ÛÙÔ fiúâèô ÙÌ Ì ÙÔ «appleè- ÛÎÔapple Ի 210 Î È ÛÙÈ ÌÂÛÔ ÓÙÈÓ ÔÈÎ Â appleô appleôî Ï ÊıËÎ Ó ÛÙÈ Ó Â Ú ÓÂ Ó ÙÔÏÈÎ ÙÔ Û ÁÎÚÔÙ Ì ÙÔ ÙÔ ÎÙ ÁÒÓÔ Ô Ó ÚË Ô Ó ÚË, º ÏÈappleappleÔÈ (ÛËÌ. 47), 27: ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÙÂ Ô ÂappleÈÛΠÛÙËΠÙÔÓ 10Ô È. È ÈÔÈ appleôûùëú Ô Ó, fi.apple., 18, fiùè «ÌÂÙ ÙËÓ appleô ÒÚËÛË ÙˆÓ μô ÏÁ ÚˆÓ Ô appleïëı - ÛÌfi Âapple ÛÙÚ ». øûùfiûô Ë appleôùèı ÌÂÓË applefi ÙÔ ƒ. Lemerle Î Ù ÏË Ë ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó applefi ÙÔ μô ÏÁ ÚÔ ÌÊÈÛ ËÙ ıëîâ ÛÈÌ applefi ÙÔÓ π. Ú ÁÈ ÓÓfiappleÔ ÏÔ: J. Karayannopulos, L inscription protobulgare de Direkler, ı Ó Provost Boyd, «ΔÔ appleôïâô ÔÌÈÎfi ÙˆÓ ºÈÏ appleappleˆó» (ÛËÌ. 24), Ô ÚÎÔ Ù Ô - ÈÎÔÏ Ô, «º ÏÈappleappleÔÈ. applefi ÙËÓ apple Ï ÈÔ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎ ÛÙË - ÓÙÈÓ applefiïë», ÈÂıÓ ÌapplefiÛÈÔ: μ ÓÙÈÓ ª ΠÔÓ Ì.Ã., ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 29-31/10/1992, ÂÛÛ ÏÔÓ ÎË 1995, ªapple ÎÈÚÙ, «ΔÔ ÂappleÈÛÎÔapple ÔÓ» (ÛËÌ. 175), 156 ÎÂ Ô Ó ÚË. μâï ÓË, «ÓÂappleÈÛÙËÌÈ Î Ó ÛÎ Ê ºÈÏ appleappleˆó, », ª 10B (1996), 719 ÎÂ.

150 150 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô QUESTIONS CONCERNING THE TOPOGRAPHY OF THE CHRISTIAN CITY OF PHILIPPI ARISTOTELES MENTZOS In 1960 the then Ephor of Byzantine Antiquities and later Professor of Byzantine Archaeology at the University of Thessaloniki, St. Pelekanidis discovered in the excavation area of the Octagonal church complex at Philippi a three-stepped marble podium of a Hellenistic temple-like construction, which later proved to have sheltered underneath it a vaulted Macedonian tomb (fig. 1). The find was adjacent to the Octagonal church, where it had served as the focus of the cult. The situation was further complicated by the discovery that the tomb contained an intact burial of the Late Hellenistic period. The question raised then was how a tomb could be found inside the ancient city and in which way it became associated with the Christian cult. The answer offered up to now is centered in the following: A) The venerated tomb belonged to a founding Hero of the ancient city and was object of a civic cult. B) A Christian sanctuary was established on this spot in order to suppress the pagan cult, or in parallel with it. C) The two cults coexisted for some time, before the Christian cult in the name of Apostle Paul finally absorbed the pagan cult. The theory of the pagan heroic cult is based on the admission that the classical - Hellenistic city was as big as, or had the same size as the Roman city. The answer, however, based on the historic evidence, as well as on logical inference is that the classical - Hellenistic city could not in any probability be as big as the Roman one. A closer observation of the lower wall enclosure, and the principal gates too (fig. 2), shows that the wall was a result of several undertakings; certain parts of the lower city wall show evidence that they were built in the Roman period or later; in any case it is improbable that the classical wall enclosure extended beyond the feet of the hill or beyond the northern decumanus of the Roman city. It is equally improbable that the street grid and the Forum dated from the fourth century BC. The measure of the foot used in the grid of Philippi differs from the foot used in most Hellenistic cities; it is the same as that of the second construction phase of the Agora of Thessaloniki. The Forum width is exactly equal to that of five insulae, which means that it was contemporary with the street grid. There have been no substantial finds from the pre-roman times that can be assigned to the Hellenistic city. A small temple-like foundation on the terrace of Basilica A, which was considered Hellenistic has been recently proven to belong to the second century AD. It can therefore be right-

151 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 151 ly assumed that the Macedonian tomb was originally built outside the Hellenistic city. A careful examination of the find of the Macedonian tomb (fig. 4) indicates that the looting procedure was in fact a systematic removal of every item related with the burial. That a single burial escaped the looters was rather due to its unusual position in the burial chamber (buried underground in the earthen floor of the chamber). There is no adequate explanation why the temple-like structure above the tomb was torn down on the occasion of the looting, neither why the opening by which the looters entered the tomb was again sealed after the removal of the grave material. It is therefore justifiable to assume that at the time of the Roman colonization and the ensuing enlargement of the city the tomb was purified; the burials inside it were removed and the superstructure was demolished to the podium. In the Early Christian period a rectangular hall of the Christian cult was added to the south side of the stepped podium (fig. 5). At the same time a Pi shaped system of corridors encased the podium on its three other sides. The rectangular hall was divided perpendicularly into three roughly equal sections. The easternmost served as a sanctuary, the middle one was the assembly hall and the westernmost served as vestibule (fig. 6). The entrance to the hall was at the north wall of the vestibule and it was accessed from the street via the end of the west corridor. An inscription on the mosaic pavement of the middle section refers to bishop Porphyrius, who had provided for the laying of the Basilica mosaic floor in the second quarter of the fourth century AD. The east and west walls of the basilical hall stand upon an earlier Roman ashlar masonry of marble cubic stones, which probably date from the first century AD. and originally formed the peribolos walls of the Roman bath. There have not been found any traces of an earlier pagan temenos around the Hellenistic tomb, nor traces of pagan cult items either. There is evidence that the podium was venerated by the Christians even before the erection of the basilica (fig. 7). According to the mosaic inscription on the floor of the Basilica, Paul was venerated there and this Paul was rather the Apostle than a common martyr by the same name. The focus of the cult was situated on the podium floor and the occasion of the cult is investigated further on. Therefore the Christian veneration could not have been related with the Macedonian tomb; any explanation connecting it with the tomb of the Apostle, real or imaginary, is not supported by the archaeological or historical evidence. It is argued that Basilica A was also a martyrium. According to an old tradition that goes back at least to the middle Byzantine period, Basilica A was built on the site of Paul s imprisonment. The center of the cult was an out of use subterranean cistern that was transformed into a chapel (fig. 3). The tra-

152 152 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô dition was probably based on historic truth, since the presumed prison at the south side of the basilica was probably on the site of the actual early roman prison of the colony. The identification of the site, besides the fact that it dated from the middle Byzantine period, is also supported by the fact that Roman colonies often followed, as closely as possible, the arrangement of the civic center of the mother city, Rome. Thus the Curia, the Tabularium and the Carcer in Philippi share the same topographic relation among them, as with the corresponding buildings of Rome (fig. 8). In this case the prison of Philippi would be exactly in the spot of the later cistern. Basilica B was erected on the site of the second century Macellum and the adjacent Palaestra (fig. 9). Lemerle claimed that it was never completed since, as he argued, the main dome of the church collapsed during the final stage of construction. The building bears though traces of prolonged use. Furthermore, there is evidence here again concerning the persistence of the worship after the final destruction of the church. As Lemerle has shown, the south parecclesion was transformed into a church and, at about the same time, the narthex was also turned into a church. Basilica B was probably a martyrium too and the occasion of its function was related with Paul, his arrest and his questioning by the magistrates. Paul did in fact conceal his Roman citizenship, so he must have avoided the Forum, where only Roman citizen were allowed in. This agrees with the fact that there is no trace whatsoever of a Christian sanctuary in the Forum. The magistrates who interrogated the Apostle in the first instance may therefore have been the aediles and Paul was brought before them in the predecessor of the second century Macellum or Palaestra. It is ascertained by the early Christian sources that the community of Philippi preserved the memory of Paul in the years after his death. On the other hand it is established that the early Christian communities preserved dearly the memories of their martyrs and founders also in terms of preserving the topographical details of their miracles or the path towards their martyrdom. In this respect the relation of the churches of Philippi with Paul looks natural. The monumental remains of the Early Byzantine churches of Philippi are what impress the modern visitor of the ancient city. The three imposing church buildings were erected on public land, previously occupied by pagan buildings. All three are arranged around the Roman Forum: Basilica A occupies the terrace that overlooks the Forum from the north; right at the opposite end of the Forum lie the impressive remnants of Basilica B and on the east side lies the vast complex of the Octagonal church. This is even more extraordinary, if we take into account that two more great churches are situated in the vicinity. All the three churches mentioned above, apart from their exceptional

153 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 153 size and luxury share some common features as well: Each one of them possesses considerable additional space, far more than necessary for normal liturgical functions. Another common characteristic of the three churches is the monumental character of their accesses. All three churches have forecourts with gates opening to the two major decumani of the city. The propylon of the Basilica A is partially excavated; the stairs continue under the modern asphalt road. It is possible that yet another gate existed at the convergence of the church entrance with the public street. Basilica B uses a preexisting monumental columnar propylon of the roman building. The Octagonal church has two monumental forecourts, each one leading to one of the two main decumani of the city, the northern Egnatia and the Commercial street in the south. Furthermore the streets between the church entrances belong to the type of the colonnaded street, with porticos on either side of the pavement. The function of these churches is up to now still far from clear: As regards Basilica A, Lemerle assumed that it was connected with the apostle Paul; still he refrained from connecting it directly with the cult of the Apostle. Instead he proposed that the church was built as the city cathedral. Lemerle interpreted Basilica B as a cathedral too. He assumed that the church was built after the destruction of Basilica A as a substitute to it. Starting from the logical assumption that a city of the size of Philippi would hardly need more than one large church building, he concluded that Basilica B succeeded Basilica A as a cathedral. The identification of the respective spaces of the two churches as baptisteries has been questioned by scholars. Furthermore the idea that the bishop s seat was being transferred from one church to another without any apparent reason can hardly be acceptable. Besides, it seems that the two churches coexisted for a long time and the worship in the area of the two churches continued uninterrupted into the middle Byzantine period. The chapel in the northeast of Basilica A belongs, according to Lemerle, to this period. Another small chapel, probably in the type of the tetrastyle inscribed cross-in-square, was erected above the subterranean so-called prison of the Apostle, which functioned as a crypt decorated with paintings in the middle Byzantine period. To conclude, Lemerle s identification of the two churches as cathedrals, in particular the identification of their respective spaces as Baptisteries, has been questioned by scholars. In the years following Lemerle s publication a monumental Baptistery was discovered in the Octagonal church complex and yet another baptistery was excavated in the Basilica C, or Museum Basilica. In addition, both churches have two ambos, which again have been associated with the bishop s preaching.

154 154 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô As we have seen above, the Octagonal church appears to have had the characteristics of a cathedral. Still, the earlier phase of the Octagonal church was definitely a martyrium: It had no ambos at all, it had no narthex or atrium either and it has been doubted that the so-called episkopeion, to the east of the Octagonal Church, really belonged to a bishop s house. The Baptistery was also a later addition to the complex, as was the second ambo, inside the chancel screen. Therefore, even if the Octagonal church had actually become a cathedral of Philippi at some period of its life, this could not have happened until in a quite later time. So the Basilica C remains the only church which according the excavation data was built from the beginning as the seat of the bishop of Philippi. It may be concluded therefore that the three large churches of Philippi were not built as cathedrals; they were not ordinary, parochial churches either: They were too large, too closely built to one another and far away from the habitation areas of the city; what s more, they co-existed in the city for at least one century and possibly for a quite longer period of time. The most plausible explanation for these churches is that they were related to Christian pilgrimage. R. Hoddinott, in 1963, proposed that the churches of Philippi were connected with the pilgrimage of Paul and Silas. The idea that the Basilica A was related to the veneration of Paul has also been expressed in the writings of P. Lemerle. S. Pelekanidis, on the other hand, had argued that not only the basilica of Paul, but also the earlier Octagon, the Octagon A, which succeeded it, was a martyrium of Paul. It is true that the Basilica B has not up to now been related to the veneration of the Apostle but, as I hope to show, it can also be included in this explanatory pattern. If this explanation be accepted it is beyond doubt that the object of pilgrimage in Philippi would be Paul and the locations in the city marked with his presence. The pilgrimage model as explanation for the churches at Philippi is corroborated by additional archaeological evidence such as the existence of colonnaded streets along the path that connects the churches between them, the spacious forecourts and the vast annexes of the Philippi churches. In the Early Byzantine period there are cases of other small size cities, which showed a similar distribution of churches of a considerable size. This is true about Seleucia at Cilicia or the Syrian Resafa (Sergiopolis). Scholarship has attributed such phenomena to the influence of organized pilgrimage. The dominant element in this pilgrimage celebration seems to have been the ceremonial visit to the loca sancta in a re-enactment of the events related to the Saint s life, which have been the occasion for the pilgrimage. The re-enactment takes the form of a stational liturgy, which connects the sites where these Holy events took place. The evidence about this pattern of celebration has

155 ËÙ Ì Ù ÙÔappleÔÁÚ Ê ÙˆÓ ÚÈÛÙÈ ÓÈÎÒÓ ºÈÏ appleappleˆó 155 been introduced in the 4 th century with the stational liturgy of Jerusalem; it has later been adopted in Rome and Constantinople. Some Late antique interventions in the area of the Forum can also have served this model. They are centered round the Forum, which seems to have lost its meaning as public space by the late 6 th century. Direct communication between the Forum and basilica A was abolished in the Early Byzantine period, as a narrow stairway that had served as direct access to the terrace of the Basilica A from the Forum was walled off. It has not yet been possible to establish the path between the Octagonal church and the Basilica A, but according to the evidence at our disposal, the part of the so-called Via Egnatia which ran in front of the Forum was out of use. Another Early Byzantine modification in the SE part of the Forum created an oblique access from the Forum SE corner to the Octagonal church atrium. This building was contemporary with the most prominent Byzantine intervention in the area of the Agora, a column portico re-erected along the western part of the Forum south side. Thus, by the late 6 th century, a network of passages of seemingly religious function, which connected the Christian buildings, was established around the central square of the Forum. Having argued that the three churches of Philippi can be interpreted as pilgrimage churches, I will now attempt to relate each one of these churches with a locus sanctus which had originated in a specific event during Paul s stay in Philippi. In so doing I will be guided by the book of Acts. According to the Acts Paul had come to Philippi from Neapolis. He must have entered the city therefore, from the east Gate, the Gate of Neapolis and he probably stayed at some inn in the eastern area of the city. He used to visit daily a place by the river outside the west Wall of the city called proseuche. On his way to proseuche, Paul must have walked along the so-called commercial street, which led to the Gate of the river. Paul would not have been visited the Forum because access in the Forum was limited to people with civic rights, Roman or colonial citizen. Paul as a Roman citizen had certainly the right of access, but since in his mission he carefully avoided to invoke this prerogative, it can be safely assumed that Paul didn t enter the Forum of Philippi. The most frequented place along the course of the Commercial street would have been the part between the Forum in the north, and the market, the macellum and the gymnasium in the south. The first in the sequence of events during Paul s stay in Philippi are his miraculous healing of the possessed girl, his arrest and his being sentencing by the authorities. It is true that both the Market and the Gymnasium are marble buildings of the mid-second century AD., but there is no reason why we should exclude the possibility that they existed in a humbler form already in the first century. It is probable that the

156 156 ÚÈÛÙÔÙ ÏË ª ÓÙ Ô events mentioned above took place where the Basilica B was built later. So this church was erected on the spot where it was presumed that Paul was arrested, questioned and sentenced. The Basilica A can be explained with more certainty: already in the Byzantine period a pre-existing cistern that had gone out of use, had been considered to be Paul s prison. It can, therefore, be inferred that the church was constructed to honor the site and host the pilgrimage of Paul s imprisonment. The Octagonal church does not fit in this pattern so easily. evertheless it shows evidence showing that it functioned as a pilgrimage church: It has two entrances and two courtyards, one oriented towards the commercial street, the south decumanus, about 50 meters from the Basilica B and another towards the Egnatia street to the north, near the entrance of the Basilica A. The southern entrance to the Octagonal church is earlier and more imposing than the northern one; this probably means that the flow of pilgrims came to the church from the south. The focus of veneration in the Octagonal church and the basilica that preceded it is a marble pedestal, the remnant of a templelike heroon built on top of a Macedonian tomb. This was the most ancient and the most venerated site in Christian Philippi. Several theories have been set forth in order to explain the holy character of the site; however all of them are based on the assumption that the focus of veneration was the tomb beneath the platform. It is my conviction that, on the contrary, the focus of veneration was exactly the platform and not the tomb. The reasons for this are: There is no indication that the existence of the tomb was known in the Byzantine period. The tomb itself was not accessible to the faithful. The installations on the pavement of the platform, which were related to the pilgrimage, indicate that the focus of the pilgrimage was situated on the platform and not underneath it. This pedestal as a locus sanctus was therefore connected with an event in Paul s life that happened between his arrest and his imprisonment. All the evidence described up to now leads to the conclusion that the marble pedestal must have been venerated as the site of Paul s punishment. I propose therefore that the Byzantine churches of Philippi functioned in a pilgrimage pattern devoted to the cult of Paul. Each one of them represents a locus sanctus related to Paul s deeds according to the Book of Acts. The Basilica B represents the spot where Paul was arrested and-or questioned, the site of the Basilica A his imprisonment, and the stone platform next to the north side of the octagonal building was venerated as the locus sanctus, the site of Paul s flogging.

157 ø Δ Δπ πø π π Δπ Δ ƒ Δ ƒ Δ À ª Δƒπ À 1 È fiúôè ÙË Û ÙËÛË ΔÔ Á ÌÓfi, ËÌ Á ÌÓÔ ËÌÈÎ Ï appleùfiìâóô ÛÒÌ Ù Ó apple ÓÙ ÎÂÓÙÚÈÎfi ı Ì ÙˆÓ ÂÈÎ ÛÙÈÎÒÓ Ù ÓÒÓ. μúèûîfiù Ó, ˆÛÙfiÛÔ, Û Â fió apple ÓÙ ÛÙÔ ËÌ Êˆ, ÛÙÔ È ÈˆÙÈÎfi ÙÔ, apple Ûˆ applefi ÎÔ ÚÙ ÓÂ Î È apple Ú appleâù ÛÌ Ù, applefiï ÛË È ÈˆÙÈÎ ÁÈ ÙËÓ ÔappleÔ ÌÈÏ Î ÓÂ Ó ÌÈÏ Ì ÌÈÛfiÏÔÁ. appleèô Û ÓËıÈÛÌ ÓË Â ˆ appleú ÎÙÈÎ ÁÈ ÙË ÓÔÌÈÌÔappleÔ ËÛË, ÈÎ ÈÔÏfiÁËÛË Ù ÙË ÌÔÓ ÈÎ Ó appleô Ì ÚÈ Î È ÙÔÓ 16Ô appleâú appleô ÈÒÓ appleôùâïô Û appleúôófiìèô ÁÈ appleôï Ï ÁÔ Ù Ó Î È ÂÓ appleôïïô apple Ú Ì ÓÂÈ Ë Û ÁÎ Ï Ë ÙË applefiï - ÛË, ÙË ÂappleÈı Ì Î Ùˆ applefi ÙË ÊÂÓ ÎË ÙË ËÏ Ù ÓË Î È ÙË ÈÛıËÙÈÎ applefiï ÛË, ÙË appleôîôìì ÓË applefi Î ıâ ÚËÛÈÌÔıËÚ. ª Ûˆ Ù ÙË appleú - ÎÙÈÎ ÂappleÈ ÂÈÚÂ Ù È Ó È ˆÚÈÛÙ ÌÂ Û Ê ÓÂÈ Ë ÂÚˆÙÈÎ appleúôîïëùèî Ù ÓË applefi ÙË appleôúóôáú Ê. Ò Î È ÈÒÓ ÏÔÈapplefiÓ Ë Á ÌÓÔÁÚ Ê ÎÈÓÂ Ù È ÌÂ Ì ÂÛÙÚ ÛÙ fiúè. ÀappleÔ ÏÏÂÈ, appleúôî Ï ÏÏ Î È Ê Ï ÁÂÙ È, appleúôûapple ıâ Ó appleôê ÁÂÈ ÓÔ ÎÂÈ ÁÈ ÙËÓ Ù ÓË Ù Ù ÛÂÈ. Ú fiï Ù Ê ÓÂÙ È fiùè applefi ÙËÓ Ú ÈfiÙËÙ ÎfiÌË ÂÓ Ù Î Ù ÊÂÚÓ apple ÓÙ appleôï Ùˆ. Ì ıô Ì appleúˆù ÁˆÓ ÛÙÚÈ ÙËÓ ÊÚÔ ÙË ÙË Ó Ô ÙÔ Ú ÍÈÙ ÏË Î È ÙÔÓ Û ÁÎÚ - ÙËÙÔ ı Ì ÛÙ ÙË appleâ ıâè fiùè ÎfiÌË Î È ÚÁ appleô Ô ÚfiÓÔ Î È ÔÈ ÓıÚˆappleÔÈ ÌÂÙ ÎÏËÙ Ô Ó ÙÔappleÔıÂÙ ÛÂÈ ÛÙËÓ Î ÙËÁÔÚ ÙË «ËÏ Ù ÓË» ÂÓ ÌappleÔ- ÚÔ Ó Ó appleôîïâ ÛÔ Ó Î ÓÂÓfi Â Ô ÔÈÎÂÈÔappleÔ ËÛË, ÌappleÔÚÔ Ó ËÏ appleïô - 1. fiúô appleôèëùèî ÚËÛÈÌÔappleÔÈÂ Ù È Â Ò ÁÈ Ó appleô ËÏÒÛÂÈ ÙËÓ appleúôû ÁÁÈÛË ÂΠÓË appleô Û ÓÙ ıâûë Ì ÌÈ ÂÚÌËÓ ÙÈÎ appleúôû ÁÁÈÛË «ÊÔÚÌ Ù È applefi Ù ÂappleÈ Â ÈˆÌ Ó ÓÔ Ì Ù appleôùâï ÛÌ Ù Î È ÈÂÚÂ Ó ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÂappleÈÙ Á ÓÔÓÙ È». Ô ÛËÌ ÓÂÈ fiùè Ë (ÂÚˆÙÈÎ ) appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ Ï ÓË ıâˆúâ Ù È Â ÔÌ ÓË Î È ÛÙfi Ô Â Ó È Ó ÂÚ ÓËı ÙÔ appleˆ appleúôî Ï ٠È. È ÙË È ÎÚÈÛË appleôèëùèî -ÂÚÌËÓ ÙÈÎ Ï. J. Culler, ÔÁÔÙ ÓÈÎ ÂˆÚ : ªÈ Û ÓÔappleÙÈÎ ÂÈÛ ÁˆÁ (ÌÙÊ.. È Ì ÓÙ ÎÔ ), Ú ÎÏÂÈÔ 2000 (1997),

158 160 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë ÛÙ Ù Ó ÚËÛÈÌÔappleÔÈËıÔ Ó, fiappleˆ ÎÚÈ Ò ÚËÛÈÌÔappleÔÈÂ Ù È Ë appleôúóôáú Ê 2. ªÂ ÛË Ù Ù Â ÔÌ Ó, ÓÔÌ ˆ, fiùè  ÎÔÏ ÂÚÌËÓ ÂÙ È Ë È È ÙÂÚË Â È- ÛıËÛ appleô Ô Ó ÂappleÈ Â ÍÂÈ ÛÙËÓ appleï ÛÙÈÎ ÂappleÂÍÂÚÁ Û ÙˆÓ ÛËÌ ˆÓ ÔÈ Î Ï- ÏÈÙ Ó ÂΠÓÔÈ appleô Û ÔÏ ıëî Ó Û ÛÙËÌ ÙÈÎ Ì ÙËÓ applefi ÔÛË ÙÔ Á ÌÓÔ ÛÒÌ ÙÔ. apple Ú ÌÈÎÚ ÏÂappleÙÔÌ ÚÂÈ Â Ò ÌappleÔÚÂ Ó appleô  Πıôúèûùèî Î È Ë ÂÈÎfiÓ Ó appleâú  Ù, Ô Ùˆ Ïψ, Û È ÎÚÈÙ fiúè, appleô, Ô ÛÈ ÛÙÈÎ, fiappleˆ Ë apple ÈÓ ıëî, Ù ıâóù È applefi ÙÔÓ ÂÎ ÛÙÔÙÂ Ú ÛÙË- appleô ÎÙË ÙË. ªÂ ÏÏ ÏfiÁÈ : fiûô ÏÂappleÙ Ú ÛË ÙˆÓ apple ÈÓÈÁÌÒÓ Î È Ó Î ÓÂÈ, fiûô Ê ÓÔ Î È Ó Â Ó È ÙÔ ÚˆÌ ÙË appleúfiîïëûë appleô ı ÒÛÂÈ ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ ÙÔ Ô Î ÏÏÈÙ ÓË, ÛÙÔ Ù ÏÔ ÂÓ applefiîâèù È ÛÙÔÓ ıâ Ù Ó appleôê Û ÛÂÈ appleˆ ı ÌÂÙ ÂÈÚÈÛÙ ÙÔ ÚÁÔ. ŸÛÔ appleúôûâîùèîô fiìˆ appleú appleâè Ó Â Ó È ÔÈ Î ÏÏÈÙ Ó fiù Ó Û ÔÏÔ ÓÙ È Ì ÙÔ ÙfiÛÔ ÁÔËÙ ÙÈÎfi ÏÏ ÎÈ ÂappleÈÎ Ó ÓÔ Ùfi ı Ì ÏÏÔ ÙfiÛÔ appleú appleâè Ó Â Ó È ÎÈ ÔÈ È ÊÔÚÔÈ Ù ÓÔÁÚ ÊÔÈ ÎÚÈÙÈÎÔ Î È ÈÛÙÔÚÈÎÔ ÔÈ ÂÓÙÂÙ ÏÌ ÓÔÈ ÌÂÛ ÔÓÙ ÙÔ ÎfiÛÌÔ ÙË Ù ÓË. ÚfiÏÔ ÙÔ Â Ó È Ó ÌÊÈÛ ÙËÙ Î È apple È ÁˆÁÈÎfi. appleú appleâè ÂappleÔÌ Óˆ Ó ÎÔÈÙ ÍÔ Ó, Ó appleâúèáú Ô Ó, Ó Ó - Ï ÛÔ Ó Î È ÙÂÏÈÎ Ó ÁÚ Ô Ó appleúôîâèì ÓÔ Ó È ÍÔ Ó ÙÔ ÎÔÈÓfi, Ó ÙÔ Ê ÚÔ Ó Û Âapple Ê Ì ÂΠÓÔ appleô ÂÓ ÁÓˆÚ ÂÈ ÂÓ ÂÈ ÙËÓ Â ÈÛıËÛ Ó ÓÙÈ- ÏËÊıÂ. Ò ı ÌÈÏ ÛÔ Ó Ú Á ÁÈ ÙËÓ appleúfiîïëûë ÙÔ Á ÌÓÔ ; Ó ıˆ, ÎfiÌË Î È Ì ÚÈ ÙÈ Ì ÚÂ Ì ı appleôûù ÚÈ Â Î ÓÂ, ÂappleÈÏ ÁÔ Ó Ó ÙÔ Î ÓÔ Ó Û ÁÎ Ï appleùôóù appleúôûâîùèî Î ıâ ÓÔ ÂappleÈı Ì, appleôîâèìâóèîfiùëù, ÙËÓ ÌÂÛfiÙËÙ ÙÂÏÈÎ ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ : fi È ÌfiÓÔÓ ÙÔ ÈÎÔ ÙÔ ÏÏ Û Ó Î È ÙÔ ˆÁÚ ÊÔ. ÈÛıËÙÈÎ ÎÚ ÛË appleú appleâè Ó Â Ó È fiûô Á ÓÂÙ È appleôûù ÛÈÔappleÔÈËÌ - ÓË, Ô ÎÚÈÙÈÎfi ı appleú appleâè Ó ÎÔÈÙ ÂÈ ÙË Û ÚÎ fiappleˆ ÎÔÈÙ ÂÈ ÌÈ ÓÂÎÚ Ê ÛË Ó ÙÔapple Ô. ø ÂÎ ÙÔ ÙÔ ÎÈÓËÙÔappleÔÈÔ ÓÙ È ÏÂappleÙfiÙ Ù ΠÙËÁÔÚ Â. ÁÚ appleùfi ÏfiÁÔ ÊÙ ÓÂÈ ÛÙ fiúè ÙÔ fiù Ó ÌÈÏ Ì ÁÈ ÙÔ Á ÌÓfi ÛÒÌ Î È ÙËÓ È ÙËÓ applefiï ÛË ÙÂÏÈÎ. Barthes ÂÈÍÂ, ÏψÛÙÂ, appleâù ËÌ Ó applefiûô È ÍÔ Ô Â Ó È Ó ÎÚÈÙÈÎfi (ÌÂÙ )ÏfiÁÔ appleâú applefiï ÛË 3. È ÎÚÈÙÈÎÔ fiúôè appleô Ô Ó 2. ΔÔ Ó Î ÔÙÔ apple Ú ÂÙ È applefi ÙÔÓ Ï ÓÈÔ ÛÙË º ÛÈÎ πûùôú Î È appleôù ÏÂÛ ÛÙ appleèô appleúfiûê Ù ÚfiÓÈ ÙÔ Ó ÛÌ ÚÎÂÙÒÓ Û ËÙ ÛÂˆÓ apple Óˆ ÛÙÔ ı Ì ÙË apple Ú ÔÛÈ Î È - ÎÚÈÛË ÌÂÙ Í ÙË ÌÈÁÔ ÈÛıËÙÈÎ applefiï ÛË, ÙË apple ÏÏ ÁÌ ÓË applefi Î ıâ ÚËÛÙÈÎ ÂÎÌÂÙ ÏÏ ÛË applefi ÙË ÌÈ Î È ÙË appleôúóôáú Ê applefi ÙËÓ ÏÏË, appleô ÛÎÔapplefi ÂÈ ÙË È ÁÂÚÛË Ô ËÁÒÓÙ ÙÂÏÈÎ ÛÙËÓ appleú ÍË. ΔËÓ appleèô Ó Ï ÙÈÎ Ó ÊÔÚ ÛÙË Û ÂÙÈÎ Û ÙËÛË ÂÓÙfiappleÈÛ ÛÙÔ È Ï Ô ÙË L. Nead, The Female Nude. Art, Obscenity and Sexuality, ÔÓ ÓÔ Î È ÀfiÚÎË 1992, «ŒÓ ΠÌÂÓÔ Û ÂÙÈÎ Ì ÙËÓ applefiï ÛË ÂÓ ÌappleÔÚ apple Ú Ó Â Ó È Û ÓÙÔÌÔ [ ], Î ıâ ΠÌÂÓÔ appleâú applefiï ÛË ı Â Ó È apple ÓÙ Ó ÏËÙÈÎfiØ ı Â Ó È ÌÈ ÂÈÛ ÁˆÁ Û ÂΠÓÔ appleô ÂÓ ı ÁÚ ÊÙ appleôù». È Ï ÁÔ apple Ú Î Ùˆ: «ÎÚÈÙÈÎ Â Ó È apple ÓÙ ÈÛÙÔÚÈÎ ÂÚ ÓËÙÈÎ : ÙÔ È appleèûùˆùèîfi apple ÚfiÓ, Ë apple ÚÔ Û ÛË ÙË Ë ÔÓ Ù apple ÁÔÚ ÂÙ ÈØ ÙÛÈ, Ë ÏË ÙË appleúôù - ÌËÛ ÙË Â Ó È Ë ÎÔ ÏÙÔ Ú, appleô Â Ó È Ù apple ÓÙ Ì Û Ì ÂÎÙfi applefi ÙÔ apple ÚfiÓ Ì». ƒ.

159 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 161 apple ÛÂÈ ÛÙÔ ÙÚ apple È ÁÈ ÂappleÂÍÂÚÁ Û applefi ÙÔÓ Kenneth Clark 4, ÙÔÓ John Berger 5, ÙÔÓ Tim Clark 6 ÁÈ Ó Ó Ê Úˆ ÌfiÓÔ ÙÔ appleèô ÁÓˆÛÙÔ Â Ó È ÏÔÈapplefiÓ ÂÓ ÂÈÎÙÈÎÔ ÊÂÓfi ÙË ÌË Ó ÙˆÓ ÓıÚÒappleˆÓ, ÊÂÙ ÚÔ ÙÔ ÈÂÍfi Ô ÙË ÁÏÒÛÛ. Î ÙËÁÔÚ ÙÔ «ÂÚˆÙÈÎÔ», ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ, apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ È È- ÙÂÚÔ ÂÓ È Ê ÚÔÓ Î ıò Â Ó È ÙÔ Û ÙÔ fiúèô ÌÂÙ Í ÙË Î ı ÁÈ ÛÌ ÓË Ù ÓË Î È ÙÔ Ô, ÙÔ appleôúóôáú ÊÈÎÔ 7. ŸÛÔ ÁÈ ÙËÓ ÚÎÂÙ È Â Ô- Ì ÓË ÓÙ ÏË Ë, appleèı ÓfiÙ Ù Î ÓÙÈ ÓÒÓ Î Ù ÔÏÒÓ, fiùè Ë È ÎÚÈÛË Ó ÌÂÛ ÛÙÔ Ô applefiïô ÁÎÂÈÙ È ÛÙÔ fiùè Ë ÌÂÓ Ù ÓË Â ÓÔ ÙÔÓ ÛÙÔ ÛÌfi ÂÓÒ Ë ªapple ÚÙ, applefiï ÛË ÙÔ ÎÂÈÌ ÓÔ (ÌÙÊ. º. Ã Ù Ë ÎË,. ÚËÙÈÎfi ), ı Ó 1977 (1973), 31, K. Clark, The Nude. A Study of Ideal Art, ÔÓ ÓÔ 1960 (1956). ÙÔ È Ï Ô ÙÔ Ùfi Ô Clark Ú ÂÈ ÙËÓ appleâú ÊËÌË È ÎÚÈÛË ÌÂÙ Í naked Î È nude. ÓÒ ÙÔ Á ÌÓˆÌ ÓÔ (naked) Â Ó È appleïò Ó ÛÒÌ applefi ÙÔ ÔappleÔ Ô Ô Ó Ê ÈÚÂı ٠ÚÔ, ÙÔ Á ÌÓfi (nude) «ÓÙ ÓÂÙ È» Ì ÓfiËÌ, ÔÌÔÚÊÈ, Ì ÙÔ È ÓÈÎfi, appleˆıòóù ÙÛÈ ÙÔÓ ˆÌfi ÈÛıËÛÈ ÛÌfi, ÌÂÙ Û ËÌ Ù Ô- ÓÙ ÙËÓ ÏË Û ÌÔÚÊ. ÁÎÂÎÚÈÌ Ó, ÂÈ ÈÎ ÁÈ ÙÔ Á ÌÓfi ÁÚ ÊÂÈ (Û. 22): «[ ] the nude gains its enduring value from the fact that it reconciles several contrary states. It takes the most sensual and immediately interesting object, the human body, and puts it out of reach of time and desire [ ]». È Ï ÁÔ apple Ú Î Ùˆ (Û. 23) Î Ù Ï ÁÂÈ: «The nude remains the most complete example of the transmutation of matter into form». 5. O J. Berger ÛÙÔ ÁÓˆÛÙfi È Ï Ô ÙÔ ÈÎfiÓ Î È ÙÔ μï ÌÌ (ÌÙÊ.. ÔÓÙ Ú ÙÔ ), ı Ó 1986 (1972) ÛΠÎÚÈÙÈÎ ÛÙÔ Â ÁÔ ÙÔ Clark Î È appleúôùâ ÓÂÈ ÙË ÈÎ ÙÔ ÂÚÌËÓ (Û. 54): «ΔÔ Ó Â Ó È Î Ó Á ÌÓfi [naked] ÛËÌ ÓÂÈ Ó Â Ó È Ô Â Ùfi ÙÔ. ΔÔ Ó Â Ó È Î ÓÂ Ó Á ÌÓfi [nude] ÛËÌ ÓÂÈ Ó Ï appleâù È Á ÌÓfi applefi ÙÔ ÏÏÔ Î È fiìˆ Ó ÌËÓ Ó ÁÓˆÚ ÂÙ È Û Ó Ô Â Ùfi ÙÔ. ŒÓ Á ÌÓfi ÛÒÌ ÁÈ Ó Á ÓÂÈ Á ÌÓfi, appleú appleâè Ó È ˆıÂ Û Ó ÓÙÈΠÌÂÓÔ. ( ı Û ÙÔ ˆ ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ ÈÂÁ ÚÂÈ ÙË Ú ÛË ÙÔ ˆ ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ ). Á ÌÓÈ appleôî Ï appleùâè ÙÔÓ Â Ùfi ÙË. Á ÌÓfiÙËÙ ÂÎÙ ıâù È Û ı. ΔÔ Ó Â Ó È Î Ó Á - ÌÓfi ÛËÌ ÓÂÈ Ó Â Ó È ÌÂÙ ÌÊ ÂÛÙÔ. [ ] Á ÌÓfiÙËÙ Â Ó È ÌÈ ÌÔÚÊ ÂÓ Ì Û». 6. T. J. Clark ÛÙÔ ÁÓˆÛÙfi ÚıÚÔ ÙÔ ÁÈ ÙËÓ Ï Ìapple ÙÔ ªanet (1980), ı Ì appleô Âapple - ÓÂappleÂÍÂÚÁ ÛÙËΠÛÙÔ È Ï Ô ÙÔ The Painting of Modern Life: Paris in the Art of Manet and his Followers, ÔÓ ÓÔ 1985, ÁÎÚÂÌ ÂÈ ÂÓÙÂÏÒ ÙÔ Î Ù Kenneth Clark «Á ÌÓfi» applefi ÙÔ Î ı - ÁÈ ÛÌ ÓÔ ıúô ÙË È Â ÏÈÛÙÈÎ Ù ÓË ËÏÒÓÔÓÙ ˆÚ appleâîê Á fiùè ÙÔ Á ÌÓfi apple Ú- ÂÈ appleïò ˆ ÓÙÈΠÌÂÓÔ appleô ÓÙ appleôîú ÓÂÙ È ÛÙËÓ Ó ÚÈÎ ÂappleÈı Ì (Û. 131): «[ ] is a picture for men to look at, in which Woman is constructed as an object of somebody s else desire». EÈÛ ÁÂÈ Âapple ÛË ÙËÓ ÓÓÔÈ ÙË Á ÌÓfiÙËÙ (nakedness Û ÓÙÈ È ÛÙÔÏ fiìˆ Ì ÙËÓ ÓÓÔÈ ÙË nudity) (Û. 146): «μy nakedness I mean those signs [ ] which say that we are nowhere but in a body, constructed by it, by the way it incorporates the signs of other people. (Nudity, on the other hand, is a set of signs for the belief that the body is ours, a great generality which we make our own, or leave in art in the abstract)». 7. Ã Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ È Ï ÙË Î ÙËÁÔÚ Ù appleô ÂÍÂÙ Ô Ó ÙËÓ «ÂÚˆÙÈÎ Ù ÓË» ÛÙË ÛË Â Ó È ÂÎÂ Ó ÙˆÓ: F. Carr, European Erotic Art, ÔÓ ÓÔ E. Lucie-Smith, Eroticism in Western Art, ÔÓ ÓÔ R. Melville, Erotic Art of the West, ÔÓ ÓÔ T ÏÔ ÙÔ appleôï ÁÓˆÛÙfi ÔÁÎÒ Â È Ï Ô ÙÔ P. Webb, The Erotic Arts, ÔÓ ÓÔ apple Ú ÙËÚËı fiùè fiï Ù apple Ú apple Óˆ È Ï, applefi Ù ÛËÌ ÓÙÈÎfiÙÂÚ ÛÙËÓ Î ÙËÁÔÚ ÙÔ, Î ÎÏÔÊfiÚËÛ Ó ÛÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ 1970, ÙËÓ Î ÙÂÍÔ Ó ËÏ. appleâú Ô Ô ÙË ÛÂÍÔ ÏÈÎ ÂÏ ıâ- ÚÈfiÙËÙ, ÛÙ ÛË appleô È È ÙÂÚ ÛÙÔ È Ï Ô ÙÔ Webb ÓÙÈÎ ÙÔappleÙÚ ÂÙ È appleôï ÓÙÔÓ.

160 162 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë appleôúóôáú Ê ˆı ÛÙË Ú ÛË, ÙÔ apple Ó Ú ÈÔ Ó Î ÔÙÔ Ì ÙËÓ appleúô Ó ÊÂÚı - Û ÊÚÔ ÙË Û ÁÔ Ú ı appleúâappleâ Ó Ì ÏÂÈ Û ÛÎ ÂÈ. ÈÔ, Ù ÏÔ, Ô Ê ÏÔ fiúô «Á ÌÓfi» ÂappleÈ ÂÈÚÂ Ó Î Ù Ù ÍÂÈ Ù Á ÌÓ ËÌ Á ÌÓ ˆÁÚ ÊÈ- ÛÌ Ó ÛÒÌ Ù, Û ÌÈ Ù ÓÔÎÚÈÙÈÎ Î ÙËÁÔÚ appleô ÙËÓ appleôï Ì ÓÂÈ Î Ó ÛÙÂÁÓ Î È appleôûù ÛÈÔappleÔÈËÌ Ó ˆÚ Ó ÂappleÂÓ ÂÈ Ó appleúô ÏÏÂÈ. È Ó ÚˆÙÈ Ù È Î Ó : Ó ıâˆúô Ó Ú Á ÔÈ ÎÚÈÙÈÎÔ appleô appleôêâ ÁÔ Ó Ó appleô Ó Ù appleú ÁÌ Ù Ì ÙÔ fióôì ÙÔ Î È Û ÁÎ Ï appleùô Ó ÙÔ ÌÂÛ ÈÛıËÙfi apple Ûˆ applefi Ï ÍÂÈ Î È ÓÓÔÈÂ, fiùè ÛÙËÓ appleâú appleùˆûë ÙÔ Á ÌÓÔ Ë ÂÈÎfiÓ ÌÈÏ applefi ÌfiÓË ÙË Î È appleôï Ì ÓÂÙ È applefi ÙÔ ıâ Ù ˆÚ ÙËÓ Ó ÁÎË appleúôûê Á Û «Â͈ÎÂÈÌÂÓÈλ appleïëúôêôú  (ÛÙÔÈ Â appleú ÁÌ ÙÔÏÔÁÈÎ, ÈÛÙÔÚÈÎ, ÎÚ ÛÂÈ ÈÛıËÙÈÎ Î..); ª ÏÏÔÓ ÂÓ Â Ó È Ùfi. ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ appleèûùâ ˆ fiùè apple Ûˆ applefi Ù ÙËÓ ÓÙ Ú ÛË, Ó ÂÓ ÎÚ ÂÙ È Ë ÛÂÌÓÔÙ Ê, Ú ÛÎÂÙ È Ë È ıâûë Ó ÙÔappleÔıÂÙËıÔ Ó fiúè ÛÙËÓ applefiï ÛË. ÙËÓ ÂappleÔ ÙÔ Clark Ù Ó Ô ÁÁÏ Ô ÚÈÛÙÔÎÚ ÙË Ô ıâì ÙÔÊ Ï Î ÙË «ÁÓ» ÈÛıËÙÈÎ appleúfiûïë Ë ÙÔ ÚÁÔ, Ùfi appleô ÓÙÈÏ Ì ÓfiÙ Ó ÙÔ appleú ÁÌ ÙÈÎfi ÓfiËÌ ÙÔ Ì ÎÚÈ applefi Î ıâ ÂÚˆÙÈÎ appleúô ÔÏ appleô ı Âapple Ó Â apple Óˆ ÙÔ Ô Ì ËÙÔ, Ô Ô. ÌÂÚ ÙÈ È ÎÚ ÛÂÈ ÙÔappleÔıÂÙÂ Ô ıâì ÙÔÊ Ï Î ÙË «appleôïèùèîò ÔÚı» ÓÙÈÌÂÙÒappleÈ- ÛË, Ô ÔappleÔ Ô fiìˆ ÌÔÈ ÂÈ Ó Ú ÛÎÂÙ È ÛÙÔÓ ÓÙ appleô ÙÔ appleúôëáô ÌÂÓÔ ıâì ÙÔÊ Ï Î. Ùfi Â Ò ËÏÒÓÂÈ Û Ó ıˆ «appleúôô  ÙÈÎfi» Î È appleèûùâ ÂÈ ÂÓ Â ÔÌ Óˆ fiùè ÌÂ Û ËÙ ÛÂÈ appleâú appleúfiîïëûë Î È ÂappleÈı Ì ÓÔÌÈÌÔappleÔÈÂ Ù È Ë ÙÔappleÔı ÙËÛË ÓıÚÒappleÈÓˆÓ appleôîâèì ÓˆÓ ÛÙËÓ Î ÙËÁÔÚ ÙÔ ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ. apple ÓÙËÛË ÛÙËÓ ÓÛÙ ÛË Ù Û ÁÔ Ú ÂÓ Â Ó È Â ÎÔÏË. appleôùâïâ  ÁÌ ÎÔÈ- ÓˆÓÈÎ Ó ı ÓfiÙËÙ Î È Û Πıâ appleâú appleùˆûë ÌÈ ÓÂapple ÚÎ apple ÓÙËÛË Ó appleâè Î Ó fiùè Â Ó È ÈÎ ˆÌ ÙÔ Ó ÂÚÂ Ó ÙÔ appleâ Ô appleô ÙÔÓ ÂÓ È Ê ÚÂÈ. Œ ˆ ÙËÓ appleô Ë fiùè ÌÈÏÒÓÙ ÁÈ ÙËÓ applefiï ÛË, ÌÈÏÒÓÙ ÁÈ ÙÔ Ï ÌÌ, ÁÂÓÈÎ Û Πıâ Û ÙËÛË appleô ÂÈ ÊÂÙËÚ Ó appleôîâ ÌÂÓÔ appleô ÓÙÈÌÂÙˆapple - ÂÈ ˆ ıâ Ù Î È ÂÚ ÓËÙ ÌÈ ÂÈÎfiÓ Ó ÏÏÔ ÓıÚÒappleÈÓÔ ÔÓ, Ùfi ÚË- Ì Î È ÂÓÙÂÏÒ Ó applefiêâ ÎÙ Ô ÓıÚˆappleÔ apple Ó ÓÙ Ì ÌÂÙ ÙÚ appleâù È Û ÓÙÈ- ΠÌÂÓÔ. ÌfiÓË Ó ÙfiÙËÙ appleô Ì ÓÂÙ È ÂappleÔÌ Óˆ Â Ó È Ó appleïëûè Ô Ì ÙÔ(Ó) ÏÏÔ ÌÂ Ó ÛÙÔ ÛÙÈÎ ÔappleÙÈÎ. ΔÔ Ó ÌËÓ appleïëûè Ô ÌÂ Î Ó Ó Ó ÌË Ù fió Î È ÙÔÓ ı ÍÔ Ì ÂÓ Ï ÓÂÈ Ù appleôùâ, ÙÔ ÓÙ ıâùô: Û ÛÛˆÚ ÂÈ appleúô Ï Ì - Ù. ÁÔÓÙ ÏÔÈapplefiÓ Ó ÙËÌ appleô ÊÔÚ ÙËÓ appleúfiîïëûë Î È ÙËÓ applefiï ÛË ı appleú appleâè È ÚÎÒ Ó appleúôûapple ıô ÌÂ Ó apple ÓÙ Ì Û ÂÚˆÙ Ì Ù ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔ «appleôèô ÌÈÏ», «ÁÈ appleôèôó ÌÈÏ» Î È Ù ÏÔ «appleò ÌÈÏ». applefi ÙË ÛÙÈÁÌ ËÏ appleô ı ıâï ÛÂÈ Î ÓÂ Ó appleúô ˆÚ ÛÂÈ apple Ú applefi ÙËÓ ÛÙÂÁÓ Î È ÓÒ- ÓË Ù appleôïôáèî Î È ÌÔÚÊÔÏÔÁÈÎ Î Ù Ù ÍË appleúô ÙË ÚÙÔÁÚ ÊËÛË ÙË appleâúèô fiappleô «ÙÔ ÛÒÌ appleôï Ì ÓÂÙ È» 8 applefi ÙÔÓ Î ÏÏÈÙ ÓË ÎÈ applefi ÙÔ 8. Lacan Û Ó ÂÈ ÛÙÂÓ ÙËÓ applefiï ÛË, appleúô applefiıâûë ÙË ÔappleÔ Â Ó È ÙÔ ÛÒÌ, Ì ÙËÓ È ÙË ˆ appleô ÊÙ ÓÂÈ Ó ÙËÓ ÔÚ ÂÈ Ì Ûˆ ÙË applefiï ÛË : «ÂÓ Í ÚÔ Ì ÙÈ Â Ó È Ó Â Ó È

161 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 163 ıâ Ù ı appleú appleâè Ó ÔÚÈÛÙ Ì ÎÚ ÂÈ Ô ÚfiÏÔ ÙÔ Âapple ÔÍÔ Û ÔÏÈ ÛÙ ÏÏ Î È ÙÔ appleô ÎÙË ÙÔ Û ÔÏ Ô. ÈÛÙ ˆ ÏÔÈapplefiÓ fiùè ÛÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ı Ì Ô Û ÔÏÈ ÛÙ ÌappleÔÚÂ Ó appleâè fiùè ÌÈÏ ÁÈ fiïô ÎÈ fi È appleïò ÁÈ ÔÚÈÛÌ ÓÔ Ì «Âapple ÚÎ Â ÈÛıËÛ» ÁÓÒÛË Á Úˆ applefi Ù Î ÏÏÈÙ ÓÈÎ ËÙ Ì Ù. È ÙÔ ÙÔ Ì ÙËÓ ÓÓÔÈ fiùè ÁÈ ÙËÓ Ó Ó ÛË ÙˆÓ ÌË ÓÈÛÌÒÓ ÙË Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË appleôè- ËÙÈÎ ÂÓ apple ÈÙÂ Ù È ÙÂÏÈÎ Î Ó Ó È È ÙÂÚÔ ÁÓˆÛÙÈÎfi ÂÍÔappleÏÈÛÌfi. È ÙÔ ÏfiÁÔ Ùfi appleôïï applefi ÙÈ ÂappleÈÛËÌ ÓÛÂÈ appleô ı ÂÎÙÂıÔ Ó ÛÙË Û Ó ÂÈ ÌÔÈ- Ô Ó Ï ÁÔ appleôï ÙÔÓfiËÙÂ. ÓÂappleÒ, Ë appleúfiîïëûë ÁÈ ÙÔÓ ÌÂÛÔÏ ËÙ ÂÓ Â Ó È ÙfiÛÔ Ë ÂÚÌËÓ fiûô Ë Ó ÁÓÒÚÈÛË, Ë ÏÂÎÙÈÎ appleâúèáú Ê Î È ÂÓ Â ÔÌ - Óˆ Î appleôè ÛÙÔÈ ÂÈÒ Ë ıâˆúëùèî appleï ÈÛ ˆÛË ÙˆÓ È ÓÒÓ ÙË applefiï ÛË apple Óˆ ÛÙÔ ÛÒÌ. ªÂ ÛË Ù ÙÈ appleúôâí ÁÁÂÏÙÈÎ ÌÂıÔ ÔÏÔÁÈÎ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ı ÂÍÂ- Ù Ûˆ appleúòù ÙËÓ appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë Û ÌÈ ÛÂÈÚ Û Â ˆÓ ÙÔ ËÌËÙÚ - Ô Ï ÓË ( ). ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ Ù ÛÛÂÚ Û È ÌÂ Û ÓÁÎ Ó appleô ÁÈÓ Ó Î Ù ÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ 1940 (ÂÈÎ. 1-4). appleâèîôó Ô Ó ÙËÓ «Ú Recamier appleô- ÈÎ. 1. «ÌÓfi» («Î. Recamier appleôá ÌÓˆÌ ÓË»), 1945, Û ÈÔ ÌÂ Û ÓÁÎ Ó Û ÚÙ, 44,3 59 ÂÎ. ΔÂÏÏfiÁÏÂÈÔ ÿ Ú Ì Δ ÓÒÓ, ÏÏÔÁ. ΔÛ ÌË. Î Ó ˆÓÙ Ófi, Í ÚÔ Ì appleïò fiùè Ó ÛÒÌ Â Ó È Î ÙÈ appleô appleôï Ì ÓÂÙ È». Ú Ù ıâ- Ù È applefi ÙÔÓ J.-A. Miller, ÛÙÔ È Ï Ô ÙÔ Î ÓÈÎ μèôïôá. ŒÍÈ æ Ó Ï ÙÈÎ ª ı Ì Ù ÁÈ ÙÔ ÒÌ, ÙÔ ÌappleÙˆÌ, ÙËÓ applefiï ÛË (ÌÙÊ.. Ô Ô ÓÈÒÙÔ, μï. ÎÔÏ Ë ), ı Ó 2003 (2000), 17.

162 164 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë ÈÎ. 2. «ÌÓfi» («Î. Recamier appleôá ÌÓˆÌ ÓË»), 1946, Û ÈÔ ÌÂ Û ÓÁÎ Ó Û ÚÙ, 47 62,5 ÂÎ. ΔÂÏÏfiÁÏÂÈÔ ÿ Ú Ì Δ ÓÒÓ, ÏÏÔÁ. ΔÛ ÌË. ÈÎ. 3. «ÌÓfi» («Î. Recamier appleôá ÌÓˆÌ ÓË»), 1949, Û ÈÔ ÌÂ Û ÓÁ Ó Û ÚÙ, 43 63,7 ÂÎ. ΔÂÏÏfiÁÏÂÈÔ ÿ Ú Ì Δ ÓÒÓ, ÏÏÔÁ. ΔÛ ÌË.

163 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 165 ÈÎ. 4. «ÌÓfi» («Î. Recamier appleôá ÌÓˆÌ ÓË»), 1946, Û ÈÔ ÌÂ Û ÓÁÎ Ó Û ÚÙ, ÂÎ. ΔÂÏÏfiÁÏÂÈÔ ÿ Ú Ì Δ ÓÒÓ, ÏÏÔÁ. ΔÛ ÌË. Á ÌÓˆÌ ÓË» Î È Ó ÎÔ Ó ÛÙË Û ÏÏÔÁ ΔÛ ÌË ÙÔ ΔÂÏÏÔÁÏÂ Ô π Ú Ì ÙÔ Δ ÓÒÓ 9. ÍÂÎÈÓ Ûˆ ÏÔÈapplefiÓ ÂÚ ÓÒÓÙ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô ÛÙ ÓÂÙ È Ë ÂÚˆÙÈÎ appleúfiîïëûë applefi ÙÔÓ Î ÏÏÈÙ ÓË. Ì Ûˆ ÌÂÙ ı ÂÍÂÙ Ûˆ ÙÔ ÙËÌ ÙË appleúfiûïë Ë ÙˆÓ Á ÌÓÒÓ ÙÔ Ï ÓË applefi ÙËÓ ÎÚÈÙÈÎ ÓÙÏÒÓÙ Â Ù applefi ÙÔ ÔÌfi ÚÔÓÔ ÏÈÎfi ÙË appleô Ô ÙÔ Â Ù applefi Û ÂÙÈÎ appleúfiûê ٠ΠÌÂÓ. Ô ÌÂ Â Ò ÙÈ ÎÚÈ Ò Û ÁÎ Ï appleùâè Ë ÎÚÈÙÈÎ ÏÏ Î È ÙÈ appleôî Ï appleùâè Î È Ì appleôèôó ÙÚfiappleÔ. ªÂ Ï Á ÏfiÁÈ : Û fi,ùè ÎÔÏÔ ıâ ı ÂÎÙÂıÔ Ó ÌË ÓÈÛÌÔ appleúfi- ÎÏËÛË ÏÏ Î È Ù ÎÙÈÎ ÓÙ applefiîúèûë ÛÙËÓ appleúfiîïëûë Ù, ËÏ Û ÁÎ - Ï Ë appleôî Ï Ë ÙË applefiï ÛË appleô appleúôî appleùâè applefi ÙË ı ÛË ÙÔ Á ÌÓÔ ÛÒÌ ÙÔ. appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë appleôá ÌÓˆÌ ÓË Ú Recamier Â Ó È Ó ı Ì appleô apple Û fiïëûâ ÚÎÂÙ ÙÔÓ Ï ÓË. ÎÙfi  applefi Ù Û È ÙË Û ÏÏÔÁ ΔÛ ÌË appleô ı ÂÍÂÙ ÛÔ Ì 9. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ Ù ÚÁ Ì ÚÈıÌÔ Î Ù ÏÔÁÔÁÚ ÊËÛË ΔπΔ ( ÚÁÔ ÙÔ 1946), ΔπΔ (1945), ΔπΔ (1949) Î È ΔπΔ (1946).

164 166 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë ÈÎ. 5. «ÌÓfi» («Î. Recamier appleôá ÌÓˆÌ ÓË»), 1938, ÔÍ ÁÚ Ê, 12,9 18 ÂÎ. Bibliothèque Nationale. Â Ò Î ÎÏÔÊfiÚËÛÂ Î È Û ٠appleˆì ÛÙ Ù ÏË ÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ Δ Û È appleô ˆ ÂappleÈÏ ÍÂÈ ÁÈ ÌÈ ÂÎ ÙÔ Û ÓÂÁÁ Ó ÁÓˆÛË Â Ó È Ù ÛÛÂÚ ÂÓ applefiáú - Ê Î È ÚÔÓÔÏÔÁËÌ Ó Á ÌÓ 11. Ù, ÙÔ È ÛËÌÔ ÌÔÓÙ ÏÔ, Ë appleâú ÊËÌË ÛÙ Î Ú, Á ÌÓÒÓÂÙ È Î È appleô ÚÂÈ ÔÓÙ appleôûùâ ÛËÌ ÓÙÈÎ ÂappleÂÌ ÛÂÈ ÛÂ Û ÛË ÙfiÛÔ Ì ÙÔ appleúˆùfiù appleô ÙÔ David (1800) fiûô Î È Ì ÙËÓ apple ÏÈfiÙÂÚË ÔÍ ÁÚ Ê (ÂÈÎ. 5), Ë ÔappleÔ Ì ÙË ÛÂÈÚ ÙË apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ Ë ÛËÌ ÓÙÈÎ ÌÂÙ - ÙÔapple ÛÂÈ ˆ appleúô ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ÏÏÔ ÎÏ ÛÈÎÈÛÙ. ÂÎÈÓÒ Û ÁÎÚ ÓÔÓÙ ÙËÓ appleâú ÊËÌË ÂÏ ÈÔÁÚ Ê ÙÔ David Ì ÙËÓ ÔÍ - ÁÚ Ê ÙÔ Ï ÓË. ΔÔ ÛËÌÂ Ô appleô Í ÂÈ ÌÈ appleúòùë ÌÓÂ Â Ó È Ë ÔÚÁ ÓˆÛË ÙÔ ÒÚÔ ÛÙ Ô ÚÁ. ÏÏÔ ÙÔappleÔıÂÙ ÙÔ ÌÔÓÙ ÏÔ ÙÔ ÛÂ Ó Ó ÓÂÙÔ ÒÚÔ, ÚÎÂÙ Ì ÎÚÈ Ì, Û ÊfiÓÙÔ Ô ÙÂÚÔ. ΔÔ ÎÂÓfi appleô ËÌÈÔ ÚÁÂ Ù È ÌappleÚÔÛÙ Î È appleï ÛÙËÓ Î Ú Ú ÔÓÙ È Î appleˆ Ó È ÛΠÛÔ Ó Ù apple Ú ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ÌÈ ÔÍ ÁÚ Ê ÙÔ 1938, Ó ÓÙ Ù appleô ÙË ÔappleÔ Ú ÛÎÂÙ È ÛÙËÓ ıóèî μè ÏÈÔı ÎË ÛÙÔ Ú ÛÈ. μï. Û ÂÙÈÎ Ì. ª ÚÔÌÌ ÙË, Ã Ú ÎÙÈÎ Î È Ë ˆÁÚ - ÊÈÎ ÙÔ ËÌ ÙÚË Ï ÓË, , ( È ÎÙÔÚÈÎ È ÙÚÈ ) ı Ó 1983, Δ Û È Â Ó È Û ÓÁÎ Ó Û ÎÈÙÚÈÓˆapplefi ÚÙ (ANNONAY, Qualite ATELIER ), Ó ÂÎ ÙˆÓ ÔappleÔ ˆÓ Ê ÚÂÈ Î È ÊÈ ÚˆÛË ÛÙÔÓ ÂÏÊfi ÙÔ Û ÏÏ ÎÙË, ÙÔ ˆÁÚ ÊÔ Δ ÎË ΔÛ ÌË (Pour Taki), Ô ÔappleÔ Ô Ô Û ÛÙÔ Ú ÛÈ Î È Â Â ÛÙÂÓ Âapple Ê Ì ÙÔÓ Ï ÓË.

165 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 167 appleïëúˆì ÙÈÎ ÛÙÔÈ Â ÙÔ ËÏÔ Ï ÓÔÛÙ ÙË Î Ù Ì ÎÔ ÙË ÌÈ appleïâ Ú ÙË ÂÈÎfiÓ Î È ÙÔ appleôapplefi ÈÔ appleï ÛÙÔ Ó ÎÏÈÓÙÚÔ Î È ÛÙÔ Ô ÙˆÓ appleô ÈÒÓ ÙË ÌÔÚÊ. Ï ÓË Ì ÙË ÛÂÈÚ ÙÔ Ê ÚÓÂÈ ÙË Á ÌÓ appleï ÔÓ Î Ú appleôï appleèô ÎÔÓÙ ÛÙÔ ıâ Ù, ÙfiÛÔ ÎÔÓÙ appleô Ë ÌÈ applefiïëíë ÙÔ Ó ÎÏÈÓÙÚÔ Ì ÓÂÈ ÂÎÙfi ÙÔ appleï ÈÛ Ô ÙË ÂÈÎfiÓ. ÒÚÔ ÌappleÚÔÛÙ ÂÏ ÈÛÙÔappleÔÈ ٠È, ÙÔ ÈÔ Î È ÂΠÓÔ ÛÙÔ appleï È ÔapplefiÙÂ Ô Ï ÓÔÛÙ ÙË apple Ï ÊÂÙ È ÂÓÒ ÙÔ appleôapplefi ÈÔ È ÙË- ÚÂ Ù È ÏÏ Û appleô È ÎÚ ÓÂÙ È. ÒÚÔ apple Ûˆ ÛÎÔÙÂÈÓÈ ÂÈ Ì appleôù ÏÂÛÌ ÙÔ Á ÌÓfi ÛÒÌ Ó appleúô ÏÏÂÈ ÎfiÌË appleèô ÓÙÔÓ. Óˆ applefi Ù applefi È ÙË ÌÔÚÊ ÙÔ ÊfiÓÙÔ apple ÂÈ Ó Â Ó È ÛÎÔÙÂÈÓfi Î È ÊËÚËÌ ÓÔ Ê ÓÔÓÙ Ó È - ÁÚ Ê ΠÙÈ Û Ó applefiúù. ÒÚÔ ÛÙÔ Ï ÓË Ó Ì ÏÏÔÓ ÌÈÎÚfi, ÎÏÂÈÛÙfi ˆÌ ÙÈÔ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô Ô ıâ Ù ÂÈÛ ÏÏÂÈ ÓÔ Â Ó È Û ÊÒ appleèô È ÈˆÙÈÎfi applefi ÂΠÓÔÓ ÙÔ David appleô ÌÔÈ ÂÈ ÙÂÏÂÙÔ ÚÁÈÎfi, Úfi Î È Âapple ÛËÌÔ, Î ÙÈ apple Ú ÙËÙÔ ÁÈ Ó appleôêâ ıô Ó fiûô Á ÓÂÙ È ÌË appleúôû ÎÔ Û ÂÎ Ì ÚÔ ÙÔ ıâ Ù appleúô ÔÏ, appleô Ó applefiêâ ÎÙ appleúôî ÏÔ ÓÙ È fiù Ó Ùfi ÈÛı Óı fiùè Ú ÛÎÂÙ È ÌfiÓÔ Ì ÙÔ Ó apple ÚÈÛÙÒÌÂÓÔ appleúfiûˆappleô. Ó È Ê ÚÔÓ Â Ó È ÎfiÌË Ó apple Ú ÙËÚ ÛÔ Ì ٠ÛÙÔÈ Â ÂÎÂ Ó applefi ÙÔ appleúˆùfiù appleô appleô È ÙË- ÚÔ ÓÙ È ÛÙËÓ ÂÎ Ô ÙÔ Ï ÓË. Δ ÙÔÈ ÛÙÔÈ Â È appleú appleâè ÔappleˆÛ appleôùâ Ó apple Ú Ô Ó appleúôîâèì ÓÔ ÙÔ Á ÌÓfi Ó apple Ú apple ÌappleÂÈ ÌÂÛ ÛÙËÓ appleú ÁÌ ÙÈÎ Recamier, Î ÙÈ ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÁÈ ÙË ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÙË appleúfiîïëûë appleô ı appleâúèáú - Ê ÛÙË Û Ó ÂÈ. Ó È ÏÔÈapplefiÓ appleúòù ÙÔ Ó ÎÏÈÓÙÚÔ appleô  ÓÂÈ apple ÚfiÌÔÈÔ Ó Î È fiappleˆ  apple Ì ÂÈ ÚıÂÈ appleôï ÎÔÓÙ Ì. ΔÔ ÛÙ ÛÈÌÔ ÙË ÌÔÚÊ apple Óˆ Û Ùfi apple Ú Ì ÓÂÈ Âapple ÛË ÌÂÙ ÏËÙÔ. È ÙËÚÂ Ù È ÎfiÌË Î È ÙÔ appleïô ÛÈ appleù - ˆÌ ÓÔ Ê ÛÌ appleô Î Ï Ì ÚÈ ÙÔ apple ÙˆÌ : ÙÌ Ì ÙÔ ÂÓ Ì ÙÔ appleô ÊÔÚ Ë ÓÙ Ì ÓË Recamier, ÙÌ Ì ÙÔ ÚÔ Ô appleô ÂÈ Á ÏÂÈ Ë Á ÌÓˆÌ ÓË. ΔÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÛÙÔÈ Â Ô apple ÂÈ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÚfiÏÔ Î È ÛÙÈ Ô appleâúèappleùòûâè. ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ David ÂÓÈÛ ÂÈ ÙËÓ appleùèîfiùëù ÙÔ Û ÓfiÏÔ (  ÔÌ ÓÔ fiùè ÙÔ Ì ÁÂıÔ ÙÔ «Û ÌappleÏËÚÒÌ ÙÔ» ÙÔ ÌÔÈ ÂÈ Ì ÏÏÔÓ appleâú ÔÏÈÎfi ˆ ÏÂÈÙÔ ÚÁÈÎfi Ì ÚÔ ÙÔ ÂÓ Ì ÙÔ ), Ë ÔappleÔ appleô ıâó ÛÙÔ applefiïôèappleô ÚÁÔ ÂÓ Î ÓÂÈ ÓÙÔÓË ÙËÓ apple ÚÔ Û ÙË ÊÔ ÎfiÌË Î È ÙÔ Ú ÈÔappleÚÂapple Ó Ì ÙË Î Ú ÛÙ ÛËÌ appleô ÎÔ Ìapple ÙÔ ÛÒÌ ÂÓ ÓÂÈ appleôïï ÊÔÚÌ ÁÈ appleùèî appleúô Ô- Ï. Ï ÓË ÂÎÌÂÙ ÏÏ ÂÙ È ÙÔ Ó ÛÌ Ô Ï ÔÓÙ Û ÛÙËÌ ÙÈÎ ÙËÓ appleù ÔÏÔÁ, ÙfiÛÔ ÛÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ ÛËÌ Ô, fiûô Î È ÙÔÓ ÔÓÙ ÙÔ ÛÙÚÒÌ ÙÔ Ó ÎÏÈÓÙÚÔ, ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ fiappleô Í appleïòóâè ÙÔ Á ÌÓfi ÙÔ, ÏÏË ÌÈ ÂappleÈ- Ê ÓÂÈ appleô Ô David apple Ê Á ÂappleÈÌÂÏÒ Ó Ó Â ÍÂÈ. ÂÚÓÒÓÙ ÙÒÚ ÛÙ Û È Ì ÙÔ ÈÔ ı Ì apple Ú ÙËÚÔ Ì fiùè ÌfiÓÔ Ó (ÂÈÎ. 3) applefi Ù Ù ÛÛÂÚ ÎÔÏÔ ıâ Î Ù ÁÚ ÌÌ ÙÔ ÛÙ ÛÈÌÔ ÙË ıâóùèî Recamier Î ÙÈ appleô Î ÓÂÈ È appleèûù ÙÔ Ù appleˆì Ì ÙÔ ÛÒÌ Û ÂÙÈÎ fiúıèô Î È ÙÔ ÚÈ Ó ÎÔ Ìapple apple Óˆ ÛÙÔ ÌËÚfi. Ù Ô apple Ù Ë Á Ó Î ÛÙ ÚÒÓÂÈ ÙÔ ÚÈÛÙÂÚfi applefi È appleô ÂappleÈappleÏ ÔÓ ÙÔ ÁÁ ÂÈ Ì ÙÔ ÂÍ ÚÈ

166 168 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë apple Óˆ apple ÙÔ ÂÍ (ÂÈÎ. 1 Î È 2). Δ ÏÔ ÛÙÔ Ù Ù ÚÙÔ Ë Á Ó Î ÛÙÚ ÊÂÈ ÙÔ ÂÌappleÚfi Ì ÚÔ ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ appleúô ÙÔ ıâ Ù ÁÈ Ó appleôî Ï ÂÈ fiû ÛÙ applefi- ÏÔÈapple Û È Ùfi appleïò Ê ÓÙ fiù Ó (ÂÈÎ. 4). ΔÔ Ï ÌÌ ÙË Ì ÎÔÈÙ Û Â fió Î Ù Ì Ù ÛÙÈ Ô appleâúèappleùòûâè, ÂÓÒ ÛÙÈ ÏÏÂ Ô ÌÔÈ ÂÈ Ó ÎÔÈÙ apple Ú applefi ÙÔÓ ıâ Ù. ΔÔ ÎÚ ÁÈfiÓÈ ÙË Û ÓÁÎ Ó ÓÂÈ applefiï ÙË ÂÏ ıâú ÛÙÔÓ Î ÏÏÈÙ ÓË Ó Ô Ï ÂÈ ÙÈ Ê, appleôï ÌÂÁ Ï ÙÂÚË Â ˆ applefi ÙËÓ ÔÍ ÁÚ Ê. Ï ÓË ÊÙÈ Í apple Ú appleôïï Û È Á ÌÓÒÓ ÌÂ Û ÓÁÎ Ó Î È Ë ÂÌÌÔÓ appleô ÂÈÍ ÛÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ Ì ÛÔ ÂÓ appleú appleâè Ó Â Ó È Ù. ΔÔ Ì ÛÔ, Ë appleúô ÎÙ ÛË ÙÔ ÂÚÈÔ, ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ ÙÔ Î ÏÏÈÙ ÓË Â Â applefi apple ÏÈ ÓÙÔÓ ÛÂÍÔ ÏÈÎ Û Ó- ËÏÒÛÂÈ 12. È ÈÎ Â ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔ appleèó ÏÔ, appleô ÌappleÔÚ ۈ Ó ıâˆúëıâ Î È Î appleˆ appleôîôìì ÓÔ applefi ÙÔ ÛÒÌ, ÙÔ ÎÚ ÁÈfiÓÈ ÙË Û ÓÁÎ Ó Ú ÛÎÂÙ È Û appleôï appleèô ÌÂÛË Âapple Ê Ì ٠٠Ï, ÂÓÒ Î È ÙÔ ÙÂÏÈÎfi appleôù ÏÂÛÌ, Ì ٠ÙÚ ÌÌ Ù ÙÔ ÚÒÌ ÙÔ appleô appleúôî appleùô Ó Î Ù ÙËÓ Âapple Ê ÙÔ apple Óˆ ÛÙÔ ÚÙ, appleô ÏÏÂÈ Û ÓÔÏÈÎ ÌÈ È ÈÎ Û ÌÂ Ú ÎÙ Ú ÓÙÔÓ appleùèîfi. Ï ÓË Ú apple Óˆ ÛÙÔ ÚÙ ÌÂ Ô ÂÈ ÒÓ ÂÈÚÔÓÔÌ Â. apple Ú Ù ÚËÛË ÙˆÓ ÙÂÛÛ ÚˆÓ Û Â ˆÓ appleô ÂÈÎÓ ÂÈ fiùè ÙÔ appleï ÛÈÌÔ ÙÔ Á ÌÓÔ ÛÒÌ ÙÔ ÓÙÈapple Ú Ù ıâù È Â È ÎÚÈÙ Î ıâ ÊÔÚ ÛÙÔ appleï ÛÈÌÔ ÙË ÂappleÈÊ ÓÂÈ apple Óˆ ÛÙËÓ ÔappleÔ Ùfi ÙÔappleÔıÂÙ ٠È. ÍÂÎÈÓ ÛÔ Ì applefi ÙÔ ÛÒÌ. applefi ÔÛ ÙÔ Â Ó È Û fiïâ ÙÈ appleâúèappleùòûâè ÏÂappleÙÔÌÂÚ, appleúôûâîùèî Ì ÚÈ Î È ÙËÓ ÙÂÏ ٠ÁÚ ÌÌ. fiáîô, ÛÈÎfi ËÙÔ ÌÂÓÔ ÁÈ Ó ÎÚ Ù ÛÂÈ ı ÏÂÁ ΠÓ ÙÔ ÎÔÚÌ ÙÔ ÌÔ ÙÔ Î È Ó ÌËÓ ÌÂÙ ÙÚ appleâ Û Âapple appleâ Ë Î ÚÈÎ ÙÔ Ú, appleô ÂÙ È ÌÂ Ó apple ÎÓfi ÎÙ Ô È ÛÙ ÚÔ ÌÂÓˆÓ ÁÚ ÌÌÒÓ ÎÈ fi È ÌÂ Û Ì ÙÈΠʈÙÔ- ÛÎ ÛË. Ó È Û Ó Ó ı ÏÂÈ Ô Ï ÓË Ó ÌËÓ Ê ÛÂÈ ÙÔ ÛÒÌ ÂÓÙÂÏÒ Á ÌÓfi, applefiï Ù ÂÎÙÂıÂÈÌ ÓÔ. ΔÔ ÂappleÂÓ ÂÈ, Ô Ï ÂÈ apple Óˆ ÙÔ appleôï ÒÚ ÁÈ Ó ÙÔ ÓÙ ÛÂÈ Ì Ùfi ÙÔ appleúôûâîùèî Ê ÛÌ ÓÔ Ù.  ÓÙ ıâûë Ì ÙÔ Á ÌÓfi, ÙÔ ËÌ Á ÌÓÔ ÂÈ ÎfiÌË appleú ÁÌ Ù Ó appleôî Ï ÂÈ Î È ÎÚÈ Ò ÛÙË Ó ÙfiÙËÙ Ù ÎÚ ÂÙ È ÌÂÁ ÏÔ Ì ÚÔ ÙÔ Ó ÌÈÎÔ ÙË appleúfiîïëûë 13. ÁÚ ÌÌ appleô ˆÚ ÂÈ Î ıâ ÊÔÚ ÙÔ ÛÒÌ applefi ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÛÙËÓ ÔappleÔ 12. Ó Ê Úˆ ˆ apple Ú ÂÈÁÌ ÙÔ appleô ËÌ Del pennello ÙÔ Bronzino, fiappleô Ô ˆÁÚ ÊÔ ÙË appleâú ÊËÌË ÚˆÙÈÎ ÏÏËÁÔÚ ÙË ıóèî ÈÓ ÎÔı ÎË ÙÔ ÔÓ ÓÔ ÌÈÏ ÁÈ ÙÔ appleèó ÏÔ ˆ Ì ÛÔ ÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÏÏ Î È ˆ apple Ô (pene). ªÂ Ùfi Ô Î ÏÏÈÙ ÓË appleúôûê - ÚÂÈ «appleôèîèï» Î ıò ÌappleÔÚÂ Ó ˆÁÚ Ê ÛÂÈ ÙÔ ÌÔÓÙ ÏÔ ÙÔ «applefi apple Ûˆ, applefi ÌappleÚÔÛÙ, ÛÂ Ú ÓÛË» Î.fi.Î. È ÛÂÍÔ ÏÈÎ Û Ó ËÏÒÛÂÈ Â Ó È Â ˆ ÂÌÊ ÓÂ. μï. Û ÂÙÈÎ F. H. Jakobs, «Aretino and Michelangelo, Dolce and Titian: Femmina, Masculo, Grazia», Δhe Art Bulletin 82, Ú.1 (2000) «[ ] ÂÚˆÙÈÎfi, fiappleˆ ÛˆÛÙ ÙÔ ÂÈ appleâè Ë Ó Ï ÛË, Â Ó È Ë È ÎÔapple : ÙÔ ÎÔÌÌ ÙÈ ÙÔ ÚÌ ÙÔ appleô ÛappleÈı ÂÈ Ó ÌÂÛ ÛÂ Ô ÚÔ [ ] ÙÔ ÙÔ ÎÚÈ Ò ÙÔ Ûapple ıèûì, Â Ó È appleô ı ÏÁÂÈ, Ë ÎfiÌ : Ë ÛÎËÓÔıÂÛ ÌÈ ÂÌÊ ÓÈÛË -ÂÍ Ê ÓÈÛË», ªapple ÚÙ, fi.apple. (ÛËÌ. 3) 18.

167 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 169 Ùfi ÎÂ Ù È Â Ó È ÈÛ Ú, ÓÙÔÓË. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ Ó appleâú ÁÚ ÌÌ appleô ˆÚ ÂÈ ÙÂÏÈÎ ÙËÓ ÏË applefi Î ÙÈ appleô ÌÔÈ ÂÈ appleùfi Â Ó È fiìˆ ÏÔ, Î ÙÈ Û Ó Û ÓÓÂ- ÊÔ. È ÈÎ ÛÙ Ô applefi Ù Ù ÛÛÂÚ Û È ÙÔ Ó ÎÏÈÓÙÚÔ ÂÍ Ê Ó ÂÙ È ÂÓÙÂ- ÏÒ Î È ÙË ı ÛË ÙÔ apple ÚÓÂÈ Ó Û ÓÔÏÔ appleù ÒÓ appleô Û ËÌ Ù ÔÓÙ È Ì ÌÂÁ - Ï ÂÏ ıâúâ ÁÚ ÌÌ, ÔÈ ÔappleÔ Â ÓÔ Ó ÙÂÏÈÎ ÌÈ Ó Ù ÓÙ ÛÙÈÍË apple Ó - ÓÙÈ ÛÙÈ ÛÊÈ Ù, appleúôûâîùèî, È ÛÙ ÚÔ ÌÂÓ ÁÚ ÌÌ ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ. È ÓÙÔÓ ÂÈÚÔÓÔÌÈ Î Ù ÁÚ ÌÌ ÙÔ ÛÂÓÙÔÓÈÔ -ÛÙÚÒÌ ÙÔ appleïëìì Ú Ô Ó ÙÔ ÒÚÔ, appleâúè ÏÏÔ Ó Ì ÙÔÓ Î Ì ÙÈÛÌfi ÙÔ ÙÔ ÛÒÌ, apple Ú Ô Ó fiìˆ Î È Î Ùˆ apple Ùfi. ÂappleÈÊ ÓÂÈ apple Óˆ ÛÙËÓ ÔappleÔ ÙÔ Á ÌÓfi ÛÒÌ ÎÂ Ù È ÂÈ Û ÁÔ Ú ÚfiÏÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi. Ó È Ù appleô ÙÂÏÈÎ ÌappleÔÚÂ Î È ÁÎ ÏÈ ÂÈ ÙË Û ÚÎ appleô ˆ ıâ Ù Ó ÙÔ ÌÂ Ó ÁÁ ÍÔ Ì 14. ª Ûˆ ÙˆÓ Ù ÓÈÎÒÓ applefi ÔÛË ÙÔ Á Ó ÈÎÂ Ô ÛÒÌ ÙÔ appleô ÂÍÂÙ Û ÌÂ Ì ÚÈ Â Ò appleúôî appleùâè Î Ù Ú ÌÈ appleúfiîïëûë appleô ÏÂÈÙÔ ÚÁ ÌÂÛ : ÂappleÈÎÂ- ÓÙÚÒÓÔÓÙ ÙÔ Ï ÌÌ apple Óˆ ÛÙÔ ÛÒÌ Î È appleúôî ÏÒÓÙ appleùèî appleúô ÔÏ Ì Ûˆ ÙÔ appleï Û Ì ÙÔ ÙˆÓ fiáîˆó Î È ÙˆÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈÒÓ. Àapple Ú ÂÈ fiìˆ Î È Ó 14. ΔÔ ÙÔ ÎÚÈ Ò ÙÔ apple ÚÂÚÁÔ, ÙÔ ÛÂÓÙfiÓÈ, ÙÔ ÛÙÚÒÌ apple Óˆ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô ÙÔ Á ÌÓfi ÛÒÌ Í appleïòóâè, appleôîù ÛËÌ ÓÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÛÙÈ Û ÂÙÈÎ Û ËÙ ÛÂÈ Ë applefi appleôï apple ÏÈ. Ú - ÂÈÁÌ : ÛÙ Ù ÏË ÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ 1610 Ô Bernini Ó Ï Â ÚÁ Û ÓÙ ÚËÛË Î appleôèˆó ÁÏ appleùòó ÙË Û ÏÏÔÁ ÙÔ Î Ú ÈÓ ÏÈÔ ÎÈapple ˆÓ Borghese. Ó ÌÂÛ ÙÔ Ù Ó Î È ÂΠÓÔ ÙÔ «ÔÈÌÒÌÂÓÔ ÚÌ ÊÚfi ÈÙÔ». ÁÏ appleùë fi È ÌfiÓÔ ÂappleÈ ÈfiÚıˆÛ ÔÚÈÛÌ Ó ÊıÔÚ ÛÙÔ ÛÒÌ ÙÔ Á ÏÌ ÙÔ ÏÏ Î È ÊÙÈ Í Ì ÌÔÓ ÈÎ ÂÍÈÔÙÂ Ó Ó Ì ÚÌ ÚÈÓÔ ÛÙÚÒÌ apple Óˆ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô Ô ÚÌ ÊÚfi ÈÙÔ Ó Ó apple ÂÙ È. ΔÔ ÛÙÚÒÌ ÌÔÈ Â ÙfiÛÔ Ì Ï Îfi ÒÛÙ ÔÈ ıâ Ù ÙÔ ÁÁÈ Ó ÁÈ Ó È appleèûùòûô Ó Ó fióùˆ Ù Ó Ì ÚÌ ÚÔ,   Á ÓÂÈ Î appleôèô ı Ì fiappleˆ ÛÙËÓ appleâú appleùˆûë ÙÔ ÁÌ Ï ˆÓ appleô ˆÓÙ Ó  ÙËÓ Ë ÏË. ŒÓ apple ÙÔ ÙÔ ÂappleÈÛÎ appleùâ appleô È Â Â ÙËÓ ÂappleÈÊ ÓÂÈ appleèûùâ ÔÓÙ fiùè Ù Ó «ÏËıÈÓfi ÛÙÚÒÌ applefi Ï Îfi ÚÌ Û Ù Ó» Ù Ó Ô ÏÏÔ ÊÈÏfiÛÔÊÔ Charles de Brosses (Lettres d Italie, ). μï. A. Bolland, «Desiderio and Diletto: Vision, Touch and the Poetics of Bernini s Apollo and Daphne», The Art Bulletin 82, Ú. 2 (2000) Î È ÂÈ ÈÎfiÙÂÚ ÛËÌ. 79. ÈÛÙÔÚ apple ÚÓÂÈ ÎfiÌË appleâúèûûfiùâúô ÂÓ È Ê ÚÔÓ Ó Î Ï appleùôóù fiùè Ô Charles de Brosses Ù Ó Ô ÓıÚˆappleÔ appleô ÙÔ 1757 ÂÈÛ Á Á ÛÙË Á ÏÏÈÎ ÂappleÈÛÙËÌÔÓÈÎ ÎÔÈÓfiÙËÙ ÙÔÓ fiúô fetich Ì ÙËÓ ÂıÓÔÏÔÁÈÎ - ÓıÚˆappleÔÏÔÁÈÎ È ÛËÌ Û ÙÔ. μï. Û ÂÙÈÎ W. Pietz, «Fetish», ÛÙÔÓ ÙfiÌÔ ÙˆÓ R. S. Nelson R. Shiff (ÂappleÈÌ.), Critical Terms for Art History, ÈÎ ÁÔ 1996, Î È ÂÈ ÈÎ ªÈ ÏÏË Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ appleâú appleùˆûë Î Ù ÂÓ È Ê ÚÔ Û Â Û ÌappleÙˆ- ÛË ÙÔ fióôì Borghese Ú ÛÎÂÙ È Í Ó ÌappleÚÔÛÙ Ì, Ô ÈÒÓ ÌÂÙ, fiappleô ÙÔ apple ÚÂÚÁÔ ÙÔ ÛÙÚÒÌ ÙÔ appleúô ÏÏÂÈ ÓÙÔÓ ÛÙÔ appleúôûî ÓÈÔ Ì ÙËÓ Ï ÌappleÂÚ, ÏÂ Î È ÙfiÛÔ appleùèî appleúôîïëùèî ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙÔ appleô Û ΠÓÂÈ Ó ÌÊÈ ÏÏÂÈ Ó Â Ó È fióùˆ Ì ÚÌ ÚÔ appleúfiîâè- Ù È ÁÈ Ê ÛÌ, Ô Ì ÛÙÔ appleâú ÊËÌÔ ÁÏ appleùfi ÙÔ Antonio Canova appleô appleâèîôó ÂÈ ÙËÓ Paolina Borghese-μÔÓ apple ÚÙË ˆ ÊÚÔ ÙË. ÚÂÌÊÂÚ Ù ÏÔ Â Ó È Î È ÙÔ ÌÔÙ Ô ÙÔ Ì ÍÈ- Ï ÚÈÔ, ÙÔ ÔappleÔ Ô Ì ÏÈÛÙ Û Ó ÂÙ È Û Ì ÔÏÈÎ Ì ÙËÓ ÎË. μï. Û ÂÙÈÎ Œ. ÓfiÊÛÎÈ, ªÂÏ Ù ÈÎÔÓÔÏÔÁ (ÌÙÊ.. appleapple ), ı Ó 1991, 147 Î È ÂÈ ÈÎ ÛËÌ. 72. ªÂ ÙËÓ Â Î È- Ú,  ÚÈÛÙÒ ÙÔÓ Î ıëáëù Ï ª ÎÔÓÈ ÙË ÁÈ ÙËÓ ÂappleÈÛ Ì ÓÛË ÙË appleâú appleùˆûë Canova Î È ÁÈ ÙÈ ÁÂÓÈÎfiÙÂÚ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÙÔ.

168 170 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë Â ÙÂÚÔ, ÌÌÂÛÔ ÙÚfiappleÔ appleúfiîïëûë, Ó ÙÚfiappleÔ appleô appleúô appleôı ÙÂÈ Î appleôè ÂÍÔÈΠˆÛË Ì ÙË Û ÂÙÈÎ ÂÈÎÔÓÔÁÚ Ê. ÚÈÔ fi ËÌ ÙÔ Ë ÂÈÚÔÓÔÌ ÔÈÎÂÈ- ÔappleÔ ËÛË ÌÈ ÈÛÙÔÚÈÎ Ê ÛÈÔÁÓˆÌ, ÂÓfi Î ÏÏÈÙ ÓÈÎÔ appleúôù appleô fiappleˆ Â Ó È Ë Ú Recamier. ÚfiÎÂÈÙ È Î Ù Ú Ó ÌÊÈÛ ÙËÙ ÁÈ ÌÈ ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÙÈÎ ÌappleÓ ÛË appleúfiîïëûë. ΔÔ Á ÌÓfi, ÏψÛÙÂ, appleôù ÏÂÛÂ Ó applefi Ù Î ÚÈ Ô Ì Ù ÙË avant-garde ÙÔ 19Ô ÈÒÓ Ì ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ Courbet Î È ÙÔ Manet Ó Í ˆÚ Ô Ó ˆ Ù appleèô ÁÓˆÛÙ apple Ú Â ÁÌ Ù. Œ ˆ ÙËÓ ÛıËÛË, ˆÛÙfiÛÔ, fiùè ÂÓ Â Ó È ÙÔ ÙÔ Ô Î ÚÈÔ ÛÙfi Ô ÙÔ Ï ÓË, Ó appleôóôìâ ÛÂÈ ËÏ Ì Ûˆ ÙË ÂÈÚˆÓ ÙÔÓ Î ÏÏÈÙ ÓÈÎfi Î ÓfiÓ. ÿûˆ Ì ÏÈÛÙ Ó ÎÚ ÂÈ apple Ûˆ applefi ÙËÓ appleúfiîïëûë Ù, appleô ÛÙ Ì Û appleè ÙÔ 20Ô ÈÒÓ Ì ÏÏÔÓ Â Â ÛÂÈ ÙËÓ ÔÍ ÙËÙ appleô È ÙËÚÔ Û ÂÎ Ùfi ÚfiÓÈ appleúèó, ÙÔ ÛÈÎfi ÙÔ Î ÓËÙÚÔ appleô Â Ó È ÌÈ ÌÈÁÒ ÂÚˆÙÈÎ appleúfiîïëûë: ÂappleÈ ÈÒÎÂÈ, appleèûùâ ˆ, Ó appleôîù ÛÂÈ appleúfiû ÛË Î È ÈÎ ÈÒÌ Ù, Ùfi ÎÈ Ô ıâ Ù ÙÔ, apple Óˆ ÛÙÔ ÛÒÌ ÂÓfi appleúô- Ù appleô appleúôûapple Ï ÛÙÔ Î ÏÏÈÙ ÓÈÎ ÏÏ Î È Î ÚÈÔÏÂÎÙÈÎ. ΔÔ applefiì ÎÚÔ ÌÔÓÙ ÏÔ appleïëûè ÂÈ ÙÔ ıâ Ù, apple ÂÈ Ó Â Ó È appleúôûapple Ï ÛÙÔ ÚÁÔ Î Ù ÍÈˆÌ ÓÔ applefi ÙÔÓ apple Ú ÙÔ ÓfiÓ ÙË Ù ÓË, apple ÂÈ Ó Â Ó È appleúfiûˆappleô ÎÔÈÓˆÓÈÎ (ÏfiÁˆ ÙË Ù ÍË ) ÏÏ Î È ÈÛÙÔÚÈÎ (ÏfiÁˆ ÙË ÚÔÓÈÎ applefiûù ÛË ) appleïë- Û ÛÙÔ. Recamier Á ÓÂÙ È Î È appleô ÚÂÈ ÎÔÈÙÒÓÙ appleúô ÙË ÌÂÚÈ Ì, appleô- Î Ï appleùôóù Ì ÏÈÛÙ Î È È ÊÔÚÂÙÈÎ appleïâ Ú ÙË Á ÌÓfiÙËÙ ÙË. Δ Ì ÏÏÈ ÙË appleôá ÌÓˆÌ ÓË Î Ú Â Ó È ÂÏ ıâú, Í appleïâî, Û ÓÙ ıâûë Ì ÙËÓ appleâú Ù ÓË Ú ÈÔappleÚÂapple ÎfiÌ̈ÛË ÙÔ appleúôù appleô, ÔÈ applefi  ÙË appleèô Ï - Ú, ÙÔ Ï ÌÌ ÙË ÊÙ ÓÂÈ Û ÔÚÈÛÌ Ó Û È Ó Á ÓÂÈ Ì ÚÈ Î È Û Ó ÈÓÂÙÈÎfi. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ Ó ÁÔËÙ ÙÈÎfi apple È Ó È. Î ÏÏÈÙ ÓË ÈÛı ÓÂÙ È appleúôê ÓÒ apple ÓÙÔ Ó ÌÔ Ó Î ÓÂÈ ÙËÓ Î Ú Recamier fi,ùè ı ÏÂÈ ÎÈ Ô ıâ Ù ÈÛı ÓÂÙ È fiùè ÙÔ Î ÓÂÈ ÁÈ ÚË ÙÔ. ΔËÓ Á ÓÂÈ, ÙËÓ ÛÙÚ ÊÂÈ, ÙËÓ apple Ú ÙËÚ Á ÌÓ 15. ÓÙÏ applefi ÙÔ apple È Ó È applefiï ÛË Î È Ì appleúôî ÏÂ Ó Á ÓÔ ÌÂ Û ÌÌ ÙÔ ÔÈ. applefiï ÛË ÙË appleúfiûïë Ë ΔÈ ÓfiËÙË Ô ÏÂÈ ÎÈ Ù, appleô ÂÓ Û Ê ÓÂÈ Ó appleôï ÛÂÈ Ù appleôù appleô Û ΠÓÂÈ Ó ÎÔÎÎÈÓ ÂÈ ÁÈ ÙËÓ applefiï ÛË appleô apple ÚÂ! Ô ÏÂÈ ÙÔ ÎÚÈÙÈÎÔ. Denis Diderot appleôèîèï ÙˆÓ ÛÙ ÛÂˆÓ Ì ÙËÓ ÔappleÔ Ó ˆÁÚ ÊÔ appleâèîôó ÂÈ ÙÔ ÌÔÓÙ ÏÔ ÙÔ Â ÎÔÏ appleâúó ˆ «appleôèfiùëù» applefi ÙÔ ÌÈÁÒ ÈÛıËÙÈÎfi appleâ Ô ÛÙÔ ÂÚˆÙÈÎfi. appleô ËÛË ÙÔ Aretino appleôùâïâ ÙË ÁÓˆÛÙfiÙÂÚË appleâú appleùˆûë appleô appleô ÂÈÎÓ ÂÈ ÙË Ì ÎÚ ÈÛÙÔÚ appleô   ÙÔ apple È Ó È Ùfi Ì ÙÈ Ï ÍÂÈ Î È ÙÈ ÂÈÎfiÓÂ. ÙËÓ appleâú ÊËÌË Û ÏÏÔÁ ÛÔÓ ÙˆÓ ÙÔ Ì ÁÂÓÈÎfi Ù ÙÏÔ π sonetti lussuriosi (1527) ÂÌappleÓ ÛÌ ÓË applefi ÛÂÈÚ Ú ÎÙÈÎÒÓ ÙÔ Raimondi, Ë ÔappleÔ apple ÏÈ ÛÈ fiù Ó Û ÂÈÎfiÓ ÙÔ Giulio Romano Ì ÂÚˆÙÈÎ ÛÙ ÛÂÈ, Ô ÌÂ Û Ó Ù ÙÔÈ apple È Ó È. μï. Û ÂÙÈÎ Jakobs, fi.apple. (ÛËÌ. 12). 16. NÙ. ÙÈÓÙÂÚfi, ÈÛıËÙÈÎ (ÌÙÊ. Ï. ªÈÙÛÔÙ ÎË), ı Ó 2002, 269.

169 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 171 Ï ÓË Ó ÎÂÈ ÛÙËÓ Î ÙËÁÔÚ ÂΠÓË ÙˆÓ ËÌÈÔ ÚÁÒÓ appleô ÔÓÙ ÂÍ ÛÊ Ï ÛÂÈ ıâùèî ˆ Î È ıâúì ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÛÙËÓ ÏÏÔ apple, ÂappleÈÛÙÚ ÊÂÈ Î ıâ ÊÔÚ ÛÙËÓ ÏÏ ˆ ıúè Ì Â Ù. ΔÔ ÔÌfi ÚÔÓÔ ÏÈÎfi ÙË appleúfiûïë Ë ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ÈÔÁÎÒÓÂÙ È È ÚÎÒ applefi ÙÔ 1901 Î È ÙÔ ÚıÚÔ ÙË ÈÓ ÎÔı - ÎË, ÌÂ È appleùˆùô ÂÓ È Ê ÚÔÓ Û Â fió Ì ÚÈ Î È ÙÈ Ì ÚÂ Ì 17. Ô ÏÂÈ ÙÔ, appleô appleôù ÏÂÛÂ Î È ÓÙÈΠÌÂÓÔ È ÎÙÔÚÈÎ È ÙÚÈ, ÂÎÙ ıâù È Î È ÌÂÏÂÙ Ù È ÚÎÂÙ Û ÛÙËÌ ÙÈÎ ÎÈ fi È appleôîïâèûùèî ÛÙËÓ ÂÁ ÒÚÈ È ÏÈÔÁÚ - Ê. Ú fiï Ù ÔÈ Á ÌÓÔÁÚ ÊÈÎ ÙÔ ÂappleÈ fiûâè, appleô fiappleˆ Ë Ê ÓËÎÂ Î Ù Ô Ó Í ˆÚÈÛÙ ı ÛË ÛÙÔ Û ÓÔÏÔ ÙË apple Ú ÁˆÁ ÙÔ 18, Ï ÁÔ apple Û fiïë- Û Ó ÙÔ ÎÚÈÙÈÎÔ. È Ó ÙÔ ÙÔ ÂÍËÁÂ Ù È Â ÎÔÏ ÁÈ ÙËÓ Ú ÙÔ ÈÒÓ, Û ÁÔ Ú ÂÓÙ appleˆûè ÂÈ ÁÈ ÙÔ Ù ÏÔ ÙÔ Î È Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó ÁÈ ÙË ÂÎ ÂÙ ÙÔ 1980, ÂappleÔ appleô Î ÎÏÔÊfiÚËÛ ÙfiÛÔ Ë È ÙÚÈ apple Óˆ ÛÙÔ Ï ÓË fiûô Î È ÙÔ Û ÂÙÈÎfi È Ï Ô ÙÔ ı Ó ÛfiappleÔ ÏÔ 19. ÙË ÌÂÓ appleúòùë appleâú appleùˆûë ÙÔ ÙËÌ Ô ÂÙÂÚÔappleÔÈÂ Ù È ÂÓÙÂÏÒ Ì Ûˆ ÌÔÚÊÔÏÔÁÈÎÒÓ Ó Ï ÛˆÓ, ÚÔÓÔÏÔÁ ÛˆÓ, appleâúèô ÔÏÔÁ ÛÂˆÓ Î È ÁÂÓÈÎÒ Î Ù Ù ÍˆÓ. Ó ÂÈÎÙÈÎ apple Ú ı Ùˆ: 17. ÙË È ÏÈÔÁÚ Ê appleô apple Ú ı ÙÂÈ Ô.. ª ÙıÈfiappleÔ ÏÔ ÛÙÔ Ï ÌÌ ÙÔ ÁÈ ÙÔÓ Î Ï- ÏÈÙ ÓË ( ÂÍÈÎfi ÏÏ ÓˆÓ ÏÏÈÙ ÓÒÓ. ˆÁÚ ÊÔÈ, Ï appleùâ, Ã Ú ÎÙÂ, 16Ô -20Ô ÈÒÓ, 1, ı Ó , ) Î È appleô ÛÎÈ ÁÚ Ê Ì ÚÎÂÙ appleïëúfiùëù ÙÔ ÚÔÓÈÎfi appleúfi- ÛÏË Ë ÙÔ Î ÏÏÈÙ ÓË ÂÓÙfi Î È ÂÎÙfi ÂÏÏËÓÈÎÒÓ Û ÓfiÚˆÓ Û ÌappleÏËÚÒÓˆ:. ÁÁÂÏ Ë, «Ï ÓË Î È Ë Î ËÌ Ì», Δ, 26 ÔÂÌ Ú Ô , «È ÈÛıËÙÈÎ ÓÙÈ- Ï ÂÈ ÙÔ ËÌËÙÚ Ô Ï ÓË» (Û Ó ÓÙ ÍË), ıëìâúèó, 2 ÔÂÌ Ú Ô μ º., «ˆÁÚ ÊÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË ÔÌÈÏ appleúô ÙÔ EÌappleÚfi», ÌappleÚfi, 25 ÔÂÌ Ú Ô ª. Ã Ù Ë ÎË, «ΔÔ ÚÁÔ ÙÔ Ï ÓË. ÓÙ appleòûâè applefi ÙËÓ ÎıÂÛË ÚÁˆÓ ÙÔ», Ï ıâú, 20 ÔÂÌ Ú Ô ÙÛ Úfi, «ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË Ô ŒÏÏËÓ», appleâú. ÓÒÛÂÈ «Pour un art intemporel», Le Monde, 17 πô Ï Ô ªÈ Û ÓÙÔÌË Ó ÊÔÚ Û ÔÚÈÛÌ Ó ı Ì Ù Ì ٠ÔappleÔ Û ÔÏ ıëîâ Û appleï ıô Ù appleˆì ÙˆÓ ÙÔ Â Ó È appleôï Ùˆ ÂÓ ÂÈÎÙÈÎ : ÔÈ «ΔÚÂÈ Ã ÚÈÙ», Ë «Ì ÙÔÓ ÎÓÔ», Ô «applefiïïˆó Î È Ë ÊÓË», ÔÈ ÛÎËÓ applefi ÙË ÛÂÈÚ ÙˆÓ È ÏÏ ˆÓ ÙÔ ÂÔÎÚ ÙÔ, Ë «Úapple Á ÙË ÚÒappleË», Ë «Ó Î ÙÔ Ó ÏË». Ã Ú ÎÙÈÎ apple ÏÈ fiappleˆ ÙÔ «ÚfiÁÂ Ì ÛÙË ÃÏfiË», fiappleô Á ÌÓ ÏÔ fiìâóâ Û Ó apple Ú Ô Ó Ì ÓÙ Ì ÓÔ Ó ÚÂ Ì Û Û ÛÔ ÌÂÛË Ó ÊÔÚ ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ Manet ( Ú ÁÂ Î È ÛÙÔ Ú ÎÙÈÎfi ÙÔ Raimondi;) Î È ÌÈ ÛÂÈÚ Í appleïˆì ÓˆÓ Á ÌÓÒÓ ÛÙÔÓ Ù appleô ÙË ÊÚÔ ÙË ÙÔ Giorgione Ó apple Ú ÁÔ Ó Ì ÂÏ ÈÛÙ ÏÏ Á Î È ÂappleÂÍÂÚÁ ÔÓÙ È ÂÏ ıâú Ù appleô ÙË ÂÈÎ ÛÙÈÎ apple Ú ÔÛË.  ˆÚÈÛÙ Ù ÏÔ ÌÓ ı appleúâappleâ Ó Á ÓÂÈ ÛÂ Ô ÎfiÌË Ù appleòì Ù : Ó È ÂÓ applefiáú Ê, ÌË ÚÔÓÔÏÔÁËÌ Ó, Ó ÎÔ Ó ÛÙË Û ÏÏÔÁ ÚËÁÔÚ ÎË Î È ˆÚ appleôïïô ÂÓ ÔÈ ÛÌÔ ı ÙÔappleÔıÂÙÔ ÓÙ Ó ÛÙËÓ Î ÙËÁÔÚ ÙË appleôúóôáú Ê. ΔÔ ı Ì Â Ò ÛÙË ÌÈ appleâú appleùˆûë Á Ó Î ÌfiÓË, ÛÙË Â ÙÂ- ÚË Â Á ÚÈ Ó ÂÈÎÓ ÂÙ È appleúôî Ï appleù. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ Ù Ù appleòì Ù «ÚˆÙÈÎfi» ( ÙÔ - Î ÓÔappleÔ ËÛË) Ú. 57 (Û. 64) Î È «ÚˆÙÈÎfi» (ΔÔ Ã È) Ú. 58 (Û. 65), appleô ËÌÔÛÈ ÔÓÙ È ÛÙÔÓ Î Ù ÏÔÁÔ ÙË ÎıÂÛË ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË ÛÙÔ ªÔ ÛÂ Ô Á ÚÔÓË Δ ÓË -ÿ Ú Ì μ. Î È. Ô Ï Ó Ú, ÕÓ ÚÔ ı Ó ÛfiappleÔ ÏÔ,. Ï ÓË, ı Ó 1982.

170 172 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë ÙÔ Ô ÙÚfi, ÔÈ ÙÔÓÈÛÌÔ Ú Ô Ó Ó Â Ó È Ï ÔÈ, Û ÌÊˆÓ Ì ٠Π- ËÌ Î appleúfiù apple Î È Ó ÌË È ˆÚ ÔÓÙ È ÛÂ Ó Ï ÙÈÎ apple Ú ı ÛÂÈ ÁÚ ÌÌÒÓ, fiappleˆ Û Ó Ë Ì ÙÔÓ ÂÌappleÚÂÛÈÔÓÈÛÌfi. applefi Ù Ô ÏÏ ÚÁ ÙÔ Ó Â Ó È Ó ıèûùfi Á ÌÓfi, Û ÂÙÈÎfi appleúô ÙË È Ù ÍË ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ ÌÂ Ó Ó ÏÔÁÔ, ÚÔÓÔÏÔÁËÌ ÓÔ applefi ÙÔÓ Gabory ÌappleÔÚÔ Û ÌÂ Ó ıâˆú ÛÔ Ì Ùfi ÙÔ Á ÌÓfi Û Ó ÌÈ ÓÂÔÎÏ ÛÈÎ appleâú Ô Ô ÙÔ Ï ÓË, fiappleô ÛÎÈ ÂÈ Ù applefi È ÙË Á Ó Î, Ù ÁfiÓ Ù, ÙÔ ÌËÚÔ, Ì ÙÔÓ ÈÔ ÙÚfiappleÔ appleô ÌÂÙ ÂÈÚ ÂÙ È ÙÈ ÛÎÈ ÛÂÈ Û ÔÚÈÛÌ Ó Ú ÎÙÈÎ ÙÔ Á Úˆ applefi Ù Ù Ù Á ÌÓ È appleèûùòóô Ì ÙËÓ È ıâì ÙÔÁÚ Ê, Â Ó È ËÏ Á Ó Î ÛÙÔ ÏÔ ÙÚfi 20. ı Ó ÛfiappleÔ ÏÔ apple ÏÈ, ÛÙÔ ÚÎÂÙ ÂÓ È Ê ÚÔÓ È Ï Ô ÙÔ ÁÈ ÙÔÓ - Ï ÓË, ÁÚ ÊÂÈ appleïò fiùè «ÌÂÚÈÎ Á ÌÓ ÙÔ Ì ÈÌ Ùfi ÚˆÌÔ ÌÔÏ È (sanguine) Â Ó È ÙfiÛÔ ÌÒ Ë Î È ÌÂÛÙ appleô Û ÁÔ Ú Ô Renoir ı Ù Ï » 21. apple Ú ÙËÚ Ûˆ Â Ò fiùè ÂÓ Â Ó È Î Ù Ó ÁÎËÓ Î ıâ apple Ú ÔÛÈ Î ÌÔÚ- ÊÔÏÔÁÈÎ Ó Ï ÛË Ô ÙÂÚË Î Ù ÙfiÓ ÙÔÓ ÙÚfiappleÔ. ΔÔ ÎÏ ÛÈÎfi È Ï Ô ÙÔ fiú Ô Clark, ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ, ÌÈÛfi ÈÒÓ Û Â fió ÌÂÙ ÙËÓ Î ÎÏÔÊÔÚ ÙÔ Î È apple Ú ÙÔ fiùè ÁÚ ÊÙËΠapplefi ÌÈ ÌÔÚÊ ÂÌ ÏËÌ ÙÈÎ ÁÈ ÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ Â Ô ÎÚÈÙÈÎÔ ÏfiÁÔ, ÓÙ Ó ÎÏÒÓÙ ÍÂÎ ı Ú ÙËÓ È ÂÔÏÔÁ ÙË Ú Ô Û ÁÁÏÈÎ Ù ÍË, apple Ú Ì ÓÂÈ ÂÓ ÙÔ ÙÔÈ Ó ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ Ú ÛÈÌÔ ÚÁÔ ÎfiÌË Î È appleïò ÁÈ Ù ÂÓ ÛÌ Ù appleô ÓÂÈ ÛÙËÓ ÎÚÈÙÈÎ. È Ùfi ÁÈ Ù Ô Û ÁÁÚ Ê ÂÓ appleôêâ ÁÂÈ Ó ÎÚ ÂÈ ÂÓÙÂÏÒ ÙË Û ÁÎ ÓËÛË appleô ÌappleÔÚÂ Ó ÈÛı ÓÂÙ È Ë ÔappleÔ Â ˆ Û Ó appleúô ÏÏÂÙ È appleôîïâèûùèî ÛÙÔÓ Î ÏÏÈÙ ÓË ÌappleÚÔÛÙ ÛÙ Á ÌÓ ÛÒÌ Ù 22. º ÛÈÎ Ë ÂappleÈı Ì Û ÁÎ Ï appleùâù È Î È ÓÔÌÈÌÔappleÔÈÂ Ù È ˆ ÈÛıËÙÈÎ Û ÁÎ ÓËÛË Î È ÙÔ ÙÔ fiìˆ Â Ó È Ùfi Î ı Ùfi ÂÓ È Ê ÚÔÓ ÛÂ Û ÛË Ì ÙÔÓ applefiï ÙÔ ÂÍÔ ÂÏÈÛÌfi ÙË Û ÌÈ ÌÔÚÊÔÎÚ ÙÈÎ appleúôû ÁÁÈÛË appleô ÁÓÔ ÙËÓ È È ÈÙÂÚfiÙËÙ ÙÔ Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓÔ appleúô Ï Ì ÙÔ appleúôûappleôèô ÌÂÓË fiùè ÙÔ Á ÌÓfi Â Ó È appleïò Ó ÎfiÌË ı Ì ÛÙË ˆÁÚ ÊÈÎ appleï È Û ÌÈ ÓÂÎÚ Ê ÛË 20. ª ÚÔÌÌ ÙË, fi.apple. (ÛËÌ. 10) ı Ó ÛfiappleÔ ÏÔ, fi.apple. (ÛËÌ. 19) ªÈÏÒÓÙ ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ ÁÈ ÙËÓ ÊÚÔ ÙË ÙÔ Botticelli ÁÚ ÊÂÈ: «Although she is raised above the first impulses of nature by the melody of line, Botticelli s Venus does not deny the empire of senses. On the contrary, the flow of her body is like some hieroglyphic of delight, and behind the severe economy of Botticelli s drawing we can feel how his hand quickens or hesitates as he follows with his eye those inflections of the body which awaken desire». Clark, fi.apple. (ÛËÌ. 4) 99. ÙÈ ÁÚ ÌÌ Ù Ô Clark, ÛÙˆ Ì appleï ÁÈÔ ÙÚfiappleÔ, Ê ÚÓÂÈ ÛÙÔ appleúôûî ÓÈÔ ÛËÌ ÓÙÈÎ ËÙ Ì Ù appleô ÊÔÚÔ Ó ÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Á ÌÓÔ ÛÒÌ ÙÔ. OÈ Ó ÊÔÚ ÛÙÈ ÈÛı ÛÂÈ, ÛÙÔ Ì ÙÈ Î È ÙÔ ÚÈ appleô apple Ú ÎÔÏÔ ıô Ó ÙËÓ ÂappleÈı Ì appleô ÁÂÓÓÈ Ù È ÛÙÔ ÛÒÌ Ì Û applefi Ó ÏÏÔ Á ÌÓfi ÛÒÌ, Â Ó È ÂÓ ÂÈÎÙÈÎ Î È Û ÁÔ Ú ÂÓ È Ê ÚÔ Û ÁÈ Ù appleô È ÂÈ Î Ó apple Ûˆ applefi ÙË Û ÓÂ Ú ÛË ÙË ÌÂÙˆÓ Ì.

171 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 173 Ó ÙÔapple Ô ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ. ª Û ÛÙÔ ÏÈÎfi ÙÔ ÙÔ, appleô ÓÙÂ Ó appleôêâ ÁÂÈ Ó ı ÍÂÈ Î Ù ÙÚfiappleÔ Î ÚÈÔ ÙÔ ÙËÌ, Í ˆÚ Ô Ó Î Ù Ú Ô Ó ÊÔÚ ÙÔ ÈÔ ÙÔ Î ÏÏÈÙ ÓË, ÌÈ ÌÂÛË Î È ÌÈ ÌÌÂÛË, Î È Ó ÚÎÂÙ ÂÎÙÂÙ Ì ÓÔ applefiûapple ÛÌ applefi ÙÔ ÔÎ ÌÈÔ ÙÔ ÕÁÁÂÏÔ ÚÔÎÔapple Ô ÁÈ ÙÔÓ Ï ÓË ( ÁÁÏÔÂÏÏËÓÈÎ appleèıâòúë- ÛË, ÂappleÙ Ì ÚÈÔ 1946 Î È Ì ÂÏ ÈÛÙ ÙÚÔappleÔappleÔÈ ÛÂÈ ËÌÔÛÈÂ Ì ÓÔ ÙfiÓÔ- Ì ÙËÓ ÂapplefiÌÂÓË ÚÔÓÈ ). appleúòùë applefi ÙÈ Ô Ì ÚÙ Ú Â apple Ú ÂÙ È ÎÈ Ù applefi ÙÔÓ ÚÔÎÔapple Ô Î È ÂÈ Ó ËÌÔÛÈ Ù ÚÎÂÙ ÊÔÚ 23. Ò ÏÔÈapplefiÓ Ê ÚÂÙ È Ô Ï ÓË Ó Ï ÂÈ: ÈÛıËÛÈ ÛÌfi ÛÙËÓ Ù ÓË Â Ó È Ë Î Ù ÏËÍË ÌÈ ÏÈÎ Â Ù ÙË ÎÔÈÓˆÓ Î È Ï fi appleô ÂÓ ÁÓÒÚÈÛ ÙËÓ ÈÛıËÛÈ Î Ú ÂÓ ˆÛ ÚÈÛÙÔ ÚÁ Ì Ù 24. È Ï ÁÔ apple Ú Î Ùˆ: ˆÁÚ ÊÈÎ ˆ ÙÔÓ ÈÛıËÛÈ ÛÌfi ÙË ÌÔÈ ÂÈ Ì ÛÒÌ ˆ applefiıô Î È ˆ Ì 25. È Ï Á ٠ÁÚ ÌÌ apple ÚÔ ÛÈ Ô Ó ÂÓ È Ê ÚÔÓ Î ıò Ê ÓÂÙ È Ó appleë- Ô Ó Ó Ó ÏÈÌappleÂÚÙÈÓÈÛÌfi ÌÂ Ú Â ÛÙÔÓ Á ÏÏÈÎfi 18Ô ÈÒÓ Î ıò Î È ÙËÓ È Â- ÔÏÔÁ ÂÓfi ÂÏ ıâúè ÔÓÙÔ Ë ÔÓÈÛÌÔ, Ë ÔappleÔ ÌappleÔÚ ÛÙ È Î Ó Â Â apple ÚÓËı ÙËÓ ÓÙÔÓË appleôïèùèî ÚÔÈ appleô Â Â Î Ú ˆ appleúèó ÙËÓ apple Ó ÛÙ ÛË, ˆÛÙfiÛÔ apple Ú Ì ÓÂÈ Ù ÛË Â È ÎÚÈÙË Î È ÛÙÔÓ 19Ô ÈÒÓ ÏÏ Î È ÛÙÈ Ú ÙÔ 20Ô Î È È ÂÙ È ÛÙÔ ÌappleÔ Ì Î ÏÏÈÙ ÓÈÎÔ Î ÎÏÔ 26. ªÂ ÙÈ Ù ÛÂÈ Ù Ô Ï ÓË Úı Û ÌÂÛË Âapple Ê Ë applefi Ù appleúòù ÚfiÓÈ ÙË apple Ú ÌÔ- Ó ÙÔ ÛÙÔ Ú ÛÈ. ÎÚÈ Ò ÙÈ È Â Ù ÏψÛÙÂ, Ó Ì ÚÔ ÙˆÓ ÔappleÔ ˆÓ Ù Ó Ó ÌÊÈÛ ÙËÙ Î È Ë ÎÔ ÏÙÔ Ú ÙÔ Î Ìapple Ú 27, appleë Ô Û Ó Û ÌÂÁ ÏÔ 23. Ó Ê ÚÂÙ È ÁÈ apple Ú ÂÈÁÌ ÛÙÔÓ appleúfiïôáô ÙÔ Ï ÎÒÌ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË. ÏÏÔÁ Ó Ú Î È ÙÚ ÙÔ, ı Ó 1992, Õ. ÚÔÎÔapple Ô, Ï ÓË, ı Ó 1947, ÚÔÎÔapple Ô, fi.apple. (ÛËÌ. 24) È Ù ËÙ Ì Ù Ù ËÏ. ÙÔÓ ÏÈÌappleÂÚÙÈÓÈÛÌfi ÙË ÏÏÈÎ apple Ó ÛÙ ÛË Î È ÙÈ Û - ÛÂÈ ÙÔ Ì ÙËÓ appleôúóôáú Ê ÏÏ Î È ÁÂÓÈÎ ÁÈ ÙÈ ÈÛÙÔÚÈÎ ÙÂÎÌËÚÈˆÌ ÓÂ Û ÛÂÈ appleô applefi appleôï apple ÏÈ Â Ó ÔÈ Ó ÙÚÂappleÙÈÎ È ÂÔÏÔÁ  Ì ÙËÓ appleôúóôáú Ê, ÂÍ ÈÚÂÙÈÎfi ÂÓ È Ê - ÚÔÓ apple ÚÔ ÛÈ Ô Ó ÔÈ ÌÂÏ Ù ÙÔ ÙfiÌÔ appleô ÂappleÈÌÂÏ ıëîâ Ë L. Hunt (ed.), The Invention of Pornography. Obscenity and the Origins of Modernity, , N ÀfiÚÎË È ÙË «ıëùâ» ÙÔ Ï ÓË ÛÙÔ ÒÚÔ ÙË apple ÚÈÛÈÓ Ó ÙÂÚÈÓ È ÛÎ ÛË apple Ú - apple Ìappleˆ ÛÙÔ È Ï Ô ÙÔ. ÂÙÚ, Ï ÓË, ı Ó 1955, 39-44, fiappleô È Ô Û ÁÁÚ Ê - apple ÚÔ ÛÈ ÂÈ ÙË Ú ÛÙËÚÈfiÙËÙ Ù Ï ÁÔ appleôï ˆ Ó ÁÎ Ô Î Îfi appleô appleúâappleâ Ó appleôûùâ Ô Î ÏÏÈÙ ÓË ÁÈ Ó ÓÙÏ ÛÂÈ Ù ı Ì Ù ÙˆÓ Û Â ˆÓ ÙÔ.

172 174 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë ıìfi Î È ÔÚÈÛÌ Ó applefi Ù ÓÙ apple ÛÙ ÔappleÔ Ô Ï  ÙfiÛÔ ÛÙË Á ÏÏÈÎ appleúˆ- ÙÂ Ô Û fiûô Î È ÛÙË ÂÚÌ Ó (Frou-Frou, Le Rire, L Assiette au Berre, Le Canard Sauvage, Lüstige Blätter, Simplicissimus) 28. M ÊÔÚÌ ÙÒÚ ÙË Ì Ú- Ù Ú appleô ÎÔÏÔ ıâ, Ó apple Ú ÙËÚËı fiùè Ë ÂÏ ıâúè Ô Û ÛÙ ÛË appleô ÂappleÈ- ÂÈÎÓ ÂÈ Ô Ï ÓË ÛÙ apple Ú apple Óˆ ÂÓ Û ÌappleÂÚÈÏ Ì ÓÂÈ apple Ú ÈÙ Ùˆ ÛÙË ÚÈ ÔÛapple ÛÙÈÎ ÙË Ù ÓÙ Î È ÏÏ Û Ó Ê ËÙ Ì Ù, fiappleˆ Ô ÚfiÏÔ ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ, ÙËÌ appleô ÙËÓ È ÂappleÔ Ú ÈÛ ÂappleÈÙ ÎÙÈÎ Ó Ù ıâù È ÛÙÔ appleúôûî ÓÈÔ. ŒÙÛÈ, ÛÂ Û Ó ÓÙÂ Í ÙÔ ÛÙËÓ ÂÊËÌÂÚ ÌappleÚfi ÙË 25/11/52 Ô Î ÏÏÈÙ ÓË «ÂÎ ËÏÒÓÂÈ Ì [ ] ÂÈÏÈÎÚ ÓÂÈ ÙÔÓ ÓÙÈÊÂÌÈÓÈÛÌfi ÙÔ : È Á Ó ÎÂ, Ï ÁÂÈ, appleú appleâè Ó appleâúèôú ÔÓÙ È ÛÙËÓ ÎÔ Ó Î È ÛÙÔÓ Î ıú appleùë ÙÔ. ÙÂ Ë Ù ÓË, Ô Ù ÔÈ ÂappleÈÛÙ ÌÂ Â Ó È ÁÈ Ù» 29. ÌappleÂÚ ÛÌ ÙÈÎ ÏÔÈapplefiÓ, ÛÙÔ appleâ Ô ÙË È ÂÔÏÔÁ, Ó ÈÎ ÈÔ Ù È Î ÓÂ Ó ÎÚ ÓÂÈ Ì ÛË ÙÈ Ô Ù ËÏÒÛÂÈ È ÎÚ ÓÔ ÌÂ Ó Ó Ì ÏÏÔÓ ÓÙÈ Ú ÛÙÈÎfi Ë ÔÓÈÛÌfi, ÎÈ Ó Ó ÈÛıËÙÈÛÌfi appleôîôìì ÓÔ ÂÓÙÂÏÒ applefi ÙÈ ÎÔÈÓˆÓÈÎ ÂÍÂÏ ÍÂÈ Î È Ó ÁÎÂ, appleô Ï appleâè ÙË Á Ó Î appleïò ˆ ÓÙÈΠÌÂÓÔ Ó apple Ú ÛÙ ÛË Î È applefiıô. È Ù fiìˆ Ë appleù, fiappleˆ Ô Ó Â ÍÂÈ appleúfiûê Ù ÌÂÏ ÙÂ, Â Ó È ÌÈ ÛËÌ ÓÙÈ- Î appleïâ Ú ÙÔ ÈÔ ÙÔ ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÌÔ appleô ÂÓ Â Â apple ÓÙ ÙË Á Ó Î ÌÂ È - ıâûë ÚÈ ÔÛapple ÛÙÈÎ. ÓÙÈı Ùˆ Û apple Ú appleôïï appleâúèappleùòûâè ÙËÓ appleâúèfiúèûâ ÛÙÔ ÚfiÏÔ ÙÔ ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ. ÍÔ Ô ÙˆÓ Á Ó ÈÎÒÓ ÛÙÔÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎfi ÒÚÔ, applefi Ù Á appleëì Ó ı Ì Ù appleôïïòó ÌÔÓÙÂÚÓÈÛÙÒÓ, Ì fi,ùè Ù Û Ó ÔÓÙ Ó (Ì ÎÈÁÈ, ÓÙ ÛÈÌÔ, appleâúèappleô ËÛË ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ Î È ÌÈ ÔÏfiÎÏËÚË Ì ıôïôá Á Úˆ applefi ÙÈ Û ÂÙÈÎ È ÈÎ Û Â ) Ù Ó Û Ó ÈÙ Êfi Ô Î È Ó ÛÌ ÓÙÈ Ú ÛÙÈÎÒÓ ÙÔappleÔıÂÙ ÛÂˆÓ appleô ÂÏ ÈÛÙ appleâ Ó applefi ÂΠÓË ÙÔ Ï ÓË 30. ΔÔ ÁÂÁÔÓfi Ùfi applefi ÌfiÓÔ ÙÔ apple ÓÙˆ ÂÓ Ó ÈÚ ÌÂ Î Ó Ó Ó ÙÚfiappleÔ ÙÔ ÂÓ È Ê ÚÔÓ appleô apple ÚÔ ÛÈ Ô Ó Ù ÚÁ ÙÔ Î È ÂÈ ÈÎ ÛÙÔ appleï ÛÈÔ ÙË apple ÚÔ Û Û ÙËÛË appleâú Ù ÓÈÎÒÓ appleúfiîïëûë. ÂÚÓÒ Î ÙfiappleÈÓ ÛÙÔ ÎÚÈÙÈÎfi ÔÎ ÌÈÔ ÙÔ ÚÔÎÔapple Ô. E Ò Ô Ì Π٠ÙË 28. È ÙË Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË apple Ú ÁˆÁ ÙÔ Ï ÓË apple Ú apple Ìappleˆ ÛÙË È ÎÙÔÚÈÎ È ÙÚÈ ÙÔ ª ÚÔÌÌ ÙË, ª ÚÔÌÌ ÙË, fi.apple. (ÛËÌ. 10) Ò ı ÂÈ Î Ó ÚÎÂÙ applefi Ù Û È appleô Ô Ï ÓË ËÌÔÛ Â Û ÛÙ È ÊÔÚ ÈÔ ÌÔÚÈÛÙÈÎ ÓÙ apple, Ù ÔappleÔ fiìˆ ÂÍÂ- Ù ÔÓÙ È Û Â fió appleôîïâèûùèî ÌÔÚÊÔÏÔÁÈÎ Ì ÂÏ ÈÛÙÂ Ó ÊÔÚ Û ÂÓ È Ê ÚÔÓÙ ËÙ - Ì Ù ÙË appleôïèùèûìèî ÈÛÙÔÚ, fiappleˆ Ë ÎÔ ÏÙÔ Ú ÙÔ Ô Ï ÚÙÔ Î È ÙÔ Î Ìapple Ú Î È Ë Ó ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙÔ ÛÒÌ ÙÔ. 29. ÌappleÚfi, fi.apple. (ÛËÌ. 17). 30. Δ ÙÔÈ ËÙ Ì Ù ı ÁÂÈ Ì ÚÎÂÙ ÓËÊ ÏÈÔ Ì ÏÈÛÙ ÙÚfiappleÔ Ë T. Garb ÛÙÔ È Ï Ô ÙË Bodies of Modernity. Figure and Flesh in Fin-de-Siècle France, ÔÓ ÓÔ μï. È È ÙÂÚ Ù ÎÂÊ Ï È «Powder and Paint: Framing the Feminine in George Seurat s Young Woman Powdering Herself», Î È «Painterly Plenitude: Pierre-Auguste Renoir s Fantasy of the Feminine»,

173 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 175 ÁÓÒÌË ÌÔ Ó applefi Ù appleèô ÍÈfiÏÔÁ Ûˆ  ÁÌ Ù appleô ÂÈ ÒÛÂÈ Ë ÂÁ ÒÚÈ Ù ÓÔÎÚÈÙÈÎ ÛÙËÓ ÓÙÈÌÂÙÒappleÈÛË ÙÔ Á ÌÓÔ : Œ ˆ ÌappleÚÔÛÙ ÌÔ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ ÙË «ÌÓ Ó Î» appleô Í appleïòóâè apple Óˆ Û ÌÈ appleúô È Ù ÁÚË Ø Â Ó È Ú ÁÌ ÓË ÛÙÔ ÏÎfi Ì ÙË Ì ÚË Ù ÓÔÙÚÔapple. Œ ÂÈ ÚÂÈ ÙËÓ È Ó apple ÙÈÎ ı ÛË, apple Óˆ ÛÙÔ Ó ÙÔÏ - ÙÈÎÔ ÓÙÈ ÓÈ ÙË, appleô Â Â È Ï ÍÂÈ ÏÏÔÙÂ Î È Ë «ªÂÁ ÏË Ï ÛÎË» ÙÔ Ingres. ª ÂÈ Á ÚÈÛÌ ÓË ÙËÓ appleï ÙË ÙË, ÎÔÈÙ ÔÓÙ appleúô ÙÔ ıô, apple fiappleô appleúô ÏÏÔ Ó ÔÈ appleù ÌÈ ÚÂÈ ÂÏÔ ÈÓË ÎÔ Ú- Ù Ó. Ú ÎÔÏÔ ıô Ì ÙË ÊÈ ÛÈ,  ΠÓËÙË Î Ì ÙÈÛÙ ÁÚ ÌÌ, appleô ÁÏ ÛÙÚ applefi ÙË Ú ÔÎÔÎ ÏÈ ÁÈ Ó ÌappleÏ ÙÂ Ó ÌÂÛ ÛÙ ÂÛÙ, ÌÂÛÙ applefi È appleô Û ÏÂ Ô Ó ÙÈ Ë apple ıâ Î Ìapple Ï ÙË, Ê Á Ï Â Î È ÚÈÓÂ, ÁÚ ÊÔ Ó ÙÔ apple È Ó È ÂÓfi Ï ÎÔ Ú Ô ÚÁ Ì ÙÔ. Ì Ï Î ÂappleÈ ÂÚÌ ÂÈ ÙË Ï Ì Ë Î È ÙË È Ê ÓÂÈ ÂÓfi appleâúè Ú ÈÔ applefi Î ÏÔ- Ô ÏÂÌ Ó Ì ÚÁ ÚÈÙ ÚÈ. È Ùfi ÙÔ ÏÔ ÚÔ Î È ÛÔ ÏÙ ÓÈÎfi appleï ÛÌ ÛÙÚÈÊÔÁ Ú ÂÈ apple Óˆ ÛÙÔ Ô ÏˆÙfi Ù ÁÚÈÓÔ ÚÌ Î È ÛÙ ÌÂ٠͈٠ÛÂÓÙfiÓÈ appleô Í ÂÈÏ Ô Ó, Ì appleïô ÛÈ appleù, applefi ÙÔ ÊÚ ÙÔ ÛÙÚÒÌ ÙÔ ÓÙÈ ÓÈÔ. ªÂ applefiûë ÏÂappleÙfiÙËÙ Ô Ï ÓË ˆÛ ÛÙÈ È ÊÔÚÂÙÈÎ Ù ÏÂ ÙˆÓ ÂÚÌ ÙˆÓ, ÙˆÓ ÌÂ٠͈ÙÒÓ, ÙˆÓ ÂÏÔ ˆÓ, ÙË Á Ó È- ΠÂappleÈ ÂÚÌ ÙÔ È È ÙÂÚÔ ÛÙÔÈ Â Ô appleô Ú ÎÙËÚ ÂÈ ÙËÓ Î ıâìè Î È ÙËÓ Î ÓÂÈ ÁÓÒÚÈÌË ÛÙËÓ Ê Î È ÙËÓ fiú ÛË 31. ÚfiÎÂÈÙ È ÁÈ ÌÈ ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ ÂÓ È Ê ÚÔ Û Ó ÁÓˆÛË ÁÈ Ù ÎÚÈ Ò ÂÓ Û ÁÎ Ï appleùâè ÛÂÌÓfiÙ Ê Î È appleôîúèùèî ÙËÓ applefiï ÛË. È fi È ÌfiÓÔ Ùfi ÏÏ Û ÓÂÈ ËÙÔappleÔÈÂ, ÂÓÙÔapple ÂÈ Î È ÂÛÙÈ ÂÈ ÎÚÈ Ò ÛÙ ÛËÌ ÂÎÂ Ó appleô ÁÂÓÓÔ Ó ÙËÓ applefiï ÛË Ù. ÚÒÙ -appleúòù ÂÓÙ appleˆûè ÂÈ Ô ÙÚfiappleÔ Ì ÙÔÓ ÔappleÔ Ô Ô ÂÚÌËÓ ٠ÂÎÌË ÂÓ ÂÈ ÙËÓ applefiûù ÛË applefi ÙÔ ÓÙÈΠÌÂÓÔ ÙË Ó apple - Ú ÛÙ ÛË Ê ÚÓÔÓÙ ÙÔ appleï ÙÔ : «Œ ˆ ÌappleÚÔÛÙ ÌÔ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ ÙË ÌÓ Ó Î» ÂÈÎfiÓ Ì ÏÈÛÙ appleôï ÁÚ ÁÔÚ apple ÂÈ Ó Ê ÛÙ Ù È Î È Â Ó È Ë È Ë Á ÌÓ Á Ó Î, ÌÈ Á Ó Î ÌÂ Û ÚÎ ÎÈ fi È ÂÈÎfiÓ appleô apple ÚÈÛÙ ÓÂÈ ÌÈ Á Ó Î Ù appleô Í appleïòóâè apple Óˆ ÛÙÔ ÚÌ ÙË Ù ÁÚË. Ó È Ë Á Ó Î appleô ÂÈ ÚÂÈ «Ó apple ÙÈÎ ı ÛË apple Óˆ ÛÙÔ Ó ÙÔÏ ÙÈÎÔ ÓÙÈ- ÓÈ ÙË», ÛÒÌ appleô Ï Ù Ú ÂÈ ÙË ÔÏ ÙÔ ÎÈ fi È ÚÙÈÓË Âapple appleâ Ë ÂÈÎfiÓ. ΔËÓ È ÈÛıËÛÈ Î ÓÂÛË Â Â È Ï ÍÂÈ Î È ÌÈ ÏÏË Á Ó Î. Ô Ï ÛÎË ÙÔ Ingres Â Ó È ÏÏÔ Ó ÎÔÚÌ appleô apple ÚÍ ÁÈ ÙÔÓ ÚÔÎÔapple Ô ÎÈ fi È appleïò Ó ÊËÚËÌ ÓÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈÎfi ı Ì, ÌÈ Î appleôè Ô Ï ÛÎË. appleâúèáú Ê ÙÔ Â Ó È ÙfiÛÔ ˆÓÙ Ó ÎÚÈ Ò ÁÈ Ù ÈÛı ÓÂÙ È Ó ÂÈ ÌappleÚÔÛÙ ÙÔ ˆÓÙ Ófi 31. ÚÔÎÔapple Ô, fi.apple. (ÛËÌ. 24) 19.

174 176 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë appleï ÛÌ. Ó È Û Ó Ó ÍÂ Ó fiùè Ë È Ë Ù ÓË appleúô appleôı ÙÂÈ applefiûù ÛË, Ó Ó ı Ó ÙÔ ÙË Û ÚÎ, appleô  Ù Πıëïòóâù È ÛÙË ÈÛ È ÛÙ ÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÂappleÈÊ - ÓÂÈ,  Ù apple ÁÒÓÂÈ ÛÙÔ ÒÚÔ ˆ ÁÏ appleùèî ÌÔÚÊ. ΔÔ ÈÔ Ê ÓÂÙ È Ó Í ÓÔ - Û ÏψÛÙ ÎÈ Ô Winckelmann, Ô apple Ù Ú ÙË πûùôú ÙË Δ ÓË Î È ÌÈÏÔ - Û ÁÈ ÙÔÓ applefiïïˆó ªappleÂÏ ÂÓÙ ÚÂ Û Ó Ó ÏÂapple ÙË Û ÚÎ ÙÔ Ó apple ÏÏÂÙ È, ÙÔ ÈÔ Í ÓÔ Û ÎÈ Ô ºÈÏfiÛÙÚ ÙÔ fiù Ó appleâúè ÁÚ Ê ÙÈ appleâú ÊËÌ ÈÎfiÓ ÙÔ Û Ó Ó ÂÍÂÏÈÛÛfiÙ Ó Ë Ú ÛË ÙˆÓ apple Ú ÛÙ ÛÂˆÓ ˆÓÙ Ó ÌappleÚÔÛÙ ÛÙ Ì ÙÈ ÙÔ. È ÈÎ ÙÒÚ ÛÙÔ ÙËÌ ÙË ÎÈÓËÙÔappleÔ ËÛË ÌÔÚÊÒÓ applefi ÙÔ Ú Â Ô ÂÈÎfiÓˆÓ ÙË ÙÈÎÔ ڈapple Î Ù ÓË ı appleúâappleâ Ó ÛÙ ıô ÌÂ. ÚÔÎÔapple Ô ÂÓ ÂÈÛ ÁÂÈ Û ÌappleÙˆÌ ÙÈÎ ÙËÓ Ô Ï ÛÎË ÛÙËÓ appleâúèáú Ê ÙÔ Î È Û ÁÔ Ú fi È appleïò ˆ ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈÎ Ó ÊÔÚ. ËÌÈÔ ÚÁ ÌÈ ÎÚ Ê Û Ìapple ÈÁÓ ÙˆÓ Ô Á ÌÓÒÓ Ì ÙÔ ıâ Ù, Ó Û ÚÔÓÙ Ì ÏÈÛÙ ÙÔ Ó applefi ÙÔ Î ı ÁÈ ÛÌ ÓÔ appleâ Ô ÙË apple Ú ÔÛË, ÙË ÈÛÙÔÚ. ÁÓˆÛÙË Á ÌÓ Ë apple ı Á Ó Î ÙÔ Ï ÓË ÂÓ Â Ó È ÌfiÓË. ªÔÈÚ ÂÙ È appleú ÁÌ Ù Ì ÌÈ ÏÏË ıú ÏÈÎ Á Ó Î, ÂappleÈÏ ÁÔ Ó Ó ÛÙ ıô Ó ÛÙÔ ÒÚÔ Ì ÙÔÓ ÈÔ ÙÚfiappleÔ, ÙÔÛÎËÓÔıÂÙÔ ÓÙ È ÌÂ Ù È Ì Û. ÙÔÓÈÛÙÂ Â Ò fiùè Ô ÚÔÎÔapple Ô ÛÂ Î Ì appleâú appleùˆûë ÂÓ ÂappleÈÓÔ appleú ÁÌ Ù ÂÎ ÙÔ ÌË fióùô. ÈÔ Ô Ï ÓË appleúôî Ï ٠ÙÔÈ appleúô ÔÏ. È Â Ì applefiûô Û ÛÙËÌ ÙÈÎ ÙÔ Î ÓÂÈ Ì ÙËÓ appleôá ÌÓˆÌ ÓË Madame Recamier. Ó Ë apple Ú apple Óˆ appleúô ÔÏ ÂÈ ÊÂÙËÚ ÙË Ê ÓÙ Û ÔÈ ÂapplefiÌÂÓÂ Ó ÊÔ- Ú ÛÙÔ Â Ô Ó ÌÂÛ ÛÙËÓ fiú ÛË Î È ÙËÓ Ê. È ÈÎ ÁÈ ÙÔ ÔappleÙÈÎfi Ì ÚÔ ı ÛË ÎÏÂÈ Î Ù Ï Ì ÓÂÈ Ë «ÊÈ ÛÈ,  ΠÓËÙË Î Ì ÙÈÛÙ ÁÚ ÌÌ» Ë ÔappleÔ ÏÂ Î È appleôîù Í ÊÓÈÎ ˆ Î È ÎÈÓ ٠È, «ÁÏ ÛÙÚ applefi ÙË Ú ÔÎÔÎ ÏÈ ÁÈ Ó ÌappleÏ ÙÂ Ó ÌÂÛ ÛÙ ÂÛÙ, ÌÂÛÙ applefi È appleô Û ÏÂ Ô Ó ÙÈ Ë apple ıâ Î Ìapple Ï ÙË, Ê Á Ï Â Î È ÚÈÓÂ, ÁÚ ÊÔ Ó ÙÔ apple È Ó È ÂÓfi Ï ÎÔ Ú - Ô ÚÁ Ì ÙÔ». appleâúèáú Ê ÙË ÁÚ ÌÌ Â Ó È apple ÓÙ Ó ÛÙÔ ËÌ ÁÈ ÙÔÓ ÎÚÈÙÈÎfi. ÚÔÎÔapple Ô ˆÓÙ Ó ÂÈ ÙË ÁÚ ÌÌ appleô ı ÏÂÈ Ó appleâúèáú ÂÈ. ÎfiappleÈÌ appleôêâ ÁÂÈ Î ıâ ÍÂÚfi, ÛÙ ÙÈÎfi Î ËÌ Îfi fiúô ÁÈ Ó ÌËÓ apple ÁÒÛÂÈ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ. Δ ÁÈ ÌÈ ÎfiÌË ÊÔÚ Á ÓÔÓÙ È Ì È Â Ì appleˆ Ì ÓÙ - ÛÙÔÈ Ô ÙÚfiappleÔ appleô ÏÏÂÙ È ÛÙ Û È ÙÔ Ï ÓË Ë ÂappleÈÊ ÓÂÈ appleô ÁÎ ÏÈ - ÂÈ ÙÔ ÛÒÌ ÁÈ Ó ÎÈÓËÙÔappleÔÈ ÛÔ Ó ÙÈ ÈÛı ÛÂÈ ÙÔ ıâ Ù. ÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ Á Ó ÈÎÂ Ô ÎÔÚÌ ÙË ÂÈÎfiÓ ÏψÛÙÂ, apple ÂÈ Ó Â Ó È ÁÈ ÙÔÓ ÚÔÎÔapple Ô Ó ÌÔÓÙ ÏÔ appleô appleô ÚÂÈ ÎÈÓËÙÔappleÔÈËÌ ÓÔ ÛÙËÓ appleï ÍË ÙÔ appleôèô Í ÚÂÈ applefiûâ ÒÚÂ Î È ÌÂÙ ÙÚ appleâù È Û «ÏÔ ÚÔ Î È ÛÔ ÏÙ ÓÈÎfi appleï ÛÌ [appleô ] ÛÙÚÈÊÔÁ Ú ÂÈ apple Óˆ ÛÙÔ Ô ÏˆÙfi Ù ÁÚÈÓÔ ÚÌ». ÙÔ apple È Ó È Ùfi, ÙÔ ÔappleÙÈÎfi applefi ÙÔ appleùèîfi Û Ó Â ÌappleÔÚÔ Ó Ó È ˆ- ÚÈÛÙÔ Ó applefiï Ù. Ì ÛıËÛË ÙÚÔÊÔ ÔÙ ÙËÓ ÏÏË: «Ì Ï Î ÂappleÈ ÂÚÌ - ÂÈ ÙË Ï Ì Ë Î È ÙË È Ê ÓÂÈ ÂÓfi appleâúè Ú ÈÔ applefi Î ÏÔ Ô ÏÂÌ Ó Ì Ú- Á ÚÈÙ ÚÈ». Û ÊÒ ÊÂÙÈ ÈÛÙÈÎfi Ùfi ÙÚfiappleÔ appleâúèáú Ê Ù Ï ÓÙ ÂÙ È ÌÂÙ Í appleôï ÛÙÈÎÔ ıâ Ì ÙÔ Î È ÂappleÈı ÌËÙÔ ÓÙÈÎÂÈÌ ÓÔ. applefi Ó ÛËÌ Ô

175 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 177 Î È ÌÂÙ È Ô ÚÔÎÔapple Ô apple Ú ÂÙ È ÂÓÙÂÏÒ ÛÙË Û Á ÓË ÙÔ appleùèîô Î È ÔÈ Û ÂÙÈÎ Ó ÊÔÚ Î ÚÈ Ú Ô Ó 32. Ÿappleˆ ı Ù Ó Ó ÌÂÓfiÌÂÓÔ Ì ÛË fiû appleúôëá ıëî Ó, ÔÈ ÌÓ  ٠ÂÓ appleâúèôú ÔÓÙ È ÛÙË Û ÚÎ ÏÏ ÙÔ ÌÂÁ - Ï ÙÂÚÔ Ì ÚÔ ÙÔ ÊÔÚ ÛÙËÓ Ë ÏË. ΔÔ «Ô ψÙfi Ù ÁÚÈÓÔ ÚÌ», Ù ÌÂ٠͈٠ÛÂÓÙfiÓÈ, Ù ÂÏÔ, ÙÔ «ÊÚ ÙÔ ÛÙÚÒÌ ÙÔ ÓÙÈ ÓÈÔ» Î È ÔÈ appleù Û ÌÌÂÙ Ô Ó Û ÌÈ apple Ó ÈÛ ÊÒÓ appleô ÂÎÙ ıâóù È applefi ÙÔÓ ÚÔÎÔapple Ô ÛÙÔ ÁÁÈÁÌ ÙÔ Ó ÁÓÒÛÙË ÎÈ applefi ÙÔÓ Ï ÓË ÛÙËÓ Ê ÙÔ ıâ Ù. ÚÔÛapple ıëû Ó ÛÎÈ ÁÚ Ê Ûˆ ÌÈ applefiï ÛË appleô appleúôî appleùâè ÁÈ ÙÔÓ Î Ï- ÏÈÙ ÓË Î È ÙÔÓ ıâ Ù Ì Û applefi apple È Ó È Î È apple ÈÓÈÁÌÔ, ÏÏ Á -ÌÂÙ ÙÔapple ÛÂÈ ÚfiψÓ, «Û fiïè» apple Óˆ ÛÙËÓ apple Ú ÔÛË ÙË ÙÈÎ ÂÈÎÔÓÔÁÚ Ê. È applefi ÙËÓ ÏÏË ÌÈ applefiï ÛË appleô ÁÂÓÓÈ Ù È Ì Û applefi ÙÔ ÈÔ ÙÔ ÏÈÎfi ÙË ˆÁÚ ÊÈÎ, ˆÚ ÙË ÌÂÛÔÏ ËÛË ÙÔ ÛËÌ ÈÓfiÌÂÓÔ. ΔÂÏÈÎ Ë ÛËÌ Û appleúfiîïëûë Ì Ûˆ ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈÎÒÓ Ó ÊÔÚÒÓ Î È Ë ÈÎ ÓÔappleÔ ËÛË applefi- Ï ÛË ÙÔ ˆÁÚ ÊÈÎÔ Ì ÛÔ ÏÏÈÒ sens Î È joui ÌÂ Ï Î ÓÈÎÔ fiúô 33, Ó ÌÈÁÓ ÔÓÙ È ÌÂ Ì ÛÙÔÚÈ ÛÙËÓ ÂÚˆÙÈÎ ÂÈÎÔÓÔappleÏ Û ÙÔ Ï ÓË. appleôï Ùˆ Û ÌÌÂÙÚÈÎ appleúô ÙËÓ appleúfiîïëûë appleô ÂÍ ÎÔÓÙ ÂÙ È applefi ÙËÓ appleïâ Ú ÙÔ ËÌÈÔ ÚÁÔ ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ Â Ó È fiappleˆ  ÌÂ Î È Ë ÓÙ Ú ÛË ÙÔ ÎÚÈÙÈÎÔ appleô appleôê Û ÂÈ Ó ı ÍÂÈ Ùfi appleô ÓÔÈÒıÂÈ ˆÚ Û ÁÎ Ï ÂÈ. ÚÔÎÔapple Ô Û ÏÏ Ì ÓÂÈ ÔÏfiÎÏËÚÔ ÙÔ ÂÚˆÙÈÎfi Ó ÌÈÎfi ÙË ÂÈÎfiÓ apple fiappleôè applefi ÙÈ appleëá ÎÈ Ó Ùfi Ó Ï ÂÈ Î È Ó Ï Ì ÓÂÈ Ì ÙË ÛÂÈÚ ÙÔ Ó ÌÈÏ ÛÂÈ ÁÈ ÙÔ ÙÔ fiûô ÌappleÔÚ appleèô Î ÚÈ. ÔÈÙ ÂÈ, appleôï Ì ÓÂÈ Î È appleúôûapple ıâ Ó ÌÂÙ - ÒÛÂÈ Ì ÚÔ ÙË applefiï ÛË ÛÙÔÓ Ó ÁÓÒÛÙË.  ÔÌ ÓÔ Â fiùè Ë ÂÈÎfiÓ apple Ú ÂÈ ÛÙË È ıâûë ÙÔ Ó ÁÓÒÛÙË, Ô ÚfiÏÔ ÙÔ ÎÚÈÙÈÎÔ apple ÂÈ Ó Â Ó È ÂΠÓÔ ÙÔ appleïô ÌÂÛ ÔÓÙ appleô ÌÂÙ ÙÚ appleâè ÙËÓ ÂÈÎfiÓ ÛÂ Ï ÍÂÈ ÁÈ ÚË ÂÎÂ ÓˆÓ appleô ÂÓ ÙËÓ Ô Ó ÌappleÚÔÛÙ ÙÔ Î È Á ÓÂÙ È Î ÙÈ Û Ó ÓÙ ÁˆÓÈÛÙ ÙÔ Î ÏÏÈÙ ÓË ÛÙÔ apple È Ó È ÙË ÂÚˆÙÈÎ appleúfiîïëûë. ÙË Û ÁÎÂÎÚÈÌ ÓË Ì ÏÈ- ÛÙ appleâú appleùˆûë ÛÎÔÏ ÌappleÔÚ ΠÓÂ Ó appleôê Óı appleôèô applefi ÙÔ Ô Ù Î Ù ÊÂÚÂ Î Ï ÙÂÚ. 32. Ó È ÂÓ È Ê ÚÔÓ Î È Ûˆ ÂÓ ÂÈÎÙÈÎfi fiùè Î È Ë appleúô Ó ÊÂÚıÂ Û Ì ÚÙ Ú appleâú «ÈÛıËÛÈ Î Ú» appleô Ì ÌÂÙ Ê ÚÂÈ Ô ÚÔÎÔapple Ô Ê ÚÂÙ È applefi ÙÔÓ ÎÚÈÙÈÎfi Ó apple Ú - fiıëîâ applefi ÙÔÓ Ï ÓË «ÂÓÒ ˆÁÚ ÊÈ Â Ì Ó ÈÌ Ùfi ÚˆÌÔ ÎÚ ÁÈfiÓÈ (sanguine) Ó Á Ó È- ÎÂ Ô Á ÌÓfi». ÌÊÈ Ïψ fiùè apple ÚÍ ÌÈ Ù ÙÔÈ appleôï Ùˆ Â Ù Û ÌappleÙˆÛË: Ó ÌÈÏ appleâú ÈÛıËÛÈ ÛÌÔ Ô Ï ÓË Û Â È ÔÓÙ Á ÌÓfi ÌÂ Û ÓÁÎ Ó. Ó ÊÔÚ Ù ÂÈ ÛËÌ Û appleâúèûûfiùâúô ˆ Ì ıôappleï ÛÙÈÎfi  ÚËÌ ÙÔ ÚÔÎÔapple Ô appleô ÂappleÈ ÂÈÚÂ Ó ÛÎËÓÔıÂÙ ÛÂÈ ÙÔ Î Ù ÏÏËÏfiÙÂÚÔ appleï ÛÈÔ ( ÚÒÌ -ÛÒÌ Î È Ì, Âapple ÎÏËÛË ÛÙËÓ fiú ÛË Î È ÛÙËÓ Ê ) ÁÈ Ó ÙÔappleÔıÂÙ ÛÂÈ appleïëú ÛÙÂÚ ÙËÓ appleúôêôúèî Ù Ì ÚÙ Ú. 33. Lacan Ù ÌÓÂÈ ÙËÓ applefiï ÛË (jouissance) Û ÓfiËÌ (sens) Î È appleôï Ì ÓfiÌÂÓÔ (joui) Î È Î ÙfiappleÈÓ ÚÓÔ ÌÂÓÔ Û ÓÔÏÈÎ ÙË ÏÔÁÈÎ ÙˆÓ ÈapplefiÏˆÓ appleï ıâè ÙËÓ ÓÓÔÈ ÙË sens joui (ÓÔËÌ applefiï ÛË ). Miller, fi.apple. (ÛËÌ. 8) 63.

176 178 ˆÓÛÙ ÓÙ ÓÔ πˆ ÓÓ Ë Δ POETICS OF SEDUCTION IN THE WORK OF DEMETRIUS GALANIS KONSTANTINOS IOANNIDIS The paper starts with a theoretical discussion concerning issues of the critical reception of the nude. I detect a chain of demarcations that try to separate the field between art and pornography. I point out the insufficiency of this kind of demarcations since there is no possible reception from the spectator s part that can be avoided. During his long career Demetrius Galanis ( ) has explored systematically the representation of the nude. Here I focus on a series of four drawings executed in the 40 s. They represent Madame Recamier laid bare and they belong to the Tsamis collection (Tellogleion Foundation of Art, Thessaloniki). I start by investigating the pictorial poetics used here in order to render the nude provocative and then I examine issues related to the reception of Galanis s nudes by the critics.

177 appleôèëùèî ÙË appleúfiîïëûë ÛÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ËÌ ÙÚÈÔ Ï ÓË 179

178 à ƒ ª π ªπ ƒ ƒ Δ ƒ π Δ ø ƒ ºπ Δ À GIORGIO DE CHIRICO Ó Ï ÂÈ Î Ó applefi Ë fiùè Ô Giorgio de Chirico, ÂÎÊÚ ÔÓÙ ÙËÓ appleô- ÛÙÚÔÊ ÙÔ ÁÈ ÙË ÌÔÓÙ ÚÓ Ù ÓË, «ÚÈÍ ÛÙËÓ apple Ú» ˆÁÚ ÊÔ fiappleˆ Ô Van Gogh Î È Ô Cézanne «Â ÙÔ ÈÔÊ Â» ÙÔ appleôî ÏÔ ÛÂ, Ô Matisse o Braque Î.., ÙfiÙ ÛÊ ÏÒ Î ÓÂÈ ÂÓÙ appleˆûë ÙÔ appleò ÌÓËÌÔÓ ÂÈ ÙÔÓ ËÌ ÙÚÈÔ ÈÎÈÒÓË: «ÙËÓ ÏÏ ÁÓÒÚÈ Âapple ÛË Ó Ó Ô ÛappleÔ ÛÙ ÔÓfiÌ ÙÈ ÈÎÈÒ- ÓË. ÛappleÔ Â ÌË ÓÈÎfi Î È Ú ÈÙ ÎÙˆÓ ÏÏ Íˆ applefi ÙÔ Û ÔÏÂ Ô Û Â Â Î È ˆÁÚ ÊÈ Â.   ÌÈ ÂÍ ÈÚÂÙÈÎ Â Ê, ÌÈ ıè Â Ê ÌÂÙ Ê ÛÈÎÔ» 1. ÂappleÈ Â ˆÛË ÙË ÁÓˆÚÈÌ Ù Ù appleúòù ÚfiÓÈ ÙˆÓ ÛappleÔ ÒÓ ÙÔ ÛÙÔ ÔÏ Ù ÓÂ Ô ÙË ı Ó Ú ÂÙ È Î È applefi ÙÔÓ ÈÎÈÒÓË: «Ì ÙÔÓ de Chirico  applefi ÙfiÙ ÛÙÂÓfiÙ Ù Û Ó ÂıÂ, Û ËÙÒÓÙ ÒÚÂ Ì ÎÚÈ Î Ùˆ apple ÙÈ ÛÙÔ ÙÔ ÔÏ Ù ÓÂ Ô ÁÈ ÙË ˆÁÚ ÊÈÎ Î È Ù ÌÂÏÏÔÓÙÈÎ Û È Ì» 2. de Chirico Ê Á ÙÔ 1906 ÛÙÔ ªfiÓ Ô ÁÈ Ó Û Ó ÛÂÈ ÙÈ ÛappleÔ ÙÔ ÛÙËÓ Akademie der bildenden Künste Î È Ô ÚfiÓÈ ÚÁfiÙÂÚ ÙÔÓ ÎÔÏÔ ıëûâ Ô ÈÎÈÒÓË. ΠÔÈ Ô Û ÌÊÔÈÙËÙ Í Ó Û Ó ÓÙ ıëî Ó: «Ó ÓÙ ÌˆÛ Ì ÙÔÓ de Chirico Ó Ì Ó appleúèó Ê ÁÂÈ ÁÈ ÙËÓ πù Ï. ªÔ ÂÈÍ ΠÙÈ ÏÎÔÁÚ Ê Â appleô Â Â Ú ÍÂÈ ÛÙËÓ Î ËÌ. ÂÁÒ Î appleôè Û È ÌÔ» 3. ÙÚ ÙÔ ÙfiappleÔ Û Ó ÓÙËÛË ÙˆÓ Ô Ó ÚÒÓ Ù Ó ÙÔ Ú ÛÈ, fiappleô Ô de Chirico ËÛ apple ÓÙ ÚfiÓÈ ( ) Î È Ô ÈÎÈÒÓË appleâú appleô ÙÚ (1909- Ú 1912). Ù Ó ÙË Û Ó ÓÙËÛË Ô ÈÎÈÒÓË ÊÈÂÚÒÓÂÈ ÌÈ ÔÏfiÎÏËÚË ÛÂÏ applefi ÙÈ ÂÓÓ Û ÓÔÏÈÎ ÙˆÓ «ÙÔ ÈÔÁÚ ÊÈÎÒÓ ÛËÌÂÈˆÌ ÙˆÓ» ÙÔ : «ÏË- Û Â appleè Ë ÒÚ ÙÔ Á ÚÈÛÌÔ ( Ú ÙÔ 1912) Î È ÙÔÓ ÙÂÏÂ Ù Ô Ì Ó ÙË 1. Δ. ÓÙ ÚÈÎÔ, Ó ÌÓ ÛÂÈ applefi ÙË ˆ ÌÔ, ÌÙÊ.. Ìapple Ô -μ ÚÔ Í ÎË, ı Ó 1985, ÈÎÈÒÓË, «ÙÔ ÈÔÁÚ ÊÈÎ ÛËÌÂÈÒÌ Ù», ÛÙÔ: ÈÎÈÒÓË, ˆÁÚ ÊÈÎ, π, ı Ó È 1997, Ÿ.apple.,

179 180 ÕÏÎË Ã Ú Ï Ìapple Ë apple Ú ÌÔÓ ÌÔ ÛÙÔ Ú ÛÈ ÌÔ Û Ó ËÎÂ Ó ÁÂÁÔÓfi appleô   ÌÂÁ ÏË ÛËÌ - Û ÁÈ Ì Ó Ú ÔÓ٠̠ψÊÔÚÂ Ô applefi ÙËÓ appleï Ù ÌÔÓÔ ÛÙÔ ÍÂÓÔ- Ô Â Ô appleô ÌÂÓ, ÛÙÔ ÚÙÈ Ù Ó, ÚıÂ Î È ÂÎ ıèûâ apple Ó ÓÙ ÌÔ ÎÚÈ- Ò Ô G. de Chirico. à ÈÚÂÙÈÛÙ Î Ì Ì ı ÚÌË, Î È apple Ú Ù ÂΠÓÔ Ú ÈÛÂ Ó ÌÔ ÌÈÏ ÂÈ ÁÈ ÙË ÛËÌ Û appleô ÈÓ Û ٠ÙÔÈ Û Ó ÓÙ Ì Ù, ÛËÌ Û ÌÂÙ - Ê ÛÈÎ, Ù ÙfiÛËÌË Ì ÙË ÛËÌ Û appleô Ó Ó ÔÈ Ú ÔÈ ÛÙÔ ÔȈÓÔ ªÂ Î ÏÂÛÂ Ó apple Ì Ûapple ÙÈ. ÌÔ Ó Ô appleúòùô Î ÏÏÈÙ ÓË ÛÙÔ Ú ÛÈ appleô ÙÔ ÂÈ Ó ٠applefi ÙË ÌÂÙ Ê ÛÈÎ ÙÔ ÙË ıâòúëûë, appleô Â Â Ì Û ÙÔ Î Ù ÚÙ ÛÂÈ, ÂÌappleÓÂfiÌÂÓ ÚÁ ÙÔ Ó ÓÙËı Î Ì appleôïï ÊÔÚ Û ËÙÒÓÙ ÒÚÂ Ì ÎÚÈ ÁÈ ÙÔ ÌÂÙ Ê ÛÈÎfi ʈ appleô ÚÈ Ó apple Óˆ ÛÙË ˆ Ë ıâˆú ÙÔ ÙË appleô ÂÎfiÌÈ Â Ô G. de Chirico. Ó Ï Ì ÏÈÛÙ ÙËÓ Ó ÒÚËÛ ÌÔ ΔÔ ÙÂÏ - Ù Ô Ú Â Â appleóëû Ì Ì ÙÔÓ Î ÏÏÈÙ ÓË Î È ÙË ÌËÙ Ú ÙÔ. appleú ÁÌ ÙÈ- ÎfiÙËÙ ÌÔ Ê ÈÓfiÙ Ó Û Ì ÓÙË Î È Î Ùˆ apple ÙÔ appleôî Ï appleùèîfi ʈ ÙË ËÏ ÙÔ ıâˆú» 4. Û ÛË de Chirico- ÈÎÈÒÓË Ê ÓÂÙ È Ó ÍÂappleÂÚÓ Î Ù appleôï ÙÔ appleï ÛÈÔ ÙË appleï ÁÓˆÚÈÌ Î È Ó ÁÁ ÂÈ ÙËÓ Î Ù ÛÙ ÛË ÙË ÂÎÏÂÎÙÈÎ Û ÁÁ - ÓÂÈ. «ÈÛı ÓÔÌ È ÙËÓ Ó ÁÎËÓ Ó ÛÂ È Ò Î È Ó ÔÌÈÏ Ûˆ Ì ÛÔ, ÈfiÙÈ Û Ì ÓÂÈ Î ÙÈ ÙÔ Ó ÔÓ ÂÓ ÙË ˆ ÌÔ», ÁÚ ÊÂÈ Ô appleúòùô ÛÙ ÂÏÏËÓÈÎ ÌÂÙ ÙËÓ Ù Û Ó ÓÙËÛË ÛÙÔ ÏˆÊÔÚ Ô. ÏÏËÏÔÂÎÙ ÌËÛË Â Ó È ÏÔÁÈÎfi Ó Â Ú ÂÙ È, ÂÎÙfi ÙˆÓ ÏψÓ, Î È ÛÙËÓ Î Ù Î appleôèô ÙÚfiappleÔ Û ÌappleÙˆÛË ÙˆÓ appleóâ Ì ÙÈÎÒÓ ÙÔ Ó ËÙ ÛˆÓ, appleô ÁÔÓÈÌÔappleÔÈÔ ÓÙ È Ì ÙÔ È ÏÔÁÔ Î È ÙËÓ ÂÈÏÈÎÚÈÓ ÎÚÈÙÈÎ È ıâûë: «ªÔ Ì ÏËÛ ÁÈ ÙÔÓ ªapple ÎÏÈÓ, Ó Ê ÚÔÓÙ appleˆ Ùfi Â Ó È fiappleˆ   appleâè ÎÈ Ô ÙÛÂ Ô ÌfiÓÔ ÌÂÙ Ê ÛÈÎfi ˆÁÚ ÊÔ. ΔÔ ÓÙ ÙÂÈÓ appleˆ Ù ÎÔÛÌÔıˆÚËÙÈÎ È ÂÒ Ë ÌÈ Ù ÓË Ô Ó appleúˆù Ú È- Î ÛËÌ Û, Ì appleˆ ÏÏËÓ ÙfiÛËÓ ÂÈ Ë ÁÎ ÚË Û Ì ÔÏÈÎ ÎÊÚ ÛË ÙˆÓ È Âˆ- ÒÓ ÙÔ ÙˆÓ ÛÙË ÁÏÒÛÛ ÙË Ù ÓË», ÁÚ ÊÂÈ Ô ÈÎÈÒÓË 5. de Chirico Û ÁËÓ ÂÙ È applefi ÙËÓ ÙÌfiÛÊ ÈÚ ÙÔ ÊıÈÓÔappleÒÚÔ «ÙËÓ Stimmung ÙÔ ÊıÈÓÔappleˆÚÈÓÔ appleôáâ Ì ÙÔ, fiù Ó Ô Ô Ú Ófi Â Ó È Î ı ÚÈÔ (limpido) Î È ÔÈ ÛÎÈ Ì ÎÚ ÙÂÚ apple fi,ùè ÙÔ Î ÏÔÎ ÚÈ» applefi «ÙË ÌÂÏ Á Ô- Ï ÙˆÓ fiìôúêˆó ËÌÂÚÒÓ ÙÔ ÊıÈÓÔappleÒÚÔ» 6. ÈÎÈÒÓË applefi ÙËÓ appleïâ Ú ÙÔ Î ÓÂÈ ÏfiÁÔ ÁÈ ÙÔÓ «ÎÚ ÛÙ ÏÏÈÓÔ» 7 «ÁÓfiÙ ÙÔ Èı Ú, Î È ÙÔ Ï ÌappleÚfi- Ù ÙÔ Êˆ, Î È ÙˆÓ ˆÚÒÓ ÙÔ ÂÈÏÈÓÔ ÙËÓ Ó appleˆùë ÚÌÔÓ» 8 Î È Û ÌappleÏË- 4. Ÿ.apple., Ÿ.apple., Ù ÚÈÎÔ, fi.apple. (ÛËÌ. 1) 59, ÈÎÈÒÓË, «Ó ÈÛıËÌ ÙÈÎ ÙÔappleÔÁÚ Ê», ÛÙÔ: ÈÎÈÒÓË, ˆÁÚ ÊÈÎ, π, ı Ó È 1997, ÈÎÈÒÓË, fi.apple. (ÛËÌ. 2) 25.

180 ªÈÎÚ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÛÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Giorgio de Chirico 181 ÚÒÓÂÈ: «ΔÔ Êˆ ÙˆÓ ÏÏˆÓ ËÌÂÚÒÓ ÂÓ Â Ó È, fi È, fiappleˆ Ù ÙË ÈıÚ ÙÔ ÊıÈÓÔappleÒÚÔ» 9. Ù ÁÚ ÊÙ ÙÔ de Chirico apple ÎÓ Â Ó È Ë Ú ÛË ÙˆÓ Ï ÍÂˆÓ ÓÈÁÌ, Ì ÛÙ ÚÈÔ, appleâèúô, ʈ, ÛÎÈ, ÁÓˆÛÙÔ, apple Ú ÍÂÓÔ, ı Î.. ºÚ ÛÂÈ ÙÔ ÈÎÈÒÓË Ì ÚÙ ÚÔ Ó ÙË Û ÁÁ ÓÂÈ ÙË ÛÎ Ë : «Δ ÏÔ, ÂÛ Ì ÓÂ Î È ÁÈ Ì Ë ÈÓÈÁÌ ÙÈÎ ÒÚ ÙÔ ˆÚÈÛÌÔ». «ª ÛÙËÚÈÒ ÂÈ ÓÙË Ô Ó ÂÈ ÙÔÓ ÏÂappleÙfiÓ, Ú ÈˆÌ ÓÔ Èı Ú ÔÈ ÊˆÓ ÙˆÓ apple È ÈÒÓ». «ŒÓ ÓÂÎ È ÁËÙÔ Ì ÛÙ ÚÈÔ ÊˆÙ - ÂÈ Û ÌÂÚ ÙËÓ appleï ÛË». «ŒÓ ÎÚ Êfi Ì ÛÙ ÚÈÔ ÓÂÈ ÙËÓ ÒÚ ÙÔ ÙË Î È ÙÔ ºˆ ÙË Ì ÙË Ú Û ÔÚ ÙÔ ÁÚÈÌÈÔ». «ÔÈÔ Ù Ì ÛÙ ÚÈÔ ÙÔ ÃÚfiÓÔ ÓˆÛÂ Ë ÒÚ ÙÔ ÙË Ì ÙÔ Ì ÛÙ ÚÈÔ ÙÔ ÃÒÚÔ ;». «ÌappleÚfi Û ÙfiÛÔ Ì ÛÙ ÚÈÔ, Ë ÂÓ ÂÈ Ó ÁÎË applefi ÂÍ ÁËÛË». «Ó È Û ÌÈ Ù ÙÔÈ Ó ÒÚ appleô ÙÔ Ì ÛÙ ÚÈfi ÛÔ ÌÔ ÍÂÛÎÂapple ÂÙ È, ˆ ˆÚÈÎ Î ÔÓ». «fiïô ÙÔ ÙÚ ÁÈÎfi ÙÔ ÙÔ ÎÈ ˆÛ Ó applefi Û Ì- ÛÙ ÓÙÈı ÛÂÈ Û ÓÙÂıÂÈÌ ÓÔ ª ÛÙ ÚÈÔ, Ì ÙËÓ ÂÍ ÛˆÛË ÙˆÓ Ú ÒÛÂÒÓ ÛÔ». «Â ÌÈ Ù ÙÔÈ Ó ÒÚ ı ÛÂ Û Ó Ï Â Ô Ô ÙÔ ÙÂ Ó ÙË. È ÙÔ Ì ÛÙ - ÚÈfi ÛÔ Ó ËÙ ÂÈ ÙÔ Ó Ô Á ÚÈÛÌÔ ÙË». «ÛÙ ÏÏÂÙ È (Ë ÂappleÈ ÂÚÌ - ) ÂÈ ÙÔÓ apple ÁˆÌ ÓÔÓ Ú ÙË ÎÈ». «È ÎÔÈÏfiÙËÙÂ ÙˆÓ Ú ÒÛÂÒÓ ÛÔ (Î ÔÓ ) ÂÓ Ô Ó ÌfiÓÔÓ ÏfiÁÔ Ó ÈÛÔÌÔÈÚ ÛÔ Ó ÙÔ Êˆ, ÂÈÛ ÁÔÓ٠ʈ Ì Û Û ÛÎÈ Î È ÛÎÈ ÛÙÔ Êˆ». «ÙÔ ÔÌ È ÙÔ ÂÈÌÂÚÈÓfi ʈ appleô Ù apple ÂÈ apple Óˆ ÂÈ ÙÈ ÚÌÔÓÈÎ Î ÚÙÒÛÂÈ ÛÔ ( ˆÚÈÎfi Î Ì ÙÈÔ), ÙË ÓÂÔÛÛÈ ÂΠÓË ÙË ÎÚ ÛÎÈ appleô Â Ó È Ë ÛÎÔÙ ÛÔ» 10.. ªappleÔ È ÓË, ÂÍ ÏÏÔ, ÁÚ ÊÂÈ ÁÈ ÙÔÓ ÂappleÈÛÙ ıèô Ê ÏÔ ÙÔ, ÙÔÓ ÈÎÈÒ- ÓË: «ÔÙ ÌÈ Û ÓÔÌÈÏ ÂÓ ÊÙ Ó ÛÂ Ó applefiï ÙÔ Û Ìapple Ú ÛÌ ŒÌÂÓ ΠÙÈ fiúèûùô  ΠÙÈ ÙÔ Ì ÛÙËÚÈÒ Â Ë ÔÌÈÏ ÙÔ. ÕÚ È Â apple ÓÙ ÌË- ÏfiʈÓ, ÛÙÂÚ Ë ÊˆÓ ÙÔ Ó ÌˆÓ ˆÚ fiìˆ appleôù Ó Á ÓÂÙ È Ó Ù. È appleâèù, ÂÓ Í Úˆ appleò, Û Ó ÛÙÔ Ù ÏÔ, Û Ó Ì Û ÛÙÔ appleâèúô. Â Ó - ÁÎ Â Ó ÚÂÈ ÌfiÓÔ ÛÔ Ì Û Û ÌÈ Ó appleâú ÓÙÔÛ ÓË ÙÔÓ ÙfiappleÔ fiappleô ÙÚÂ Â Ë ÈÎÈ ÛÔ Ê ÓÙ Û appleôùâ fiìˆ ÚÈ ÓÂ Ô ÈÔ ÙÔ Êˆ Ì Û ÛÙ Ì ÛÙË- ÚÈÒ Ë Î È ÎÚ ÌÌ Ó ÓÔ Ì Ù ÙÔ Î È Ì apple Ú Û ÚÂ Î È Ì Ó Ì Û Û Ó Ì Á ÙÈÎfi ÎfiÛÌÔ ŒÓ ÂÍ ÈÚÂÙÈÎfi Ù appleô, ÌÈ Í ˆÚÈÛÙ Ê ÛÈÔÁÓˆÌ, applefiï Ù appleóâ Ì ÙÔappleÔÈËÌ ÓË Ì ÓÂÍÈ Ó ÛÙÔ ıô appleô ÓÂÙ È Ì Û ÛÙÔ Û ÏÏËappleÙÔ» 11. Ÿappleˆ apple Ú ÙËÚÂ Ô J. Th. Soby, o de Chirico ÊÈ ÚˆÛÂ Ó ÌÂÁ ÏÔ Ì ÚÔ ÙÔ ÚÁÔ ÙÔ ÛÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÙË Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ. ÛÙ  fiùè ÛÙË Û Â ÛË ÙˆÓ applefiïâˆó, ÙËÓ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÙˆÓ ÛappleÈÙÈÒÓ, ÙˆÓ appleï ÙÂÈÒÓ, ÙˆÓ ÛÈ ËÚÔ ÚÔ- ÌÈÎÒÓ ÛÙ ıìòó Î.Ï.apple. apple Ú Ô Ó ÔÈ ÛÂÈ ÌÈ ÛappleÔ ÌÂÙ Ê ÛÈÎ 9. ÈÎÈÒÓË, fi.apple. (ÛËÌ. 7) Ÿ.apple., ªappleÔ È ÓË ÁÈ ÙÔÓ ÈÎÈÒÓË, ÛÙÔ: ÈÎÈÒÓË, ˆÁÚ ÊÈÎ, π, ı Ó È, 1997, 19.

181 182 ÕÏÎË Ã Ú Ï Ìapple Ë ÈÛıËÙÈÎ 12. ÈÎÈÒÓË Ù Ó Ó ˆÁÚ ÊÔ appleô Ó ÁÎ ÛÙËÎÂ Ó Á ÓÂÈ Ú ÈÙ ÎÙÔÓ. ÈÔ ÁÚ ÊÂÈ: «Â ÂÓˆÚ Ù Ù ÂÎ ËψıÂ Ë ÎÏ ÛË ÌÔ ÁÈ ÙË ˆÁÚ ÊÈÎ. Ì Û ÛÙË Ê ÛË ÌÔ ÂÓ Ù Ó Ë Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÙÔ appleú ÁÌ ÙÈÎfi Î ÓÙÚÔ ÙˆÓ ÎÏ ÛÂÒÓ ÌÔ» 13. ÕÏψÛÙÂ, Î Ù ÙËÓ Âapple ÛΠÙÔ ÛÙÔ Ûapple ÙÈ ÙÔ de Chirico, ÙÔ Ú ÎÙËÚ ÂÙ È ˆ Î ÏÏÈÙ ÓË. Δ ÚÁ appleô ÙÔ ÂÈÍÂ Ô de Chirico Ù Ó ΔÔ ÓÈÁÌ ÂÓfi ÊıÈÓÔappleˆÚÈÓÔ appleôáâ Ì ÙÔ (1910), ΔÔ ÓÈÁÌ ÙÔ ÚËÛÌÔ (1910), Ë ÙÔappleÚÔÛˆappleÔÁÚ Ê ÙÔ (1911) Ì ÙË ÊÚ ÛË Et quid amabo nisi quod aenigma est? ( È ÙÈ Ó Á - apple Ûˆ ÂÎÙfi apple Ùfi appleô Â Ó È ÓÈÁÌ ;) Î È, appleèı ÓfiÙ Ù, ΔÔ ÓÈÁÌ ÙË ÒÚ (1911), ΔÔ ÓÈÁÌ ÙË ÊÈÍË (1912) Î È ÌÂÏ Á ÔÏ ÌÈ fiìôúêë ËÌ Ú (1912). ÙÔ ÙÂÏÂ Ù Ô Ô de Chirico Ó ÁÚ ÊÂÈ ÙË ÚÔÓÔÏÔÁ 1913 ÏÏ, fiappleˆ Ê ÓÂÙ È, ÂÎ ÙˆÓ ÛÙ ÚˆÓ. ÈÎÈÒÓË, Ó ÊÂÚfiÌÂÓÔ ÛÙÔ appleúò- ÙÔ Ì Ó ÙÔ 1912, ÛËÌÂÈÒÓÂÈ: «Â Ó Ù ÚÈÔ ÙÔ ÚÔÏfiÈ ÂÈ Ó ÙËÓ ÒÚ Â Ó ÏÏÔ, ÙÔ ÈÛÙ Ô ÙÔ appleïô Ô appleô ÌÈÛÔÊ ÓÂÙ È ÛËÌ ÓÂÈ ÙÔ Ì ÛÙ ÚÈÔ ÙÔ ÌÈÛÂÌÔ ÓÈÁÌ ÙÔ Á ÏÌ ÙË ÚÈ ÓË, fiappleô apple Óˆ apple ÊÙÂÈ ÙÔ Êˆ ÙÔ ÊıÈÓÔappleÒÚÔ» 14. È apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ Ù ÓÙÈÛÙÔÈ Ô Ó ÎÚÈ Ò ÛÙ ÙÚ ÙÂÏ ٠ÚÁ. ÊÚ ÛË-Û fiïèô ÙÔ ÈÎÈÒÓË «μ ıè ÈÓ ÁÌ Ù ÙˆÓ ÌÈÛÂÌÒÓ Î È ÙˆÓ Á ÚÈÛÌÒÓ fiappleô apple Óˆı ÙÔ ÚÈ apple ÊÙÂÈ Ë ÛÎÈ ÙË ÌÔ Ú» appleúô- Ê ÓÒ ÂÓ appleë  ÌfiÓÔ ÙËÓ appleô Ë ÙÔ de Chirico, ÏÏ ÂÎÊÚ ÂÈ Î È ÙË ÈÎ ÙÔ. Œ ÂÈ Ûˆ ÓfiËÌ Ó Í Ó ı ÌËıÔ Ì fiùè Ë Û Ó ÓÙËÛË ÙÔ ÚÈÛÈÔ Ù Ó ÁÈ ÙÔÓ ÈÎÈÒÓË «Ó ÁÂÁÔÓfi appleô   ÌÂÁ ÏË ÛËÌ Û», ÂÓÒ Ô de Chirico «Ú ÈÛÂ Ó ÙÔ ÌÈÏ ÂÈ ÁÈ ÙË ÛËÌ Û appleô ÈÓ Û ٠ÙÔÈ Û Ó ÓÙ Ì Ù, ÛËÌ - Û ÌÂÙ Ê ÛÈλ. ªÂ ÛË ÙÈ apple Ú apple Óˆ Ó ÊÔÚ Î È apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ı ÌappleÔÚÔ Û ΠÓÂ Ó appleúô ˆÚ ÛÂÈ ÛÂ Ì applefiıâûë: fiùè ÛÙÔ ÚÁÔ Ó ÒÚËÛË ÂÓfi Ê ÏÔ (π Ȉ- ÙÈÎ Û ÏÏÔÁ ) (ÂÈÎ. 1), ÂÏ ÊÚ apple Ú ÏÏ Á ÙÔ ÚÁÔ È Ú ÙÔ appleôèëù (, π ȈÙÈÎ Û ÏÏÔÁ ) appleâèîôó ÂÙ È Ûˆ Ë Ó ÒÚËÛË ÙÔ ÈÎÈÒÓË Î È Ô appleô ÈÚÂÙÈÛÌfi ÙˆÓ Ô Ê ÏˆÓ ÌappleÚÔÛÙ ÛÙÔ ÓÂÔÎÏ ÛÈÎfi ÛÈ ËÚÔ ÚÔÌÈÎfi ÛÙ ıìfi.  ÌÈ ÙÔÈÌË Ë Û ÓıÂÛË Ô de Chirico appleôıëû Ú ÂÈ È ÎÚÈÙÈÎ Ó ÛËÌ È Îfi Î È ÁÈ ÙÔ Ô ÁÂÁÔÓfi. Ó Ë applefiıâûë ÂÓ Â Ó È ÂÛÊ ÏÌ ÓË, ÙfiÙÂ Ù Ô ÚÁ ı appleú appleâè Ó ÚÔÓÔÏÔÁËıÔ Ó Ì Û ÛÙÔ appleúòùô Ì Ó ÙÔ 1912, ÓÙ ÙÔ 1913 Î È ÓÙ ÛÙÔÈ, appleô Ó ÁÚ ÊÂÙ È ÛÙË È ÏÈÔÁÚ - Ê. ΔÔ ÌÔÙ Ô ÙË Û Ó ÓÙËÛË, ÙÔ appleô ˆÚÈÛÌÔ Î appleôèô Ù appleô Û ÓÔÌÈ- Ï Ô Ó ÚÒÓ ı ÚÂÈ Û Ó ÂÈ Û ÚÁ fiappleˆ ÓÔÛÙ ÏÁ ÙÔ appleâ ÚÔ (1913, ÀfiÚÎË, ª ª ) (ÂÈÎ. 2), πù ÏÈÎ appleï Ù (c.1913), Ó ÒÚËÛË 12. J. Th. Soby, Giorgio de Chirico, ÀfiÚÎË 1966, ÈÎÈÒÓË, fi.apple. (ÛËÌ. 2) 23, Ÿ.apple., 28.

182 ªÈÎÚ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÛÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Giorgio de Chirico 183 ÈÎ. 1. G. de Chirico, Ó ÒÚËÛË ÂÓfi Ê ÏÔ, 1912, π ȈÙÈÎ Û ÏÏÔÁ. ÙÔ appleôèëù (1914, I ȈÙÈÎ Û ÏÏÔÁ ), Î.. Î ı ÚfiÙËÙ ÂÓfi ÔÓ ÚÔ (1915, ÏÏ, I ȈÙÈÎ Û ÏÏÔÁ ) (ÂÈÎ. 3), Â Ó È Ó applefi Ù ÚÁ ÙÔ de Chirico fiappleô Ë ˆÁÚ ÊÈÛÌ ÓË Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ ÁÁ ÂÈ ÙÔ fortissimo, ÂÓÒ Ù Ùfi ÚÔÓ Ë ˆÁÚ ÊÈÎ ÂappleÈ ÂÈÚÂ Ù È Ó ÙÔÂappleÈ-  Ȉı Ì ÙËÓ ÓıÂÛË apple Ó Î Ì Û Û apple Ó Î. ıâˆúô ÌÂÓË ˆ Ê ÛÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ appleôóôìâ ÂÙ È Î ÚÈ, ÊÔ Ù Ú ÈÙÂÎÙÔÓ Ì Ù Â Ó È Ê ÓÙ - ÛÙÈÎ, Î ÙÔ ÎËÙ ÌË Î ÙÔÈÎ ÛÈÌ Î È ˆ ÂÎ ÙÔ ÙÔ ÙÔ Ó ÈÚÔ ÌÂÓ. È Ù Ó apple Ú ÂÈ ÌÈ Ù ÓË Î ÙÂÍÔ Ó Û Ó Ê ÛÌ ÓË Ì ÙË ÚËÛÙÈÎfiÙËÙ Ù Â Ó È Ë Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎ. ŒÓ apple Ó Î ÌÂ Ú Û ÎÔÚÓ, appleúôû fiîëù ÌÂÁ ÏˆÓ È - ÛÙ ÛÂˆÓ ÛÂ Û ÛË ÌÂ Ù Û ÌÊÚ fiìâó, ÙÔappleÔıÂÙËÌ ÓÔ ÛÂ Î Ï ÙÔ Î È ÔÚ Ùfi Î Ù ÙÔ ÌÈÛ appleâú appleô, ÁÂÌ ÂÈ Ó Ì ÚÔ ÙÔ Ê ÛÈÎÔ ÎÂÓÔ Ó ÌÂÛ ÛÙÔ Ú ÈÙÂÎÙÔÓÈÎÔ fiáîô, appleúôî ÏÒÓÙ fiìˆ ÙËÓ ÛıËÛË ÂÓfi ÏÏÔ ÎÂÓÔ, ÏÔÁÈÎÔ Ù ÙË ÊÔÚ. appleâú ÌÂÓ ΠÓÂ Ô apple Ó Î Î È ÙÔ Î Ï ÙÔ Ó Ú ÛÎÔÓÙ È ÛÙÔ ÂÚÁ ÛÙ ÚÈÔ ÙÔ ˆÁÚ ÊÔ Ì ÊfiÓÙÔ Î appleôèôó ÙÔ Ô, ÏÏ apple Ú fiíˆ Ù Û Ó ÓÙ ÛÙÔ apple ÈıÚÔ, ÁÈÁ ÓÙÈ Î È Ì ÊfiÓÙÔ ÙÔÓ Ô Ú Ófi. Ùfi appleô ıôïòóâè ÙÔÓ ÂÓ ÂÁÚËÁfiÚÛÂÈ ÓÔ, È ÚÒÓÔÓÙ ÙËÓ appleúôû ÔÎ ÙË ÎÔÈÓ ÂÌappleÂÈÚ, ÓÔÌÈÌÔappleÔÈÂ Ù È applefiï Ù ˆ Î Ù ÛÙ ÛË ÙÔ ÔÓ ÚÔ, appleô Ì ÏÈÛÙ,

183 184 ÕÏÎË Ã Ú Ï Ìapple Ë ÈÎ. 2. G. de Chirico, ÓÔÛÙ ÏÁ ÙÔ appleâ ÚÔ, 1913, ÀfiÚÎË, M MA.

184 ªÈÎÚ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÛÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Giorgio de Chirico 185 ÈÎ. 3. G. de Chirico, Î ı ÚfiÙËÙ ÂÓfi ÔÓ ÚÔ, 1915, ÏÏ, π ȈÙÈÎ Û ÏÏÔÁ. ÂÍ ÔÚÈÛÌÔ ÈÂÎ ÈΠÙËÓ Î ı ÚfiÙËÙ. apple Ó Î -apple Ú ı ÚÔ appleâúè ÂÈ Ó Ó ÏÏÔ apple Ó Î -apple Ú ı ÚÔ appleô ÂÍÈÛÒÓÂÈ ÙËÓ ÂÈÎ ÛÙÈÎ appleú ÁÌ ÙÈÎfiÙËÙ Ì ÙËÓ ÔÓÂÈÚÈÎ. ÙËÓ Î ÌappleÙË Î È appleïëıˆúèî ÁˆÌÂÙÚÈÎfiÙËÙ ÔÏfiÎÏËÚË ÙË Û ÓıÂÛË ÓÙÈapple Ú Ù ıâù È ÙÔ Â Î ÌappleÙÔ, ÔÚÁ ÓÈÎfi ÌÔÙ Ô ÙÔ ÓÙÚÔ, appleô appleâèîôó Â- Ù È apple Óˆ ÛÙËÓ ÎÈÙÚÈÓˆapple ÂappleÈÊ ÓÂÈ ÙÔ «ÓıÂÙÔ» apple Ó Î. ΔÔ Ù ÓËÙfi Î È ÙÔ «Ê ÛÈÎfi», ÙÔ Ú Î È ÙÔ ÂÏ ÊÚ, ÙÔ Â ı ÁÚ ÌÌÔ Î È ÙÔ Î Ìapple ÏÔ, ÙÔ ÛÎÔÙÂÈ- Ófi Î È ÙÔ ÊˆÙÂÈÓfi, ÙÔ È Ê Ó Î È ÙÔ È Ê Ó Û Óı ÙÔ Ó ÌÈ appleú ÁÌ ÙÈÎfi- ÙËÙ appleô Û ÌÊÈÏÈÒÓÂÈ Ù ÓÙ ıâù, appleô ÁÂÊ ÚÒÓÂÈ ÙÔ ÏÔÁÈÎfi Ì ÙËÓ applefiîïèûë applefi ÙÔ ÏÔÁÈÎfi. μúèûîfiì ÛÙ ÛÙÔÓ appleúôı Ï ÌÔ ÙÔ Ô Ú ÏÈÛÌÔ Ì ÌÂÛÔ appleô ÎÙË ÙÔ ÌËÓ Ì ÙÔ ÙÔ de Chirico ÙÔÓ R. Magritte. appleúôûapple ıâè Ó -

185 186 ÕÏÎË Ã Ú Ï Ìapple Ë Ó ÛË ÂÓfi appleèı ÓÔ appleúôù appleô ÁÈ Ùfi ÙÔ ÚÁÔ ı   ۈ Î appleôèô ÂÓ È - Ê ÚÔÓ. ΔÔ 1908 Î ÎÏÔÊfiÚËÛ ÛÙË μè ÓÓË applefi Ù Wiener Werkstätte ÙÔ ÂÈÎÔ- ÓÔÁÚ ÊËÌ ÓÔ applefi ÙÔÓ Oskar Kokoschka Ì 8 ÏÈıÔÁÚ Ê Â «apple È ÈÎfi È Ï Ô» Δ ÁfiÚÈ appleô ÔÓÂÈÚ ÔÓÙ È. O Kokoschka ıâˆú ıëîâ enfant terrible Î È ÙÔ È Ï Ô ÚÈÛÙÔ ÚÁËÌ ÁÈ ÙËÓ ÂappleÔ ÙÔ. ΔÔ appleâ fi appleô ËÌ ÙÔ, appleô Û Ófi   ÙÈ ÏÈıÔÁÚ Ê Â ÛÙ appleâúèıòúè, Ô Kokoschka ÙÔ ÊÈ ÚˆÛ «Ì ı Ì ÛÌfi» ÛÙÔÓ appleúˆùâúá ÙË ÙÔ ÈÂÓÓ ÈÎÔ Jugendstil Gustav Klimt. Ùfi ÙÔ ÛÙ Ï ÏψÛÙ ÎÚ ÙËÛÂ Î È Ô ÈÔ ÛÙËÓ ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊËÛË. applefi Ù 500 ÓÙ Ù apple appleô Ï ıëî Ó ÂÏ ÈÛÙ ÙfiÙÂ, Ó Î È Ë Î ÔÛË Û Ó ÛÙËΠ̠ÎıÂÛË ÛÙË ıâúèó Kunstschau ÙË μè ÓÓË ÙÔ «appleïˆû Î È ÔÓÂÈÚ ÙËÎ /appleˆ appleôïï ÙÛ appleâ ÂÈ Ë ÌÔ Ú», ÁÚ ÊÂÈ Ô Kokoschka ÎÈ Ì Ûˆ ı ÂÙ È ÛÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÙË Ê ÓÙ Û Î È ÙÔ apple Ú Ì ıèô Ì ı Ì ÙÈ Ï Ù ÚÂ, ÙÈ ÛÂÍÔ ÏÈÎ ı ÂÏÏÂ Î È ÙÈ ÂÚˆÙÈÎ Ê ÓÙ - ÛÈÒÛÂÈ ÙË ÂÊË Â : Á Ï È ÓÂÚ Ì appleâèïëùèî ÎfiÎÎÈÓ ÚÈ, Î Ù appleú - ÛÈÓ ÏÈ È Î È ÏfiÊÔÈ, Â͈ÙÈÎ ÓÙÚ Î È ÏÔ ÏÔ È, ÂÏ ÊÈ Î È ÏÂappleÔ - Â, Ó ÚÈÎ Î È Á Ó ÈΠ ÌÔÚÊ appleô ÔÓÂÈÚ ÔÓÙ È appleóô ÙÔ Ó. ÛȈapple Î ÚÈ Ú Â : «ÛȈappleËÏÔ Î ÎÏÔÈ», «ÛȈappleËÏ appleï ÛÌ Ù», «appleú ÛÈÓ ı Ï ÛÛÈÓ ÛË fiappleô Ú ÂÈ ÛȈappleËÏ» Î È «Ì Û applefi ÙËÓ appleèô ÌÔÓ ÈÎ ÛȈapple /appleúôùô Í appleó ÛÂÙ ÛÎ ÂÈ ÙÔÓ Ú Ë ÎÚ Á» ÙÔ appleôèëù. Ùfi ÙÔ ÓËÛ ËÙÈÎfi, ÌÂÏ Á ÔÏÈÎfi Î È Û Â fió ÛÔ Ú ÏÈÛÙÈÎfi ÛÎËÓÈÎfi, ÛÙÔ Â ÙÂÚÔ Ì ÚÔ ÙÔ appleôè- Ì ÙÔ, Ô Kokoschka «Í appleïˆûâ ÎÈ ÔÓÂÈÚ ÙËΠÙÔÓ ÚˆÙ» Î È Û ÁÎÂÎÚÈÌ Ó ÙË Û Ó ÓÙËÛ ÙÔ Ì ÌÈ ÎÔapple Ï, ÙËÓ Li. Ó È Ê ÛÈÎfi Ó appleôı ÛÂÈ Î Ó appleˆ Ó appleô ËÌ ÌÂ Ù Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎ Î È Ù Û ÌÊÚ fiìâó ÙˆÓ ÁÔÚÈÒÓ appleô ÔÓÂÈÚ ÔÓÙ È ı ÌappleÔÚÔ ÛÂ Ó ÎÂÓÙÚ - ÛÂÈ ÙÔ ÂÓ È Ê ÚÔÓ ÙÔ de Chirico, Ô ÔappleÔ Ô Ì ÏÈÛÙ, ˆ ÁÂÚÌ ÓÔÌ ı,   ÙÔ appleúôófiìèô ÙË Ó ÁÓˆÛË ÛÙÔ appleúˆùfiù appleô Î È ˆ ˆÁÚ ÊÔ Ó Ó È È ÙÂÚÔ ÙÚfiappleÔ appleúôû ÁÁÈÛË ÙË ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊËÛË. ÍÂÈ Î È ÓÓÔÈ -ÎÏÂÈ È, fiappleˆ fióâèúô, ÌÔ Ú, ÌÔÓ ÍÈ, ÛȈapple, ÚˆÙ ÏÏ Î È ÙÔ ÓËÛ ËÙÈÎfi, ÌÂÏ Á ÔÏÈ- Îfi ÎÏ Ì appleô appleúôî appleùâè applefi ÙËÓ appleïôî ÙÔ ËÌÈÔ ÚÁÔ Ó Ó appleï ÛÈÔ Û Á- Á ÓÂÈ Ó ËÙ ÛˆÓ. Δ ÙÏÔÈ ÚÁˆÓ ÙÔ de Chirico applefi Ù ÚfiÓÈ Â Ó È Ú ÎÙËÚÈÛÙÈÎÔ : ΔÔ Ì ÛÙËÚÈÒ Â fióâèúô (c.1914), ªÂÏ Á ÔÏ Î È Ì ÛÙ ÚÈÔ ÂÓfi ÚfiÌÔ (1914,, π ȈÙÈÎ Û ÏÏÔÁ ), ªÂÏ Á ÔÏ (1914, ÔÓ ÓÔ, Û ÏÏÔÁ Estorick), ÌÔÈÚ Ô Ó fi (1914, ºÈÏ ÏÊÂÈ, The Philadelphia Art Museum), ΔÔ ÂÚˆÙÈÎfi ÙÚ ÁÔ È (1914, ÀfiÚÎË, ª ª ), ΔÔ ÓÈÁÌ ÙË ÌÔ Ú (1914, μ ÛÈÏÂ, Kunstmuseum), ΔÔ appleâappleúˆì ÓÔ ÌÔ Ú ÙÔ appleôèëù (1914), ΔÔ ÈappleÏfi fióâèúô ÙË ÓÔÈÍË (1915, ÀfiÚÎË, 15. H. Braham, Kokoschka, Courtauld Institute Galleries, ÔÓ ÓÔ 1992,

186 ªÈÎÚ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÛÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Giorgio de Chirico 187 ª ª ). ÙÈ appleâúèûûfiùâúâ applefi ÙÈ 8 ÏÈıÔÁÚ Ê Â È È ÙÂÚ ÛÙËÓ ÔÈÌˆÌ ÓË (ÂÈÎ. 4) Î È ÙÔ ª ÎÚÈÓfi ÓËÛ (ÂÈÎ. 5) Ô Kokoschka Âapple Ó Ï Ì ÓÂÈ Ó ÂÈÎÔ- ÓÔÁÚ ÊÈÎfi  ÚËÌ : ˆÁÚ Ê ÂÈ Ó ÓÙÚÔ Û ΠÙÚÈÓÔ ÊfiÓÙÔ Î È ÙÔ appleâúèîïâ - ÂÈ ÛÂ Ó Ùfi appleâú ÁÚ ÌÌ Û Ó ÎÔÚÓ, ÓÂÍ ÚÙËÙÔappleÔÈÒÓÙ ÙÔ ÙÛÈ applefi ÙÔ applefiïôèappleô appleâúè ÏÏÔÓ. ÙÔ appleúòùô Ì ÏÈÛÙ ÚÁÔ ÙÔ ÌÔÙ Ô appleúô ÏÏÂÙ È apple Óˆ ÛÙÔÓ ÙÔ Ô ÂÓfi ÔÈÎÔ ÔÌ Ì ÙÔ, ÂÓÒ ÛÙÔ Â ÙÂÚÔ ÛÙÔÓ fiáîô ÙÔ ÓËÛÈÔ, ÔÏfi- ÏÂ Î Î È Ù Ô Û Ó ÔıfiÓË. appleèı ÓfiÙËÙ ÓÙÏËÛË ÙÔ ÌÔÙ Ô applefi ÙÔÓ ÈÎ. 4. O. Kokoschka, ÔÈÌˆÌ ÓË, ÏÈıÔÁÚ Ê applefi Δ ÁfiÚÈ appleô ÔÓÂÈÚ ÔÓÙ È, 1908.

187 188 ÕÏÎË Ã Ú Ï Ìapple Ë ÈÎ. 5. O. Kokoschka, ΔÔ Ì ÎÚÈÓfi ÓËÛ, ÏÈıÔÁÚ Ê applefi Δ ÁfiÚÈ appleô ÔÓÂÈÚ - ÔÓÙ È, Kokoschka Î È ÂÓÛˆÌ ÙˆÛ ÙÔ ÛÙËÓ ı ÚfiÙËÙ ÙÔ ÔÓ ÚÔ appleúôî appleùâè applefi ÙÔ fiùè ) Ô de Chirico apple ÛÙ  appleˆ appleôìôóòóôóù Ó ÓÙÈΠÌÂÓÔ Î È Û Ó ÔÓÙ ÙÔ ÌÂ Í Ó appleúô Ùfi appleú ÁÌ Ù ÙÔ apple ÚÔ Û Â Û ÌÈ Ó Û ÛË, Î ıèûùòóù ÙÔ Î Ù ÓfiËÙÔ, ÈÓÈÁÌ ÙÈÎfi, apple Ú ÍÂÓÔ. ) ÙÔ ÔÈÎÔ fiìëì apple Óˆ ÛÙÔ ÔappleÔ Ô appleúô ÏÏÂÙ È ÙÔ ÓÙÚÔ ÛÙËÓ ÔÈÌˆÌ ÓË, ÛÂ È ÁÒÓÈÔ ÍÔÓ Î È Ì ÓÙÔÓË appleúôôappleùèî, ÙÔ Û Ó ÓÙÔ ÌÂ, ÙËÚÔ Ì ÓˆÓ ÙˆÓ Ó ÏÔÁÈÒÓ, Û Ó ÛÙÔ

188 ªÈÎÚ apple Ú ÙËÚ ÛÂÈ ÛÙË ˆÁÚ ÊÈÎ ÙÔ Giorgio de Chirico 189 ÈÎ. 6. G. de Chirico, ª ÛÙ ÚÈÔ Î È ÌÂÏ Á ÔÏ ÂÓfi ÚfiÌÔ, 1914, π ȈÙÈÎ Û Ï- ÏÔÁ. ÂÈÎÔÓÔÁÚ ÊÈÎfi ÙÔ ÏÂÍÈÏfiÁÈÔ, Û ÚÁ fiappleˆ ÌÂÏ Á ÔÏ ÌÈ fiìôúêë ËÌ Ú ( , μ ÏÁÈÔ, π ȈÙÈÎ Û ÏÏÔÁ ), Ã Ú Î È ÈÓ ÁÌ Ù ÌÈ apple Ú - ÍÂÓË ÒÚ (1913), ª ÛÙ ÚÈÔ Î È ÌÂÏ Á ÔÏ ÂÓfi ÚfiÌÔ (1914) (ÂÈÎ. 6), Ó ÒÚËÛË ÙÔ appleôèëù (1914), ÂÎÚ Ê ÛË - ΔÔ ΔÔÚ ÓÔ ÙËÓ ÓÔÈÍË (1914), ÁÈÔÚÙÈÓ ËÌ Ú (1914, ÈÎ ÁÔ, ÏÏÔÁ Neumann), Ó ÙÈÎfi ÛÙÚ ÙÒÓ