Automatische Straßenverkehrszählung 2017 Bundesweite Auswertung. Textteil

Größe: px
Ab Seite anzeigen:

Download "Automatische Straßenverkehrszählung 2017 Bundesweite Auswertung. Textteil"

Transkript

1 Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung Txttl Wn, Novmbr 2018

2 Inhalt 1 Vrkhrsntwcklung Entwcklung ds Kfz-Vrkhrs m gsamtn Bundsgbt Entwcklung ds Lkw-Vrkhrs m gsamtn Bundsgbt Ggnübrstllung dr Entwcklung ds Kfz-Bstands, dr Vrkhrsstärkn und dr Trbstoffprs ntz Anhang Qullnvrzchns Datnbrtstllr Imprssum Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 2 von 24

3 1 Vrkhrsntwcklung 1.1 Entwcklung ds Kfz-Vrkhrs m gsamtn Bundsgbt Vrkhrszunahm nsgsamt Im Jahr 2017 war rnut n Wachstum dr Vrkhrsstärkn auf alln btrachttn Straßnkatgorn m gsamtn Bundsgbt zu vrzchnn. Tabll 1 zgt d für das gsamt Bundsgbt rrchnt mttlr Wachstumsrat von 1,9%. Ds lag allrdngs untr dr m Jahr 2016 mt 2,9% rrchntn. Tabll 1: Mttlr Wachstumsratn dr Vrkhrsstärk von 2016 auf 2017, untrschdn nach Straßnkatgorn und Ztbrchn Auswrtung dr automatschn Straßnvrkhrszählung 2017 Mttlr Wachstumsratn dr Vrkhrsstärkn von 2016 auf all Kfz Straßntyp Autobahnn und Schnllstraßn Anzahl All Tag Wachstumsratn Anzahl Ztbrch Wachstumsratn Wrktags- Sonntags- Urlaubs- Ztbrch % % 2.9% 2.9% Landsstraßn B % % 0.9% 1.3% A-, S- und B-Ntz % % 1.9% 2.1% Tabll 2 stllt d langjährg Entwcklung dr Wachstumsratn dr Vrkhrsstärkn st 1970 untr Angab von vr Ztbrchn (all Tag, Wrktags-, Sonntags-, und Urlaubsztbrch) dar. Nach dn Jahrn 2014 bs 2016, n dnn stts übr 2,5% Wachstum dr Vrkhrsstärkn zu vrzchnn war, st m Jahr 2017 n grngfügg Abschwächung ds Wachstums dr Vrkhrsstärkn auf 1,9% zu bobachtn. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 3 von 24

4 Tabll 2 Mttlr jährlch Wachstumsratn dr Vrkhrsstärk von 1970 bs 2000 und jährlch Wachstumsratn ab dm Jahr 2000 auf dn Autobahnn, Schnllstraßn und Landsstraßn B für all Tag und untrschdn nach Ztbrchn Autobahnn, Schnll- und Landsstraßn B Autobahnn und Schnllstraßn Landsstraßn B g a T s- ch g a r rkt b t s- ch g a r t n n b t ch s- r b u a b t g a T s- ch g a r rkt b s- ch s- ch s- ch 1970 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / t g a r t n n b t ch s- r b So z u l a Al W z rl U z l Al W z So z b l t Url z g a T Al g a r rkt b t W z g a r t n n b t So z ch s- r b u a rl b t U z Vrkhrszunahm am A- und S-Ntz stts größr als m Landsstraßn B-Ntz D Wachstumsrat auf dm A- und S-Ntz btrug 2,7% womt m Vrglch mt dn Jahrn 2015 und 2016 w auch n dr Gsamtbtrachtung allr Straßn n twas grngr Wachstumsrat zu vrzchnn st. W brts m Jahr 2016 war m Vrglch ds A- und S- Ntzs mt dm Landsstraßn-B-Ntz d größr Wachstumsrat (2,7%) wdr auf dm A- und S-Ntz zu bobachtn. Auf dm Landsstraßn-B-Ntz btrug dr Zuwachs 1.1% m Jahr davor 2,2%. Vrkhrszunahm auf dn Korrdorn D Auswrtung dr Zähldatn rfolgt auch für das Jahr 2017 wdr ntlang von Korrdorn und Rgonn. W schon b dr Gsamtbtrachtung st auch b dr Korrdorbtrachtung n m Vrglch zum Jahr 2016 twas abgschwächts Wachstum dr Vrkhrsstärkn zu bobachtn. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 4 von 24

5 Im Brchtsjahr 2017 rgbt sch für dn Donaukorrdor (Subn Ncklsdorf) n wtrhn hoh Stgrungsrat von 3,2% was dn Trnd aus dm Jahr 2015 (4,1%) und 2016 (3,8%) fortschrbt. Auf dm Ostkorrdor (Drasnhofn Arnoldstn) lag d Stgrungsrat b 2,5% was nn glchblbndn Anstg dr Stgrungsrat m Vrglch zum Jahr 2016 (2,6%) bdutt. Auch auf dn dr alpnqurndn Routn (Brnnr, Taurn, Pyhrn) snd Zuwächs ds Vrkhrs zu vrzchnn wob dr Brnnr w schon 2015 und 2016 d grngst Stgrungsrat von 2,1% ds Gsamtvrkhrs dr dr Korrdor aufwst. W schon m Jahr 2016 wst dr Pyhrnkorrdor rnut n dutlch Wachstumsrat von 3,4% auf dn Autobahnn und Schnllstraßn auf währnd d Vrkhrsstärkn auf Landsstraßn B bnah glch gblbn snd. Auf dm Taurnkorrdor st m Jahr 2017 mt 4,9% das größt Wachstum dr Vrkhrsstärkn auf dn Autobahnn und Schnllstraßn untr dn dr alpnqurndn Korrdorn zu vrzchnn. Da d größtn Wachstumsratn ds Gsamtvrkhrs von 5,9% auf dn Autobahnn und Schnllstraßn am Taurnkorrdor n dn Urlaubsztbrch falln, st anzunhmn, dass m Jahr 2017 dr Rsvrkhr auf dr Taurnautobahn bsondrs stark war (vgl: Tabll 9 m Anhang). Tabll 3 Vrändrungn dr Kfz-Vrkhrsstärkn von 2016 auf 2017 untrtlt nach Rgonn und Korrdorn Auswrtung dr automatschn Straßnvrkhrszählung 2017 Wachstumsratn dr Vrkhrsstärkn von 2016 auf all Kfz Rgon bzw. Korrdor Gsamts Bundsgbt Autobahnn und Schnllstraßn Anzahl Landsstraßn B Anzahl A-, S- und B-Ntz Anzahl Wachstumsrat Wachstumsrat Wachstumsrat % % % Wstöstrrch % % % Taurn- / Pyhrnrgon % % % Ostöstrrch % % % Ballungsräum % % % Urban Gbt % % % Frland % % % Donaukorrdor (Subn - Ncklsdorf) Ostkorrdor (Drasnhofn - Arnoldstn) Brnnrkorrdor (Kufstn - Brnnr) Taurnkorrdor (Salzburg - Vllach) Pyhrnkorrdor * (Wls Splfld) % % % % % % % 6-0.3% % % 2 0.0% % % 8-0.2% % *) Aussagkraft dr Vrkhrsntwcklung auf dn Landsstraßn B mt Hnws auf d grng Anzahl vrfügbarr zu ntrprtrn Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 5 von 24

6 1.2 Entwcklung ds Lkw-Vrkhrs m gsamtn Bundsgbt Vrkhrszunahm b LKW-ähnlchn Fahrzugn nsgsamt D Wachstumsrat ds Kfz-Vrkhrs von 1,9 % wurd m Jahr 2017 von dr Stgrung bm Lkw-Vrkhr mt 2,6 % übrtroffn. Auf dm A- und S-Ntz snd sowohl m Ztbrch all Tag als auch m Wrktagsztbrch Stgrungsratn von 3% und mhr b LKWähnlchn Kfz aufgtrtn, für d Landsstraßn B lgn ds Wrt b twa 2%. Sowohl auf dm A- und S-Ntz als auch auf dn Landsstraßn B nahmn d Blastungn durch Lkw-ähnlch Kfz m Vrglch zum Jahr 2016 zu. Im Jahr 2016 trat d größt Zuwachsrat (4,7%) für LKW-ähnlch Kfz auf dm A- und S-Ntz st dm Bgnn dr Wrtschaftskrs m Jahr 2008 auf. Daggn btrug m Jahr 2017 d Zuwachsrat für LKW-ähnlch Kfz auf dm A- und S-Ntz vrglchsws modrat 3,3%. Vrkhrszunahm b Sattl- und Lastzügn (SLz) Auf dm A- und S-Ntz st 2017 d größt Stgrungsrat (3,7%) b dn Sattl- und Lastzügn (SLz) m Wrktagsztbrch zu vrzchnn. Auf dn Landsstraßn B snd d Stgrungsratn dr SLz auch 2017 dutlch postv wob d Stgrungn m Ztbrch all Tag 3,2% btragn. B dr Btrachtung allr Straßn rgbt sch für d bdn btrachttn Ztbrch nsgsamt n Stgrung ds Vrkhrs dr Sattl- und Lastfahrzug, wob d Stgrungsratn b dn SLz n das Bld dr allgmn wngr großn Stgrungsratn m Vrglch zum Vorjahr passn. D aus dn Datn dr Lkw-Maut brchnt Zuwachsrat ds Schwrvrkhrs auf dm ASFINAG-Ntz bträgt 3,4% (sh Gschäftsbrcht dr ASFINAG 2017 [3]). In dr vorlgndn Auswrtung wurd dr Zuwachs dr LKW-ähnlchn Kfz mt 3,3% rmttlt. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 6 von 24

7 Tabll 4 Entwcklung ds Gütrvrkhrs m gsamtn Bundsgbt LKW-ähnlch Kfz Schwrvrkhr (Maut) Sattl- und Lastzüg Wachstums- Wachstums- Wachstumsratn [%] ratn [%] ratn [%] Straßnntz Autobahnn und Schnllstraßn Landsstraßn B A-, S - und B-Ntz Ztntrvall Anzahl dr All Tag Wrktagsztbrch Anzahl dr Anzahl dr 2008 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / All Tag Wrktagsztbrch All Tag Wrktagsztbrch Vrkhrszunahm auf dm Donaukorrdor Auf dm Donaukorrdor trtn am A- und S-Ntz postv Stgrungsratn sowohl dr Lkwähnlchn als auch dr SLz auf. D Zunahmn dr Lkw-ähnlchn Fahrzug und dr SLz auf dr A4 und dr A8 wsn darauf hn, dass am Donaukorrdor vor allm d Zahl dr Transport übr lang Strckn zugnommn hat. Auf dn Landsstraßn B zgn d LKWähnlchn Kfz bnfalls n Zunahm von rund 2%. Vrkhrszunahm auf dm Ostkorrdor Auf dm Ostkorrdor (Drasnhofn Arnoldstn) warn m Jahr 2017 rnut groß Wachstumsratn sowohl auf dm A,- S- und Landsstraßn B-Ntz (4,4%) als auch n dr Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 7 von 24

8 gtrnntn Btrachtung ds A- und S-Ntzs und Landsstraßn B-Ntzs für Lkw-ähnlch Kfz zu vrzchnn. Erwähnnswrt st dr, auch m Jahr 2017 rhblch Zuwachs ds SLz- Vrkhrs auf dm Ostkorrdor dr n alln Ntzn gsamt 7,0% bträgt. Zunahm dr Lkw-ähnlchn Kfz und SLz auf dn alpnqurndn Korrdorn B dr Btrachtung dr dr alpnqurndn Korrdor rgbt sch für das Jahr 2017 n von dr Zunahm dr Vrkhrsstärkn gprägts Bld. Auf dm Brnnrkorrdor zgn sch sowohl auf dm A,- S- und Landsstraßn B-Ntz als auch auf dm A- und S-Ntz Zuwächs d n das allgmn Bld dr m Jahr 2017 gstgnn Vrkhrsstärkn ds Gsamtvrkhrs und ds Schwrvrkhrs passn. W schon m Jahr 2016 warn sowohl für d Lkw-ähnlchn Kfz (5,9%) als auch für d SLz (7,0%) dutlch Zuwächs ds Vrkhrsaufkommns m Wrktagsvrkhr auf dm A- und S-Ntz zu vrzchnn. Bgltt wrdn d Zuwächs am A- und S-Ntz von bnfalls nnnnswrtn Zuwächsn am Landsstraßn B-Ntz am Brnnrkorrdor. Auf dm Taurnkorrdor rgbn sch w schon 2016, sowohl für d Lkw-ähnlchn Kfz als auch für d SLz dutlch Zuwachsratn (5,3% bzw. 5,6%) m Ztbrch All Tag für das gsamt Ntz. D Zuwachsratn am A- und S-Ntz lgn b 6,6% für LKW-ähnlch Kfz und 6,5% für SLz. Auf dm Pyhrnkorrdor lagn bdaurlchr Ws w schon n dr Vrgangnht zu wng auf dn Landsstraßn B vor um n Aussag übr all Straßn m Korrdor trffn zu könnn. Auf dm A- und S-Ntz lgn d Zuwachsratn abr mt 5,1% für LKWähnlch KFZ und 4,7% für SLz ähnlch hoch w auf dr Brnnr- und Taurnrout. Zunahm ds Lkw-Vrkhrs n dn dr Raumtypn urbanr Raum, Ballungsraum, Frland D Btrachtung dr Vrkhrsntwcklung n dn dr Raumtypn zgt sch, dass auch w schon n dr Gsamtbtrachtung d Zuwachsratn ds LKW-Vrkhrs auf dn Autobahnn und Schnllstraßn twas übr dn Zuwachsratn ds Gsamtvrkhrs lgn. Tabll 5 fasst d obn rläutrtn Bobachtungn zusammn. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 8 von 24

9 Tabll 5 Vrändrungn dr Vrkhrsstärkn dr LKW-ähnlchn Kfz und dr Sattl- und Lastzüg von 2016 auf 2017 untrtlt nach Rgonn und Korrdorn Wrt für all Tag ds Jahrs Auswrtung dr automatschn Straßnvrkhrszählung 2017 Wachstumsratn dr Vrkhrsstärkn von 2016 auf LKW-ähnlch Kfz und SLz Autobahnn und Schnllstraßn LKWähnlch Kfz Sattl- und Lastzüg Landsstraßn B LKWähnlch Kfz Sattl- und Lastzüg A-, S- und B-Ntz LKWähnlch Kfz Sattl- und Lastzüg Rgon bzw. Korrdor Gsamts Bundsgbt Anzahl Wachstumsratn n % Anzahl Wachstumsratn n % Anzahl Wachstumsratn n % Anzahl Wachstumsratn n % Anzahl Wachstumsratn n % Anzahl Wachstumsratn n % 170 3, , , , , ,1 Wstöstrrch 37 3,0 28 2,1 89 2,4 88 3, , ,5 Taurn- / Pyhrnrgon 70 4,8 68 4,9 78 2,0 20 3, ,4 88 4,2 Ostöstrrch 80 3,0 73 3, , , , ,2 Ballungsräum 22 3,0 17 3,1 34 1,7 25 2,0 56 2,4 42 2,6 Urban Gbt 52 3,2 46 3,3 77-1,5 57 0, , ,7 Frland 112 3, , , , , ,6 Donaukorrdor (Subn - Ncklsdorf) Ostkorrdor (Drasnhofn - Arnoldstn) *) Brnnrkorrdor (Kufstn - Brnnr) Taurnkorrdor (Salzburg - Vllach) Pyhrnkorrdor (Wls - Splfld) *) und **) 37 2,8 35 2,3 21 1,8 15-0,9 58 2,7 50 2,2 36 5,2 33 7,4 20 0,6 16 4,9 56 4,4 49 7,0 14 5,9 8 6,8 6 3,1 6 4,1 20 5,7 14 6,8 13 6,6 13 6,5 2 0,0 2-1,9 15 5,3 15 5,6 18 5,1 16 4,7 8-0, ,4 - - *) In dr Strmark lgn für d Landsstraßn B nur Kfz- und SV-Blastungn vor; d SV-Blastungn w urdn rsatzw s b dr Brchnung dr Wachstumsratn dr LKW-ähnlchn Kfz brückschtgt *) und **) In Obröstrrrch lgn für d Landsstraßn B kn SLz-Blastungn vor, dahr snd am Pyhrnkorrdor zu w ng für d Ausw rtung dr Vrkhrsntw cklung dr SLz vorhandn Ztlchs Auftrtn dr 30. Stund für PKW-ähnlch Kfz und LKW-ähnlchn Kfz Nbn dr Btrachtung von Durchschnttswrtn w bsplsws dm JDTV (durchschnttlchr Tagsvrkhr für all Tag) st auch das Auftrtn von Stundn mt großr Vrkhrsblastung von Bdutung. In dn Auswrtungn zum ggnständlchn Brcht wrdn dahr auch d 250 höchstblasttn Stundn n Form von Daurlnn ausgwrtt. Ds Daurlnn stlln d 250 höchstblasttn Stundn sortrt nach dr Anzahl dr Kfz dar. Als für groß Vrkhrsblastungn bsondrs aussagkräftg wrd d 30. Stund btrachtt, da ds n hoh, an rund 30 Tagn m Jahr auftrtnd Vrkhrsstärk rpräsntrt. Hoh Vrkhrsstärkn d an wngr als 30 Tagn rrcht wrdn snd oft von Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 9 von 24

10 außrgwöhnlchn Vorkommnssn m Vrkhr bnflusst bsplsws Strcknsprrn, Staus starkm Urlaubsvrkhr und dahr wngr rpräsntatv. Für d folgndn Btrachtungn wurd dahr d 30. Stund als Wrt für das Auftrtn von hochblasttn Stundn hrangzogn. Abbldung 1 zgt d Daurlnn und d Lag dr 30. Stund m Dagramm. Abbldung 1:Daurlnn dr 250 höchstblasttn Stundn für n Zählstll Allrdngs st s auch möglch d 30. Stund nach Fahrzuggruppn zu analysrn d Ergbnss nr solchn Analys solln n dr Folg kurz angrssn wrdn. Für das Jahr 2017 wurdn dafür d auf dn Autobahnn hrangzogn und nach dn Fahrzuggruppn PKW-ähnlch Kfz und LKW-ähnlch Kfz untrsucht. B dr Untrsuchung lag dr Schwrpunkt auf dr ztlchn Vrtlung ds Auftrtns dr 30. Stund nnrhalb von Intrvalln zu j dr Monatn und dr Darstllung dr räumlchn Vrtlung dr. Dab wurd für jd Zählstll jwls dr Gsamtqurschntt, also bd Fahrtrchtungn btrachtt. Für d ztlch Vrtlung wurdn jwls dr Monat n n Intrvall zusammngfasst. Dab wurdn vr Intrvall von j dr sasonal ähnlchn, aufnandr folgndn Monatn gbldt und zwar Dzmbr bs Fbruar, März bs Ma, Jun bs August und Sptmbr bs Novmbr. Ds Entlung nmmt bsondrs auf d Frnbrch n dr Wntrsason (Whnachts- und Smstrfrn) und dr Sommrsason bdacht. Abbldung 2 zgt das Auftrtn dr 30. Stund n dn vr Intrvalln für d PKW-ähnlchn Fahrzug. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 10 von 24

11 Abbldung 2 Auftrtn dr 30. Stund für PKW-ähnlch Kfz am A- und S-Ntz Es zgt sch, dass auf dm Donaukorrdor, dm Ostkorrdor d 30. Stund auf dr frn Strck schwrpunktmäßg m Intrvall Jun bs August also zu dn Rsztn m Sommr auftrtt. In dr Näh dr Ballungszntrn w Wn, Lnz, Graz, Salzburg, Bruck an dr Mur und Vllach trtn d großn Vrkhrsaufkommn jwls m Intrvall März bs Ma bzw. Sptmbr bs Novmbr auf. Das m Sommr frnbdngt n dn Ballungsräumn tndnzll grngr Vrkhrsaufkommn wrd n dn Ballungszntrn auch durch dn sommrlchn Urlaubrvrkhr ncht aufgwogn. Auf dn bdn alpnqurndn Vrbndungn Pyhrn und Taurn zgt sch das Auftrtn dr 30.Stund bnfalls rcht dutlch m Intrvall Jun bs August. Ausnahm st hr dr Abschntt Salzburg bs Bschofshofn auf dm nzln sowohl m Sommr als auch m Wntr hoh Vrkhrsblastungn vrmutlch n bdn Fälln vrursacht durch Rsvrkhr vrzchnn. Glchs glt für dn Brnnrkorrdor, auch hr trtn hoh Vrkhrsblastungn n dn Intrvalln Dzmbr bs Fbruar als auch Jun bs August auf. In Trol wstlch von Innsbruck (A12 und S16) und n Vorarlbrg auf dr A14 kommt s zu großm Vrkhrsaufkommn ghäuft m Intrvall März bs Ma das kann mt nm bs n dn Aprl 2017 anhaltndn durch dn Wntrtoursmus bdngtn Vrkhr n Zusammnhang gbracht wrdn, war doch dr Ostrsonntag dr 16.Aprl Auf dm Brnnrkorrdor zgt sch n unnhtlchs Bld zwschn Kramsach und Kufstn zgt sch n hoh Vrkhrsblastung n dn Smstrfrn n dnn d Anrs zu dn Skgbtn m Zllrtal und Ktzbühl rfolgt. Wstlch von Kramsach übr Innsbruck Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 11 von 24

12 bs zum Brnnr trtn hoh Vrkhrsblastungn sowohl m Sommr als auch n dn wngr durch Urlaubrvrkhr gprägtn Intrvalln von März bs Ma bzw. Sptmbr bs Novmbr auf. Für d Fahrzuggrupp dr LKW-ähnlchn KFZ d aus nr rcht htrognn Grupp von Fahrzugn w Pkw mt Anhängrn, Bussn, Lkw ohn Anhängr, und Sattl- und Lastzügn bstht btt sch n andrs glagrts Bld. Gnrll trtn d hohn Vrkhrsblastungn auf dn Korrdorn und n dn Ballungsräumn übrwgnd n dn Intrvalln März bs Ma und Sptmbr bs Novmbr auf. Bmrknswrt Ausnahmn snd hr dr Taurn- und dr Pyhrnkorrdor, b dnn auch b dr Btrachtung dr LKW-ähnlchn Kfz d hohn Vrkhrsblastungn vrmhrt n dn Monatn Jun bs August auftrtn. Ds kann mt dr zur Sommrrszt vrmhrt auf dm Wg nach Südn bfndlchn Grupp dr Pkw mt Anhängr und dr Buss n Zusammnhang gbracht wrdn. Dort wo sch hoh Vrkhrsblastungn m Intrvall Dzmbr bs Fbruar zgn lgn d Tag an dnn d 30. Stund auftrtt n dr Rgl zwschn Anfang Dzmbr und Whnachtn also kurz vor dm Jahrsnd. Abbldung 3 Auftrtn dr 30. Stund für LKW-ähnlch Kfz am A- und S-Ntz Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 12 von 24

13 1.3 Ggnübrstllung dr Entwcklung ds Kfz-Bstands, dr Vrkhrsstärkn und dr Trbstoffprs Anzahl dr Lfrwagn mt hzg gnau 3,5t wtr stgnd Abbldung 4 zgt d Entwcklung ds Bstands an Gütrfahrzugn untrtlt n d Gruppn Lfrwagn mt nm hzg (höchstzulässgs Gsamtgwcht) von gnau 3,5t, Lkw mt nm hzg übr 3,5t und von Sattlzugfahrzugn basrnd auf dr Zulassungsstatstk dr Statstk Austra. W schon n dr Btrachtung dr Entwcklung ds Lkw-Vrkhrs n dn Ballungsräumn rwähnt, st st graumr Zt n stark stgndr Antl ds Fuhrparks Lfrwagn mt nm hzg gnau 3,5t zu bobachtn. D Anzahl dsr Fahrzug hat sch st 2003 rhblch rhöht so snd Fahrzug dss Typs zuglassn. Somt hat sch dr Bstand dr Lfrwagn mt nm hzg gnau 3,5t st 2003 vrdopplt. D Gründ dafür snd d Kostnrsparns durch dn Entfall dr Maut, d Tatsach, dass n Lnkrbrchtgung B für dn Fahrr ausrchnd st und vrmutlch auch d für ds Fahrzug auf dm A-, und S-Ntz höhrn rlaubtn Maxmalgschwndgktn. D xakt Zuordnung dsr Fahrzug zu dn Fahrzugklassn Lcht- bzw. Schwrvrkhr st mt dn üblchn automatschn Zählgrätn ncht möglch. Für ds Fahrzug kann ldglch b dn wngn vorhandnn Mautrfassungsstatonn mt Kontrollfunkton n gnau Untrschdung rfolgn, wshalb Aussagn übr d Fahrlstung dsr Fahrzugart ncht odr nur shr ungnau möglch snd. Nachdm n dn Jahrn 2004 bs 2013 d Anzahl dr Sattlzugfahrzug sttg abgnommn hat st ds Entwcklung m Jahr 2014 zum Stllstand gkommn. St dm Jahr 2015 und auch m Jahr 2017 stgt dr Bstand an Sattlzugfahrzugn, wob das Wachstum nur grngfügg st. Entggn dm langjährgn Trnd dr Abnahm dr LKW mt hzg>3,5t st st dm Jahr 2015 n Trndumkhr zu bobachtn und s gbt nn klnn Zuwachs m Bstand. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 13 von 24

14 Abbldung 4 Entwcklung ds Bstands dr Lfrwagn mt nm hzg von gnau 3.5 t, dr Lkw mt nm hzg > 3,5 t und dr Sattlzugfahrzug [1], [2] Kfz-Bstand wtrhn stgnd Dr Bstand an zuglassnn Kfz nsgsamt n Östrrch wst m Jahr 2017 n Wachstumsrat von 1,8% auf. B dn Pkw habn d Dslfahrzug um 0,8% zugnommn währnd d bnznbtrbnn PKW um 2,1 % zugnommn habn. Insgsamt snd mt Stand 2017 rund 4,9 Mllonn Prsonnkraftwagn dr Klass M1 n Östrrch zuglassn. Btrachtt man dn Antl dr nzlnn Antrbsartn, so habn d altrnatvn Antrbsartn wtrhn nur nn shr grngn Antl von rund 1 Proznt. D größtn Zuwächs vrzchnn d Hybrdfahrzug mt Bnznmotorn (rund Kfz) und d rnn Elktroautos (rund Kfz). D Plug-In Hybrdfahrzug mt Bnznmotor und d rnn Elktrofahrzug snd von alln altrnatvn Antrbn mt Abstand am vrbrttstn. Dr vrblbnd Großtl ds Pkw-Bstands st zu rund 57% dslgtrbn und zu rund 42% bnzngtrbn. Inflaton und Trbstoffprs Andrs als m Jahr 2016 snd d Trbstoffprs wdr rcht dutlch gstgn So st dr Trbstoffprs m Jahr 2017 nomnal (also ohn Inflatonsbrngung) um 9,2% bzw. ral d.h. mt Brückschtgung von 2,1% Jahrsnflaton um 7,3% gstgn [4]. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 14 von 24

15 Vrkhrsstärk und Trbstoffvrbrauch Im Jahr 2017 btrug w m Kaptl 1.1 bschrbn, d Wachstumsrat dr Vrkhrsstärk m gsamtn Bundsgbt 1,9%. Dr Mnralölbrcht ds Fachvrbands dr Mnralölndustr brchtt für das Jahr 2017 n Zunahm ds Kraftstoffvrbrauchs (Bnzn und Dsl) um 2,1%. D Zusammnschau n Abbldung 5 zgt stgnd Vrkhrsstärkn, nn wtrhn grngfügg stgndn Kfz-Bstand und nn zunhmndn Trbstoffvrbrauch b m Jahr 2017 stgndn Trbstoffprsn. Abbldung 5 Entwcklung dr Vrkhrsstärkn, ds Kfz-Bstands, ds Trbstoffvrbrauchs und dr Trbstoffprs st 1970, Bzugsjahr 2017 [5] Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 15 von 24

16 Tabll 6 Durchschnttlch jährlch Wachstumsratn und jährlch Wachstumsratn dr Vrkhrsstärkn, ds Kfz- und ds Pkw + Lkw-Bstands, dr Fahrlstungn dr n Östrrch angmldtn Prvat-Pkw, ds Trbstoffvrbrauchs und dr Trbstoffprs [5] Kfz Bstand Pkw + LKW + Sattlzug Bstand Vrkhrsstärkn Fahrlstung Pkw Trbstoffvrbrauch Kfz Trbstoffprs ral Trbstoffprs nomnal 1970 / % 7.7% 4.2% -2.0% 3.8% 4.0% 10.5% 1980 / % 2.6% 4.5% 1.5% 1.6% -2.8% 0.6% 1990 / % 2.8% 3.0% -0.2% 2.9% 0.8% 3.2% 2000 / 2005 *1,7% *0,0% 1.8% 0.2% 6.0% 0.8% 2.8% 2005 / % 1.2% 1.5% 1.3% -2.3% 5.9% 8.0% 2006 / % 1.1% 1.6% 5.3% -1.3% 4.4% 6.0% 2007 / % 1.0% -2.6% 0.2% -3.2% 9.7% 9.4% 2008 / % 1.8% -0.5% -2.3% -3.0% -15.7% -15.3% 2009 / % 1.9% 1.4% 0.7% 2.0% 11.5% 13.6% 2010 / % 1.7% 1.6% 0.1% -2.8% 15.2% 19.0% 2011 / % 1.6% -0.1% 0.1% -0.2% 3.7% 6.2% 2012 / % 1.3% 1.2% 1.3% 3.9% -5.6% -3.7% 2013 / % 1.3% 2.6% 1.4% -1.7% -5.8% -4.2% 2014 / % 1.2% 2.6% -4.2% 1.9% -11.9% -12.9% 2015 / % 1.7% 2.9% -4.3% 3.4% -7.5% -8.0% 2016 / % 1.8% 1.9% 2.1% 7.3% 9.2% 1970 / % 3.1% 3.0% 2.4% 0.6% 3.7% *) Ds Wrt snd durch d Brngung dr Bstandsstatstk um d Fahrzug, d nach dr Abmldung ncht aus dr Bstandsstatstk ausgtragn w urdn, stark bnflusst Hnws: D all zw Jahr durchgführt Mkroznsusrhbung dr Statstk Austra rhbt d Fahrlstung für n Östrrch gmldt prvat Pkw. D Mkroznsusrhbung wrd für das Jahr 2018 wdr zur Vrfügung sthn, für das Jahr 2017 könnn dann d Wachstumsratn dr Fahrlstung rückwrknd abgltt wrdn. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 16 von 24

17 2 ntz Auswahl ds kollktvs Grundsätzlch snd m Jahrsbrcht ds BMVIT nur Datn von nthaltn, d durch d Datnbrtstllr (ASFINAG, Bundsländr) gprüft und plausblsrt wurdn. Wtrs wurdn nur n dn Brcht aufgnommn d ntwdr m gsamtn Jahr n Btrb warn odr drn Ausfallztn durch Schätzwrt von dn obn gnanntn Stlln rgänzt wurdn. b dnn kn drartgn Ergänzungn dr Datn vorgnommn wurdn und folglch längr Ztabschntt ohn odr mt nur unvollständgr Datnrfassung vorlagn wurdn ncht n dn Brcht aufgnommn. Da n Obröstrrch und dr Strmark auch kürzr daurnd Datnausfäll ncht rgänzt wrdn, wurdn von dsn Bundsländrn auch n dn Brcht aufgnommn b dnn Datnlückn bs zu twa nm Monat auftratn, sofrn d angnommn Vrkhrsstärk n dr Datnlück twa dr JDTV ntsprcht. En Grund zur Lockrung ds Engangs dargstlltn Aufnahmkrtrums war auch d grng Anzahl dr sonst m Jahrsbrcht nthaltnn. Abwchungn zwschn dn von dn nzlnn Bundsländrn bzw. dr ASFINAG vröffntlchtn JDTV-Wrtn und dn m Jahrsbrcht ds BMVIT vröffntlchtn JDTV- Wrtn galt s zu vrmdn. Dahr wurdn d für dsn Brcht brchntn JDTV-Wrt mt dn von dr ASFINAG [3] bzw. dn Bundsländrn (mt Ausnahm dr Strmark) rmttltn Wrtn abgglchn. B alln m Jahrsbrcht nthaltnn ntsprchn d brchntn JDTV-Wrt ntwdr dn von dr ASFINAG bzw. dn Bundsländrn publzrtn ( mt vollständgr Datnbass) odr s konntn b dn mt Datnlückn d grngfüggn Untrschd aufgklärt wrdn. Übrscht übr das kollktv Dr Jahrsbrcht 2017 umfasst 647, n rnut Zunahm um 19 ggnübr dm Jahrsbrcht 2016 (Tabll 7). Auf dm Ntz dr ASFINAG st d Zahl dr rnut lcht um 14 gstgn. B dn Bundsländrn st d Anzahl dr m Wsntlchn glch gblbn, ldglch n Wn st d Anzahl dr am Landsstraßn-B-Ntz nnnnswrt gwachsn. Um d Vrkhrsntwcklung nr Zählstll brchnn zu könnn müssn für zw aufnandrfolgnd Brchtsjahr jwls Datn vorlgn, wlch dm obn gnanntn Aufnahmkrtrum gnügn. Auch für d Langztbtrachtung dr Vrkhrsntwcklung Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 17 von 24

18 nr Zählstll st n möglchst durchgängg Datnrh übr dn Btrachtungsztraum Vorausstzung. Für d Brchnung dr bundswtn Vrkhrsntwcklung st s dahr rfordrlch, dass von dn Datnbrtstllrn für zw aufnandr folgnd Jahr Datn ds glchn kollktvs brtgstllt wrdn! Tabll 7 Vrändrung dr Anzahl dr m Jahr 2017 ggnübr dm Jahr 2016 Btrbr Anzahl dr m Jahr 2016 Im Jahr 2016, jdoch ncht m Jahr 2017 vrwndt Im Jahr 2017 nu bzw m Jahr 2016 ncht vrwndt Anzahl dr m Jahr 2017 ASFINAG Wn Ndröstrrch Burgnland Obröstrrch Salzburg Strmark Kärntn Trol Vorarlbrg Summ Zusammnfassung von zu Rgonn und Korrdorn Um d Vrkhrsntwcklung n dn Rgonn Östrrchs, untrschdn nach Raumtyp und ntlang von bdutndn Vrkhrsachsn darstlln zu könnn wrdn d räumlchn Enhtn zugordnt. Dab wrdn d n dr Tabll 5 angführtn Rgonn, Raumtypn und Korrdor untrschdn (Tabll 8). Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 18 von 24

19 Tabll 8 Räumlch Zusammnfassung dr Räumlch Zusammnfassung Bzchnung Rgonn Wstöstrrch Taurn- / Pyhrnrgon Ostöstrrch Raumtypn Ballungsräum Urban Gbt Frland Korrdor Donaukorrdor (Subn - Ncklsdorf) Ostkorrdor* (Drasnhofn - Arnoldstn) Brnnrkorrdor (Kufstn - Brnnr) Taurnkorrdor (Salzburg - Vllach) Pyhrnkorrdor (Wls - Splfld) Abbldungn 6 bs 8 zgn d m Jahrsbrcht nthaltnn nach dr n Tabll 8 angführtn räumlchn Zusammnfassung. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 19 von 24

20 Abbldung 6 Dn Rgonn Wstöstrrch, Taurn/Pyhrn und Ostöstrrch zugordnt D Darstllung zgt, dass d für d Brchnung dr Vrkhrsntwcklung vrwndbarn ncht ganz glchmäßg übr Östrrch vrtlt snd. So snd manch Autobahnabschntt z. B. d A 9 Pyhrnautobahn odr auch d Bundsländr w Obröstrrch, d Strmark und auch Tl ds südlchn Ndröstrrchs wngr gut rpräsntrt. Allrdngs glt anzumrkn, dass vl Tl ds hr wngr gut rpräsntrtn Landsstraßn B-Ntzs m Allgmnn auch grng Vrkhrsaufkommn (DTV < Kfz) aufwsn 1. 1 sh dazu auch dn Brcht Automatsch Straßnvrkhrszählung 2013 Bundswt Auswrtung, Abschntt 5.3 Entwcklung ds Kfz-Vrkhrs m gsamtn Bundsgbt Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 20 von 24

21 Abbldung 7 Dn Raumtypn Urban Gbt, Ballungsraum und Frland zugordnt In dsr Abbldung snd d dn urbann (städtschn) Gbtn zugordntn n Rot, d dn Ballungsräumn bzw. rgonaln Zntrn zugordntn n Blau und d m Frland (ohn am A- und S-Ntz) n Grün dargstllt. Abbldung 8 Dn Korrdorn zugordnt Ds Darstllung zgt d Zuordnung dr zu dn fünf Korrdorn. Jdm Korrdor snd dab ds A-, S- und Landsstraßn B-Ntzs zugordnt. Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 21 von 24

22 Brnnrkorrdor (rosa), Taurnkorrdor (grün), Pyhrnkorrdor (magnta), Ostkorrdor (rot), Donaukorrdor (glb). 3 Anhang Tabll 9: Wachstumsratn dr Vrkhrsstärkn von 2016 auf all Kfz anggbn für vrschdn Ztbrch und nach Straßnntz Tabll10: Wachstumsratn dr Vrkhrsstärkn von 2016 auf Lkw-ähnlch Kfz, Schwrvrkhr und SLz anggbn für vrschdn Ztbrch und nach Straßnntz 4 Qullnvrzchns [1] STATISTIK AUSTRIA Tabll Kfz-Bstand 2017 [2] STATISTIK AUSTRIA Drkton Untrnhmn, Abtlung Vrkhr spzll Auswrtung [3] ASFINAG Gschäftsbrcht 2004 bs 2017 [4] STATISTIK AUSTRIA Inflaton m Jahr pn_und_dtals/ndx.html [5] Mnralölbrcht 2017 Fachvrband dr Mnralölndustr Östrrchs (FVMI) Wrtschaftskammr Wn 2018 Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 22 von 24

23 Datnbrtstllr ASFINAG Srvc GmbH Amt dr Burgnländschn Landsrgrung Abtlung 8 - Straßn-, Maschnn- und Hochbau Rfrat Planung und Bauvorbrtung Amt dr Kärntnr Landsrgrung, Abtlung 9 Komptnzzntrum Straßn und Brückn Amt dr NÖ Landsrgrung, Abtlung Landsstraßnplanung Amt dr Obröstrrchschn Landsrgrung, Drkton Straßnbau und Vrkhr - Gsamtvrkhrsplanung und öffntlchr Vrkhr Amt dr Salzburgr Landsrgrung, Abtlung 6 - Landsbaudrkton, Rfrat Straßnbau und Vrkhrsplanung Amt dr Strschn Landsrgrung Abtlung 16 - Vrkhr und Landshochbau Amt dr Trolr Landsrgrung, Sachgbt Vrkhrsplanung Amt dr Vorarlbrgr Landsrgrung, Abtlung Straßnbau (VIIb) Magstrat dr Stadt Wn, Magstratsabtlung 46 Vrkhrs- und Datnmanagmnt Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 23 von 24

24 Imprssum Mdnnhabr, Vrlgr und Hrausgbr: Bundsmnstrum für Vrkhr, Innovaton und Tchnolog Abtlung II/Infra 2 Infrastrukturplanung Abtlung IV/IVVS 1 Planung und Umwlt Radtzkystraß 2, 1030 Wn nfra2@bmvt.gv.at, vvs1@bmvt.gv.at Autornnn und Autorn: Stfan Schwllnsky, Lucas Wss, AustraTch mt Untrstützung durch Waltr Fußs AustraTch Gsllschaft ds Bunds für tchnologpoltsch Maßnahmn Gmbh Ramundgass 1/6, A-1020 Wn Wn, Novmbr 2018 Bundsmnstrum für Vrkhr, Innovaton und Tchnolog Radtzkystraß 2, 1030 Wn nfra2@bmvt.gv.at, vvs1@bmvt.gv.at bmvt.gv.at Automatsch Straßnvrkhrszählung 2017 Bundswt Auswrtung 24 von 24

Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung. Bekanntmachung der Regeln für Energieverbrauchskennwerte im Wohngebäudebestand

Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung. Bekanntmachung der Regeln für Energieverbrauchskennwerte im Wohngebäudebestand Bundsmnstrum für Vrkhr, Bau und Stadtntwcklung Bkanntmachung dr Rgln für nrgvrbrauchsknnwrt m Wohngbäudbstand Vom 30. Jul 2009 Im nvrnhmn mt dm Bundsmnstrum für Wrtschaft und Tchnolog wrdn folgnd Rgln

Mehr

Erläuterungen zu Leitlinien zum Umgang mit Markt- und Gegenparteirisikopositionen in der Standardformel

Erläuterungen zu Leitlinien zum Umgang mit Markt- und Gegenparteirisikopositionen in der Standardformel Erläutrungn zu Ltlnn zum Umgang mt Markt- und Ggnpartrskopostonn n dr Standardforml D nachfolgndn Ausführungn n dutschr Sprach solln d EIOPA- Ltlnn rläutrn. Währnd d Ltlnn auf Vranlassung von EIOPA n alln

Mehr

1. Auswertung Daten_Studenten.xls

1. Auswertung Daten_Studenten.xls Praktkum Dslmotor, Grupp 5 St 1 1. Auswrtung Datn_Studntn.xls D ndzrt Lstung brchnt sch nach folgndr Forml: P = 2 n p V / T m H Z Dab st n d Drhzahl, p m dr ndzrt Mttldruck, V H das Hubvolumn und T Z d

Mehr

Vorschlag (Endstand) für Normentext zur Berechnung der Lüftungswärmeverluste in EN 12831 (deutsch)

Vorschlag (Endstand) für Normentext zur Berechnung der Lüftungswärmeverluste in EN 12831 (deutsch) Insttut für Tchnsch Gbäudausrüstung Drsdn Forschung und nwndung GmbH Prof. Oschat - Dr. Hartmann - Dr. Wrdn - Prof. Flsmann Vorschlag (Endstand) für Normntxt ur Brchnung dr Lüftungswärmvrlust n EN 12831

Mehr

Das Ziel ist das Ziel

Das Ziel ist das Ziel l tn-wc Tl 2 Das Zl st das Zl (c) 2013 Kathrn Pohnk/ tn-wcl - Slbst-Coachng & Mhr / Das Zl st das Zl / 1 l tn-wc Inhalt Tl 1 1. Enltung 2. Im Rückwärtsgang 3. Schrtt 1 Tl 2 1. Prsonal-Kanban - was st dnn

Mehr

Das Phasendiagramm des 3-Zustands- Pottsmodells

Das Phasendiagramm des 3-Zustands- Pottsmodells Das Phasndagramm ds 3-Zustands- Pottsmodlls Das Potts-Modll n Erwtrung ds Isng-Modlls von ssca athj TU raunschwg WS 04/05 Inhaltsvrzchns. Enltung. Das Isng-Modll. spl. Das Modll 3 3. Das Potts-Modll 5.

Mehr

Die Normalverteilung. Die Normal- oder Gauß-Verteilung ist die am häufigsten vorkommende Verteilung.

Die Normalverteilung. Die Normal- oder Gauß-Verteilung ist die am häufigsten vorkommende Verteilung. D Normalvrtlung D Normal- odr Gauß-Vrtlung st d am häufgstn vorkommnd Vrtlung. S rd bschrbn durch folgndn funktonaln Zusammnhang G ( ) π S rd durch z Paramtr bschrbn: und Dr Zusammnhang zur nomal-vrtlung

Mehr

von Kai-Uwe Ekrutt Erste Fassung

von Kai-Uwe Ekrutt Erste Fassung Übr d Abhänggkt zwschn gmttltn Wrtn von quadrrtn Schalldrückn und dr arthmtschn ttlwrtbldung von Schalldruckgln b ssrhn von Ka-Uw Ekrutt ovmbr 009 Erst Fassung 00.09 . Enltung Dr Inhalt dsr Ausarbtung

Mehr

Checkliste Wärmebrücken

Checkliste Wärmebrücken Enrg Chcklst Wärmbrückn Gmnd / Bavorhabn (Bzchnng nd Adrss) Projktvrfassng (Nam nd Adrss) Ort, Datm, Untrschrft > all bm Bavorhabn vorhandnn Wärmbrückn snd n dr Übrscht angkrzt ja nn > bm Enzlbatlnachws

Mehr

Teil I: Offenes Beispiel

Teil I: Offenes Beispiel Mthodnlhr III 2/08 Nam: 1 Barbtungszt: 2 Stundn 30 Mnutn Zuglassn Hlfsmttl: Taschnrchnr Tl I: Offns Bspl Nordmo, E.D., Kalamazoo, M.: Statstk n dn Mdn Handys und Krbs: En Fall von Tlfon-Vrbndungn. Stochastk

Mehr

Kurse und Renditen von Anleihen. Ein Wörterbuch der Anleihenmärkte. Finanzmärkte und Erwartungen 6-1

Kurse und Renditen von Anleihen. Ein Wörterbuch der Anleihenmärkte. Finanzmärkte und Erwartungen 6-1 K I T E L 6 Fnanzmärk und Erwarungn 6- Kurs und Rndn von nlhn nlhn unrschdn sch n zw wsnlchn Dmnsonn:. dm usfallrsko: Rsko, dass dr Emn dr nlh d vrsprochn Rückzahlung dr nlh nch n vollm Umfang lsn kann.

Mehr

Musterlösung Übungsserie 4

Musterlösung Übungsserie 4 Inttut für Enrgtchnk Labratrum für Arthrmchm und Vrbrnnungytm rf. Dr. Kntantn Buluch Mutrlöung Übungr 4 Aufgab 1 Chmch Exrg In nm adabatn Brnnr rflgt d Vrbrnnung d Krafttff CH4 b kntantm Druck p = 1 atm.

Mehr

Evaluation & Forschungsmethoden

Evaluation & Forschungsmethoden Psychlg Evaluatn & Frschungsmthdn q-q-plt Mthd zur Prüfung dr Multvaratn Nrmalvrtlung Güntr Mnhardt Jhanns Gutnbrg Unvrstät Manz Psychlg Prüfung dr NV-Annahm Klassfkatn Vrtlungsanpassung/Prüfung Prüfung

Mehr

Eurocode 6 - unbewehrtes Mauerwerk DIN V ENV

Eurocode 6 - unbewehrtes Mauerwerk DIN V ENV Eurocod 6 - unbwhrts Maurwrk DI V EV 996-- Inhaltsvrzchns St Vorbrkungn.............. 7. Brchnungsgrundlagn........ 7.. Allgns.................. 7.. achws dr Tragfähgkt...... 7..3 Tlschrhtsbwrt..........

Mehr

a) Wie können die Fließeigenschaften kohäsiver Schüttgüter gemessen werden?

a) Wie können die Fließeigenschaften kohäsiver Schüttgüter gemessen werden? Smnar: Flßvrhaltn von Shüttgütrn drholung: a) könnn d Flßgnshaftn kohäsvr Shüttgütr gmssn wrdn? D Flßgnshaftn kohäsvr Shüttgütr snd mt Hlf dr Ergbnss von Shrtsts haraktrsrbar, z.b. mt dm Translatonsshrgrät

Mehr

Analyse der Panelmortalität mit der Logistischen Regression

Analyse der Panelmortalität mit der Logistischen Regression Ptr von dr Lpp (Novmbr 3) Analys dr Panlmortaltät mt dr Logstschn Rgrsson Dr folgnd Txt war ursprünglch onzprt für n Untrrchtung m Rahmn ds wss. Brats ds ZPP (Praxspanl ds Zntralnsttuts für d assnärztlch

Mehr

3.1 Definition, Einheitsvektoren, Komponenten, Rechenregeln, Vektorraum

3.1 Definition, Einheitsvektoren, Komponenten, Rechenregeln, Vektorraum . Vktorn. Dfnton, Enhtsvktorn, Komponntn, Rchnrgln, Vktorrum Nn sklrn (Zhln mt Mßnht w Mss, Enrg, Druck usw.) wrdn n dr Physk vktorll Größn ("Pfl" mt Rchtung und Läng) vrwndt: Ortsvktor, Gschwndgkt, Vrschung,

Mehr

Arbeitszeit 60 Minuten Seite 1 von 6 FH München, FK 03 Bordnetze (Vorlesung) SS07. Name:... Vorname:... St. Grp...

Arbeitszeit 60 Minuten Seite 1 von 6 FH München, FK 03 Bordnetze (Vorlesung) SS07. Name:... Vorname:... St. Grp... Arbtszt 60 Mnutn St 1 von 6 FH Münchn, FK 03 ordntz (Vorlsung) SS07 Nm:... Vornm:... St. Grp.... Aufgbnstllr: Prof. Dr. Wrmuth, Arbtszt: 60 mn, Hlfsmttl: Tschnrchnr Aufg. 1 Aufg. 2 Aufg. 3 Aufg. 4 Aufg.

Mehr

Landeswerbung Schweiz

Landeswerbung Schweiz S w P r n c Swtzrland Promoton Tourm Marktng S w L o c a t o n Landwrbung Schwz Roadmap zur Umtzung dr Moton WAK-Nr.-06.3008 Autor: Thoma Aur Inhalt Po. Thma St 1 Auganglag 2 1.1. Fordrung dr dg. Rät 2

Mehr

Jahreskurs Makroökonomik, Teil 1

Jahreskurs Makroökonomik, Teil 1 Profssor Dr. Olvr Lanmann WS 2010/11 Jahrskurs Makroökonomk, Tl 1 Wrholungsklausur vom 29. Aprl 2011 Aufgab 1 (30%) Btrachtn S as folgn Moll r nkommns- un Prouktonsbstmmung für n offn Volkswrtschaft (Butung

Mehr

L.JPH.WH.12.2014.0235. r d. i l

L.JPH.WH.12.2014.0235. r d. i l L.JPH.WH.12.2014.0235 a l l s r u n d u m d p l l Jnapharm GmbH & Co. KG Otto-Schott-Straß 15 07745 Jna Tlfon: 03641 648888 Fax: 03641 648889 www.jnapharm.d fraungsundht@jnapharm.d v o r wo r t nha l T

Mehr

Wärmebrücken bei Gebäudemodernisierungen. Ratgeber für Baufachleute

Wärmebrücken bei Gebäudemodernisierungen. Ratgeber für Baufachleute Wärmbrückn b Gbädmodrnsrngn Ratgbr für Bafachlt Dsr Ratgbr ntrstützt Fachlt dab, d Wärmbrückn von Fassadndämmngn nzschätzn nd gt Lösngn z plann nd aszführn. Er nthält nfach Rchnwrt, sow Asführngsmpfhlngn

Mehr

Routenwahl im ÖV. Claude Weis

Routenwahl im ÖV. Claude Weis Routnwahl m ÖV Claud Ws Dplomarbt Studngang Baungnurwssnschaftn Fbruar 2006 Dank Für d Untrstützung währnd dr Durchführung mnr Dplomarbt möcht ch mch bsondrs b dn folgndn Prsonn bdankn: Hrrn Profssor K.W.

Mehr

Tag der letzten Fachprüfung des Rigorosums: 15. Dezember 1999. Univ.-Prof. Dr. Peter Kleinschmidt

Tag der letzten Fachprüfung des Rigorosums: 15. Dezember 1999. Univ.-Prof. Dr. Peter Kleinschmidt 81,9(56,7b73$66$8 :LUWVFKDIWVZLVVHQVFKDIWOLFKH)DNXOWlW 35,25,7b765(*(/%$6,(57(5(66285&(13/$181*)h5 352-(.7(0,7.203/(;(5$%/$8)6758.785 'LVVHUWDWLRQ ]XU(UODQJXQJGHVDNDGHPLVFKHQ*UDGHV HLQHV'RNWRUVGHU:LUWVFKDIWVZLVVHQVFKDIWHQ'UUHUSRO

Mehr

LEISTUNG VERGOLDET. immobilien. Expo Real. entscheidend für entscheider. >>> Das aktuelle Makler-Ranking zeigt, wer den Markt anführt

LEISTUNG VERGOLDET. immobilien. Expo Real. entscheidend für entscheider. >>> Das aktuelle Makler-Ranking zeigt, wer den Markt anführt mmobln ntschn fü ntsch Ausgab - 0 Ps Enzlhft www.mmoblnmanag. Son ü f k c u p p u g z n Fna Expo Ral l k a M Was t auf ßBanch ö g s n a n Münchn watt Dutschl MssoE-Commc n l b m m Nächsts Zl: fü Wohn Lbnsmttlnzlhanl

Mehr

Makroökonomik III: Wechselkurs

Makroökonomik III: Wechselkurs Prof. Dr. Volkr Clausn Rlvanz ds Wchslkurss Makroökonomk III: Wchslkurs. Gütrmärkt: Enfluss auf prslch Wttbwrbsfähgkt auf Ex- und Importgütrmärktn Wchslkurs Handlsblanz Konjunktur und Bschäftgung 2. Gütrmärkt:

Mehr

Lösungen zu Blatt 8 Spezielle stetige und diskrete Verteilungen Biostatistik BMT

Lösungen zu Blatt 8 Spezielle stetige und diskrete Verteilungen Biostatistik BMT Zu Aufgab 0) Folgnd Mssdatn wurdn von inr sttign Glichvrtilung R([a,b]) rhobn: 3,5,4, 5, 4, 3, 3, 5 Gbn Si in Schätzung für di Grnzn a und b nach dr Momntnmthod an! sih Vorlsung. Zu Aufgab ) Es wurd übr

Mehr

Durchführungsbestimmungen zum Großen Wiener Faschingsumzug 2016

Durchführungsbestimmungen zum Großen Wiener Faschingsumzug 2016 An l äs s l i c h 2 5 0J a h r Wi n rpr a t r! Großr Faschingsumzugs 2016 im Winr Pratr Lib Frund ds Großn Faschingsumzugs 2016 im Winr Pratr! Es ist mir in bsondr Frud, Euch di Ausschribungsuntrlagn zum

Mehr

Übungen zu Moderne Theoretischen Physik III SS Korrelatoren im 1D-Ising-Modell ( = 30 Punkte, schriftlich)

Übungen zu Moderne Theoretischen Physik III SS Korrelatoren im 1D-Ising-Modell ( = 30 Punkte, schriftlich) Karlsruhr Insttut für Tchnolog Insttut für Thor dr Kondnsrtn Matr Übungn zu Modrn Thortschn Physk III SS 206 Prof. Dr. A. Shnran Blatt PD Dr. B. Narozhny, Dr. P. Schad Lösungsvorschlag. Korrlatorn D-Isng-Modll

Mehr

1 Aufgaben Messen Sie mit dem Oberflächensperrschichtzähler die Elektronen-Spektren der 207 Bi- und

1 Aufgaben Messen Sie mit dem Oberflächensperrschichtzähler die Elektronen-Spektren der 207 Bi- und Bta-Spktroskop Anltung zur Auswrtung ds Bta-Spktroskop-Vrsuch ds rnphyskalsch Praktkums (3.Nov.6,. Hubr, S. Schpprs Vrson 5.Jan.7 Aufgabn... Bstmmung dr Multpolordnung dr 37 Ba-66-kV-Ln.... onvrsonslktronn....

Mehr

Controlling im Real Estate Management. Working Paper - Nummer: 6. von Dr. Stefan J. Illmer; in: Finanz und Wirtschaft; 2000; 5. Juli; Seite 33.

Controlling im Real Estate Management. Working Paper - Nummer: 6. von Dr. Stefan J. Illmer; in: Finanz und Wirtschaft; 2000; 5. Juli; Seite 33. Controlling im Ral Estat Managmnt Working Papr - Nummr: 6 2000 von Dr. Stfan J. Illmr; in: Finanz und Wirtschaft; 2000; 5. Juli; Sit 33. Invstmnt Prformanc IIPCIllmr Consulting AG Kontaktadrss Illmr Invstmnt

Mehr

1.3.9 Ko- und kontravariante Darstellung vektoriell betrachtet

1.3.9 Ko- und kontravariante Darstellung vektoriell betrachtet 4..9 Ko- und ontravarant Darstun vtor btrachtt Mt H dr Bass aus Gchun.. schrbn wr ür nn bbn Vtor :... ndrsts t auch:... so schßt an Vrch au:..4 d.h. n dr Darstun snd d tatsächch as d ontravarantn Koponntn

Mehr

chemisches Fortgeschrittenenpraktikum SS 2000

chemisches Fortgeschrittenenpraktikum SS 2000 Physikalisch-chmischs chmischs Fortgschrittnnpraktikum SS Vrsuch F- 3: UV/VIS-Spktroskopi Vrsuchstag: 7.6. Svn Entrlin Grupp 3 18 97 36 174 Vrsuch F-3: UV/VIS-Spktroskopi PC-Fortgschrittnnpraktikum Glidrung:

Mehr

Clever mieten europaweit statt teuer kaufen. Mietservice K G Arbeitsbühnen Baumaschinen Teleskoplader Minikrane Stapler Event-Technik

Clever mieten europaweit statt teuer kaufen. Mietservice K G Arbeitsbühnen Baumaschinen Teleskoplader Minikrane Stapler Event-Technik Alls untr nm Dach Mtsrvc K G Arbtsbühnn Baumaschnn Tlskopladr Mnkran Staplr Evnt-Tchnk Gbrauchtmaschnn Vrkauf Clvr mtn uropat statt tur kaufn Mada MC 305 CRME Maschnn - Informatonn ID 68825700 Hrstllr

Mehr

GROSSGLOCKNER HOCHALPENSTRASSE

GROSSGLOCKNER HOCHALPENSTRASSE GROSSGLOCKNER grossglocknr.at nfo@grossglocknr.at s g t r a g z n n E s n b l r r u t a N s hochalpn D Großglocknr Hochalpnstraß zählt zu dn fasznrndstn Panoramastraßn dr Wlt und stht st 2015 untr Dnkmalschutz:

Mehr

Das Gesetz unterscheidet zwei Arten von Rechtssubjekten:

Das Gesetz unterscheidet zwei Arten von Rechtssubjekten: Zusammnfassung -4- RWI [Prs.&Fam.-Rcht] St 1 von 7 Thomas Gallkr Übrscht Das schwzrsch Rcht bstht aus zw slbstständgn Tln: Schwzrschs Zvlgstzbuch (ZGB) o Prsonnrcht (ZGB Art 11-89) o Famlnrcht (ZGB Art

Mehr

GROSSGLOCKNER HOCHALPENSTRASSE

GROSSGLOCKNER HOCHALPENSTRASSE GROSSGLOCKNER grossglocknr.at nfo@grossglocknr.at s g t r a g z n n E s n b l r r u t a N s hochalpn D Großglocknr Hochalpnstraß zählt zu dn fasznrndstn Panoramastraßn dr Wlt und stht st 2015 untr Dnkmalschutz:

Mehr

Herleitung und Umstellung der allgemeinen Zinseszinsformel

Herleitung und Umstellung der allgemeinen Zinseszinsformel Hrlung und Usllung dr allgnn Znssznsforl. Hrlung dr Znssznsforl Ggbn s n apal von, das zu Znssaz anglg wrd. Nach wls n Jahr wrdn d Znsn d apal zugschlagn. W hoch s das apal nach Jahrn? Jährlch Znsn wrdn

Mehr

( ( ) ( ) ) ( 1 2. ( x) LÖSUNGEN. der Übungsaufgaben II zur Klausur Nr.3 (Exponentialfunktionen) 4. Schnittpunkt mit der y-achse.

( ( ) ( ) ) ( 1 2. ( x) LÖSUNGEN. der Übungsaufgaben II zur Klausur Nr.3 (Exponentialfunktionen) 4. Schnittpunkt mit der y-achse. Brufskollg Marinschul Lippstadt Schuljahr 6/7 Kurs: Mathmatik AHR. Brufskollg Marinschul Lippstadt Schuljahr 6/7 Kurs: Mathmatik AHR. LÖSUNGEN dr Übungsaufgabn II zur Klausur Nr.3 (Eponntialfunktionn Aufgab

Mehr

Multivariate Analysemethoden

Multivariate Analysemethoden Psychlg Multvarat Analysmthdn q-q-plt Mthd zur Prüfung dr Multvaratn Nrmalvrtlung Güntr Mnhardt Jhanns Gutnbrg Unvrstät Manz Psychlg Prüfung dr NV-Annahm Klassfkatn Vrtlungsanpassung/Prüfung Prüfung dr

Mehr

Heizlastberechnung Seite 1 von 5. Erläuterung der Tabellenspalten in den Heizlast-Tabellen nach DIN EN 12831

Heizlastberechnung Seite 1 von 5. Erläuterung der Tabellenspalten in den Heizlast-Tabellen nach DIN EN 12831 Hizlastbrchnung Sit 1 von 5 Erläutrung dr Tabllnspaltn in dn Hizlast-Tablln nach DIN EN 12831 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 3x4x5 6-7 12 + 13 8 x 11 x 14 15 x Θ Orintirung Bautil Anzahl Brit Läng

Mehr

Schriftlich Reifeprüfung aus Mathematik

Schriftlich Reifeprüfung aus Mathematik BG Bad Ischl, 8.A Haupttrmin 8 Mag. Andras Lindnr Schriftlich Rifprüfung aus Mathmatik! 1) Trigonomtri Von inr Aussichtswart siht man inn Brggipfl, dr sich im S spiglt. Von disr Aussichtswart, di sich

Mehr

Mitschrift Schwingungen

Mitschrift Schwingungen Mschrf Schwngungn fr Schwngungn Hrlung übr d Enrg: ξ E E g { { ξ ξ ERb ufrb kn hung Schwrkraf hnung 44 4 4 Ekn Edr Epo E Rb wrd noch nch gnau bschrbn, wl zu koplzr. as ganz Sys s abgschlossn Su glch Null

Mehr

SigmaDeWe Risikomanagement

SigmaDeWe Risikomanagement In Märktn mit ngativm Langzittrnd (Bärnmärkt) sind Invstmnts, di mit dm Markt ghn (wi z.b. Aktin, Bonuszrtifikat und Discountzrtifikat), in schlcht Anlagform. Ganz andrs Invstmnts, di sich invrs zum Markt

Mehr

Radiometrische Kalibrierung

Radiometrische Kalibrierung Radomtrsch Kalbrrung Tradtonllr Ansatz Kalbrrung aus mhrrn Bldrn Bhandlung von übrsturtn Bldrn 509 Zwck Das Antwortvrhaltn ds Systms Kamra Framgrabbr st ncht mmr lnar rauwrt snd ncht proportonal zur Enrg,

Mehr

Modulare TK-Anlagen für ISDN- und Internettelefonie

Modulare TK-Anlagen für ISDN- und Internettelefonie Kurzbdnunsanltun Modular TK-nlan für IDN- und Intrnttlfon COMmandr 6000 COMmandr 6000R COMmandr 6000RX Inhaltsvrzchns Inhaltsvrzchns Wcht Informatonn... 3 Vrwndt ymbol und nalwörtr... 3 chrhtshnws... 3

Mehr

Irland - Grafschaft Donegal

Irland - Grafschaft Donegal Irland - Grafschaft Dongal 1. 9. Jun 2016 g sondr Frn- und Wand l a b m n s n D t r f r z Harvys Pont Hotl drkt am S von Esk bln und W hlt A Ausgwä usflüg andrungn durch u d schönstn Landschaftn Dongals

Mehr

Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung. Bekanntmachung der Regeln für Energieverbrauchskennwerte im Wohngebäudebestand

Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung. Bekanntmachung der Regeln für Energieverbrauchskennwerte im Wohngebäudebestand Bundsmnstrum für Vrkhr, Bau und Stadtntwcklung Bkanntmachung dr Rgln für Enrgvrbrauchsknnwrt m Wohngbäudbstand Vom 30. Jul 2009 Im Envrnhmn mt dm Bundsmnstrum für Wrtschaft und Tchnolog wrdn folgnd Rgln

Mehr

Vorlesung: Grundlagen und Prozesse der Verfahrenstechnik Seminar: Elektrochemische Doppelschichten

Vorlesung: Grundlagen und Prozesse der Verfahrenstechnik Seminar: Elektrochemische Doppelschichten Volsung: Gundlagn und Pozss d Vfahnstchnk Smna: lktochmsch Dopplschchtn Wdholung: 1. W st d lktochmsch Dopplschcht um n Patkl aufgbaut? Das Modll d lktochmschn Dopplschcht bschbt dn ufbau d onnchn Schcht,

Mehr

Otoskopie. Subjektiven Verfahren 18.08.2013. ORL Probleme in der Pädiatrie Praxis. Audiometrie. Objektiven Verfahren

Otoskopie. Subjektiven Verfahren 18.08.2013. ORL Probleme in der Pädiatrie Praxis. Audiometrie. Objektiven Verfahren ORL Prolm n dr Pädatr Praxs Krsaal Brn 13.9.2013 Praxsrlants zr pädatrschn Otolog T. Stojan, Zg & Lzrn E. Brch, Lzrn Otoskop Rotaton odr Zg dr Ohrmschl ggn hntn on zr Strckng ds Ghörgangs möglchst wtr

Mehr

Multivariate Analysemethoden

Multivariate Analysemethoden Psychlg Multvarat Analysmthdn Übrprüfung dr Nrmalvrtlungsannahm mt dr q-q-plt Mthd Güntr Mnhardt Jhanns Gutnbrg Unvrstät Manz Psychlg Prüfung dr NV-Annahm Klassfkatn Vrtlungsanpassung/Prüfung Prüfung dr

Mehr

Regelungstechnik Labor

Regelungstechnik Labor Rgngstchn-Labor Rgngstchn Labor Dgta Smaton nr otorrgstrc Prof. Dr. Gs St 1 von 8 Rgngstchn-Labor Enführng Im Rahmn dss Laborvrschs wrd mtts dgtar Smaton dr systmatsch Entwrf nr Prozssrgng rprobt. D drt

Mehr

Tarif EVS a.ns classic-15 Gültig ab 1. Januar 2015

Tarif EVS a.ns classic-15 Gültig ab 1. Januar 2015 Strom für Privat- und Firmnkundn Anschlusswrt maximal 80 Ampèr 5040 Schöftland Einhitstarif Tarif EVS a.ns classic-15 Das Produkt EVS a.ns classic-15 gilt für Privat- und Firmnkundn in dr Grundvrsorgung

Mehr

19. Bauteilsicherheit

19. Bauteilsicherheit 9. Bautilsichrhit Ein wsntlich Aufgab dr Ingniurpraxis ist s, Bautil, di infolg dr äußrn Blastung inm allgminn Spannungs- und Vrformungszustand untrlign, so zu dimnsionirn, dass s währnd dr gsamtn Btribszit

Mehr

Rechtsbelehrung. Java und OOP Das Buch Christian Silberbauer 10

Rechtsbelehrung. Java und OOP Das Buch Christian Silberbauer  10 Rchtsblhrung Dsr Folnsatz st urhbrrchtlch gschützt. Ändrungn an dn Foln snd untrsagt. Ausschlßlch n ncht-kommrzll Nutzung st kostnfr. Andrnfalls wrd n Gbühr fällg. Wndn S sch hrfür an dn Autor. Java und

Mehr

Totalrevision Geldspielgesetz: Aktueller Stand und Perspektiven Swiss Sport Forum, Zürich, 29. Januar 2015

Totalrevision Geldspielgesetz: Aktueller Stand und Perspektiven Swiss Sport Forum, Zürich, 29. Januar 2015 Ednössschs Justz- und Pozdpartmnt EJPD Bundsamt für Justz BJ Drkton Totarvson Gdspstz: Aktur Stand und Prspktvn Swss Sport Forum, Zürch, 29. Januar 2015 Mch Bsson, Bundsamt für Justz Ednössschs Justz-

Mehr

Aufwendungen für das häusliche Arbeitszimmer 2011

Aufwendungen für das häusliche Arbeitszimmer 2011 Nam: Stur-Nr.: Anlag-Nr.: Aufwndungn für das häuslich Arbitszimmr 2011 in dr Mitwohnung im gmittn Haus Gilt für alt und nu Bundsländr I. Voll abzugsfähig Kostn ds Arbitszimmrs 1. Arbitsmittl im Arbitszimmr

Mehr

Kap. 6: Fundamentale Determinanten des Wechselkurses

Kap. 6: Fundamentale Determinanten des Wechselkurses Kap. 6: Fundamntal Dtrmnantn ds Wchslkurss Enführung Kaufkraftpartät Znspartät Montär Ansätz / Fnanzmarktansätz Mundll-Flmng Modll Dornbusch Ovrshootng Modll Fazt Ltratur Gbaur: Elmnt dr Wchslkursthor,

Mehr

Aufwendungen für das häusliche Arbeitszimmer 2012

Aufwendungen für das häusliche Arbeitszimmer 2012 Nam: Stur-Nr.: Anlag-Nr.: Aufwndungn für das häuslich Arbitszimmr 2012 in dr Mitwohnung im gmittn Haus Gilt für alt und nu Bundsländr I. Voll abzugsfähig Kostn ds Arbitszimmrs 1. Arbitsmittl im Arbitszimmr

Mehr

c) f (t) = 4. Berechnen Sie den exakten Wert des bestimmten Integrals! Runden Sie dann auf Hundertstel! 1 x 2 eine Stammfunktion von

c) f (t) = 4. Berechnen Sie den exakten Wert des bestimmten Integrals! Runden Sie dann auf Hundertstel! 1 x 2 eine Stammfunktion von Eponntialfunktionn. Vrinfachn Si so wit wi möglich! a) ln.5 b) 4 ln c). Bildn Si di rst Ablitung! Vrinfachn ist nicht rfordrlich. t a) f () = - + 3 b) f () = c) f (t) = + t 3. Ermittln Si das unbstimmt

Mehr

Fachhochschule Koblenz Blatt 1 von 7 Name Fachbereich Maschinenbau. Prof. Dr. W. Kröber

Fachhochschule Koblenz Blatt 1 von 7 Name Fachbereich Maschinenbau. Prof. Dr. W. Kröber Fachhochschul Koblnz Blatt 1 von 7 Nam Fachbrich Maschinnbau Tchnisch Mchanik II SS 05 Matr.-Nr. Prof. Dr.. Kröbr Bitt lösn Si jd Aufgab auf dm vorgshnn Blatt. Bschriftn Si möglichst nur di Vordrsitn.

Mehr

VERWENDUNG VON GEKOPPELTEN TEILKREISPROFILEN ALS KURVENPROFILE. Erwin-Christian LOVASZ**, Karl-Heinz MODLER*, Dan PERJU**

VERWENDUNG VON GEKOPPELTEN TEILKREISPROFILEN ALS KURVENPROFILE. Erwin-Christian LOVASZ**, Karl-Heinz MODLER*, Dan PERJU** UNIVESITTE TNSILVNI DIN OV Catra Dsgn Prous 6 obotc7 Smpozonu naona cu partcpar ntrnaonac Poctara SIstatC Cacuator P S I C ' Vo. I Mcansm 6 Trboog 7-8 Nombr raov omâna ISN 97-6-6-9 VEWENDUN VON EOPPELTEN

Mehr

Tempo 30 km/h In wenigen Ländern geht s, in mehreren nicht

Tempo 30 km/h In wenigen Ländern geht s, in mehreren nicht Tmp 30 km/h In wngn Ländrn ght s, n mhrrn ncht Vrtrag bm LärmKngrss 2018 am 7. Jun 2018 m Hsptahf n Stuttgart Grhard Sch Obrst Straßnvrkhrsbhörd 2 Rchtsrahmn für Gschwndgktsbschränkungn Bschränkungn und

Mehr

Beweis einer einzigartigen Transformation von Reihen

Beweis einer einzigartigen Transformation von Reihen Bws nr nzgartgn Transformaton von Rhn Lonhard Eulr arxv:1201.5633v1 [math.ho] 26 Jan 2012 1 Ich hab ds Rh btrachtt s = 1 ab 1 c x (a 1(b 1 x 2 2 (c1 (a 2(b 2 3 (c2 wo auf gwohnt Ws Π dn Koffzntn ds vorhrghndn

Mehr

Checkliste Wärmebrücken Version 5.0

Checkliste Wärmebrücken Version 5.0 Chcklst Wärmbrückn Vrson 5.0 mnd / Bavorhabn (Bzchnng nd Adrss) Projktvrfassng (Nam nd Adrss) Ort, Datm, Untrschrft > all bm Bavorhabn vorhandnn Wärmbrückn snd n dr Übrscht angkrzt ja nn > bm Enzlbatlnachws

Mehr

Moderne Mietwohnungen Zentral leben im Gallusviertel Frankfurt am Main

Moderne Mietwohnungen Zentral leben im Gallusviertel Frankfurt am Main Modrn Mtwohnungn Zntrl lbn m Gllusvrtl Frnkfurt m Mn Mn Frnkfurt, mn Gllus, Mn Zuhus. Enfch wundrbr Wohnn. 108 Mtwohnungn, provsonsfr 02/03 Wllkommn Hrzlch wllkommn Klyrstrß 39 43, Frnkfurt m Mn Mn FrnkFurt

Mehr

Zwischenbericht zur Kartierung der geschützten Alleen und einseitigen Baumreihen im Naturpark Mecklenburgische Schweiz und Kummerower See

Zwischenbericht zur Kartierung der geschützten Alleen und einseitigen Baumreihen im Naturpark Mecklenburgische Schweiz und Kummerower See Zwischnbricht zur Kartirung dr gschütztn An und insitign Baumrihn im Naturpark Mcknburgisch Schwiz und Kummrowr S Am 17.03.15 habn di Mitgidr ds Fördrvrins ds Naturparks Mcknburgisch Schwiz und Kummrowr

Mehr

4. Berechnung von Transistorverstärkerschaltungen

4. Berechnung von Transistorverstärkerschaltungen Prof. Dr.-ng. W.-P. Bchwald 4. Brchnng on Transistorrstärkrschaltngn 4. Arbitspnktinstllng Grndorasstzng für dn Entwrf inr Transistorrstärkrstf ist di alisirng ins Arbitspnkts, m dn hrm im Knnlininfld

Mehr

BMF Winkelverbinder 90 mit Rippe

BMF Winkelverbinder 90 mit Rippe BM Winklvrbindr 0 mit ipp BM Winklvrbindr 0 mit ipp Z-.-33 Allgmin bauausichtlich Zulassung Nr. Z.-33 BM Winklvrbindr 0 mit ipp wrdn aus urvrzinktm Stahlblch hrgstllt. Si rrichn augrund dr ausgormtn ipp

Mehr

Finanzierung eines bedingungslosen Grundeinkommens (BGE) aus Einkommensteuern. Studium Generale der VHS München am 11. 6. 2015

Finanzierung eines bedingungslosen Grundeinkommens (BGE) aus Einkommensteuern. Studium Generale der VHS München am 11. 6. 2015 Finanzirung ins bdingungslosn Grundinkommns (BGE) aus Einkommnsturn Vortrag bim BGE-Kurs im Studium Gnral dr VHS Münchn am 11. 6. 2015 Aufgzigt wurd di Finanzirbarkit ins bdingungslosn Grundinkommns in

Mehr

LHG - ein starker Partner für den Lebensmitteleinzelhandel

LHG - ein starker Partner für den Lebensmitteleinzelhandel ng Ausbildu adt... bi dr iblst E n i G LH tion in flich Z din bru vsti n I t u g Ein ukunft! LHG - in starkr Partnr für dn Lbnsmittlinzlhandl Di Lbnsmittlhandlsgsllschaft (LHG) ist di größt inhabrgführt

Mehr

EBA. Schlussprüfung 2010. Punkte. Kandidatennummer. Name. Vorname. Datum der Prüfung. Punkte und Bewertung Erreichte Punkte / Maximum.

EBA. Schlussprüfung 2010. Punkte. Kandidatennummer. Name. Vorname. Datum der Prüfung. Punkte und Bewertung Erreichte Punkte / Maximum. Schlussprüfung 2010 büroassistntin und büroassistnt Schulischs Qualifikationsvrfahrn 1 EBA information kommunikation IKA administration Sri 1/2 Kandidatnnummr Nam Vornam Datum dr Prüfung und Bwrtung Erricht

Mehr

LOG 3 log 4 = log 43 = log 64 x a log 2 + log 3 = log 2 3 = log 6 : * 8 log 8 log 2 = log = log PreStudy 2018 Torsten Schreiber 56

LOG 3 log 4 = log 43 = log 64 x a log 2 + log 3 = log 2 3 = log 6 : * 8 log 8 log 2 = log = log PreStudy 2018 Torsten Schreiber 56 5 Widrholung Dis Fragn solltn Si ohn Skript bantwortn könnn: Was bdutt in ngativr Eponnt? Wi kann man dn Grad inr Wurzl noch darstlln? Wi wrdn Potnzn potnzirt? Was bwirkt in Null im Eponntn? Wann kann

Mehr

gesunde ernährung Ballaststoffe arbeitsblatt

gesunde ernährung Ballaststoffe arbeitsblatt gsund rnährung Ballaststoff Ballaststoff sind unvrdaulich Nahrungsbstandtil, das hißt si könnn wdr im Dünndarm noch im Dickdarm abgbaut odr aufgnommn wrdn, sondrn wrdn ausgschidn. Aufgrund disr Unvrdaulichkit

Mehr

Inhalt. Beschreibung von DNA- Sequenzen als Markov-Ketten. DNA-Sequenz. Markov-Ketten. X: Stochastische Sequenz. P(X): Wahrscheinlichkeit der Sequenz

Inhalt. Beschreibung von DNA- Sequenzen als Markov-Ketten. DNA-Sequenz. Markov-Ketten. X: Stochastische Sequenz. P(X): Wahrscheinlichkeit der Sequenz shrbung von D- Sunzn ls Mrkov-Kttn En Enführung Inhlt Mrkov-Kttn für -Islnds Hddn Mrkov Modls HMM für - Islnds usblk Uw Mnzl Rudbk bortory Usl Unvrsty D-Sunz D Rhnfolg dr sn m D -Molkül bstmmt dn uln ns

Mehr

Graphentheorie. Folie 1

Graphentheorie. Folie 1 Prof. Thomas Richtr 11. Mai 2017 Institut für Analysis und Numrik Otto-von-Gurick-Univrsität Magdburg thomas.richtr@ovgu.d Matrial zur Vorlsung Algorithmisch Mathmatik II am 11.05.2017 Graphnthori 1 Grundlagn

Mehr

Triangulierung eines planaren Graphen

Triangulierung eines planaren Graphen Trianglirng ins planarn Graphn Thomas Pajor 1. Fbrar 2007 Das Trianglirn ins Graphn ist in Grndopration, di on iln Algorithmn, di af planarn Graphn oprirn, bnötigt wird. Dr hir orgstllt Algorithms trianglirt

Mehr

Vorbereitung. Geometrische Optik. Stefan Schierle. Versuchsdatum: 22. November 2011

Vorbereitung. Geometrische Optik. Stefan Schierle. Versuchsdatum: 22. November 2011 Vorbritung Gomtrisch Optik Stfan Schirl Vrsuchsdatum: 22. Novmbr 20 Inhaltsvrzichnis Einführung 2. Wllnnatur ds Lichts................................. 2.2 Vrschidn Linsn..................................

Mehr

Interpneu Komplettradlogistik

Interpneu Komplettradlogistik Zwi Highlights in Pris Montag kostnlos! ab S Informationn Tchnisch Hintrgründ und Lösungn PLAT P 54 Transparnts Priskonzpt: PLAT P 64 Rifnpris + Flgnpris = omplttradpris PLAT P 69 All Rädr fix und frtig

Mehr

Turbo-Zertifikate: Darstellung, Bewertung und Analyse

Turbo-Zertifikate: Darstellung, Bewertung und Analyse urbo-zrtifikat: Darstllung, wrtung und Anals Edwin O. Fischr Ptr Gristorfr Margit ommrsgutr-richmann r. 3/ Institut für Industri und Frtigungswirtschaft Karl-Franzns-Univrsität Graz Univrsitätsstraß 5/G

Mehr

HELFEN SIE UNS, IHRE NEUE BRAUEREI ZU FINANZIEREN!

HELFEN SIE UNS, IHRE NEUE BRAUEREI ZU FINANZIEREN! BIER VON HIER info 1/10 Brauri Unsr Bir Laufnstrass 16, 4053 Basl Tlfon 061 338 83 83 info@unsr-bir.ch www.unsr-bir.ch HELFEN SIE UNS, IHRE NEUE BRAUEREI ZU FINANZIEREN! Dr Countdown läuft, bis End Fbruar

Mehr

Physikalisches Grundpraktikum Technische Universität Chemnitz

Physikalisches Grundpraktikum Technische Universität Chemnitz Physikalischs Grundpraktikum Tchnisch Univrsität Chmnitz Protokoll «A9 - Spzifisch Ladung ds Elktrons» Martin Wolf Btrur: Hrr Jöhrmann Mitarbitr: Martin Hlfrich Datum: 31.03.2006

Mehr

5 Grenzwertregel von Bernoulli

5 Grenzwertregel von Bernoulli Grnzwrtrgl von Brnoulli und d L Hospital Sit 5-5 Grnzwrtrgl von Brnoulli und d L Hospital Oft muss man dn Grnzwrt inr Funktion brchnn Ist di Funktion in Quotint zwir Funktionn, so kann di Grnzwrtbildung

Mehr

Allgemeine Hinweise zu den Beispielen 6-8 (Abscheidung von Metallen, Elektrodenpotentiale, Redoxreaktionen in Lösung)

Allgemeine Hinweise zu den Beispielen 6-8 (Abscheidung von Metallen, Elektrodenpotentiale, Redoxreaktionen in Lösung) Allgmin Hinwis zu dn Bispiln 6-8 (Abschidung von Mtalln, Elktrodnpotntial, Rdoxraktionn in Lösung) Grundlagn: Oxidation, Rduktion, Oxidationszahln, Elktrongativität, Rdoxraktionn, lktrochmisch Spannungsrih,

Mehr

Zur Farbe Ausbau & Fassade im März 2013 MALERJOURNAL. Informationen für den professionellen Maler

Zur Farbe Ausbau & Fassade im März 2013 MALERJOURNAL. Informationen für den professionellen Maler Zur arb Ausbau & assad m März 2013 Informatonn für dn profssonlln Malr Mssausgab In dsr Ausgab: Prmum-Lack mt AquaTchnolog St 2 rschr Wnd b Latxfarbn St 3 ProfTc Hybrd- assadnfarbn Mssakton Sold- Koffr

Mehr

Flughafen- und Zugangsverkehrsmittelwahl in Deutschland - Ein verallgemeinerter Nested Logit-Ansatz

Flughafen- und Zugangsverkehrsmittelwahl in Deutschland - Ein verallgemeinerter Nested Logit-Ansatz MPRA Munch Prsonal RPEc Archv Flughafn- und Zugangsvrhrsmttlwahl n Dutschland - En vrallgmnrtr Nstd Logt-Ansatz Marc Chrstophr Glhausn Grman Arospac Cntr (DLR) - Ar Transport and Arport Rsarch 6 Onln at

Mehr

Beispiel: Ich benutze die folgenden zwei Karten um meine Welt nach FT zu importieren:

Beispiel: Ich benutze die folgenden zwei Karten um meine Welt nach FT zu importieren: Tutorial Importirn inr CC2-Kart nach Fractal Trrains Von Ralf Schmmann (ralf.schmmann@citywb.d) mit dr Hilf von Jo Slayton und John A. Tomkins Übrstzung von Gordon Gurray (druzzil@t-onlin.d) in Zusammnarbit

Mehr

Wirkungen und Nebenwirkungen des EU/IWF-Rettungsschirms für verschuldete Euro-Länder

Wirkungen und Nebenwirkungen des EU/IWF-Rettungsschirms für verschuldete Euro-Länder Wrkungn und Nbnwrkungn ds EU/IWF-Rungsschrms für vrschuld Euro-Ländr Volkr Grossmann * Erschnn n: Wrschafsdns, 91. Jahrgang, Hf 3, März 211, Sn 179-185. Korrgr Fassung** 1. Enlung Gb s n Eurokrs? Is dr

Mehr

VERGLEICH VON QUERKRÄFTEN BEI 2D- UND 3D- FE- MODELLIERUNG EINES MAGNETSYSTEMS

VERGLEICH VON QUERKRÄFTEN BEI 2D- UND 3D- FE- MODELLIERUNG EINES MAGNETSYSTEMS Vrglich von Qurkrätn bi 2D- und 3D- FE-Modllirung in Magntytm 1 VERGLEICH VON QUERKRÄFTEN BEI 2D- UND 3D- FE- MODELLIERUNG EINES MAGNETSYSTEMS Z. Shi Für vil vom IMAB ntwicklt Antribytm wrdn zwckmäßig

Mehr

3. Spezielle diskrete Wahrscheinlichkeitsmodelle

3. Spezielle diskrete Wahrscheinlichkeitsmodelle Lhrsuhl ür Emrsch Wrschasorschug ud Ökoomr Dr. Rolad Füss Sask II: Schlßd Sask SS 007 3. Szll dskr Wahrschlchksmodll 3. Glchvrlug Glchvrlug: B dr Glchvrlug ha jds Ergs d glch Erswahrschlchk: Wahrschlchksuko:

Mehr

Ladungsträgerkonzentration. Die zeitliche Änderung der Ladungsträgerdichte ergibt sich

Ladungsträgerkonzentration. Die zeitliche Änderung der Ladungsträgerdichte ergibt sich 1.5 atnlchunn a) Laduär Wr nhn an, dass d Konzntraton von Elktronn und Löchrn Quantnfl lch ross (Ladunsnutraltät), d.h. wr bnötn nur n arabl () zur Bschrbun dr Laduärkonzntraton. D ztlch Ändrun dr Laduärdcht

Mehr

Makroökonomie I/Grundlagen der Makroökonomie

Makroökonomie I/Grundlagen der Makroökonomie Makroökonomi I/Grundzüg dr Makroökonomi Pag Makroökonomi I/Grundlagn dr Makroökonomi Kapitl 5 Finanzmärkt und Erwartungn Güntr W. Bck Makroökonomi I/Grundzüg dr Makroökonomi Pag 2 2 Übrblick Kurs und Rnditn

Mehr

Einheitliche Heizwert- und Energiekennzahlenberechnung. der Schweizer KVA nach europäischem Standardverfahren. Resultate 2012

Einheitliche Heizwert- und Energiekennzahlenberechnung. der Schweizer KVA nach europäischem Standardverfahren. Resultate 2012 Eidgnössischs Dpartmnt für Umwlt, Vrkhr, Enrgi und Kommunikation UVEK Bundsamt für Umwlt BAFU Bundsamt für Enrgi BFE Rsultat 26. April 213 Sit 2 von 12 EINLEITUNG Im Rahmn ds Projkts Einhitlich Hu- und

Mehr

Eine Sonderstudie im Rahmen des

Eine Sonderstudie im Rahmen des Ein Studi dr Initiativ D21, durchgführt von TNS Infratst Ein Sondrstudi im Rahmn ds Onlin-Banking Mit Sichrhit! Vrtraun und Sichrhitsbwusstsin bi Bankgschäftn im Intrnt mit frundlichr Untrstützung von

Mehr

EBA SERIE 1/2 INFORMATION KOMMUNIKATION IKA ADMINISTRATION SCHULISCHES QUALIFIKATIONSVERFAHREN SCHLUSSPRÜFUNG 2013 BÜROASSISTENTIN UND BÜROASSISTENT

EBA SERIE 1/2 INFORMATION KOMMUNIKATION IKA ADMINISTRATION SCHULISCHES QUALIFIKATIONSVERFAHREN SCHLUSSPRÜFUNG 2013 BÜROASSISTENTIN UND BÜROASSISTENT SCHLUSSPRÜFUNG 013 BÜROASSISTENTIN UND BÜROASSISTENT SCHULISCHES QUALIFIKATIONSVERFAHREN 1 EBA INFORMATION KOMMUNIKATION IKA ADMINISTRATION SERIE 1/ Kandidatnnummr Nam Vornam Datum dr Prüfung PUNKTE UND

Mehr

Physikalisches Praktikum Wirtschaftsingenieurwesen Physikalische Technik und Orthopädietechnik Prof. Dr. Chlebek, MSc. M. Gilbert

Physikalisches Praktikum Wirtschaftsingenieurwesen Physikalische Technik und Orthopädietechnik Prof. Dr. Chlebek, MSc. M. Gilbert Physikalischs Praktikum Wirtschaftsingniurwsn Physikalisch Tchnik und Orthopäditchnik Prof. Dr. Chlbk, MSc. M. Gilbrt E 07 Elkronn im Magntfld (Pr_EX_E07_Elktronnröhr_6, 4.09.009) Nam Matr. Nr. Grupp Tam

Mehr

Neutrinos. Ein Vortrag über die Eigenschaften von Neutrinos und Experimenten mit Neutrinos. Autor: Dieter Oellers. Betreuer: Prof.

Neutrinos. Ein Vortrag über die Eigenschaften von Neutrinos und Experimenten mit Neutrinos. Autor: Dieter Oellers. Betreuer: Prof. Nutrinos Ein Vortrag übr di Eignschaftn von Nutrinos und Exprimntn mit Nutrinos. Autor: Ditr Ollrs Btrur: Prof. Böhm 1.Einlitung Dr β-zrfall und di Nutrinohypoths n p p n Bis 1930: Nutrinos unbkannt 1930:

Mehr

Einladung zur Hauptversammlung 2014

Einladung zur Hauptversammlung 2014 NETW HALIOS tion ol ORKING c rotmotiv / Cntr Cons L Pto l A utom O a i Au R Y tr otiv s T / Con d N FET trol U / P nit COSA tiv o R rutom O T ta O t u E M ll Sh IV ri G OT / M iv TO ot AU m to Au 0 0 4.4.3

Mehr

01. Vorlesung 04.03.2003

01. Vorlesung 04.03.2003 VO 53.039 0. Vorlsung 04.03.003 Archtktur und Ökolog, Übrlgung zu tradtonlln Bauwsn üstnstädt Mst shr dcht gbaut was d durchschnttlch Bschattung dr Häusr rhöht, nhtlch Matraln, st ähnlchs Ausshn, assr

Mehr

MetaBridge. Die intelligente Software für vernetzte Kommunikation. Qualität ist messbar.

MetaBridge. Die intelligente Software für vernetzte Kommunikation. Qualität ist messbar. MtaBridg Di intllignt Softwar für vrntzt Kommunikation Qualität ist mssbar. GlutoPak DIE SOFTWARE, DIE VERNETZT MT-CA Als inhitlich Softwarlösung vrntzt di MtaBridg Ihr Brabndr -Grät sowohl mit dn Bnutzrn

Mehr